LIBER IIII. DE EXTERNIS MEDIIS vel adminiculis, quibus Deus in Christi societatem nos invitat, et in ea retinet.

LE QUATRIEME LIVRE. QUI EST DES MOYENS EXTERIEURS, OU AYDES, DONT DIEU SE SERT POUR NOUS CONVIER A JESUS CHRIST SON FILS, ET NOUS RETENIR EN LUY

BOOK IV. On the External Means or Aids by Which God Calls Us into Communion with Christ, And Retains Us in It

BOOK FOURTH. OF THE HOLY CATHOLIC CHURCH

VIERDE BOEK OVER DE UITERLIJKE HULPMIDDELEN DOOR WELKE GOD ONS TOT DE GEMEENSCHAP MET CHRISTUS NODIGT EN IN HAAR HOUDT

BUCH IV. Von den äußeren Mitteln oder Beihilfen, mit denen uns Gott zu der Gemeinschaft mit Christus einlädt und in ihr erhält

DIE VIERDE BOEK. DIE UITERLIKE HULP- EN ONDERSTEUNINGSMIDDELS WAARDEUR GOD ONS TOT DIE GEMEENSKAP MET CHRISTUS UITNOOI EN ONS DAARIN HOU

КНИГА IV. О ВНЕШНИХ, ИЛИ ВСПОМОГАТЕЛЬНЫХ СРЕДСТВАХ, КАКИМИ ПОЛЬЗУЕТСЯ БОГ, ЧТОБЫ ПРИВЕСТИ НАС К СЫНУ СВОЕМУ ИИСУСУ ХРИСТУ И СОХРАНИТЬ В НЁМ

CAP. I. | De vera Ecclesia, cum qua nobis colenda est unitas: quia piorum omnium mater est.

Chapitre I. De la vraye Eglise: avec laquelle nous devons garder union, pource qu’elle est mere de tous les fideles

Chapter I. 219 The True Church, And the Necessity of Our Union with Her, Being the Mother of All the Pious.

Chapter 1. Of the True Church. Duty of Cultivating Unity with Her, as the Mother of All the Godly.

Hoofdstuk I. Over de ware kerk, met welke wij eenheid moeten onderhouden, omdat zij de moeder is van alle vromen.

Erstes Kapitel. Von der wahren Kirche, mit der wir die Einheit halten müssen, weil sie die Mutter aller Frommen ist.

HOOFSTUK 1. DIE WARE KERK WAARMEE ONS EENSGESINDHEID MOET BEHOU OMDAT HIERDIE KERK DIE MOEDER VAN ALLE GODVRUGTIGES IS¹

Глава I. ОБ ИСТИННОЙ ЦЕРКВИ, С КОТОРОЙ МЫ ДОЛЖНЫ ПОДДЕРЖИВАТЬ СВЯЗЬ, ИБО ОНА - МАТЬ ВСЕХ ВЕРУЮЩИХ

CAP. II. | Comparatio falsae Ecclesiae cum vera.

Chapitre II. Comparaison de la fausse eglise avec la vraye

Chapter II. The True and False Church Compared.

Chapter 2. Comparison between the False Church and the True.

Hoofdstuk II. Vergelijking van de valse met de ware kerk.

Zweites Kapitel. Vergleich der falschen Kirche mit der wahren.

HOOFSTUK 2. ’N VERGELYKING TUSSEN DIE VALSE KERK EN DIE WARE KERK

Глава II. СРАВНЕНИЕ ИСТИННОЙ И ЛОЖНОЙ ЦЕРКВИ

CAP. III. | De Ecclesiae doctoribus et ministris, eorum electione et officio.

Chapitre III. Des Docteurs et Ministres de l’Eglise, et de leur election et office

Chapter III. The Teachers and Ministers of the Church; Their Election and Office.

Chapter 3. Of the Teachers and Ministers of the Church. Their Election and Office.

Hoofdstuk III. Over de leraren en dienaren der kerk, hun verkiezing en ambt.

