Institutio christianae religionis (1559), Barth/Niesel, 1926-52 | Institution de la religion chrestienne (1560) | Institutes of the Christian Religion, John Allen (1813) | Institutes of the Christian Religion, Henry Beveridge (1845) | Institutie of onderwijzing in de christelijke religie, A. Sizoo (1931) | Unterricht in der christlichen Religion, Otto Weber (1936-38) | Institusie van die Christelike Godsdiens (1984) | Наставление в христианской вере (1997-99) |
CAP. XI. |
Chapitre XI. |
Chapter XI. |
Chapter 11. |
Hoofdstuk XI. |
Elftes Kapitel. |
HOOFSTUK 11. |
Глава XI. |
| De Ecclesiae iurisdictione, eiusque abusu, qualis cernitur in Papatu. |
De la jurisdiction de l’Eglise, et de l’abus qui s’y commet en la Papauté |
The Jurisdiction of the Church, And Its Abuse under the Papacy. |
Of the Jurisdiction of the Church, and the Abuses of It, as Exemplified in the Papacy. |
Over de rechtspraak der kerk en haar misbruik, zoals die gezien wordt in het pausdom. |
Von der Rechtsprechung der Kirche und deren Mißbrauch, wie er im Papsttum zu sehen ist. |
DIE JURISDIKSIE VAN DIE KERK EN DIE MISBRUIK DAARVAN SOOS DIT ONDER DIE POUSDOM MERKBAAR IS |
О ЮРИСДИКЦИИ ЦЕРКВИ И ЗЛОУПОТРЕБЛЕНИЯХ ПАПСТВА В ЭТОЙ ОБЛАСТИ |
1. 195 | Restat tertiaa pars, etb quidem in statu bene compositoc praecipua, Ecclesiasticae potestatis, quam in iurisdictione positam esse diximus1. Tota autem Ecclesiae iurisdictio pertinet ad morum disciplinam, de qua mox tractandum erit2. Quemadmodum enim nulla urbs nullusve pagus sine magistratu et politia stare potest: sic Ecclesia Dei || (quod iam docui3, sed nunc iterum cogor repetere) || sua quadam spirituali politia indiget: quae tamen a civili prorsus distincta est, eamque adeo nihil impedit aut imminuit, ut potius multum iuvet ac promoveat. Ista igitur iurisdictionis potestas nihil aliud erit in summa quam ordo comparatus ad spiritualis politiae conservationem. In hunc finem fuerunt ab initio constituta in Ecclesiis iudiciad quae censuram de moribus agerent, animadverterent in vitia, et exercendo clavium officio praeessent. Hunc ordinem designat Paulus in epistola ad Corinthios, quum gubernationes nominat [1. Cor. 12. d. 28e]. Item ad Romanos, quum dicit, Qui praeest in sollicitudine praesit [Rom. 12. b. 8]. Non enim alloquitur magistratus (qui nulli tunc erant Christiani) sed eos qui ad spirituale Ecclesiae regimen erant adiuncti Pastoribus. Ad Timotheum quoque duplices facit Presbyteros: alios qui laborant in verbo, alios qui verbi praedicatione non funguntur, et tamen bene praesunt [1. Tim. 5. c. 17]. Hoc posteriore genere non dubium estf quin eos intelligat qui ad inspectionem morum et totum clavium usum constituti erant. Nam potestas haec, de qua loquimur, tota pendet a clavibus quas Christus Ecclesiae contulit, Matthaei decimo octavo capite: ubi iubet graviter publico nomine admoneri eos qui privatas monitiones contempserint: quod si in sua contumacia pergant, a societate fidelium abdicandos docet4. Porro monitiones istae et correctiones sine causae cognitione fieri nequeunt; proinde opus est et iudicio et ordine aliquo. Quamobrem nisi velimus irritam facere clavium promissionem et excommunicationem, solennes monitiones, et quicquid tale est de medio tollere: aliquam Ecclesiae iurisdictionem demus necesse est. || Observent lectores non agi illo 196 loco de generali doctrinae authoritatea, sicuti Matthaei cap. 161 et Iohannis 20b 2: sed ius synedrii in posterum transferri ad Christi gregemc. Ad illum usque diem Iudaeis sua fuerat gubernandi ratio, quam in Ecclesia sua stabilit Christus quoad puram institutionem, atque id gravi sanctione. Sic enim oportuit, quum Ecclesiae ignobilis et contemptae iudicium a temerariis et fastuosis hominibus sperni alioqui posset. Ac ne lectores impediat quod Christus iisdem verbis res aliquantum inter se diversas notat, hunc nodum solvere utile erit. || d Duo igitur sunt loci qui de ligando et solvendo loquuntur. Alter est Matthaei decimo sexto, ubi Christus, postquam se claves regni caelorum Petro daturum promisit, continuo subiungit, Quodcunque ipse in terra ligaverit aut solverit, ratum in caelo fore. Quibus verbis nihil aliud significat, quam aliis quae habentur apud Iohannem, quum discipulos missurus ad praedicandum, postquam insufflavit in eos, Quorum, inquit, remiseritis peccata, remissa erunt: et quorum retinueritis, retenta erunt in caelo [Iohan. 20. e. 23]e. || Adferam interpretationem non argutam, non coactam, non detortam: sedf germanam, fluentem, obviam. Hoc de remittendis et retinendis peccatis mandatum et illa de ligando et solvendo Petro facta promissio [Matt. 16. c. 19] non alio debent referrig quam ad verbi ministerium, quod dum Apostolish committebat Dominus, simul et hoc solvendi ligandiquei munere ipsos instruebat. Quae enim est summa Evangelii, nisi quod omnes servi peccati et mortis solvimur ac liberamur per redemptionem quae est in Christo Iesu? qui vero Christum liberatorem ac redemptorem non suscipiunt nec agnoscuntk, eos aeternis vinculis damnatos addictosque esse? Hanc legationem quum Apostolis suis in omnes nationes perferendam traderet Dominus, ut suam esse etl a se profectamm approbaret, hoc praeclaro testimonio eam honoravit: idque in eximiamn confirmationemo tum Apostolorum 197 ipsorum, tum eorum quoque omniuma ad quos perventura eratb. Referebat, ut Apostoli constantem ac solidam suae praedicationis certitudinem haberent: quam non modo infinitis laboribus, curis, molestiis, periculis obituri erant, sed suo demum sanguine obsignaturi. Ipsam, inquam, ut scirentc non vanam esse nec inanem, sed potentiae plenam ac virtutisd: referebat ut in tanta anxietate et rerum difficultate tantisque discriminibus, Dei se negotium agere persuasi essent: ut toto mundo adversante et repugnante, Deum pro se stare cognoscerent: ut Christum doctrinae suae authorem, aspectu in terrae praesentem non habentes, ipsum esse in caelo intelligerent, ad firmandam eius quam sibi tradideratf doctrinaeg veritatem. Oportebat rursum et auditoribus certissime testificatum esse, illam Evangelii doctrinam non Apostolorum esse sermonem, sed Dei ipsius: non vocem in terra natam, sed e caelo delapsam. Non enim in hominis potestate haec esse possunt, peccatorum remissio, promissio vitae aeternae, salutis nuntiumh. Testificatus est ergo Christus nihil in Evangelii praedicatione Apostolorum esse praeter ministerium: se esse qui per eorum ora, velut per organa, loqueretur omnia et promitteret. Itaquei peccatorum remissionem quamk annuntiarent, veram esse Dei promissionem: damnationem quam pronuntiarentl, certum esse Dei iudicium. Haec autem testificatio seculis omnibusm data est, firmaque manet, quae certiores omnes securosque reddat, Evangelii verbum, a quocunque tandem homine praediceturn, ipsissimam esse Dei sententiam, apud summumo tribunal promulgatam, in libro vitae scriptam, in caelo ratam, firmam, ac fixamp. Habemus, potestatem clavium esse simpliciter inq illis locisr Evangelii praedicationem: nec tam potestatem esse quam ministerium, si ad homines respicimus. Non enim hominibus hanc potestatem proprie Christus dedit, sed verbo suo, cuius homines ministros fecit. |
1. S’ensuit la troisieme partie de la puissance et authorité de l’Eglise, voire qui est bien la principale en un estat bien reiglé: c’est de la jurisdiction, laquelle totalement se rapporte à la discipline, dont il nous conviendra tantost traiter. Car comme nulle ville ne village ne peut estre sans gouverneur et sans police, ainsi l’Eglise de Dieu, comme j’ay desja dit ailleurs, a mestier d’une certaine police spirituelle, laquelle neantmoins est toute differente de la police terrienne: et tant s’en faut qu’elle l’empesche ou amoindrisse, que plustost elle aide à la conserver et avancer. Pourtant ceste puissance de jurisdiction ne sera en somme autre chose, qu’un ordre institué pour conserver la police spirituelle. Et pour ceste fin ont esté anciennement ordonnées par les Eglises certaines compagnies de gouverneurs, lesquelles eussent le regard sur les mœurs, corrigeassent les vices, et usassent d’excommunication quand mestier seroit. C’est ce qu’entend sainct Paul, quand en l’Epistre aux Corinthiens il nomme les gouvernemens (1 Cor. 12:28). Item en l’Epistre aux Romains, quand il dit, Celuy qui preside, qu’il le face avec solicitude (Rom. 12:8). Car il ne parle point aux Magistrats ou Gouverneurs terriens, veu qu’il n’y en avoit nuls de Chrestiens pour lors: mais à ceux qui estoyent adjoints aux Pasteurs pour le regime spirituel de l’Eglise. Semblablement à Timothée, il met deux especes de Prestres: les uns qui travaillent en la Parolle, les autres qui ne font point l’office de predication, et toutesfois sont fideles à s’acquiter de leur devoir (1 Tim. 5:17). Par ceste seconde espece il n’y a doute qu’il n’entende ceux qui estoyent deputez pour avoir esgard sur les mœurs et corriger les delinquans par excommunication. Or ceste puissance de laquelle nous parlons, depend toute des clefs, lesquelles Jesus Christ a données à son Eglise, au dix-huitieme de sainct Matthieu (Matth. 18:18). Car là il commande qu’on admoneste au nom commun de tous, celuy qui aura mesprisé les admonitions privées de son frere: et s’il persevere en sa contumace, qu’on le bannisse de la compagnie des fideles. Or telles admonitions et corrections ne se peuvent faire sans cognoissance de cause. Pourtant il est requis qu’il y ait quelque jugement et quelque ordre. Ainsi donc, si nous ne voulons casser et aneantir la promesse des clefs, et rejetter tant l’excommunication que les remonstrances, et tout le reste qui s’ensuit, il est necessaire que nous donnions quelque jurisdiction à l’Eglise. Que les lecteurs observent bien qu’il n’est point là parlé en general de l’authorité de la doctrine qui devoit estre preschée par les Apostres, comme au seizieme du sainct Matthieu, et au vingtunieme de sainct Jean (Matth. 16:19; Jean 21:15): mais que Jesus Christ transfere pour l’advenir à son Eglise le droit et superintendence qui avoit esté jusques alors en la synagogue des Juifs. Car ce peuple-la avoit eu tousjours sa façon de gouverner, de laquelle Jesus Christ veut qu’on use en la compagnie des siens, moyennant qu’on retienne la pure institution. Or il use de menace estroite contre les contredisans, pource que le jugement de son Eglise, laquelle devoit estre contemptible et sans nulle monstre, pouvoit estre autrement mesprisé par gens temeraires et orgueilleux. Et afin que les lecteurs ne se troublent de ce que Jesus Christ parlant de choses diverses, use de mesmes mots, il sera expedient de soudre ce nœud. Il y a donc deux passages qui parlent de lier et deslier. Le premier est au seizieme de sainct Matthieu, où nostre Seigneur Jesus, apres avoir promis à sainct Pierre de luy donner les clefs du royaume des cieux, adjouste incontinent, Tout ce que tu auras lié en terre, sera lié au ciel: et pareillement, ce que tu auras deslié, sera deslié: par lesquelles parolles il ne signifie autre chose que ce qu’il dit en sainct Jean, quand il envoye prescher ses disciples. Car apres avoir soufflé sus eux, il leur dit, Les pechez seront remis à ceux ausquels vous les aurez remis: et ceux ausquels vous les aurez retenus, ils seront retenus (Jean 20:23). J’ameneray une interpretation de ce passage, qui ne sera pas trop subile, ne contrainte ou forcée, mais simple, vraye et convenable. Ce mandement de remettre et retenir les pechez, et la promesse faite à sainct Pierre de lier et deslier, ne se doyvent rapporter à autre fin qu’au ministere de la Parolle, lequel nostre Seigneur ordonnant à ses Apostres, pareillement leur commettoit l’office de lier ou deslier. Car quelle est la somme de l’Evangile, sinon que nous tous estans serfs de peché et de mort, sommes delivrez et affranchis par la redemption qui est en Jesus Christ? Au contraire, que ceux qui ne recognoissent et ne reçoyvent Christ pour leur liberateur et redempteur, sont condamnez à eternelle prison? Nostre Seigneur baillant à ses Apostres ceste ambassade à porter par toutes les nations de la terre, pour monstrer qu’elle estoit sienne, procedante et ordonnée de soy, l’a honnorée de ce noble tesmoignage: et ce pour une singuliere consolation, tant des Apostres que des auditeurs, ausquels ceste ambassade devoit estre apportée. Il convenoit certes que les Apostres eussent une grande et ferme asseurance de leur predication, laquelle ils avoyent non seulement à entreprendre et executer avec infinis labeurs, solicitudes, travaux et dangers, mais finalement à signer et seeller de leur propre sang. C’estoit donc raison qu’ils eussent ceste certitude, qu’elle n’estoit pas vaine ne frivole: mais pleine de vertu et puissance. Et estoit bien besoin qu’en telles angoisses, difficultez et perils ils fussent asseurez qu’ils faisoyent l’œuvre de Dieu: afin que tout le monde leur contrevenant et resistant, ils cogneussent que Dieu estoit pour eux: et que n’ayant point l’autheur de leur doctrine Christ present à l’œil en terre, ils entendissent qu’il estoit au ciel pour confermer la verité d’icelle. D’autrepart, il falloit qu’il fust trescertainement testifié aux auditeurs, qu’icelle doctrine n’estoit pas parolle des Apostres, mais de Dieu mesme: et que ce n’estoit pas une voix née en terre, mais procedante du ciel. Car ces choses ne peuvent estre en la puissance de l’homme, c’est assavoir la remission des pechez, promesse de vie eternelle, message de salut. Christ donc testifie qu’il n’y avoit en la predication Evangelique rien des Apostres, sinon le ministere: que c’estoit-il, lequel par leurs bouches, comme par instrumens, parloit et promettoit tout: que la remission des pechez, laquelle ils annonçoyent, estoit vraye promesse de Dieu: la damnation laquelle ils denonçoyent, estoit certain jugement de Dieu. Or ceste testification a esté donnée pour tout temps, et demeure encore ferme, pour nous rendre tous certains et asseurez, que la parolle de l’Evangile, de qui qu’elle soit preschée, est la propre sentence de Dieu, publiée en son siege, escrite au livre de vie, passée, ratifiée et confermée au ciel. Ainsi nous entendons que la puissance des clefs est simplement la predication de l’Evangile: et mesme n’est pas tant puissance que ministere, si nous avons esgard aux hommes. Car Christ n’a pas donné proprement aux hommes ceste puissance, mais à sa parolle, de laquelle il a fait les hommes ministres. |