Drittes Kapitel. Von den Lehrern und Dienern der Kirche, ihrer Erwählung und ihrer Amtspflicht.

HOOFSTUK 3. DIE LERAARS EN BEDIENAARS VAN DIE KERK; HULLE VERKIESING EN PLIGTE

Глава III. УЧИТЕЛИ И СЛУЖИТЕЛИ ЦЕРКВИ, ИХ ИЗБРАНИЕ И ОБЯЗАННОСТИ

CAP. IIII. | De statu veteris Ecclesiae et ratione gubernandi quae in usu fuit ante Papatum.

Chapitre IV. De l’estat de l’Eglise ancienne, et de la façon de gouverner laquelle a esté devant la papauté en usage

Chapter IV. The State Of the Ancient Church, And the Mode of Government Practised Before the Papacy.

Chapter 4. Of the State of the Primitive Church, and the Mode of Government in Use before the Papacy.

Hoofdstuk IV. Over de staat der oude kerk en de wijze van regering die in gebruik geweest is voor het pausdom.

Viertes Kapitel. Vom Zustand der Alten Kirche und von der Regierungsweise, die vor dem Papsttum in Übung stand.

HOOFSTUK 4. DIE TOESTAND IN DIE KERK VAN OUDS EN DIE REGERINGSWYSE WAT VOOR DIE POUSDOM¹ IN GEBRUIK WAS

Глава IV. О СОСТОЯНИИ ДРЕВНЕЙ ЦЕРКВИ И ОБ ОБРАЗЕ УПРАВЛЕНИЯ ЕЮ, СУЩЕСТВОВАВШЕМ ДО УТВЕРЖДЕНИЯ ПАПСТВА

CAP. V. | Antiquam regiminis formam omnino pessundatam fuisse tyrannide Papatus.

Chapitre V. Que toute la forme ancienne du regime Ecclesiastique a esté renversée par la tyrannie de la Papauté

Chapter V. The Ancient Form Of Government Entirely Subverted by the Papal Tyranny.

Chapter 5. The Ancient Form of Government Utterly Corrupted by the Tyranny of the Papacy.

Hoofdstuk V. Dat de oude regeringsvorm door de tirannie van het pausdom geheel te gronde gericht is.

Fünftes Kapitel. Die alte Form des Kirchenregiments ist durch die Tyrannei des Papsttums völlig zugrunde gerichtet worden.

HOOFSTUK 5. DIE OU REGERINGSVORM IS HEELTEMAL DEUR DIE TIRANNIE VAN DIE POUSDOM VERNIETIG

Глава V. О ТОМ, ЧТО ВЕСЬ ДРЕВНИЙ ПОРЯДОК ЦЕРКОВНОГО УПРАВЛЕНИЯ БЫЛ ИЗВРАЩЁН ТИРАНИЕЙ ПАПСТВА

CAP. VI. | De primatu Romanae sedis.

Chapitre VI. De la primauté du siege Romain

Chapter VI. The Primacy of the Roman See.

Chapter 6. Of the Primacy of the Romish See.

Hoofdstuk VI. Over het primaat van de Roomse stoel.

Sechstes Kapitel. Von der Obergewalt des römischen Stuhles.

HOOFSTUK 6. DIE PRIMAAT VAN DIE ROOMSE SETEL¹

Глава VI. О ГЛАВЕНСТВЕ РИМСКОГО ПРЕСТОЛА

CAP. VII. | De exordio et incrementis Romani Papatus, donec se in hanc altitudinem extulit qua et Ecclesiae libertas oppressa, et omnis moderatio eversa fuit.

Chapitre VII. De la sourse et accroissement de la Papauté, jusques à ce qu’elle se soit eslevée en la grandeur qu’on la voit: dont toute liberté a esté opprimée, et toute equité confuse

Chapter VII. The Rise and Progress Of the Papal Power to Its Present Eminence, Attended With the Loss of Liberty to the Church, And the Ruin of All Moderation.