1. 394 We come now to the third branch of the power of the Church, and that which is the principal one in a well regulated state, which we have said consists in jurisdiction. The whole jurisdiction of the Church relates to the discipline of manners, of which we are about to treat. For as no city or town can 395exist without a magistracy and civil polity, so the Church of God, as I have already stated, but am now obliged to repeat, stands in need of a certain spiritual polity; which, however, is entirely distinct from civil polity, and is so far from obstructing or weakening it, that, on the contrary, it highly conduces to its assistance and advancement. This power of jurisdiction, therefore, will, in short, be no other than an order instituted for the preservation of the spiritual polity. For this end, there were from the beginning judiciaries appointed in the Churches, to take cognizance of manners, to pass censures on vices, and to preside over the use of the keys in excommunication. This order Paul designates in his First Epistle to the Corinthians, when he mentions “governments;”1028 and to the Romans, when he says, “He that ruleth,” let him do it “with diligence.”1029 He is not speaking of magistrates or civil governors, for there were at this time no Christian magistrates, but of those who were associated with the pastor in the spiritual government of the Church. In the First Epistle to Timothy, also, he mentions two kinds of presbyters or elders, some “who labour in the word and doctrine,” others who have nothing to do with preaching the word, and yet “rule well.”1030 By the latter class, there can be no doubt that he intends those who were appointed to the cognizance of manners, and to the whole exercise of the keys. For this power, of which we now speak, entirely depends on the keys, which Christ has conferred upon the Church in the eighteenth chapter of Matthew, where he commands that those who shall have despised private admonitions shall be severely admonished in the name of the whole Church; and that if they persist in their obstinacy, they are to be excluded from the society of believers.1031 Now, these admonitions and corrections cannot take place without an examination of the cause; hence the necessity of some judicature and order. Wherefore, unless we would nullify the promise of the keys, and entirely abolish excommunication, solemn admonitions, and every thing of a similar kind, it is necessary to allow the Church some jurisdiction. Let it be observed, that the passage to which we have referred, relates not to the general authority of the doctrine to be preached by the apostles, as in the sixteenth chapter of Mathew and the twentieth chapter of John; but that the power of the sanhedrim is for the future transferred to the Church of Christ. Till that time, the Jews had their own method of government, which, as far as regards the pure institution, Jesus Christ established in his Church, and that with a severe sanction. For this was absolutely necessary, because the 396judgment of an ignoble and despised Church might otherwise be treated with contempt by presumptuous and proud men. And that the readers may not be embarrassed by the circumstance of Christ having used the same words to express different things, it will be useful to solve this difficulty. There are two places which speak of binding and loosing. One is in the sixteenth chapter of Matthew, where Christ, after having promised Peter that he would “give” him “the keys of the kingdom of heaven,”1032 immediately adds, “Whatsoever thou shalt bind on earth, shall be bound in heaven; and whatsoever thou shalt loose on earth, shall be loosed in heaven.” In these words he means precisely the same as he intends in other language recorded by John, when, being about to send forth his disciples to preach, after having “breathed on them,” he said, “Whose soever sins ye remit, they are remitted unto them; and whose soever sins ye retain, they are retained.”1033 I shall offer an interpretation of this passage, without any subtlety, violence, or perversion, but natural, suitable, and obvious. This command respecting the remission and retention of sins, and the promise made to Peter respecting binding and loosing, ought to be wholly referred to the ministry of the word, which when our Lord committed to the apostles, he at the same time invested them with the power of binding and loosing. For what is the sum of the gospel, but that, being all slaves of sin and death, we are loosed and delivered by the redemption which is in Christ Jesus, and that those who never receive or acknowledge Christ as their Deliverer and Redeemer, are condemned and sentenced to eternal chains? When the Lord delivered this embassy to his apostles, to be conveyed to all nations, in order to evince it to be his, and to have proceeded from him, he honoured it with this remarkable testimony, and that for the particular confirmation both of the apostles themselves, and of all those to whom it was to be announced. It was of importance, that the apostles should have a strong and constant assurance of their preaching; which they were not only to undertake and execute amidst immense labours, cares, troubles, and dangers, but were at length to seal with their blood. That they might know this ministry not to be vain or ineffectual, but full of power and energy, it was of importance for them, in circumstances of such great anxiety, difficulty, and danger, to be persuaded that they were employed in the work of God; amidst all the hostility and opposition of the whole world, to know that God was on their side; and though Christ, the Author of their doctrine, was not present to their view on earth, to be certain that he was in heaven to confirm the truth of the 397doctrine which he had delivered to them. On the other hand, also, it was necessary that the most unequivocal testimony should be given to their hearers, that the doctrine of the gospel was not the word of the apostles, but of God himself; not a voice issuing from the earth, but descended from heaven. For these things, the remission of sins, the promise of eternal life, and the message of salvation, cannot be in the power of man. Therefore Christ has testified that, in the preaching of the gospel, nothing belonged to the apostles, except the ministration of it; that it was he himself who spoke and promised every thing by the instrumentality of their mouths; and, consequently, that the remission of sins which they preached was the true promise of God, and that the condemnation which they denounced was the certain judgment of God. Now, this testification has been given to all ages, and remains unaltered, to certify and assure us all, that the word of the gospel, by whomsoever it may happen to be preached, is the very sentence of God himself, promulgated from his heavenly tribunal, recorded in the book of life, ratified, confirmed, and fixed in heaven. Thus we see, that the power of the keys, in these passages, is no other than the preaching of the gospel, and that, considered with regard to men, it is not so much authoritative as ministerial; for, strictly speaking, Christ has not given this power to men, but to his word, of which he has appointed men to be the ministers. |
1. The power of the Church in regard to jurisdiction. The necessity, origin, and nature of this jurisdiction. The power of the keys to be considered in two points of view. The first view expounded. 438 It remains to consider the third, and, indeed, when matters are well arranged, the principal part of ecclesiastical power, which, as we have said, consists in jurisdiction. Now, the whole jurisdiction of the Church relates to discipline, of which we are shortly to treat. For as no city or village can exist without a magistrate and government, so the Church of God, as I have already taught, but am again obliged to repeat, needs a kind of spiritual government. This is altogether439distinct from civil government, and is so far from impeding or impairing it, that it rather does much to aid and promote it. Therefore, this power of jurisdiction is, in one word, nothing but the order provided for the preservation of spiritual polity. To this end, there were established in the Church from the first, tribunals which might take cognisance of morals, animadvert on vices, and exercise the office of the keys. This order is mentioned by Paul in the First Epistle to the Corinthians under the name of governments (1 Cor. 12:28): in like manner, in the Epistle to the Romans, when he says, “He that ruleth with diligence” (Rom. 12:8). For he is not addressing magistrates, none of whom were then Christians, but those who were joined with pastors in the spiritual government of the Church. In the Epistle to Timothy, also, he mentions two kinds of presbyters, some who labour in the word, and others who do not perform the office of preaching, but rule well (1 Tim.5:17). By this latter class there is no doubt he means those who were appointed to the inspection of manners, and the whole use of the keys. For the power of which we speak wholly depends on the keys which Christ bestowed on the Church in the eighteenth chapter of Matthew, where he orders, that those who despise private admonition should be sharply rebuked in public, and if they persist in their contumacy, be expelled from the society of believers. Moreover, those admonitions and corrections cannot be made without investigation, and hence the necessity of some judicial procedure and order. Wherefore, if we would not make void the promise of the keys, and abolish altogether excommunication, solemn admonitions, and everything of that description, we must, of necessity, give some jurisdiction to the Church. Let the reader observe that we are not here treating of the general authority of doctrine, as in Mt. 21 and John 20, but maintaining that the right of the Sanhedrim is transferred to the fold of Christ. Till that time, the power of government had belonged to the Jews. This Christ establishes in his Church, in as far as it was a pure institution, and with a heavy sanction. Thus it behoved to be, since the judgment of a poor and despised Church might otherwise be spurned by rash and haughty men. And lest it occasion any difficulty to the reader, that Christ in the same words makes a considerable difference between the two things, it will here be proper to explain. There are two passages which speak of binding and loosing. The one is Mt. 16, where Christ, after promising that he will give the keys of the kingdom of heaven to Peter, immediately adds, “Whatsoever thou shalt bind on earth shall be bound in heaven; and whatsoever thou shalt loose on earth shall be loosed in heaven” (Mt. 16:19). These words have the very same meaning as those in the Gospel of John, where, being about to send forth the disciples to preach, after breathing on them, he says, “Whose soever sins ye remit, they are remitted unto them; and whose soever sins ye retain, they are retained” (John 20:23). I will give an interpretation, not subtle, not forced, not wrested, but genuine, natural, and obvious. This command440concerning remitting and retaining sins, and that promise made to Peter concerning binding and loosing, ought to be referred to nothing but the ministry of the word. When the Lord committed it to the apostles, he, at the same time, provided them with this power of binding and loosing. For what is the sum of the gospel, but just that all being the slaves of sin and death, are loosed and set free by the redemption which is in Christ Jesus, while those who do not receive and acknowledge Christ as a deliverer and redeemer are condemned and doomed to eternal chains? When the Lord delivered this message to his apostles, to be carried by them into all nations, in order to prove that it was his own message, and proceeded from him, he honoured it with this distinguished testimony, and that as an admirable confirmation both to the apostles themselves, and to all those to whom it was to come. It was of importance that the apostles should have a constant and complete assurance of their preaching, which they were not only to exercise with infinite labour, anxiety, molestation, and peril, but ultimately to seal with their blood. That they might know that it was not vain or void, but full of power and efficacy, it was of importance, I say, that amidst all their anxieties, dangers, and difficulties, they might feel persuaded that they were doing the work of God; that though the whole world withstood and opposed them, they might know that God was for them; that not having Christ the author of their doctrine bodily present on the earth, they might understand that he was in heaven to confirm the truth of the doctrine which he had delivered to them. On the other hand, it was necessary that their hearers should be most certainly assured that the doctrine of the gospel was not the word of the apostles, but of God himself; not a voice rising from the earth, but descending from heaven. For such things as the forgiveness of sins, the promise of eternal life, and message of salvation, cannot be in the power of man. Christ therefore testified, that in the preaching of the gospel the apostles only acted ministerially; that it was he who, by their mouths as organs, spoke and promised all; that, therefore, the forgiveness of sins which they announced was the true promise of’ God; the condemnation which they pronounced, the certain judgment of God. This attestation was given to all ages, and remains firm, rendering all certain and secure, that the word of the gospel, by whomsoever it may be preached, is the very word of God, promulgated at the supreme tribunal, written in the book of life, ratified firm and fixed in heaven. We now understand that the power of the keys is simply the preaching of the gospel in those places, and in so far as men are concerned, it is not so much power as ministry. Properly speaking, Christ did not give this power to men but to his word, of which he made men the ministers. |
1. Nu blijft nog over het derde, en bij een goed ingerichte staat der kerk het voornaamste, deel van de kerkelijke macht, hetwelk, gelijk we gezegd hebben, in de rechtspraak gelegen is. De gehele rechtspraak der kerk heeft betrekking op de tucht der zeden, waarover weldra gehandeld zal moeten worden. Want evenals geen enkele stad of dorp zonder overheid en burgerlijke regering kan bestaan, zo heeft ook Gods kerk (gelijk ik reeds geleerd heb, maar nu genoodzaakt ben te herhalen) haar geestelijke regering nodig, die echter van de burgerlijke regering geheel onderscheiden is, en deze niet alleen niet hindert of vermindert, maar haar veeleer helpt en bevordert. Die macht der rechtspraak dus zal in hoofdzaak niets anders zijn dan een orde, ingericht tot bewaring van de geestelijke regering. Tot dit doel zijn er van den beginne in de kerken kerkeraden ingesteld om censuur te oefenen over de zeden, fouten te straffen, en het ambt der sleutelen te bedienen. Deze orde wijst Paulus aan in de brief aan de Corinthen (1 Cor. 12:28) wanneer hij spreekt van regeringen; evenzo aan de Romeinen (Rom. 12:8) wanneer hij zegt: "die een voorstander is, zij het in naarstigheid." Want hij spreekt daar niet tot de overheidspersonen, onder wie toen geen Christenen waren, maar tot hen, die aan de herders waren toegevoegd tot verzorging van de geestelijke regering der kerk. Ook in de brief aan Timotheus (1 Tim. 5:17) spreekt hij van tweeërlei ouderlingen: van de enen, die arbeiden in het Woord en de anderen, die de prediking des Woords niet bedienen en toch wel regeren. Het is niet twijfelachtig of hij verstaat onder deze laatste soort hen, die tot het toezicht op de zeden en tot het ganse gebruik der sleutelen aangesteld waren. Want deze macht, waarover wij spreken, hangt geheel aan de sleutelen, welke Christus aan de kerk gegeven heeft, in het achttiende hoofdstuk van Matthéüs (Matt. Matt. 18) waar Hij beveelt officieel en ernstig hen te vermanen, die persoonlijke vermaningen veracht hebben; en indien zij in hun hardnekkigheid volharden, leert Hij, dat ze van de gemeenschap met de gelovigen vervallen verklaard moeten worden. Nu kunnen die vermaningen en bestraffingen niet geschieden zonder dat men kennis genomen heeft van de zaak: daarom is er een rechtbank en een zeker college nodig. Daarom, indien wij de belofte der sleutelen niet ijdel willen maken, en de ban, de openbare vermaningen en wat er verder van die aard is niet willen wegnemen, moeten wij aan de kerk noodzakelijk enige rechtspraak toestaan. De lezers moeten er op letten, dat op die plaats niet gehandeld wordt over het algemene gezag der leer, gelijk in Matthéüs 16 en Johannes 20, maar dat het recht van het sanhedrin voor de toekomst overgedragen wordt op de kudde van Christus. Tot die dag toe hadden de Joden hun eigen wijze van regering gehad, welke Christus, voorzover betreft de zuivere instelling in zijn kerk, bevestigt, en dat wel met een ernstige strafbepaling. Want dit moest zo, daar het oordeel van de onaanzienlijke en verachte kerk anders door de lichtvaardige en trotse mensen kon veracht worden. En opdat het de lezers niet hindere, dat Christus met dezelfde woorden zaken aanduidt, die een weinig van elkander verschillend zijn, zal het nuttig zijn deze knoop te ontwarren. Twee plaatsen zijn er dus, die spreken over het binden en ontbinden. De ene is in het zestiende hoofdstuk van Matthéüs (Matt. Matt. 16:19) waar Christus, nadat Hij beloofd heeft de sleutelen des Hemelrijks aan Petrus te zullen geven, onmiddellijk laat volgen, dat wat hij op aarde zou binden of ontbinden, in de hemel gebonden of ontbonden zou zijn. Met die woorden geeft Hij niets anders te kennen, dan wat Hij met andere woorden zegt bij Johannes (Joh. 20:3) toen Hij, op het punt de discipelen uit te zenden om te prediken, nadat Hij op hen geblazen had, zeide: "Zo gij iemands zonden vergeeft, die zullen zij vergeven zijn, en zo gij ze houdt, die zullen zij gehouden zijn in de hemel." Ik zal een uitlegging geven, die niet spitsvondig, niet gedwongen, niet verdraaid, maar die zuiver is, voor de hand ligt, en gemakkelijk te begrijpen is. Dit gebod over het vergeven en houden der zonden en die aan Petrus gedane belofte over het binden en ontbinden moeten nergens anders op betrokken worden dan op de dienst des Woords, welke de Here aan de apostelen zo toevertrouwde, dat Hij hen tegelijkertijd toerustte met dit ambt van ontbinden en binden. Want wat is de hoofdinhoud van het evangelie anders dan dat wij allen, die dienstknechten zijn der zonde en des doods, ontbonden en bevrijd worden door de verlossing, die is in Christus Jezus? En dat zij, die Christus als Verlosser en Zaligmaker niet aannemen en erkennen, tot eeuwige banden zijn veroordeeld en verwezen? Toen de Here deze boodschap aan zijn apostelen gaf, om haar over te brengen naar alle volkeren, heeft Hij, om te bewijzen, dat het zijn boodschap was en dat zij van Hem kwam, haar met dit treffelijke getuigenis geëerd; en dat tot een uitnemende versterking, zowel van de apostelen zelf, als ook van al degenen, toe wie zij zou komen. Het was van belang, dat de apostelen een vaste en onwrikbare zekerheid van hun prediking hadden, die ze niet alleen met oneindige moeiten, zorgen, zwarigheden en gevaren zouden bedienen, maar eindelijk ook met hun bloed zouden bezegelen. Opdat zij zouden weten, zeg ik, dat zij niet ijdel en ledig was, maar vol van kracht en macht, was het van belang, dat ze in zo grote benauwdheid en in zo grote gevaren er van overtuigd waren, dat ze Gods zaak behartigden, dat ze, terwijl de gehele wereld hun tegen was en hen bestreed, wisten, dat God aan hun zijde stond, dat ze inzagen, dat Christus, de auteur van hun leer, hoewel ze Hem niet op aarde voor het oog aanwezig hadden, in de hemel was, om de waarheid te bevestigen van de leer, die Hij hun gegeven had. Aan de andere kant moest ook voor hun hoorders volkomen zeker betuigd zijn, dat die leer des evangelies niet het woord der apostelen was, maar van God zelf, niet een stem, geboren op aarde, maar neergedaald uit de hemel. Want deze dingen, namelijk de vergeving der zonden, de belofte des eeuwigen levens, en de boodschap der zaligheid, kunnen niet in de macht der mensen staan. Christus betuigde dus, dat in de prediking des evangelies niets van de apostelen was dan de dienst, dat Hij het was, die door hun monden, als door instrumenten, alles zou spreken en beloven. Dat dus de vergeving der zonden, die zij zouden verkondigen, de waarachtige belofte Gods was, en de veroordeling, die ze zouden uitspreken, het gewisse oordeel Gods was. En deze betuiging is aan alle eeuwen gegeven, en blijft vast, om ons allen te verwittigen en er zeker van te maken, dat het Woord des evangelies, door welke mens het ook gepredikt wordt, de eigen uitspraak Gods is, afgekondigd in de hoogste vierschaar, in het boek des levens geschreven, in de hemel bevestigd, vast en zeker. Wij weten dus, dat de sleutelmacht op die plaatsen eenvoudig is de prediking van het evangelie, en dat ze niet zozeer een macht is als wel een bediening, wanneer we zien op de mensen. Want Christus heeft deze macht eigenlijk niet aan de mensen gegeven, maar aan zijn Woord, tot welks dienaren hij de mensen gemaakt heeft. |
1. 828Die Begründung der kirchlichen Gerichtsbarkeit in der Schlüsselgewalt Jetzt bleibt noch das dritte Stück der Kirchengewalt übrig, und zwar das, das bei einem wohlgeordneten Stand der Kirche das wichtigste ist: es liegt, wie wir bereits sagten, in der Rechtsprechung. Nun bezieht sich die gesamte kirchliche Rechtsprechung auf die Sittenzucht, von der wir bald noch zu reden haben werden. Wie nämlich keine Stadt und kein Dorf ohne Obrigkeit und öffentliches Regiment bestehen kann, so bedarf auch die Kirche Gottes, wie ich bereits dargelegt habe, aber jetzt abermals zu wiederholen genötigt bin, gewissermaßen ihres geistlichen Regiments, das aber von dem bürgerlichen völlig unterschieden ist und es keineswegs behindert oder schwächt, sondern ihm vielmehr wesentliche Hilfe und Förderung schafft. Diese kirchliche Rechtsprechungsgewalt wird also in ihrem wesentlichen Inhalt nichts anderes sein als eine Ordnung, die dazu eingerichtet ist, das geistliche Regiment zu erhalten. Zu diesem Zweck hat man in der Kirche von Anfang an richterliche Behörden eingerichtet, um die Sittenzucht zu üben, gegen Laster strafend vorzugehen und das Amt der Schlüssel zu verwalten. Diesen Stand (d.h. die Ältesten) hat Paulus im (ersten) Korintherbrief im Auge, indem er von „Regierern“ spricht (1. Kor. 12,28). Und das gleiche meint er im Römerbrief, wenn er sagt: „Regiert jemand, so sei er sorgfältig“ (Röm. 12,8). Denn er redet da nicht die Obrigkeiten an - christliche Obrigkeiten gab es damals nicht -, sondern die, welche den „Hirten“ zum Zweck des geistlichen Regiments der Kirche beigeordnet waren. Auch im (ersten) Brief an Timotheus spricht er von zweierlei Ältesten, solchen, „die da arbeiten am Wort“, und anderen, die die Predigt des Wortes nicht üben, aber doch „wohl vorstehen“ (1. Tim. 5,17). Unzweifelhaft meint er nun mit dieser zweiten Gruppe die Männer, die zur Aufsicht über die Sitten und zum gesamten Gebrauch der Schlüssel eingesetzt waren. Denn diese Gewalt, von der wir hier sprechen, hängt voll und ganz an den „Schlüsseln“, die Christus seiner Kirche übergeben hat, wie es bei Matthäus im achtzehnten Kapitel berichtet wird. Da gebietet der Herr, die, welche persönliche Ermahnungen verachtet haben, im Namen der ganzen Gemeinde ernstlich zu vermahnen, und lehrt, daß solche Leute bei verharren in ihrer Halsstarrigkeit aus der Gemeinschaft der Gläubigen auszustoßen sind (Matth. 18,15-18). Nun können aber solche Vermahnungen und Strafen nicht ohne vorherige Untersuchung des Falles vor sich gehen, und deshalb bedarf es eines richterlichen Verfahrens und einer gewissen Ordnung. Wenn wir also die Verheißung der Schlüssel nicht ungültig machen und Bann, feierliche Vermahnungen und dergleichen aus dem Wege räumen wollen, so müssen wir der Kirche eine gewisse Rechtsprechung zugestehen. Die Leser müssen beachten, daß es sich an jener Stelle (Matth. 18) nicht um die allgemeine Lehrautorität (der Kirche) handelt, wie das Matth. 16 (Vers 19) und Johannes 20 (Vers 23) der Fall ist, sondern daß hier das Recht des Synedriums für die Zukunft auf die Herde Christi übertragen wird. Bis zu jenem Tage hatten die Juden ihre eigene Regierungsweise; diese richtet nun Christus, soweit es die reine Einrichtung (als solche) betrifft, in seiner Kirche auf. Und zwar geschieht das mit einer ernsten Strafandrohung. So war es nämlich erforderlich, weil sonst das Urteil der unansehnlichen, verachteten Kirche von unbesonnenen und aufgeblasenen Leuten hätte in den Wind geschlagen werden können. 829 Damit es nun den Leser nicht stört, daß Christus mit den gleichen Worten zwei Dinge andeutet, die untereinander ziemlich verschieden sind, so wird es von Nutzen sein, diesen Knoten aufzulösen. Es gibt zwei Stellen, die vom Binden und Lösen reden. Die eine steht im 16. Kapitel bei Matthäus: da gibt Christus zunächst die Verheißung, er wolle dem Petrus „des Himmelreichs Schlüssel geben“, und dann fügt er gleich hinzu, was Petrus auf Erden gebunden oder gelöst hätte, das solle auch im Himmel so gelten (Matth. 16,19). Mit diesen Worten gibt der Herr nichts anderes zu erkennen als mit den anderen, die sich bei Johannes (Joh. 20,23) finden: da ist er im Begriff, die Jünger zur Predigt auszusenden, und, nachdem er sie „angeblasen“ hat, spricht er zu ihnen: „Welchen ihr die Sünden erlasset, denen sollen sie erlassen sein, und welchen ihr sie behaltet, denen sollen sie auch im Himmel behalten sein“ (Joh. 20,23; nicht Luthertext). Ich will nun eine Deutung vorbringen, die nicht spitzfindig, nicht gezwungen und nicht verdreht, sondern vielmehr klar, eindeutig und leicht zugänglich ist. Dieser Auftrag (an die Jünger), Sünden zu erlassen und zu behalten, wie auch jene Verheißung an Petrus bezüglich des Bindens und Lösens (Matth. 16,19) dürfen auf nichts anderes bezogen werden als auf den Dienst am Wort: indem der Herr den Aposteln diesen Dienst anvertraute, rüstete er sie zugleich mit diesem Amte aus, zu binden und zu lösen. Denn was anders ist die Hauptsumme des Evangeliums, als daß wir alle, die wir Knechte der Sünde und des Todes sind, losgesprochen und frei gemacht werden durch die Erlösung, die in Christus Jesus ist, daß aber die, die Christus nicht als Befreier und Erlöser annehmen und erkennen, zu ewigen Banden verurteilt und überantwortet sind? Als der Herr seinen Aposteln diese Botschaft übergab, damit sie sie zu allen Nationen trügen, da ehrte er sie, um zu bekräftigen, daß sie seine Botschaft und von ihm ausgegangen war, mit diesem herrlichen Zeugnis, und zwar zu außerordentlicher Stärkung der Apostel selbst wie auch aller, zu denen sie dringen sollte. Es war von Belang, daß die Apostel eine sichere und beständige Gewißheit für ihre Predigt bekamen; denn sie sollten nicht allein unendlichen Mühen, Sorgen, Unbequemlichkeiten und Gefahren entgegengehen, sondern diese Predigt auch schließlich mit ihrem Blute besiegeln! Damit sie nun, so meine ich, wußten, daß diese Botschaft nicht eitel und inhaltlos, sondern voller Gewalt und Kraft war, so war es von Belang, daß sie in so großer Bedrängnis, so großen Schwierigkeiten der Verhältnisse und so großen Gefahren die Überzeugung hatten, daß sie Gottes Sache trieben, es war von Belang, daß sie inmitten der Gegnerschaft und des Widerstandes der ganzen Welt erkannten, daß Gott ihnen zur Seite stand, es war von Belang, daß sie begriffen, daß Christus, den sie zwar dem Anblick nach nicht auf Erden bei sich gegenwärtig hatten, im Himmel sei, um die Wahrheit der Lehre zu bekräftigen, die er ihnen übergeben hatte! Auf der anderen Seite mußte es auch ihren Zuhörern aufs gewisseste bezeugt sein, daß jene Lehre des Evangeliums nicht das Wort der Apostel war, sondern Gottes eigenes Wort, daß sie nicht auf Erden entstanden, sondern vom Himmel herabgekommen war. Denn solche Dinge wie die Vergebung der Sünden, die Verheißung des ewigen Lebens und die Botschaft des Heils können ja nicht in der Gewalt des Menschen stehen. Christus hat also bezeugt, daß an der Predigt des Evangeliums den Aposteln nichts eigen war als der Dienst, daß dagegen er es war, der durch ihren Mund wie durch ein Werkzeug alles reden und verheißen wollte. Deshalb sei, so bezeugte er, die Vergebung der Sünden, die sie verkündigten, Gottes wahrhaftige Verheißung, die Verdammnis, die sie androhten, Gottes gewisses Urteil. Dieses Zeugnis aber ist für alle Zeiten gegeben, und es bleibt fest bestehen, um allen die Gewißheit und Sicherheit zu verleihen, daß das Wort des Evangeliums, von welchem Menschen es schließlich auch verkündigt werden mag, Gottes höchsteigener 830 Spruch ist, vor dem höchsten Richterstuhl verkündet, im Buche des Lebens aufgezeichnet und im Himmel gültig, fest und unwandelbar. Wir sehen also, daß die Schlüsselgewalt an jenen Stellen einfach die Predigt des Evangeliums ist, und daß sie, wenn wir auf die Menschen unser Augenmerk richten, nicht sowohl eine Gewalt, als vielmehr einen Dienst darstellt. Denn im eigentlichen Sinne hat Christus diese Vollmacht nicht Menschen gegeben, sondern seinem Worte, zu dessen Dienern er die Menschen gemacht hat. |
1. Regspleging en tug; die sleutelmag en burgerlike ampte (Afdeling 1 - 5) Die derde aspek van kerklike mag: die sleutelmag 1501 Nou bly die derde aspek van kerklike mag oor wat weliswaar in ’n goed geordende toestand die belangrikste is en soos ons gesê het, in die regspraak geleë is.1 Regspleging van die kerk het egter volledig betrekking op die dissipline oor die sedes. Ons sal dit weldra behandel.2 Soos geen stad en geen dorp trouens sonder ’n owerheid of regeringsbestel kan bestaan nie, so het die kerk van God sy eie bepaalde geestelike bestel nodig soos ek reeds geleer het3 maar nou gedwing word om weer eens te herhaal. Dit verskil egter heeltemal van ’n burgerlike bestel hoewel dit die burgerlike bestel nie verhinder of verswak nie, maar eerder bystaan en bevorder. Die regsprekende mag is samevattend dus niks anders as die orde wat geskep is om die geestelike bestel te handhaaf nie. Met hierdie doel voor oë is daar van die begin af howe in kerke ingestel om sensuur oor die sedes uit te oefen, gebreke te ondersoek en verantwoordelik te wees vir die uitoefening van die sleutelamp.4 Paulus dui op hierdie orde in sy brief aan die Korintiërs wanneer hy hulle regerings noem5. Net so in sy brief aan die Romeine wanneer hy sê: “Laat 1502 hy wat regeer, met sorgvuldigheid regeer”.6 Hy praat trouens nie daar met (burgerlike) owerhede nie - daar was toe nog geen Christelike owerhede nie -, maar met dié wat by die herders gevoeg is om die geestelike regering van die kerk waar te neem. In sy brief aan Timoteus onderskei hy ook twee soorte presbiters, naamlik sommiges wat in die Woordbediening werk en sommiges wat nie die verkondiging van die Woord verrig nie en nogtans goed regeer.7 Daar bestaan geen twyfel daaroor dat hy onder laasgenoemde groep diegene verstaan wat aangestel was om die sedes te ondersoek en ten voile van die sleutels gebruik te maak nie. Want hierdie mag waarvan ons praat, hang ten voile af van die sleutels wat Christus volgens Matteus agtien aan die kerk gegee het. Daar gelas Hy dat diegene wat persoonlike vermanings geminag het, ernstig in die openbaar vermaan moet word, maar hy leer ook dat, as hulle in hulle hardnekkigheid volhard, hulle die gemeenskap van die gelowiges ontsê moet word.8 Voorts kan sulke vermanings en bestrawwings nie sonder ’n ondersoek plaasvind nie. Daarom is daar sowel ’n hof as die een of ander prosedure nodig. As ons die belofte van die sleutels daarom nie tot niet wil maak en afsnyding, plegtige vermanings en dergelike dinge wil ophef nie, moet ons aan die kerk ’n sekere regspraak vergun. My lesers moet daarop let dat dit in die verwysing hierbo nie gaan om die algemene gesag van die leer soos in Matteus sestien en Johannes een-en-twintig9 nie, maar dat die reg van die sanhédrin in die toekoms na die kudde van Christus oorgedra word. Tot daardie dag toe was dit die regeringsvorm onder die Jode maar Christus het dit as instelling in sy kerk gevestig in soverre dit suiwer was, en dit ook met ’n ernstige strafbepaling. Dit moes trouens ook so wees aangesien die oordeel van ’n onbekende en veragte kerk andersins deur roekelose hooghartige mense geminag kon word. En om te voorkom dat dit my lesers hinder dat Christus dinge wat