Chapter 7. Of the Beginning and Rise of the Romish Papacy, till It Attained a Height by Which the Liberty of the Church Was Destroyed, and All True Rule Overthrown.

Hoofdstuk VII. Over het begin en de toeneming van het Roomse pausdom, totdat het zich verheven heeft tot de tegenwoordige hoogheid, door welke de vrijheid der kerk onderdrukt en alle regering omvergeworpen is.

Siebentes Kapitel. Vom Beginn und vom Wachstum des römischen Papsttums, bis es zu seiner heutigen Hoheit emporgestiegen ist, durch welche die Freiheit der Kirche unterdrückt und zugleich alles rechte Maß umgestürzt worden ist.

HOOFSTUK 7. DIE BEGIN EN GROEI VAN DIE ROOMSE POUSDOM TOTDAT HY HOM TOT SO ’N HOOGTE VERHEF HET DAT DIE VRYHEID VAN DIE KERK ONDERDRUK EN ALLE SELFBEHEERSING OMVERGEWERP IS

Глава VII. О ВОЗНИКНОВЕНИИ И ВОЗВЫШЕНИИ ПАПСТВА ВПЛОТЬ ДО ОБРЕТЕНИЯ ИМ НЫНЕШНЕЙ ВЛАСТИ, ПРИ КОТОРОЙ ПОДАВЛЕНА И ПОПРАНА ВСЯКАЯ СПРАВЕДЛИВОСТЬ

CAP. VIII. | De potestate Ecclesiae quoad fidei dogmata: et quam effraeni licentia ad vitiandam omnem doctrinae puritatem tracta fuerit in Papatu.

Chapitre VIII. De la puissance de l’Eglise quant à determiner des articles de la foy: et comment on l’a tirée en la Papauté pour pervertir toute pureté de doctrine

Chapter VIII. The Power of the Church Respecting Articles of Faith, And Its Licentious Perversion, Under the Papacy, To the Corruption of All Purity of Doctrine.

Chapter 8. Of the Power of the Church in Articles of Faith. the Unbridled Licence of the Papal Church in Destroying Purity of Doctrine.

Hoofdstuk VIII. Over de macht der kerk ten aanzien van de leerstellingen des geloofs; en met welk een teugelloze ongebondenheid deze macht in het pausdom gebruikt is tot het schenden van alle zuiverheid van leer.

Achtes Kapitel. Von der Macht der Kirche im Bezug auf die Glaubenssätze, und mit was für einer zügellosen Willkür diese im Papsttum zur Verfälschung aller Reinheit der Lehre benutzt worden ist.

HOOFSTUK 8. KERKLIKE MAG SOVER DIT DIE GELOOFSLEER AANGAAN. MET WATTER BANDELOSE TEUELLOOSHEID HIERDIE MAG ONDER DIE POUSDOM HANTEER IS OM DIE SUIWERHEID VAN DIE LEER HEELTEMAL TE VERNIETIG

Глава VIII. О ВЛАСТИ ЦЕРКВИ В ТОМ, ЧТО КАСАЕТСЯ ОПРЕДЕЛЕНИЯ ДОГМАТОВ ВЕРЫ. И О ТОМ, КАК В ПАПСТВЕ ЦЕРКОВЬ БЫЛА ДОВЕДЕНА ДО ПОЛНОГО ИСКАЖЕНИЯ ЧИСТОТЫ УЧЕНИЯ

CAP. IX. | De Conciliis, eorumque authoritate.

Chapitre IX. Des Conciles, et de leur authorité

Chapter IX. Councils; Their Authority.

Chapter 9. Of Councils and Their Authority

Hoofdstuk IX. Over de conciliën en hun gezag.

Neuntes Kapitel. Von den Konzilien und ihrer Autorität.

HOOFSTUK 9. KONSILIES EN HULLE GESAG

Глава IX. О СОБОРАХ И ИХ АВТОРИТЕТЕ

CAP. X. | De potestate in legibus ferendis, in qua saevissimam tyrannidem in animas et carnificinam exercuit Papa cum suis.