effens van mekaar verskil, met dieselfde woorde beskryf, sal dit nuttig wees om hierdie probleem op te los. Daar is dus twee Skrifverwysings wat oor vasmaak en losmaak praat. Die een is in Matteus sestien waar Christus dadelik nadat Hy beloof het dat Hy die sleutels van die koninkryk van die hemel aan Petrus sal gee, byvoeg dat alles wat hy op die aarde bind of losmaak, in die hemel bekragtig sal wees.10 Met hierdie woorde dui Hy niks anders aan nie as wat ons in Johannes in ander woorde aantref toe 1503 Hy sy dissipels wou uitstuur om die evangelie te verkondig. Nadat Hy oor hulle geblaas het, het Hy gesê: “As julle hulle sondes vergeef, sal dit vergewe wees; en as julle hulle sondes hou, sal dit in die hemel gehou word”.11 Ek sal ’n verklaring daarvan gee wat nie spitsvondig, nie gedwonge en nie verwronge is nie, maar opreg, vloeiend en voor die hand liggend.12 Laasgenoemde se opdrag om sondes te vergewe en te hou en eersgenoemde se belofte aan Petrus oor die bind en losmaak daarvan, behoort slegs betrek te word op die bediening van die Woord want terwyl die Here dit aan die apostels opgedra het, het Hy hulle tegelyk vir die amp om los te maak en vas te maak toegerus. Wat is die somtotaal van die evangelie trouens anders as dat ons almal wat slawe van die sonde en die dood is, deur die verlossing wat in Christus Jesus is, daarvan losgemaak en vrygemaak word?13 Maar dat diegene wat Christus nie waarlik as hulle Bevryder en Verlosser aanneem en erken nie, tot die ewige gevangenis verdoem en daaraan toegesê is?14 Toe die Here sy apostels opgedra het om hierdie boodskap aan alle nasies te bring, het Hy dit met hierdie pragtige getuigskrif vereer om te bewys dat dit sy boodskap is en dat dit van Hom af kom - en dit tot uitnemende versterking van sowel sy apostels as van almal tot wie hierdie boodskap sou kom.15 Dit was van belang dat die apostels bestendige en vaste versekering vir hulle verkondiging sou hê omdat hulle dit nie alleen met eindelose moeite, bekommernis, ergernisse en gevare tegemoet gegaan het nie maar dit ook uiteindelik met hulle bloed sou verseël. Ek herhaal: sodat hulle kon weet dat hulle prediking nie leeg en ydel is nie maar vol mag en krag, was dit vir hulle belangrik om in so ’n groot besorgheid en in so ’n groot moeilikheid en in sulke groot gevare, oortuig te wees dat hulle God se werk doen; dat hulle verder sou weet dat God langs hulle staan al staan die hele wêreld hulle teen en al beveg die hele wêreld hulle; dat hulle moes besef dat Christus die Skepper van hulle leer was en hoewel hulle Hom nie op die aarde naby hulle kon sien nie, dat Hy nogtans in die hemel is om die waarheid van die leer wat Hy aan hulle oorgedra het, te bekragtig. 1504 Aan die ander kant moes dit ook vir hulle luisteraars baie besliste getuienis lewer dat die leer van die evangelie nie die woorde van die apostels was nie, maar van God self;16 dat dit nie woorde was wat op aarde ontstaan het nie, maar woorde wat uit die hemel gekom het. Vergiffenis van sondes, die belofte van die ewige lewe en die boodskap van saligheid kan tog nie in die mag van ’n mens wees nie. Christus het dus getuig dat die apostels in die prediking van die evangelie met uitsondering van die bediening daarvan niks het nie, en dat dit Hy is wat deur hulle monde soos deur instrumente alles sê en beloof; dat die vergiffenis van sondes wat hulle verkondig het, waarlik ’n belofte van God is, en dat die verdoemenis wat hulle verkondig het, met sekerheid God se oordeel is. Hierdie getuienis is egter aan alle tye gegee en dit bly onwrikbaar om almal te verseker en onbesorg te laat dat die Woord van die evangelie, deur watter mens dit ook al verkondig word, juis die uitspraak van God is wat voor die hoogste regbank aangekondig, in die boek van die lewe opgeskryf, in die hemel bekragtig, vas en seker is. Nou weet ons dat die sleutelmag in die bovermelde verwysings doodeenvoudig die prediking van die evangelie is, en dat dit nie soseer mag is nie, maar diens as ons dit op mense van toepassing maak. Christus het hierdie mag trouens nie eintlik aan mense gegee nie maar aan sy Woord en mense bedienaars daarvan gemaak.17
|
1. Далее следует третья составная часть церковного авторитета - часть, которая оказывается главной при благоустроенном состоянии Церкви. Это юрисдикция, целиком связанная с дисциплиной, о которой у нас вскоре пойдёт речь. Подобно тому как ни один город или селение не может существовать без правителя и гражданского устроения, так и Церковь Божья, как уже было сказано, нуждается в определённом духовном устроении. Это устроение во всём отлично от мирского порядка, однако не только не нарушает и не умаляет последний, но, скорее, помогает его сохранению и развитию. Таким образом, эта юрисдикционная власть в конечном счёте есть не что иное, как порядок, установленный для духовного устроения. Для этой цели в древней Церкви были учреждены коллегии правителей, призванные следить за нравами, исправлять пороки, а в случае необходимости прибегать к отлучению. Именно это имеет в виду св. Павел, когда в Послании к коринфянам перечисляет главные служения (1 Кор 12:28), а также в Послании к римлянам говорит: «Начальник ли, начальствуй с усердием» (Рим 12:8). Апостол обращается отнюдь не к светским правителям (ибо в то время среди них не было христиан), а к помощникам пастырей в духовном управлении Церковью. В Послании к Тимофею св. Павел тоже упоминает о двух категориях пресвитеров: одни трудятся словом, другие не несут проповеднического служения, однако не менее верно исполняют свой долг (1 Тим 5:17). Несомненно, ко второй категории апостол относит тех, кто был избран для надзора над нравами, а также исправления ослушников путём отлучения. Но данная власть всецело зависит от ключей, вручённых Церкви Иисусом Христом, как о том повествуется в восемнадцатой главе Евангелия от Матфея. Здесь Христос даёт заповедь увещевать от имени всех того, кто презрит увещевания своего брата, высказанные наедине. Если же кто будет упорствовать в своём непослушании, да будет исключён из общения верующих. Но такие обличения и наказания невозможны без расследования дела. Поэтому необходимо наличие суда и порядка судопроизводства. Таким образом, если мы не хотим упразднить обетование ключей и отменить отлучения, предупреждения и подобные им меры, мы должны признать за Церковью некоторые юрисдикционные права. Обратим внимание читателей на то, что здесь речь идёт не об авторитете проповедуемого апостолами учения вообще, как в шестнадцатой главе Евангелия от Матфея или в двадцатой главе Евангелия от Иоанна, а о том, что Иисус Христос вручает своей Церкви правовые и надзирательные полномочия, какими ранее обладала еврейская синагога. Ибо у этого народа всегда был особый способ управления, и Христос хочет, чтобы он использовался в собрании его верных при условии чистоты церковной институции. При этом Он грозит строгими карами тем, кто ей противостоит, и не без оснований: ведь люди гордые и дерзкие могут пренебречь судом Церкви, если она утратит достоинство и станет мишенью для хулы. А чтобы читателей не приводил в замешательство тот факт, что Иисус Христос одними и теми же словами говорит о разных вещах, мы должны разрешить это затруднение. Итак, есть два места, где речь идёт о связывании и развязывании. Первое из них мы находим в шестнадцатой главе Евангелия от Матфея, где Господь Иисус, пообещав Петру ключи Царства Небесного, тут же добавляет: «И что свяжешь на земле, то будет связано на небесах; и что разрешишь на земле, то будет разрешено на небесах» (Мф 16:19). Смысл этого высказывания тот же, что и слов Иисуса Христа, которые приводит св. Иоанн, повествуя о посылании апостолов на проповедь. Дунув на апостолов, Христос сказал им: «Кому простите грехи, тому простятся; на ком оставите, на том останутся» (Ин 20:23). Я хочу предложить толкование этого места, которое не будет ни слишком изощрённым, ни натянутым, но простым, естественным и непротиворечивым. Как заповедь отпускать или оставлять, так и данное св. Петру обетование связывать и разрешать следует относить к одному и тому же - к служению Слова. Предписывая апостолам это служение, Господь одновременно возлагает на них обязанность связывать и разрешать. Ибо в чём суть Евангелия, как не в том, чтобы мы все, будучи рабами греха и смерти, получали свободу через искупление в Иисусе Христе? Те же, кто не признаёт Христа своим освободителем и искупителем, обречены на вечный плен. Возложив на апостолов миссию нести это провозвестие всем народам земли, Господь отметил их этой особой честью, дабы засвидетельствовать, что их благовествование идёт от Него, Им направляется. Тем самым Он укрепляет как апостолов, так и их слушателей - тех, к кому была обращена их миссия. Несомненно, важно было оказать апостолам твёрдую и надёжную поддержку в их проповедническом служении, которое им предстояло не только осуществлять с великим трудом, тщанием, усердием и риском, но и запечатлеть в конце концов собственной кровью. Поэтому Господь с полным основанием даёт им такую уверенность - не пустую и тщетную, но исполненную силы и мощи. И, конечно, было необходимо, чтобы среди тягот, невзгод и опасностей апостолы сохраняли убеждённость в том, что делают Божье дело. Чтобы они знали, что даже если весь мир против них, Бог - за них. И хотя Христос, от которого они получили своё учение, не присутствует на земле зримо, Он с Небес подтверждает истинность этого учения. С другой стороны, слушатели апостольской проповеди должны были получить убедительнейшие свидетельства того, что это учение - не от апостолов, а от самого Бога, и что Слово это родилось не на земле, а на Небе. Ибо такие дела, как прощение грехов, обетование вечной жизни и провозвестие спасения, не могут быть во власти человека. Таким образом, Христос свидетельствует, что в евангельской проповеди не было ничего от апостолов, кроме служения; что это именно Он говорит и обещает, пользуясь их устами как своим орудием; что возвещённое апостолами прощение грехов есть истинное обетование Божье; и что предрекаемая ими гибель есть его праведный Суд. Это свидетельство дано на все времена и пребывает непреложным доныне, дабы уверить нас, что евангельское слово, кто бы его ни проповедовал, есть собственное речение Бога, произнесённое с его Престола, записанное в книге жизни, утверждённое, запечатлённое и подкреплённое на Небесах. Итак, мы видим, что власть ключей есть просто проповедь Евангелия - вернее, не столько власть, сколько служение, если рассматривать её применительно к людям. Ибо Христос дал власть не людям как таковым, но своему Слову, а людей поставил его служителями.
|
2. | Alter, quem de ligandi et solvendi potestate extare diximus, locus Matthaei 18. habeturs: || ubi ait Christus, Si frater aliquis Ecclesiam non audierit, sit tibi sicut Ethnicus et Publicanus. 198 Amen dico vobis, quaecunque ligaveritis super terram, erunt ligata et in caeloa: quaecunque solveritis, soluta eruntb [Matth. 18. c. 17]1. || Hic locus non omnino est priori similis, sed paulo in diversamc partem intelligendus est. || Non autem sic diversos faciod ut non multam habeant inter se affinitateme. Hoc primum ubique simile estf, quod utraque est generalis sententia, eadem semper ligandi solvendiqueg potestas (nempe per verbum Dei) idemh mandatum, eadem promissio. Eo autem differunt, quod prior locus peculiariter de praedicatione est qua verbi ministri funguntur: hic ad disciplinam excommunicationis pertinet, quae Ecclesiae permissa est. Ligat autem Ecclesia quem excommunicat: non quod in perpetuam ruinam ac desperationem coniiciat, sed quia eius vitam ac mores damnat, aci, nisi resipuerit, iam eum suae damnationis admonet. Solvit quem in communionem recipit: quia velut participem eum facit unitatis quam habet in Christo Iesu. Nequis ergo contumaciter Ecclesiae iudicium contemnat, aut parvi faciatk se fidelium suffragiis damnatum: testatur Dominus tale fidelium iudicium non aliud esse quam sententiae suae promulgationem, ratumque haberi in caelis quod illi in terra egerint. Habent enim verbum Dei, quo perversos damnent: habent verbum, quo resipiscentes in gratiam recipiant. Errare autem non possunt, nec a Dei iudicio dissentire; quia nonnisi ex Lege Dei iudicant, quae non incerta est aut terrena opinio, sed sancta Dei voluntas et caeleste oraculuml. Ex istism duobus locis, quos ut breviter, ita et familiariter et vere enarrasse mihi videorn, furiosi illio, nullo discrimine, prout sua vertigine feruntur, nunc confessionem2, nunc excommunicationem3, nunc iurisdictionemp 4, nunc ius condendi leges, nunc indulgentias5 statuere conanturq. || Priorem vero ad astruendum Romanae sedis primatum allegant6; ita norunt claves suas quibus visum est aptare seris et ostiis: ut dicas tota vita eos artem fabrilem exercuisse. 199 |
2. L’autre passage est escrit en sainct Matthieu, où il est dit, Si aucun de tes freres ne veut escouter l’Eglise, qu’il te soit comme Gentil et profane (Matth. 18:17 s.). En verité, en verité je vous dy, que tout ce que vous aurez lié en terre sera lié au ciel: et ce que vous aurez deslié, sera deslié. Ce lieu n’est pas du tout semblable au premier, mais à quelque difference: toutesfois nous ne les faisons pas tellement divers, qu’ils n’ayent grande affinité et similitude ensemble. Premierement, cela est semblable en tous les deux, que l’une sentence et l’autre sont generales, et la puissance de lier et deslier est par tout une, c’est assavoir par la parolle de Dieu: un mesme amendement de lier et deslier, une mesme promesse. Mais en cela ils different, que le premier specialement appartient à la predication, à laquelle sont ordonnez les ministres de la Parolle: le second s’entend de la discipline des excommunications, laquelle est permise à l’Eglise. Or l’Eglise lie celuy qu’elle excommunie: non pas qu’elle le jette en ruyne et desespoir perpetuel: mais pourtant qu’elle condamne sa vie et ses mœurs, et desja l’advertist de sa damnation, s’il ne retourne en la voye. Elle deslie celuy qu’elle reçoit en sa communion, d’autant qu’elle le fait comme participant de l’unité qu’elle a en Jesus Christ. Afin donc que nul ne contemne le jugement de l’Eglise, et estime chose legere d’estre condamné par la sentence des fideles, nostre Seigneur testifie que tel jugement n’est autre chose que la publication de sa sentence, et que tout ce qu’ils auront fait en terre, sera ratifié au ciel. Car ils ont la parolle de Dieu, par laquelle ils condamnent les mauvais et pervers: et ils ont la mesme parolle, pour recevoir en grace ceux qui retournent à amendement: et ne peuvent faillir ne discorder du jugement de Dieu, puis qu’ils ne jugent que par sa Loy: laquelle n’est pas opinion incertaine ou terrienne, mais sa saincte volonté et oracle celeste. De ces deux passages, ces furieux selon leur frenesie, sans quelque discretion s’efforcent d’approuver maintenant leur confession, maintenant leurs excommunications, maintenant leur juridiction, maintenant la puissance d’imposer loix, maintenant leurs indulgences. Le premier, ils l’alleguent pour establir la primauté du siege Romain. Ainsi ils savent tant bien approprier leurs clefs à toutes serrures et à tous huis, qu’on diroit qu’ils ont exercé l’art de serruriers toute leur vie. |
2. The other passage, which we have mentioned, relative to the power of binding and loosing, is in the eighteenth chapter of Matthew, where Christ says, “If any brother neglect to hear the Church, let him be unto thee as a heathen man and a publican. Verily I say unto you, Whatsoever ye shall bind on earth, shall be bound in heaven; and whatsoever ye shall loose on earth, shall be loosed in heaven.”1034 This passage is not altogether similar to the first, but is to be understood in a manner somewhat different; though I do not conceive the difference to be so great, but that there is a considerable affinity between them. In the first place, they are both alike in this respect, that each contains a general declaration, the same power of always binding and loosing,—that is, by the word of God,—the same command, the same promise. But they differ in this, that the former passage peculiarly relates to the preaching of the gospel, which is performed by the ministers of the word; the latter relates to the discipline, which is committed to the Church. The Church binds him whom it excommunicates; not that it consigns him to perpetual ruin and despair, but because it condemns his life and manners, and already warns him of his final condemnation, unless he repent. The Church 398looses him whom it receives into its communion; because it makes him, as it were, a partaker of the unity which it has in Christ Jesus. That no man, therefore, may contemn the judgment of the Church, or consider it as of little consequence that he is condemned by the voice of believers, the Lord testifies that such judgment of believers is no other than the promulgation of his sentence, and that what they do on earth shall be ratified in heaven. For they have the word of God, by which they condemn the perverse; they have the same word, by which they receive penitents into favour; and they cannot err or dissent from the judgment of God, because they judge only by the Divine law, which is not an uncertain or earthly opinion, but the holy will and heavenly oracle of God. From these two passages, which I think I have familiarly and correctly, as well as concisely, explained, these unreasonable men, without any judgment, under the influence of misguided zeal, endeavour to establish, sometimes auricular confession, sometimes excommunication, sometimes jurisdiction, sometimes the right of legislation, and sometimes indulgences. The former passage they allege to support the primacy of the Roman see. They are so expert in fitting their keys to any locks and doors they please, that it should seem as if they had followed the business of locksmiths all their lifetime. |
2. Second view expounded. How the Church binds and looses in the way of discipline. Abuse of the keys in the Papacy. The other passage, in which binding and loosing are mentioned, is in the eighteenth chapter of Matthew, where Christ says, “If he shall neglect to hear them, tell it unto the Church: but if he neglect to hear the Church, let him be unto thee as an heathen man and441a publican. Verily I say unto you, Whatsoever ye shall bind on earth shall be bound in heaven; and whatsoever ye shall loose on earth shall be loosed in heaven” (Mt. 18:17, 18). This passage is not altogether similar to the former, but is to be understood somewhat differently. But in saying that they are different, I do not mean that there is not much affinity between them. First, they are similar in this, that they are both general statements, that there is always the same power of binding and loosing (namely, by the word of God), the same command, the same promise. They differ in this, that the former passage relates specially to the preaching which the ministers of the word perform,the latter relates to the discipline of excommunication which has been committed to the Church. Now, the Church binds him whom she excommunicates, not by plunging him into eternal ruin and despair, but condemning his life and manners, and admonishing him, that, unless he repent, he is condemned. She looses him whom she receives into communion, because she makes him, as it were, a partaker of the unity which she has in Christ Jesus. Let no one, therefore, contumaciously despise the judgment of the Church, or account it a small matter that he is condemned by the suffrages of the faithful. The Lord testifies that such judgment of the faithful is nothing else than the promulgation of his own sentence, and that what they do on earth is ratified in heaven. For they have the word of God by which they condemn the perverse: they have the word by which they take back the penitent into favour. Now, they cannot err nor disagree with the judgment of God, because they judge only according to the law of God, which is not an uncertain or worldly opinion, but the holy will of God, an oracle of heaven. On these two passages, which I think I have briefly, as well as familiarly and truly expounded, these madmen, without any discrimination, as they are borne along by their spirit of giddiness, attempt to found at one time confession, at another excommunication, at another jurisdiction, at another the right of making laws, at another indulgences. The former passage they adduce for the purpose of rearing up the primacy of the Roman See. So well known are the keys to those who have thought proper to fit them with locks and doors, that you would say their whole life had been spent in the mechanic art. |
2. De andere plaats, die, naar we zeiden, spreekt over de macht om te binden en te ontbinden, is Matthéüs 18:18, waar Christus zegt: "Indien een broeder der gemeente geen gehoor geeft, zo zij hij u als de heiden en de tollenaar: voorwaar zeg Ik u, al wat gij op de aarde binden zult, zal ook in de hemel gebonden wezen, en al wat gij ontbinden zult, zal ontbonden wezen." Deze plaats is niet geheel gelijk aan de eerste, maar moet in een weinig andere zin verstaan worden. Maar ik maak ze niet zo van elkander verschillend, dat ze niet veel verwantschap met elkaar zouden hebben. In de eerste plaats is dit bij beide gelijk, dat beide uitspraken algemeen zijn, dat de macht om te binden en te ontbinden altijd dezelfde is, namelijk door het Woord Gods, en dat het gebod hetzelfde is, en de belofte dezelfde. Maar daarin verschillen zij, dat de eerste plaats in het bijzonder handelt over de prediking, welke de dienaars des Woords bedienen, en de tweede betrekking heeft op de tucht van de ban, die aan de kerk is overgelaten. De kerk bindt degene, die ze afsnijdt; niet dat ze hem werpt in een eeuwig verderf en wanhoop, maar omdat ze zijn leven en zeden veroordeelt en, indien hij zich niet bekeert, hem reeds herinnert aan zijn verdoeming. Zij ontbindt degene, die zij weer tot haar gemeenschap aanneemt, omdat zij hem als het ware deelgenoot maakt aan de eenheid, die zij heeft in Christus Jezus. Opdat dus niemand het oordeel der kerk hardnekkig zou versmaden, of het van weinig betekenis zou achten, dat hij door de stemmen der gelovigen veroordeelt is, betuigt de Here, dat zulk een oordeel der gelovigen niets anders is dan een afkondiging van zijn eigen uitspraak, en dat in de hemelen voor geldig gehouden wordt, wat zij op de aarde gedaan hebben. Want zij hebben het Woord Gods, om daarmee de bozen te veroordelen, zij hebben het Woord Gods, om daardoor hen, die zich bekeren, weer in genade aan te nemen. En zij kunnen niet dwalen, en niet verschillen van Gods oordeel, omdat ze slechts uit de wet Gods oordelen, die geen onzekere of aardse mening, maar Gods heilige wil, en een hemelse uitspraak is. Uit die twee plaatsen, die ik wel in het kort, maar toch gemeenzaam en naar waarheid meen verklaard te hebben, trachten die razenden, zonder onderscheid, al naar ze door hun warhoofderij gedreven worden, nu eens de rechtspraak, dan weer het recht om wetten te maken, dan weer de aflaten vast te stellen. En de eerste plaats gebruiken zij ook nog om het primaat van de Roomse stoel te bewijzen. Zo weten zij hun sleutels te doen passen op alle sloten en deuren, die ze willen: zodat men zou zeggen, dat ze hun ganse leven lang de smeedkunst hebben beoefend. |
2. Es gibt dann, wie gesagt, noch eine zweite Stelle, die von der Vollmacht zum Binden und Lösen handelt. Diese findet sich Matthäus 18 (Matth. 18,17f.); da spricht Christus: „Wenn ein Bruder die Kirche nicht hört, so halt’ ihn als einen Heiden und Zöllner. Wahrlich, ich sage euch: was ihr auf Erden binden werdet, soll auch im Himmel gebunden sein, und was ihr lösen werdet, das soll gelöst sein“ (Matth. 18,17f.; nicht immer Luthertext). Diese Stelle ist der erstgenannten nicht in jeder Hinsicht ähnlich, sondern in einem etwas verschiedenen Sinne zu verstehen. Freilich halte ich die beiden Stellen auch nicht für so verschieden, daß sie nicht miteinander viel Verwandtes hätten. Gemeinsam ist ihnen vor allem dies: es handelt sich bei beiden um allgemeine Aussagen, die Vollmacht zum Binden und Lösen ist in beiden Fällen von der gleichen Art - sie geschieht nämlich durch das Wort Gottes -, gleich ist der Auftrag und gleich ist auch die Verheißung. Dagegen unterscheiden sich die beiden Stellen darin, daß die erste in besonderer Weise von der Predigt handelt, die die Diener am Wort üben, die zweite sich dagegen auf die Bannzucht bezieht, die der Kirche zugestanden ist. Die Kirche „bindet“ nun den, den sie in den Bann tut - nicht, daß sie ihn in ewiges Verderben und ewige Verzweiflung stürzt, sondern daß sie sein Leben und seinen Wandel verurteilt und ihn, wofern er sich nicht bekehrt, schon jetzt an seine Verdammnis gemahnt. Sie „löst“ den, den sie wieder in ihre Gemeinschaft aufnimmt; denn sie macht ihn damit gleichsam zum Teilgenossen an der Einheit, die sie in Christo Jesu hat. Damit also niemand halsstarrig das Urteil der Kirche verachtet oder es gering anschlägt, daß er durch den Spruch der Gläubigen verurteilt ist, bezeugt der Herr, daß solch Urteil der Gläubigen nichts anderes ist als die Verkündung seines eigenen Spruchs, und daß das, was die Gläubigen aus Erden vollzogen haben, im Himmel als gültig angesehen wird. Denn die Gläubigen haben das Wort Gottes, um die Verkehrten zu verdammen, sie haben das Wort, um die, die da umkehren, wieder zu Gnaden anzunehmen. Irren aber können sie nicht, auch können sie nicht im Widerspruch zu Gottes Urteil stehen; denn sie urteilen allein auf Grund des Gesetzes Gottes, und das ist keine ungewisse oder irdische Meinung, sondern Gottes heiliger Wille und himmlisches Offenbarungswort! Aus diesen beiden Stellen, die ich kurz und dazu auch verständlich und wahrheitsgemäß ausgelegt zu haben meine, versuchen nun jene Schwarmgeister (die Papisten) ohne Unterschied, je nachdem, wie sie ihr Schwindel treibt, bald die Beichte, bald den Bann, bald die Rechtsprechung, bald das Recht zur Gesetzgebung, bald den Ablaß zu begründen. Die erste Stelle führen sie auch noch an, um die Obergewalt des römischen Stuhls zu beweisen. So wissen sie ihre „Schlüssel“, je wie es ihnen gefällt, für alle Schlösser und Türen passend zu machen, so daß man sagen möchte, sie hätten ihr Leben lang das Schlosserhandwerk betrieben! |
2. ’n Verklaring van Matteus 18 Die tweede verwysing waarvan ons gesê het dat dit oor die mag om te bind en los te maak handel, tref ons in Matteus agtien aan waar Christus sê: “As ’n broeder nie na die kerk luister nie, laat hy vir jou wees soos ’n heiden en ’n tollenaar. Voorwaar, ek sê vir julle, wat julle ook al op die aarde bind, sal in die hemel gebonde wees, en wat julle ook al losmaak, sal losgemaak wees.”18 Hierdie aanhaling kom nie heeltemal met die voorgaande ooreen nie maar moet ietwat anders verstaan word.19 Ek maak hulle egter nie so verskillend dat hulle nie onderling nog veel in gemeen het nie. Ten eerste is beide in die volgende aspek gelyk, naamlik dat albei ’n algemene uitspraak is; die mag om te bind en los te 1505 maak - naamlik deur die Woord van God -, is altyd dieselfde opdrag, en die belofte is dieselfde. Hulle verskil egter daarin dat die eerste aanhaling besonderlik oor die prediking handel wat bedienaars van die Woord verrig. Die laaste aanhaling het egter met die tug van die ban te doen en dit is aan die kerk oorgelaat. Die kerk bind iemand wat hy afsny - nie omdat hy so ’n man in die ewige verderf en wanhoop werp nie, maar omdat hy sy lewe en sy sedes verdoem. Tensy hy hom bekeer, waarsku die kerk hom reeds teen sy verdoeming. Die kerk maak iemand los wat hy in sy gemeenskap opneem omdat hy hom ’n deelgenoot maak in die eenheid wat die kerk in Christus Jesus het. Niemand mag die oordeel van die kerk dus hardnekkig verag of dit van geringe waarde ag dat hy deur die stemme van gelowiges veroordeel is nie. Die Here getuig dat so ’n oordeel van gelowiges niks anders is as die bekendstelling van sy eie uitspraak nie, en dat dit wat hulle op die aarde doen, in die hemel bekragtig word. Hulle het immers die Woord van God na aanleiding waarvan hulle bedorwenes veroordeel; hulle het sy Woord waarvolgens hulle dié wat hulle bekeer, weer in die genade ontvang. Hulle kan egter nie dwaal nie en hulle kan ook nie van God se oordeel verskil nie omdat hulle slegs volgens die wet van God oordeel wat nie ’n onseker aardse opvatting is nie, maar God se heilige wil en sy hemelse Godspraak. Namate waansinnige pousgesindes deur ylhoofdigheid getref word, probeer hulle sonder onderskeid uit die twee aanhalings wat ek, soos dit vir my lyk, sowel bondig as opreg en waar weergegee het, nou die bieg,20 dan die ban, dan weer die regspleging, dan die reg om wette te maak, en dan die aflaat vas te stel. Die eerste aanhaling voer hulle trouens aan om die opperheerskappy (primaat) van die Roomse setel te vestig.21 Hulle weet so goed hoe om hulle sleutels by enige slot en deur wat hulle wil, te laat pas, dat jy sou kon sê dat hulle hulle hele lewe die smidsambag beoefen het. |
2. Ещё одно место, относящееся к этой теме, находится в восемнадцатой главе Евангелия от Матфея. Здесь говорится: «Если [брат твой] и церкви не послушает, то да будет он тебе, как язычник и мытарь. Истинно говорю вам: что вы свяжете на земле, то будет связано на небе; и что разрешите на земле, то будет разрешено на небе» (Мф 18:17-18). Это место не во всём тождественно первому, оно имеет некоторое отличие. Тем не менее мы не считаем эти два места настолько разными, чтобы не видеть их большого сходства и близости. Они схожи тем, что имеют общий характер; в обоих высказываниях речь идет об одной и той же власти связывать, и разрешать Словом Божьим; даётся одна и та же заповедь, одно и то же обетование. Различаются же они тем, что первое изречение относится специально к проповеди, на которую ставятся служители Слова; второе относится к дисциплине отлучений как прерогативе Церкви. Ибо Церковь связывает того, кого отлучает: она не ввергает его в гибель и вечное отчаяние, но осуждает его жизнь и нравы, предупреждая тем самым о грядущем проклятии, если он не вернётся на правильный путь. Напротив, она развязывает того, кого принимает в общение с собою, поскольку делает его участником собственного единства в Иисусе Христе. А чтобы никто не посмел хулить суд Церкви и считать маловажным осуждение от имени всех верующих, Господь свидетельствует, что такой суд есть не что иное, как объявление вынесенного Им приговора; и всё, что Церковь постановит на земле, будет утверждено на Небе. Ибо верующие имеют Слово Божье, которым осуждают злых и нечестивых; и тем же Словом принимают в благодать тех людей, которые возвращаются в общение с ними. Их суд не может впасть в заблуждение и противоречить суду Божьему, потому что судят по его Закону. А Закон Божий - не земное колеблющееся мнение, а святая воля и небесный приговор Бога. Названными двумя фрагментами Евангелий наши противники, эти бесстыдники и безумцы, силятся подкрепить то своё исповедание, то производимые ими отлучения, то свою юрисдикцию, то законодательную власть, то индульгенции. А на первое высказывание они ссылаются в обоснование первенства римского престола. В общем, они так наловчились подбирать ключи ко всем замкам и запорам, что, можно сказать, на протяжении всей жизни занимаются слесарным ремеслом.