Chapitre X. De la puissance de l’Eglise à faire et ordonner loy: en quoy le Pape avec les siens ont exercé une cruelle tyrannie et gehenne sur les ames

Chapter X. The Power of Legislation, In Which the Pope and His Adherents Have Most Cruelly Tyrannized over the Minds, And Tortured the Bodies, Of Men.

Chapter 10. Of the Power of Making Laws. the Cruelty of the Pope and His Adherents, in This Respect, in Tyrannically Oppressing and Destroying Souls.

Hoofdstuk X. Over de macht om wetten te maken, waarin de paus met de zijnen de zielen door een zeer wrede tirannie en marteling gekweld heeft.

Zehntes Kapitel. Von der gesetzgebenden Gewalt der Kirche, in welcher der Papst samt den Seinen die Seelen einer grausamen Tyrannei und Quälerei unterworfen hat.

HOOFSTUK 10. DIE KERK SE BEVOEGDHEID OM WETTE TE MAAK WAARIN DIE POUS EN SY TRAWANTE DIE WREEDSTE TIRANNIE EN SLAGTING ONDER SIELE UITGEOEFEN HET

Глава X. О ВЛАСТИ ЦЕРКВИ ПРИНИМАТЬ И ИЗДАВАТЬ ЗАКОНЫ, ПОСРЕДСТВОМ ЧЕГО ПАПА И ЕГО ПРИСПЕШНИКИ ОСУЩЕСТВЛЯЮТ ТИРАНИЧЕСКУЮ ВЛАСТЬ НАД ДУШАМИ И ВВЕРГАЮТ ИХ В ГЕЕННУ

CAP. XI. | De Ecclesiae iurisdictione, eiusque abusu, qualis cernitur in Papatu.

Chapitre XI. De la jurisdiction de l’Eglise, et de l’abus qui s’y commet en la Papauté

Chapter XI. The Jurisdiction of the Church, And Its Abuse under the Papacy.

Chapter 11. Of the Jurisdiction of the Church, and the Abuses of It, as Exemplified in the Papacy.

Hoofdstuk XI. Over de rechtspraak der kerk en haar misbruik, zoals die gezien wordt in het pausdom.

Elftes Kapitel. Von der Rechtsprechung der Kirche und deren Mißbrauch, wie er im Papsttum zu sehen ist.

HOOFSTUK 11. DIE JURISDIKSIE VAN DIE KERK EN DIE MISBRUIK DAARVAN SOOS DIT ONDER DIE POUSDOM MERKBAAR IS

Глава XI. О ЮРИСДИКЦИИ ЦЕРКВИ И ЗЛОУПОТРЕБЛЕНИЯХ ПАПСТВА В ЭТОЙ ОБЛАСТИ

CAP. XII. | De Ecclesiae disciplina, cuius praecipuus usus in censuris et excommunicatione.

Chapitre XII. De la discipline de l’Eglise, dont le principal usage est aux censures et en l’excommunication

Chapter XII. The Discipline of the Church; Its Principal Use In Censures and Excommunication.

Chapter 12. Of the Discipline of the Church, and Its Principal Use in Censures and Excommunication.

Hoofdstuk XII. Over de tucht der kerk, welker voornaamste gebruik gelegen is in de censuur en in de ban.

Zwölftes Kapitel. Von der Zucht der Kirche, wie sie vornehmlich in den Strafen und im Bann geübt wird.

HOOFSTUK 12. KERKLIKE TUG WAT VERAL VAN TOEPASSING IS OP SENSUUR EN AFSNYDING

Глава XII. О ДИСЦИПЛИНЕ В ЦЕРКВИ, ГЛАВНЫМ ОБРАЗОМ О ТОЙ, ЧТО ПРИМЕНЯЕТСЯ В НАКАЗАНИЯХ И ОТЛУЧЕНИИ

CAP. XIII. | De votis, quorum temeraria nuncupatione quisque se misere implicuit.

Chapitre XIII. Des vœuz: et combien ils ont esté faits à la volée en la Papauté, pour enlacer miserablement les ames

Chapter XIII. Vows: The Misery of Rashly Making Them.

Chapter 13. Of Vows. The Miserable Entanglements Caused by Vowing Rashly.

Hoofdstuk XIII. Over de geloften, die men lichtvaardig doet, waardoor men zich jammerlijk verstrikt.

Dreizehntes Kapitel. Von den Gelübden, durch deren unbesonnenes Aussprechen sich jedermann jämmerlich in Stricke gelegt hat.

HOOFSTUK 13. GELOFTES EN HOE ELKEEN WAT DIT ONBESONNE AFLê, HOM JAMMERLIK VERSTRENGEL

Глава XIII. ОБ ОБЕТАХ И О ТОМ, ЧТО ИХ БЕЗДУМНОЕ ПРИНЯТИЕ В ПАПСТВЕ ПРИСКОРБНЫМ ОБРАЗОМ ОПУТЫВАЕТ ДУШИ

CAP. XIIII. | De Sacramentis.

Chapitre XIV. Des Sacremens

Chapter XIV. The Sacraments.

Chapter 14. Of the Sacraments.

Hoofdstuk XIV. Over de sacramenten.

Vierzehntes Kapitel. Von den Sakramenten.

HOOFSTUK 14. DIE SAKRAMENTE¹

Глава XIV. ТАИНСТВА

CAP. XV. | De Baptismo.

Chapitre XV. Du Baptesme

Chapter XV. Baptism.

Chapter 15. Of Baptism.

Hoofdstuk XV. Over de Doop.

Fünfzehntes Kapitel. Von der Taufe.

HOOFSTUK 15. DIE DOOP

Глава XV. О КРЕЩЕНИИ

CAP. XVI. | Paedobaptismum cum Christi institutione et signi natura optime congruereⁱ.

Chapitre XVI. Que le Baptesme des petits enfans convient tresbien à l’institution de Jesus Christ et à la nature du signe

Chapter XVI. Pædobaptism Perfectly Consistent With the Institution of Christ and the Nature of the Sign.

Chapter 16. PÆdobaptism. Its Accordance with the Institution of Christ, and the Nature of the Sign.

Hoofdstuk XVI. Dat de kinderdoop met de instelling van Christus en de natuur van het teken zeer goed overeenkomt.

Sechzehntes Kapitel. Die Kindertaufe steht mit Christi Stiftung und mit dem Wesen des Zeichens aufs beste im Einklang.

HOOFSTUK 16. DIE KINDERDOOP STEM UITERS GOED OOREEN MET DIE INSTELLING VAN CHRISTUS; DIE AARD VAN HIERDIE TEKEN

Глава XVI. О ТОМ, ЧТО КРЕЩЕНИЕ МЛАДЕНЦЕВ ПОЛНОСТЬЮ СООТВЕТСТВУЕТ УСТАНОВЛЕНИЮ ИИСУСА ХРИСТА И ПРИРОДЕ ЗНАКА

CAP. XVII. | De sacra Christi Coena: et quid nobis conferat.

Chapitre XVII. De la sacrée Cene de Jesus Christ, et que c’est qu’elle nous apporte

Chapter XVII. The Lord’s Supper and Its Advantages.

Chapter 17. Of the Lord’s Supper, and the Benefits Conferred by It

Hoofdstuk XVII. Over het Heilig Avondmaal van Christus en wat het ons aanbrengt.

Siebzehntes Kapitel. Vom Heiligen Abendmahl des Herrn – und was es uns bringt.