|
3. Nam quod nonnulli omnia illa temporaria fuisse imaginantur: quum magistratus a religionis nostrae professione alieni adhuc forent1: in eo falluntur, quod non animadvertunt quantum sit discrimen et qualis dissimilitudo Ecclesiasticae et civilis potestatis. Neque enim ius gladii habet Ecclesia quo puniat vel coerceat, non imperium ut cogat, non carcerem, non poenas alias quae solent infligi a magistratu. Deinde non hoc agit, ut qui peccavit, invitus plectatur, sed ut voluntaria castigatione poenitentiam profiteatur. Est igitur longe diversa ratio: quia nec quicquam sibi sumit Ecclesia quod sit proprium magistratus, neque hoc efficere potest magistratus quod ab Ecclesia peragitur. Exemplo fiet hoc facilius. Inebriatus est aliquis? in urbe bene constituta, poena erit carcer; scortatus est? aut similis, aut potius maiora. Ita erit satisfactum et legibus, et magistratui, et externo iudicio. At fieri poterit ut nullam det poenitentiae significationem, quin potius ut obmurmuret vel fremat. An illic cessabit Ecclesia? At recipi ad Coenam tales nequeunt, quin fiat et Christo et sacrae eius institutioni iniuria. Et hoc postulat ratio, ut qui Ecclesiam offendit malo exemplo, solenni poenitentiae declaratione offendiculum, quod excitavit, tollat. Ratio quam adducunt illi qui contra sentiunt, nimis est frigida. Mandabat, inquiunt, Christus has partes Ecclesiae, quum non esset magistratus qui exequeretur. Sed accidit saepenumero ut sit negligentior magistratus: imo nonnunquam forte ut sit ipsemet castigandus: quod et Theodosio Caesari contigit2. Ad haec tantundem dici poterit de toto fere verbi ministerio. Nunc ergo secundum eosb desinant reprehendere Pastores manifesta flagitia: desinant obiurgare, arguere, increpare. Sunt enim Christiani magistratus, qui legibus et gladio debent haec corrigere. At quemadmodum magistratus puniendo et manu coercendo purgare debet Ecclesiam offendiculis: ita verbi minister vicissim sublevare debet magistratum, ne tam multi peccent. Sic coniunctae debent esse operae, ut altera sit adiumento alteri, non impedimento. |
3. Car ce qu’aucuns imaginent que ç’a esté un ordre temporel que cestuy-là, pour le temps que les Princes et Seigneurs et gens de justice estoyent encores contraires à la Chrestienté, ils s’abusent, en ce qu’ils ne considerent point combien il y a de difference, et quelle est la diversité entre la puissance Ecclesiastique et la puissance terrienne. Car l’Eglise n’a point de glaive pour punir les malfaiteurs, ne commandement pour les contraindre, ne prisons, ny amendes, ne les autres punitions dont les Magistrats ont accoustumé d’user. Davantage, elle n’est point à cela, que celuy qui a peché soit puny maugré soy: mais que par un chastiement volontaire il face profession de sa penitence. Il y a donc grande difference, d’autant que l’Eglise n’attente ny usurpe, rien de ce qui est propre au Magistrat: et le Magistrat ne peut faire ce qui est fait par l’Eglise. Cela sera mieux entendu par exemple. Si quelcun s’enyvre, il sera puny par prison en une ville bien policée: s’il paillarde, d’une mesme punition, ou bien plus rigoureuse, comme la raison le veut: en ceste sorte il sera satisfait et aux loix, et aux Magistrats, et au jugement terrien. Mais il se pourra faire que ce malfaiteur ne donnera nul signe de repentance, mais plustost murmurera et se despitera. Faut-il que l’Eglise cesse en cest endroit? Or est-il ainsi qu’on ne peut recevoir telles gens à la Cene, sans faire injure et à Jesus Christ et à sa saincte institution. Davantage, la raison requiert cela, que celuy qui a scandalisé l’Eglise par mauvais exemple, oste le scandale qu’il a esmeu, en faisant solennelle declaration de sa repentance. La raison qu’ameinent ceux qui sont d’opinion contraire, est trop froide. Jesus Christ, disent-ils, donnoit ceste charge à son Eglise, du temps qu’il n’y avoit point de Magistrat pour l’executer. Mais je respon que souventesfois il advient qu’un Magistrat est nonchalant, ou bien que luy mesme merite d’estre chastié, comme il advint à l’Empereur Theodose. Davantage, on en pourroit autant dire quasi de tout le ministere de la Parolle: c’est que les Pasteurs n’auroyent que faire de reprendre maintenant les crimes notoires, ne crier à l’encontre, ny arguer, ne menacer, d’autant qu’il y a des Magistrats Chrestiens, qui sont pour corriger telles fautes. Mais je dy au contraire, que comme le Magistrat en punissant les mauvais actuellement, doit purger l’Eglise des scandales, ainsi le ministre de la Parolle doit de son costé aider au Magistrat, à ce qu’il n’y ait pas tant de malfaiteurs. Voila comment leurs administrations doyvent estre conjoinctes, que l’une soit pour soulager l’autre et non pas pour l’empescher. |
3. The opinion entertained by some persons, that these things were only temporary, while all civil magistrates were strangers to the profession of Christianity, is a mistake for want of considering the great distinction, and the nature of the difference, between the ecclesiastical and civil power. For the Church has no power of the sword to punish or to coerce, no authority to compel, no prisons, fines, or other punishments, like those inflicted by the civil magistrate. Besides, the object of this power is, not that he who has transgressed may be punished against his will but that he may profess his repentance by a voluntary submission to chastisement. The difference therefore is very great; because the Church does not assume to itself what belongs to the magistrate, nor can the magistrate execute that which is executed by the Church. This will be better understood by an example. Is any man intoxicated? In a well regulated city he will be punished by imprisonment. Has he committed fornication? He will receive the same or a severer punishment. With this, the laws, the magistrate, and the civil judgment, will all be satisfied; though it may happen that he will give no sign of repentance, but will rather murmur and repine against his punishment. Will the Church stop here? Such persons cannot be admitted to the sacred supper without doing an injury to Christ and to his holy institution. And reason requires, that he who has offended the Church with an evil example, should 399remove, by a solemn declaration of repentance, the offence which he has excited. The argument adduced by those who espouse a contrary opinion, is of no force. They say, that Christ assigned this office to the Church, when there was no magistrate to execute it. But it frequently happens that the magistrate is too negligent, and sometimes that he even deserves to be chastised himself; which was the case with the emperor Theodosius. Besides, the same argument might be extended to the whole ministry of the word. Now, then, according to them, pastors must no longer censure notorious crimes; they must cease to chide, to reprove, to rebuke; for there are Christian magistrates, whose duty it is to correct such offences by the civil sword. But as it is the duty of the magistrate, by punishment and corporeal coercion, to purge the Church from offences, so it behoves the minister of the word, on his part, to relieve the magistrate by preventing the multiplication of offenders. Their respective operations ought to be so connected as to be an assistance, and not an obstruction to each other. |
3. The discipline of excommunication of perpetual endurance. Distinction between civil and ecclesiastical power. Some, in imagining that all these things were temporary, as magistrates were still strangers to our profession of religion, are led astray, by not observing the distinction and dissimilarity between ecclesiastical and civil power. For the Church has not the right of the sword to punish or restrain, has no power to coerce, no prison nor other punishments which the magistrate is wont to inflict. Then the object in view is not to punish the sinner against his will, but to obtain a profession of penitence by voluntary chastisement. The two things, therefore, are widely different, because neither does the Church assume anything to herself which is proper to the magistrate, nor is the magistrate competent to what is done by the Church. This will442be made clearer by an example. Does any one get intoxicated? In a well-ordered city his punishment will be imprisonment. Has he committed whoredom? The punishment will be similar, or rather more severe. Thus satisfaction will be given to the laws, the magistrates, and the external tribunal. But the consequence will be, that the offender will give no signs of repentance, but will rather fret and murmur. Will the Church not here interfere? Such persons cannot be admitted to the Lord’s Supper without doing injury to Christ and his sacred institution. Reason demands that he who, by a bad example, gives offence to the Church, shall remove the offence which he has caused by a formal declaration of repentance. The reason adduced by those who take a contrary view is frigid. Christ, they say, gave this office to the Church when there were no magistrates to execute it. But it often happens that the magistrate is negligent, nay, sometimes himself requires to be chastised; as was the case with the Emperor Theodosius. Moreover, the same thing may be said regarding the whole ministry of the word. Now, therefore, according to that view, let pastors cease to censure manifest iniquities, let them cease to chide,accuse, and rebuke. For there are Christian magistrates who ought to correct these things by the laws and the sword. But as the magistrate ought to purge the Church of offences by corporal punishment and coercion, so the minister ought, in his turn, to assist the magistrate in diminishing the number of offenders. Thus they ought to combine their efforts, the one being not an impediment but a help to the other. |
3. Dat sommigen zich verbeelden, dat dat alles slechts tijdelijk geweest is, namelijk toen de overheden nog vreemd waren aan de belijdenis van onze religie: daarin ze vergissen ze zich, omdat ze niet opmerken, hoe groot onderscheid en hoedanige ongelijkheid er is tussen de kerkelijke en burgerlijke macht. Immers de kerk heeft niet het recht van het zwaard om daarmee te straffen of te bedwingen, zij heeft geen macht om te dwingen, geen gevangenis, en geen andere straffen, die door de overheid plegen opgelegd te worden. Bovendien is het niet haar streven, dat hij, die gezondigd heeft, tegen zijn wil gestraft worde, maar dat hij door een gewillige kastijding zijn boetvaardigheid betone. Er is dus een zeer groot verschil: want de kerk neemt niets voor zich, wat eigen is aan de overheid, en de overheid kan niet verrichten, wat door de kerk volbracht wordt. Door een voorbeeld zal dit gemakkelijker te begrijpen worden. Is iemand dronken, dan zal in een goed ingerichte stad de kerker zijn straf zijn. Heeft hij gehoereerd, dan is de straf dezelfde, of liever groter. Zo zal voldaan zijn aan de wetten, en aan de overheid en aan het uiterlijk oordeel. Maar het zal kunnen geschieden, dat hij geen enkel teken van boetvaardigheid geeft, ja zelfs dat hij tegenmoppert of bromt. Zal de kerk het dan daarbij laten? Maar zulken kunnen niet tot het Avondmaal worden toegelaten, zonder dat aan Christus en zijn heilige instelling onrecht geschiedt. En de rede eist, dat hij, die de kerk door zijn slecht voorbeeld heeft geërgerd, door een openbare verklaring van boetvaardigheid de ergernis, die hij verwekt heeft, wegneemt. De redenering, die zij aanvoeren, die van tegenovergestelde mening zijn, is al te onbeduidend. Christus, zeggen ze, droeg deze taak aan de kerk op, toen er geen overheid was, die haar zou uitvoeren. Maar het gebeurt dikwijls, dat de overheid wat al te onachtzaam is, ja somtijds gebeurt het misschien wel, dat ze zelf gestraft moet worden, hetgeen ook keizer Theodosius overkomen is. Bovendien zal hetzelfde gezegd kunnen worden van bijna de ganse dienst des Woords. Laat dus nu, volgens hen, de herders ophouden de openbare zonden te berispen; laat hen ophouden te vermanen, te beschuldigen en te verwijten. Want er zijn Christelijke magistraten, die door de wetten en het zwaard deze dingen moeten straffen. Maar evenals de overheid door straf en bedwang de kerk moet zuiveren van ergernissen, zo moet de dienaar des Woords van zijn kant de overheid steunen, en zorgen, dat niet zo velen zondigen. Zo moeten de diensten verbonden zijn, dat de een de ander tot hulp en niet tot hinder is. |
3. Obrigkeitliche und kirchliche Gerichtsbarkeit Manche Leute bilden sich nun ein, all dies sei bloß zeitlich (und vorübergehend) gewesen, weil dazumal die Obrigkeiten dem Bekenntnis unserer Religion noch fremd gegenübergestanden hätten. Wer das meint, der täuscht sich, weil er nicht beachtet, was für ein großer Unterschied und was für eine erhebliche Ungleichartigkeit zwischen der kirchlichen und der bürgerlichen Gewalt besteht. Denn die Kirche besitzt nicht das Schwertrecht, um damit zu strafen und zu züchtigen, sie hat keine Befehlsgewalt, um einen Zwang auszuüben, sie hat keinen 831 Kerker und auch keine anderen Strafen, wie sie gewöhnlich von der Obrigkeit verhängt werden. Außerdem hat die Kirche nicht im Sinne, daß der, der sich vergangen hat, gegen seinen Willen gestraft werde, nein, er soll durch freiwillige (Hinnahme der) Züchtigung seine Bußfertigkeit erzeigen. Es handelt sich also um zwei ganz verschiedene Dinge; denn weder maßt sich die Kirche etwas an, das der Obrigkeit eigentümlich wäre, noch kann die Obrigkeit ausrichten, was die Kirche vollbringt. An einem Beispiel wird das leichter verständlich werden. Nehmen wir an, es hat sich jemand betrunken. In einer Stadt mit richtiger Ordnung wird er in diesem Fall mit Gefängnis bestraft. Oder nehmen wir an, er hat Unzucht getrieben. Dann wird er ähnlich oder auch noch härter bestraft. Damit ist den Gesetzen, der Obrigkeit und dem äußeren Gericht Genüge geschehen. Nun kann es aber vorkommen, daß der Betreffende kein Zeichen von Buße erkennen läßt, sondern vielmehr noch dagegen murrt und schimpft. Soll es nun die Kirche dabei bewenden lassen? Nun können aber solche Leute nicht zum Abendmahl zugelassen werden, ohne daß damit Christus und seiner heiligen Stiftung Schande erwächst. Auch erfordert es die Vernunft, daß einer, der der Kirche durch böses Beispiel Anstoß bereitet hat, dieses Ärgernis, das er erregt hat, durch feierliche Beteuerung seiner Bußfertigkeit behebt. Die Ursache, die nun jene Leute, die entgegengesetzter Ansicht sind, für sich anführen, ist gar zu bedeutungslos. Sie sagen: Christus hat diese Aufgabe der Kirche aufgetragen, weil es keine Obrigkeit gab, um sie auszuführen. Aber es kommt doch häufig vor, daß die Obrigkeit einigermaßen nachlässig ist, ja vielleicht gar manchmal, daß sie selbst gestraft werden muß, wie es auch dem Kaiser Theodosius widerfahren ist. Zudem könnte das gleiche fast von dem gesamten Dienst am Wort gesagt werden. Nun laß also die Hirten einmal nach der Ansicht jener Leute aufhören, die offenbaren Laster zu strafen, daß sie aufhören, zu tadeln, zu beschuldigen und zu schelten! Denn es gibt ja christliche Obrigkeiten, die dergleichen mit den Gesetzen und mit dem Schwert strafen sollen! Ich sage jedenfalls trotzdem: wie die Obrigkeit mit Strafe und Zwangsübung die Kirche von den Ärgernissen reinigen muß, so muß der Diener am Wort wiederum der Obrigkeit beistehen, damit nicht so viele Leute sündigen. So müssen beide Dienste miteinander verbunden sein, so daß einer dem anderen behilflich und nicht hinderlich ist. |
3. 'n Christelike burgerlike regering hef nie die kerk se plig om te regeerop nie Sommige mense verbeel hulle dat alles hierbo slegs tydelike maatreëls was solank burgerlike amptenare nog vreemd was aan die belydenis van 1506 ons godsdiens.22 Maar hulle misgis hulle omdat hulle nie opmerk hoeveel kerklike mag en burgerlike mag verskil en hoeveel dit nie met mekaar ooreenkom nie. Die kerk het immers nie die swaardmag om te straf of in bedwang te hou nie; ook nie die mag om te dwing nie; dit het geen gevangenis of die ander strawwe wat gewoonlik deur die owerheid opgelê word nie. Verder gaan dit nie daaroor dat iemand wat gesondig het, teen sy sin gestraf word nie, maar dat hy deur vrywillige tug bely dat hy berou het. Daar is dus ’n groot verskil; die kerk eien hom immers niks toe wat by burgerlike owerhede hoort nie en ’n owerheid kan ook nie iets doen wat deur die kerk gedoen word nie. Maar dit is makliker om dit met ’n voorbeeld te verduidelik. Is iemand besope? Dan sal hy in ’n goedgeordende stad tronkstraf kry. Het hy gehoereer? Dan ’n soortgelyke of eerder ’n swaarder straf. So sal die wette, die owerheid en die uiterlike vonnis bevredig word. Maar dit kan gebeur dat hy geen teken van berou toon nie; ja, eerder dat hy daaroor mor en brom. Sal die kerk dan daarmee volstaan? Maar sulke mense kan tog nie in die nagmaal aanvaar word sonder om Christus sowel as sy heilige instelling ’n onreg aan te doen nie. En redelikheid vereis dat iemand wat die kerk deur sy slegte voorbeeld aanstoot gegee het, die struikelblok wat hy veroorsaak het, met ’n plegtige verklaring van sy berou uit die weg moet ruim. Die rede wat diegene aanvoer wat die teendeel voel, is te flou. Hulle sê: “Christus het hierdie funksie aan die kerk gegee toe daar nog nie ’n owerheid was om daaraan uitvoering te gee nie”. Maar dit gebeur dikwels dat die owerheid baie nalatig is; ja, dit gebeur miskien soms dat die owerheid self getug moet word soos in die geval van keiser Theodosius gebeur het.23 Hierbenewens sal dieselfde van byna die hele Woordbediening gesê kan word. Volgens hulle moet herders nou ophou om openbare sondes te bestraf; hulle moet dus ophou om hulle te berispe, aan te kla en te bestraf want daar is Christelike amptenare wat hierdie oortredings met die wette en die swaard moet regmaak. Maar soos die owerheid deur straf en dwang die kerk teen ergernisse moet vrywaar, so moet ’n bedienaar van die Woord op sy beurt die owerheid se taak verlig sodat nie soveel mense sonde doen nie. Hulle werk behoort so verbind te wees dat die een die ander tot hulp en nie tot verydeling is nie. |
3. Некоторые воображают, что такой порядок был преходящим, установленным на время, пока государи, правители и судьи были враждебны христианству. Однако в этом они ошибаются, так как не видят огромного различия между церковной и светской властью (Намёк на Лютера и Цвингли. По их мнению, следовало различать апостольский век, когда Церковь жила под властью языческих правителей, и их время, когда Церковь существует при христианских государях. Исходя из этого, они не видели никаких препятствий к тому, чтобы препоручить государственным должностным лицам церковную юрисдикцию, в частности, право отлучения). У Церкви нет ни меча, чтобы карать злодеев, ни права применять к ним принуждение, ни тюрем, ни штрафов или других средств наказания, какие обычно используются светскими властями. Кроме того, в Церкви согрешивший не карается против воли, но добровольным несением наказания свидетельствует о своём раскаянии. Таким образом, Церковь и светский суд весьма разнятся между собою. Церковь не посягает на права светских судей, а они не могут сделать того, что делает Церковь. Это легко понять на конкретном примере. Если человек пьянствует, то в хорошо устроенном городе его в наказание посадят в тюрьму; если предастся разврату, его ждёт та же самая или даже более суровая кара, согласно требованию разума. Таким образом закон, публичная власть и земное правосудие будут удовлетворены. Но может статься, что преступник не обнаружит никаких признаков раскаяния, а, напротив, будет роптать и досадовать. Может ли остановиться на этом Церковь? Ведь подобных людей нельзя допустить к Вечере, не оскорбив этим как Иисуса Христа, так и его святое установление. Да и разум требует, чтобы тот, кто дурным примером принёс в Церковь соблазн, устранил его торжественным публичным покаянием. Доводы сторонников противоположного мнения неубедительны. Иисус Христос, говорят они, возложил эту обязанность на свою Церковь тогда, когда ещё не было властных учреждений для её исполнения. На это я отвечу, что власти зачастую небрежно исполняют свои обязанности или сами заслуживают наказания, как это произошло с императором Феодосием. К тому же так можно было бы сказать почти обо всём служении Слова: дескать, пастыри не обязаны теперь осуждать явные преступления, обличать, убеждать или грозить, поскольку теперь есть христианские судьи, обязанность которых - исправлять подобные прегрешения. Я же утверждаю, что как власти обязаны очищать Церковь от соблазнов, карая преступников, так и служитель Слова со своей стороны должен помогать властям в том, чтобы уменьшилось количество совершаемых злодеяний. Их действия должны сопрягаться между собой, чтобы они помогали, а не мешали друг другу.
|
4. Et sane siquis propius expendat Christi verba, facile perspiciet, statum et perpetuum Ecclesiae ordinem, non temporarium 200 illic describi. Neque enim consentaneum est, ut qui monitionibus nostris obtemperare noluerint, eos ad magistratum deferamus; quod tamen necesse foret si in vicem Ecclesiae ille succederet. Quid ista promissio, an unius anni dicenda erit, vel paucorum, Amen, amen dico vobis: quicquid ligaveritis in terra1? Praeterea Christus nihil hic novum instituit: sed consuetudinem in veteri gentis suae Ecclesia semper observatam, sequutus est: quo significavit, non posse carere Ecclesiam spirituali iurisdictione, quae ab initio fuisset. Atque id omnium temporum consensu fuit confirmatum. Neque enim ubi coeperunt Imperatores et magistratus Christo nomen dare, protinus abrogata est spiritualis iurisdictio: sed ita duntaxat ordinata nequid civili derogaret, aut cum ea confunderetur. Et merito; non enim magistratus, si pius est, eximere se volet communi filiorum Dei subiectione, cuius non postrema pars est, Ecclesiae ex verbo Dei iudicanti se subiicere: tantum abest ut iudicium illud tollere debeat. Quid enim honorificentius (inquit Ambrosius) quam ut Ecclesiae filius dicatur Imperator? Imperator enim bonus intra Ecclesiam, non supra Ecclesiam est [Epist. 32. ad Valentianum]2. Quare illi qui ut magistratum ornent, Ecclesiam spoliant hac potestate, non modo falsa interpretatione corrumpunt Christi sententiam, sed sanctos omnes Episcopos, qui tam multi a tempore Apostolorum extiterunt, non leviter damnant, quod honorem officiumque magistratus falso praetextu sibi usurpaverint. |
4. Et pour vray, si on regarde de pres les paroles de Christ, il est tout evident qu’il ne parle point là d’un estat temporel de l’Eglise, mais perpetuel. Car il ne seroit pas convenable d’accuser par devant la justice terrienne celuy qui ne voudroit point obtemperer à noz admonitions: ce qu’il faudroit faire neantmoins, si le Magistrat eust succedé à l’Eglise. Et que dironsnous de ceste promesse: En verité, en verité je vous dy, que ce que vous aurez lié en terre sera lié au ciel? A-elle seulement esté donnée pour un an, ou pour peu de temps? Outreplus, Jesus Christ n’a rien institué de nouveau en ce passage, mais a suyvy la coustume ancienne, qui avoit tousjours esté observée au peuple Judaique. Et en cela il a demontré que l’Eglise ne se pouvoit passer de jurisdiction spirituelle laquelle avoit esté dés le commencement: ce qui a esté confirmé par un commun accord de tout temps. Car quand les Empereurs et gens de justice sont venuz à la Chrestienté, on n’a point pourtant aboly la jurisdiction spirituelle, mais seulement on l’a ordonnée en sorte, qu’elle ne derogast en rien à la justice terrienne, et qu’elle ne fust point meslée avec: et à bon droit. Car si un Magistrat est fidele, il ne se voudra point exempter de la subjection commune des enfans de Dieu, sous laquelle ceste partie est comprinse, qu’il se submette à l’Eglise, entant qu’elle juge par la parolle de Dieu: tant s’en faut qu’il doyve oster un tel jugement. Car qu’y a-il plus honnorable à l’Empereur, dit sainct Ambroise, que d’estre fils de l’Eglise, veu qu’un bon Empereur est au nombre de l’Eglise, et non point par dessus icelle106? Pourtant ceux qui despouillent l’Eglise de ceste puissance pour exalter le Magistrat ou la justice terrienne, non seulement corrompent le sens des parolles de Christ par fausse interpretation, mais aussi accusent d’un grand vice les saincts Evesques, qui ont esté en grand nombre depuis le temps des Apostres, comme s’ils eussent usurpé la dignité et office du Magistrat sous fausse couverture. |
4. And, indeed, whoever will closely examine the words of Christ, will easily perceive that they describe the stated and perpetual order, and not any temporary regulation, of the Church. For it is unreasonable for us to bring an accusation before a magistrate, against those who refuse to submit to our admonitions; yet this would be necessary if the magistrate succeeded to this office of the Church. What shall we say of this promise, “Verily I say unto thee, whatsoever ye shall bind on earth, shall be bound in heaven?” Was it only for one, or for a few years? Besides, Christ here instituted nothing new, but followed the custom always observed in the ancient Church of his own nation; thereby signifying, that the spiritual jurisdiction, which had been exercised from the beginning, was indispensable to the Church. And this has been confirmed by the consent of all ages. For when emperors and magistrates began to assume the profession of Christianity, the spiritual jurisdiction was not in consequence abolished, but only regulated in such a manner as neither to derogate from the civil power, nor to be confounded with it. And that justly; for a pious magistrate will not wish to exempt himself from the common subjection of the children of God, which in no small degree consists in submitting to the Church, when it judges by the word of God: so very far is it from being his duty to abolish such a judicature. “For what is more honourable,” says Ambrose, “than for the emperor to be called the son of the Church? For a good emperor is within the Church, not above the Church.” Wherefore those who, to exalt the magistrate, despoil the Church of this power, not only pervert the language of Christ by a false interpretation, but pass a most severe censure on all the holy 400bishops who have lived since the time of the apostles, for having usurped to themselves, under a false pretext, the honour and dignity which belonged to the magistrate. |
4. The perpetual endurance of the discipline of excommunication confirmed. Duly ordered under the Emperors and Christian magistrates. And indeed, on attending more closely to the words of Christ, it will readily appear that the state and order of the Church there described is perpetual, not temporary. For it were incongruous that those who refuse to obey our admonitions should be transferred to the magistrate—a course, however, which would be necessary if he were to succeed to the place of the Church. Why should the promise, “Verily I say unto you, What thing soever ye shall bind on earth,” be limited to one, or to a few years? Moreover, Christ has here made no new enactment, but followed the custom always observed in the Church of his ancient people, thereby intimating, that the Church cannot dispense with the spiritual jurisdiction which existed from the beginning. This has been confirmed by the consent of all times. For when emperors and magistrates began to assume the Christian name, spiritual jurisdiction was not forthwith abolished, but was only so arranged as not in any respect to impair civil jurisdiction, or be confounded with it. And justly. For the magistrate, if he is pious, will have no wish to exempt himself from the common subjection of the children of God, not the least part of which is to subject himself to the Church, judging according to the word of God; so far is it from being his duty to abolish that judgment. For, as Ambrose says, “What more honourable title can an emperor have than to be called a son of the Church? A good emperor is within the Church, not above the Church” (Ambros. ad Valent. Ep. 32).443Those, therefore, who to adorn the magistrate strip the Church of this power, not only corrupt the sentiment of Christ by a false interpretation, but pass no light condemnation on the many holy bishops who have existed since the days of the apostles, for having on a false pretext usurped the honour and office of the civil magistrate. |
4. En ongetwijfeld, wanneer men de woorden van Christus nader overweegt, dan zal men gemakkelijk zien, dat daar een bestendige en steeds voortdurende, en niet een tijdelijke orde der kerk beschreven wordt. Immers het is niet passend, dat wij hen, die aan onze vermaningen geen gehoor willen geven, bij de overheid aanbrengen, wat toch zou moeten gebeuren, indien de overheid in plaats van de kerk kwam. Zullen wij van die belofte: "Voorwaar, voorwaar zeg Ik u, al wat gij op de aarde binden zult" moeten zeggen, dat ze een belofte is van één jaar, of weinige jaren? Bovendien heeft Christus hier niets nieuws ingesteld; maar Hij heeft een gewoonte gevolgd, die in de oude kerk van zijn volk altijd in acht genomen was: en daarmee heeft Hij te kennen gegeven, dat de kerk de geestelijke rechtspraak niet kan missen, die er van den beginne geweest was. En dit is door de instemming van alle tijden bevestigd. Immers toen de keizers en de magistraten Christus begonnen te belijden, is de geestelijke rechtspraak niet terstond afgeschaft, maar slechts zo geregeld, dat ze aan de burgerlijke rechtspraak geen afbreuk deed of niet met haar verward werd. En terecht; want indien de overheid vroom is, zal ze zich niet willen uitzonderen van de algemene gehoorzaamheid der kinderen Gods, waarvan het voornaamste deel is, dat men zich onderwerpt aan de kerk, die naar Gods Woord oordeelt; laat staan, dat ze dat oordeel zou moeten wegnemen. "Want wat is er eervoller," zegt Ambrosius1, "dan dat de keizer genoemd wordt een zoon der kerk? Want een goed keizer is binnen de kerk, niet boven de kerk." Daarom vervalsen zij, die de kerk van deze macht beroven, om er de overheid mee te versieren, niet alleen de uitspraak van Christus door een valse uitlegging, maar veroordelen zij ook alle heilige bisschoppen, die er sinds de tijd der apostelen in zo groten getale geweest zijn, op niet geringe wijze, omdat ze de eer en het ambt der overheid onder een vals voorwendsel aan zich hebben getrokken. |
4. Und wahrlich, wenn jemand Christi Worte (Matth. 18) genauer erwägt, dann wird er mit Leichtigkeit erkennen, daß in ihnen eine beständige und bleibende Ordnung in der Kirche beschrieben wird, nicht aber eine bloß zeitliche. Denn es ist nicht sinngemäß, daß wir die, die unseren (persönlichen) Vermahnungen nicht gehorchen wollen, bei der Obrigkeit anzeigen - und doch müßte es so geschehen, wenn die Obrigkeit inzwischen an die Stelle der Kirche getreten wäre! Christus gibt die Verheißung: „Wahrlich, wahrlich, ich sage euch, was ihr binden werdet auf Erden ...”; sollen wir nun sagen, diese bezöge sich nur auf ein einziges Jahr oder auf einige wenige? Außerdem hat Christus an dieser Stelle nichts Neues eingerichtet, sondern er ist der Gewohnheit gefolgt, die in der alten Kirche seines Volkes stets innegehalten worden war, und damit gab er zu erkennen, daß die Kirche der geistlichen Rechtsprechung nicht entbehren kann, die seit Anbeginn bestanden hatte. Und das ist auch durch das einmütige Urteil aller Zeiten bekräftigt worden. Denn als die Kaiser und die Obrigkeiten anfingen, sich zu Christus zu bekennen, da hat man nicht etwa gleich die geistliche Rechtsprechung abgeschafft, sondern sie nur in der Weise geordnet, daß sie der bürgerlichen keinen Abbruch tat und mit ihr nicht durcheinandergebracht wurde. Und das mit Recht; denn eine Obrigkeit wird sich, wenn sie fromm ist, nicht etwa dem gemeinsamen Gehorsam der Kinder Gottes entziehen wollen, dessen nicht unwichtigstes Stück es ist, sich der Kirche, wenn sie nach Gottes Wort urteilt, zu unterwerfen - 832 geschweige denn, daß sie etwa solches Urteil abschaffen müßte! „Denn was gibt es Ehrenvolleres“, sagt Ambrosius, „als daß der Kaiser ein Sohn der Kirche genannt werde? Denn ein guter Kaiser steht innerhalb der Kirche und nicht über der Kirche“ (Predigt gegen Auxentius 36). Jene Leute also, die, um die Obrigkeit zu ehren, der Kirche solche Gewalt rauben, die verfälschen nicht nur durch unrichtige Auslegung Christi Wort, sondern sprechen zugleich über alle heiligen Bischöfe, deren es seit der Zeit der Apostel so viele gegeben hat, ein sehr hartes Verdammungsurteil, weil diese sich (dann) unter einem falschen Vorwand die Ehre und das Amt der Obrigkeit angemaßt hätten. |
4. 1507 ’n Christelike amptenaar behoort in die kerk te wees, nie oor die kerk nie En as iemand Christus se woorde noukeuriger opweeg, sal hy in elk geval maklik raaksien dat ’n vaste en voortgesette kerklike orde daar beskryf word en nie ’n tydelike een nie.24 Dit is immers tog nie paslik dat ons mense wat nie aan ons vermanings gehoor wil gee nie, by die owerheid aankla nie - iets wat nogtans noodwendig sou gebeur as die owerheid in die plek van die kerk gekom het. Maar wat van die belofte: “Voorwaar, voorwaar, Ek sê vir julle: wat julle ook al op die aarde bind...”,25 moet ons sê dat dit ’n belofte van net een jaar of van ’n klein aantal jare is? Hierbenewens het Christus niks nuuts hier ingestel nie, maar ’n gewoonte gevolg wat altyd in die kerk van die volk van ouds gehandhaaf is. Daarmee het Hy aangedui dat die kerk nie sonder die geestelike regspraak wat dit van die begin af gehad het, kan klaarkom nie. Dit is ook deur die instemming van alle tye bevestig. Toe die keisers en owerhede Christus trouens begin bely het, is die geestelike regspraak tog nie dadelik afgeskaf nie, maar so gereël dat dit die burgerlike regering nie inkort of daarmee verwar word nie. En tereg ook. Want as ’n amptenaar godvrugtig is, sal hy hom nie van die algemene onderworpenheid van God se kinders wil vrystel nie en om hom aan die kerk wat na aanleiding van God se Woord oor hom oordeel, te onderwerp, vorm ’n belangrike deel daarvan. Verre sy dit daarvan dat hy so ’n oordeel ophef! “Want,” vra Ambrosius, “wat is eervoller as dat die keiser ’n kind van die kerk genoem word? Want ’n goeie keiser is in die kerk en nie oor die kerk nie”.26 Diegene wat die kerk daarom van hierdie mag beroof om die owerheid daarmee toe te rus, vervals Christus se uitspraak nie alleen met ’n vervalste vertolking daarvan nie, maar hulle verdoem ook erg al die heilige biskoppe wat sedert die tyd van die apostels geleef het omdat hulle dan die eer en plig van die owerheid onder ’n valse voorwendsel vir hulleself toegeëien het. |
4. В самом деле, если вдуматься в слова Христа, станет совершенно очевидно, что Он говорит не о временном, а о вечном состоянии Церкви. Не подобает обвинять перед светским судом того, кто вовсе не желает подчиняться нашим порицаниям. Однако это пришлось бы делать, если бы светский суд заменил Церковь. А что скажем мы об обетовании: «Истинно говорю вам: что вы свяжете на земле, то будет связано на небе» (Мф 18:18)? Дано ли оно на год, на какое-то непродолжительное время? Более того, Иисус Христос не устанавливает этими словами ничего нового, а следует древнему обычаю, с незапамятных времён соблюдавшемуся в еврейском народе. Тем самым Он показал, что Церковь не может обойтись без духовной юрисдикции, существовавшей изначально. И это находит подтверждение во все времена. Когда император и судья обратились в христианство, результатом этого стала не отмена духовной юрисдикции, а устроение её таким образом, чтобы она ни в чём не мешала светскому правосудию и не сливалась с ним. И не без основания! Ведь если судья христианин, он не захочет исключить себя из подчинения, общего для детей Божьих. А это подчинение предусматривает в том числе повиновение Церкви постольку, поскольку она судит Словом Божьим. Так что судья вовсе не должен отбрасывать этот суд! «Ибо что почётнее для императора, - говорит св. Амвросий, - чем быть сыном Церкви? Ведь благочестивый император принадлежит к Церкви, а не стоит над нею» (Амвросий. Проповедь против Авксентия, 36 (MPL, XVI, 1061)). Поэтому те, кто лишает Церковь такой власти, чтобы возвысить светскую власть или земное правосудие, не только искажают неверным толкованием смысл слов Христа, но и обвиняют в тяжком грехе многочисленных святых епископов послеапостольских времён, как если бы они под ложным предлогом присвоили себе обязанности и достоинство судей.