HOOFSTUK 17. DIE HEILIGE NAGMAAL VAN CHRISTUS EN WAT DIT ONS BIED¹

Глава XVII. О СВЯТОЙ ВЕЧЕРЕ ИИСУСА ХРИСТА И О ПОЛЬЗЕ, ЕЮ НАМ ДОСТАВЛЯЕМОЙ

CAP. XVIII. | De Missa Papali, quo sacrilegio non modo profanata fuit Coena Christi, sed in nihilum redacta.

Chapitre XVIII. De la Messe Papale, qui est un sacrilege par lequel la Cene de Jesus Christ non seulement a esté profanée, mais du tout abolie

Chapter XVIII. The Papal Mass Not Only a Sacrilegious Profanation of the Lord’s Supper, But a Total Annihilation of It.

Chapter 18. Of the Popish Mass. How It Not Only Profanes, but Annihilates the Lord’s Supper.

Hoofdstuk XVIII. Over de Paapse mis, door welke heiligschennis het Avondmaal van Christus niet alleen ontheiligd, maar ook te niet gemaakt is.

Achtzehntes Kapitel. Von der päpstlichen Messe, einer Heiligtumsschändung, durch die das Abendmahl Christi nicht nur entweiht, sondern zunichte gemacht worden ist.

HOOFSTUK 18. DIE POUSLIKE MIS. DEUR DIE HEILIGSKENNIS HIERVAN IS DIE NAGMAAL VAN CHRISTUS NIE ALLEEN ONTHEILIG NIE MAAR HEELTEMAL VERNIETIG

Глава XVIII. О ПАПСКОЙ МЕССЕ - СВЯТОТАТСТВЕ, НЕ ПРОСТО ПРОФАНИРУЮЩЕМ, НО ВОВСЕ УНИЧТОЖАЮЩЕМ ВЕЧЕРЮ ИИСУСА ХРИСТА

CAP. XIX. | De quinque falso nominatis Sacramentis: ubi^c Sacramenta non esse quinque reliqua quae pro Sacramentis hactenus vulgo habita sunt, declaratur, tum qualia sint ostenditur^d.

Chapitre XIX. Des cinq autres ceremonies, qu’on a faussement appellé Sacremens: où il est monstré quels ils sont

Chapter XIX. The Five Other Ceremonies, Falsely Called Sacraments, Proved Not to Be Sacraments; Their Nature Explained.

Chapter 19. Of the Five Sacraments, Falsely so Called. Their Spuriousness Proved, and Their True Character Explained.

Hoofdstuk XIX. Over de vijf valselijk dusgenaamde sacramenten: waarin verklaard wordt, dat de vijf andere, die tot nog toe algemeen voor sacramenten gehouden zijn, geen sacramenten zijn, en ook aangetoond wordt, hoedanig ze zijn.

Neunzehntes Kapitel. Von den fünf fälschlich so genannten Sakramenten; hier wird erklärt, daß die fünf anderen Sakramente, die man bisher allgemein für solche gehalten hat, keine Sakramente sind, auch wird gezeigt, welche Art sie tragen.

HOOFSTUK 19. DIE VYF VALSE SOGENAAMDE SAKRAMENTE; ’N VERKLARING DAT DIE VYF ANDER SAKRAMENTE WAT TOT DUSVER AS SAKRAMENTE BESKOU IS, NIE SAKRAMENTE IS NIE, ASOOK ’N AANDUIDING VAN WAT HULLE WERKLIK IS

Глава XIX. О ДРУГИХ ПЯТИ ОБРЯДАХ, ЛОЖНО ИМЕНУЕМЫХ ТАИНСТВАМИ, И О ТОМ, КАКОВЫ ОНИ НА САМОМ ДЕЛЕ

CAP. XX. | De politica administratione.

Chapitre XX. Du gouvernement civil

Chapter XX. On Civil Government.

Chapter 20. Of Civil Government.

Hoofdstuk XX. Over de burgerlijke regering.

Zwanzigstes Kapitel. Vom bürgerlichen Regiment.

HOOFSTUK 20. BURGERLIKE REGERING¹

Глава XX. О ГРАЖДАНСКОМ УПРАВЛЕНИИ