|
5. Sed hoc quoque exadverso operaepretium est videre, quis fuerit olim verus usus Ecclesiasticae iurisdictionis, et quantus abusus obrepserit: ut sciamus quid abrogandum sit, et quid ex antiquitate restituendum, si volumus, everso regno Antichristi, verum Christi regnum iterum erigere. Primum hic scopus est, ut scandalis obviam eatur: quod siquid scandali exortum sit, aboleatur. In usu duo sunt consideranda: Ut a iure gladii prorsus separetur haec spiritualis potestas: deinde ne unius arbitrio, sed per legitimum consessum administretur. Utrunque in puriore Ecclesia observatum fuit [1. Cor. 5.a a. 4]3. Neque enim vel mulctis, vel carceribus, vel aliis civilibus poenis potestatem suam exercuerunt sancti Episcopi: sed solo Domini verbo, ut decebat, usi sunt. Severissima enim Ecclesiae vindicta, et quasi ultimum fulmen, est excommunicatio, quae nonnisi in necessitate 201 adhibetur. Illa porro nec vim, nec manum desyderat, sed verbi Dei potentia contenta est. Denique veteris Ecclesiae iurisdictio nihil aliud fuit quam practica (ut ita loquar) declaratio eius quod docet Paulus de spirituali Pastorum potestate, Data est, inquit, nobis potestas, qua demoliamur munitiones, qua humiliemus omnem altitudinem quae se extollit adversus cognitionem Dei, qua subigamus omnem cogitationem, et captivam ducamus in obedientiam Christi, in promptu vero habemus vindictam adversus omnem inobedientiam [2. Cor. 10. a. 4]1. Quemadmodum hoc fit praedicatione doctrinae Christi: ita, ne doctrina sit ludibrio, secundum idipsum quod docetur iudicari debent qui se profitentur fidei domesticos. Id porro fieri nequit nisi una cum ministerio coniunctum sita ius vocandi eos qui privatim monendi sunt, vel acrius corrigendi, ius etiam arcendi eos a Coenae communione qui recipi sine tanti mysterii profanatione nequeunt. || Itaque dum alibi negat, non esse nostrum extraneos iudicare [1. Cor. 5. d. 12], filios Ecclesiae censuris subiicit, quae eorum vitia castigent, ac tunc viguisse iudicia innuit, a quibus nemo fidelium esset immunis. |
5. Mais il faut aussi bien voir d’autrepart, quel a esté jadis le vray usage de la jurisdiction de l’Eglise, et combien grand abus il y est survenu: afin que nous sachions ce qui doit estre cassé et mis bas, et ce qui doit estre remis en son entier, si nous voulons destruire le regne de l’Antechrist, pour restituer derechef le regne de Christ. Premierement, ayons ce but de prevenir les scandales, et s’il y en a desja quelcun, de l’abolir. Il y a deux choses à considerer en l’usage: c’est que ceste puissance spirituelle soit du tou: separée du glaive et de la puissance terrienne. Secondement, qu’elle ne s’exerce point au plaisir d’un seul homme, mais par une bonne compagnie deputée à cela. L’une et l’autre a esté observée en l’Eglise ancienne. Car les saincts Evesques n’ont point exercé leur authorité ou par amendes, ou par prisons, ou par autres punitions civiles: mais ont usé, comme il appartenoit, de la seule parolle de Dieu (1 Cor. 5:4). Car la vengeance extreme de l’Eglise est l’excommunication, de laquelle elle n’use qu’en grande necessité. Or l’excommunication ne requiert point force de mains, mais se contente de la seule vertu de la Parolle. Somme, la jurisdiction de l’Eglise primitive n’a esté autre chose qu’une practique de ce que dit sainct Paul, touchant l’authorité spirituelle des Pasteurs. La puissance spirituelle, dit-il, nous est donnnée, pour demolir toute forteresse, et pour abaisser toute hautesse qui se dresse contre la cognoissance de Dieu: pour assubjettir tout entendement, et l’amener comme prisonnier en l’obeissance sauce de Christ (2 Cor. 10:4, 5), ayans en main ia vengeance contre toute desobeissance. Comme ce qu’il dit là se fait par la predication: aussi à ce que la doctrine ne soit en mespris, ceux qui se disent domestiques de la foy, doyvent estre jugez selon le contenu d’icelle. Or cela ne se peut feire, qu’avec la predication l’Eglise n’ait l’authorité d’appeller ceux qui meritent d’estre admonnestez en privé, ou reprins plus asprement: semblablement l’authorité d’interdire la communion de la Cene à ceux qu’on n’y peut recevoir sans profaner le mystere et Sacrement. Parquoy ce qu’il dit ailleurs, que ce n’est pas à nous de juger les estrangers (1 Cor. 5:12), monstre qu’il assujettit les enfans et domestiques de l’Eglise aux censures et reprehensions qui sont pour chastier les vices, et qu’alors on exerçoit discipline de laquelle nul des fideles n’estoit exempté. |
5. But, on the other hand, it is also worth while to examine what was the true and ancient use of the jurisdiction of the Church, and what a great abuse of it has been introduced; that we may know what ought to be abrogated, and what ought to be restored from antiquity, if we would overturn the reign of Antichrist, and reëstablish the true kingdom of Christ. In the first place, the object to be secured is the prevention of offences, or the abolition of any that may have arisen. In the use of it, two things require to be considered; first, that this spiritual power be entirely separated from the power of the sword; secondly, that it be administered, not at the pleasure of one man, but by a legitimate assembly. Both these things were observed in the purer ages of the Church. For the holy bishops never exercised their authority by fines, imprisonments, or other civil punishments; but, as became them, employed nothing but the word of the Lord. For the severest vengeance, the ultimate punishment of the Church, is excommunication, which is never resorted to without absolute necessity. Now, excommunication requires no external force, but is content with the power of the word of God. In short, the jurisdiction of the primitive Church was no other than a practical exposition of the description which Paul gives of the spiritual authority of pastors. This power he represents as conferred for the purpose of “casting down imaginations, and every high thing that exalteth itself against the knowledge of God, and bringing into captivity every thought to the obedience of Christ; and having in readiness to revenge all disobedience.”1035 As this is accomplished by the preaching of the doctrine of Christ, so to preserve that doctrine from falling into contempt, they who profess themselves of the household of faith ought to be judged by what that doctrine contains. That cannot be done, except the ministry be accompanied with the power to take cognizance of those who are to be privately admonished, or more severely censured, and also to exclude from the communion of the Supper those who cannot be admitted without a profanation of such a solemn sacrament. Wherefore when he denies, in another place, that we have any right “to judge them that are without,”1036 he makes the children of the church subject to the censures by which their faults are chastised, and implies the existence at that time of judicatures from which none of the believers were exempt. |
5. The aim and use of ecclesiastical jurisdiction in the primitive Church. Spiritual power was kept entirely distinct from the power of the sword. But, on the other hand, it will be proper to see what was anciently the true use of ecclesiastical discipline, and how great the abuses which crept in, that we may know what of ancient practice is to be abolished, and what restored, if we would, after overthrowing the kingdom of Antichrist, again set up the true kingdom of Christ. First, the object in view is to prevent the occurrence of scandals, and when they arise, to remove them. In the use two things are to be considered: first, that this spiritual power be altogether distinct from the power of the sword; secondly, that it be not administered at the will of one individual, but by a lawful consistory (1 Cor. 5:4). Both were observed in the purer times of the Church. For holy bishops did not exercise their power by fine, imprisonment, or other civil penalties, but as became them, employed the word of God only. For the severest punishment of the Church, and, as it were, her last thunderbolt, is excommunication, which is not used unless in necessity.1 This, moreover, requires neither violence nor physical force, but is contented with the might of the word of God.2 In short, the jurisdiction of the ancient Church was nothing else than (if I may so speak) a practical declaration of what Paul teaches concerning the spiritual power of pastors. “The weapons of our warfare are not carnal, but mighty through God to the pulling down of strongholds; casting down imaginations, and every high thing that exalteth itself against the knowledge of God, and bringing into captivity every thought to the obedience of Christ; and having in a readiness to revenge all disobedience” (2 Cor. 10:4-6). As this is done by the preaching of doctrine, so in order that doctrine may not be held in derision, those who profess to be of the household of faith ought to be judged according to the doctrine which is taught. Now this cannot be done without connecting with the office of the ministry a right of summoning those who are to be privately admonished or sharply rebuked, a right, moreover, of keeping back from the communion of the Lord’s Supper, those who cannot be admitted without profaning this high ordinance. Hence, when Paul elsewhere asks, “What have I to do to judge them also that are without?” (1 Cor. 5:12), he makes the members of the Church subject to censures for the correction of their vices, and intimates the existence of tribunals from which no believer is exempted. |
5. Maar het is ook wenselijk aan de andere kant te zien, wat oudtijds het ware gebruik der kerkelijke rechtspraak geweest is, en hoe groot misbruik is ingeslopen: opdat wij mogen weten, wat afgeschaft en wat uit de oudheid hersteld moet worden, indien wij het rijk van de antichrist willen vernietigen en het ware Koninkrijk van Christus weer oprichten. In de eerste plaats is dit het doel der kerkelijke rechtspraak, dat de ergernissen worden tegengegaan, en dat, indien er enige ergernis ontstaan is, deze weggenomen worde. Bij het gebruik moet op twee dingen gelet worden, namelijk, dat deze geestelijke macht geheel gescheiden worde van het recht van het zwaard, en vervolgens dat ze niet naar het goeddunken van één mens bediend worde, maar door een wettige vergadering. Deze beide dingen werden in de zuivere kerk in acht genomen (1 Cor. 5:4) Immers de heilige bisschoppen hebben hun macht niet uitgeoefend door boeten of gevangenissen, of andere burgerlijke straffen; maar ze hebben, gelijk paste, alleen des Heren Woord gebruikt. Want de gestrengste straf der kerk, en als het ware de laatste bliksem, is de ban, die slechts in geval van noodzaak gebruikt wordt. En die vereist geen kracht, nog geweld, maar is tevreden met de kracht van Gods Woord. Kortom, de rechtspraak der oude kerk was niets anders dan een praktische verklaring, om zo te zeggen, van hetgeen Paulus leert (2 Cor. 10:4) over de geestelijke macht der herders. "Ons," zegt hij, "is de macht gegeven om sterkten neder te werpen, en te vernederen alle hoogte, die zich verheft tegen de kennis van God, om alle gedachte te onderwerpen en gevangen te leiden tot de gehoorzaamheid van Christus; en wij hebben straf gereed tegen alle ongehoorzaamheid." Evenals dit geschiedt door de prediking van de leer van Christus, zo moeten ook, opdat de leer niet tot spot zij, naar ditzelfde, dat geleerd wordt, geoordeeld worden degenen, die belijden, dat ze huisgenoten des geloofs zijn. En dit kan niet geschieden, tenzij met de dienst des Woords verbonden is het recht om hen op te roepen, die afzonderlijk moeten vermaand of scherper bestraft worden, en ook het recht om hen van de gemeenschap des Avondmaals af te houden, die niet toegelaten kunnen worden zonder ontheiliging van zo grote verborgenheid. Daarom onderwerpt de apostel, terwijl hij elders (1 Cor. 5:12) zegt, dat het aan ons niet staat hen, die buiten zijn, te oordelen, de kinderen der kerk aan de bestraffingen, die hun zonden kastijden, en geeft te kennen, dat in die tijd oordelen in zwang zijn geweest, van welke niemand der gelovigen vrijgesteld was. |
5. Das geistliche Wesen der kirchlichen Gerichtsbarkeit Aber auf der anderen Seite ist es auch angebracht, daß wir zusehen, auf welche Weise man in alter Zeit die kirchliche Rechtsprechung geübt hat und was für ein großer Mißbrauch dann eingeschlichen ist. Das ist von Nutzen, damit wir erfahren, was abgeschafft und was aus der alten Zeit wiedereingeführt werden muß, wenn wir, nachdem das Reich des Antichrist gestürzt ist, das wahre Reich Christi wieder aufrichten wollen. In erster Linie hat nun die kirchliche Rechtsprechung den Richtpunkt, daß den Ärgernissen gewehrt und daß ein etwa entstandenes Ärgernis aus dem Wege geräumt werde. Bei ihrer Ausübung sind vor allem zwei Dinge zu beachten: erstens muß diese geistliche Gewalt von dem (der Obrigkeit zustehenden) Schwertrecht voll und ganz geschieden werden, und zweitens darf ihre Ausübung nicht nach dem Ermessen eines einzelnen, sondern nur durch eine rechtmäßige Versammlung geschehen. Beides ist bei der reineren Kirche so gehandhabt worden (1. Kor. 5,4f.). (1.) Denn die heiligen Bischöfe haben ihre Gewalt nicht mit prügeln oder mit dem Kerker oder mit anderen bürgerlichen Strafen ausgeübt, sondern sie haben, wie es sich gebührte, allein das Wort des Herrn angewandt. Denn die strengste Strafe, die die Kirche anwenden kann, gleichsam der allerschlimmste Wetterstrahl, ist der Bann, der allein in der Not zur Anwendung kommt. Dieser aber erfordert nicht Gewalt noch Handanlegung, sondern begnügt sich mit der Gewalt des Wortes Gottes. Kurzum, die Rechtsprechung der alten Kirche war nichts anderes als sozusagen eine mit der Tat erfolgte (practica) Erklärung dessen, was Paulus über die geistliche Gewalt der Hirten lehrt. „Uns ist“, so sagt er, „eine Gewalt gegeben, um damit Befestigungen zu zerstören, um alle Höhe zu erniedrigen, die sich erhebt wider die Erkenntnis Gottes, um alle Erkenntnis zu unterwerfen und sie gefangenzunehmen unter den Gehorsam Christi; wir sind aber bereit, zu rächen allen Ungehorsam“ (2. Kor. 10,4-6; nicht überall Luthertext, teilweise ungenau). Wie nun aber dies durch die Predigt der Lehre Christi geschieht, so müssen andererseits die, die sich als Hausgenossen des Glaubens bekennen, eben auf Grund dessen, was gelehrt wird, auch beurteilt werden, damit die Lehre nicht zum Gespött wird. Das aber kann nicht geschehen, als wenn mit dem Amte zugleich das Recht verbunden ist, diejenigen aufzurufen, die persönlich vermahnt oder schärfer zurechtgewiesen werden müssen, und auch das Recht, diejenigen von der Gemeinschaft am Heiligen Abendmahl fernzuhalten, die nicht ohne Entheiligung dieses großen Geheimnisses (Sakraments) zugelassen werden könnten. Während also Paulus an anderer Stelle erklärt, es sei nicht unsere Sache, „die draußen“ zu „richten“ (1. Kor. 5,12), unterwirft er die Kinder der Kirche der Zuchtübung, durch die ihre Laster gestraft werden sollen, und deutet damit an, daß damals (in der Kirche) eine Gerichtsbarkeit bestand, der keiner unter den Gläubigen entnommen war. |
5. Jurisdiksie in die kerk van ouds en die vertolking daarvan as geestelike mag Maar aan die ander kant moet ons ook ondersoek in stel na wat die ware 1508 toepassing van kerklike jurisdiksie eertyds was en hoeveel misbruike daarvan ingesluip het sodat ons kan weet wat ons moet herroep en wat ons volgens die ou tyd in ere moet herstel as ons die ryk van die Antichris wil vernietig en die ware koninkryk van Christus weer wil ophef. Die doel van kerklike jurisdiksie is ten eerste om struikelblokke teen te gaan en as daar enige vorm van ’n struikelblok ontstaan het, dit uit te roei. Twee aspekte moet in die toepassing hiervan in aanmerking geneem word: dat hierdie geestelike mag heeltemal van die swaardmag geskei is en ten tweede dat dit nie op die oordeel van een mens nie, maar deur ’n wettige vergadering toegepas moet word.27 Beide hierdie aspekte is in die kerk gehandhaaf toe dit nog baie suiwer was.28 Die heilige biskoppe het trouens nie hulle mag deur strawwe of gevangenis of ander burgerlike strawwe uitgeoefen nie, maar dit slegs ooreenkomstig die Here se Woord toegepas soos dit hoort. Die strengste straf van die kerk, en as ’t ware die laaste weerligstraal, is die ban, wat slegs in ’n noodgeval toegepas is. Dit vereis voorts nie geweld of om handgemeen te raak nie, maar is tevrede met die mag van God se Woord. Kortom: die regspraak van die eertydse kerk was niks anders as ’n praktiese verklaring - om dit so te stel -, van dit wat Paulus in verband met die geestelike mag van herders leer nie. Hy sê: “Mag is aan ons gegee om skanse te vernietig, om alle hooghartigheid wat hom teen die kennis van God verhef, te verneder; om elke gedagte te onderwerp en gevange te neem tot gehoorsaamheid aan Christus. Ons is gereed om elke ongehoorsaamheid te straf’.29 Soos dit deur die prediking van die leer van Christus gebeur, so moet oor diegene wat bely dat hulle huisgenote van die geloof is, juis ook volgens dit wat geleer word, geoordeel word om te voorkom dat die leer ’n bron van bespotting is. Dit is egter nie moontlik nie tensy die reg om diegene wat persoonlik vermaan, of ernstiger berispe moet word, voor ’n vergadering te daag met die bedieningsamp verbind is, asook die reg om diegene wat nie in staat is om sonder ontheiliging van so ’n groot geheimenis opgeneem te word nie, van deelname aan die nagmaal te weerhou. Wanneer hy dus elders verklaar dat dit nie ons taak is om diegene wat buite is, te oordeel 1509 nie,30 onderwerp hy die kinders van die kerk aan sensuur om hulle gebreke te straf, en hy gee te kenne dat verhore destyds bestaan het waarvan geeneen van die gelowiges vrygestel was nie. |
5. Но при этом необходимо также внимательно рассмотреть, каково было прежде правильное применение церковной юрисдикции и какие позднее возникли в этой области злоупотребления. Тогда мы сможем определить, что необходимо отменить и устранить, а что восстановить во всей полноте, коль скоро мы хотим разрушить царство Антихриста и вновь утвердить Царство Христово. Нашей первой целью должно стать предотвращение непотребств, а если некоторые уже возникли, то устранить их. Следует принять во внимание две веши. Во-первых, духовная власть Церкви целиком отделена от меча и от земной власти. Во-вторых, она осуществляется не волею одного человека, а коллегией избранных для этого лиц. И то и другое соблюдалось в древней Церкви [1 Кор 4-5]. Так, святые епископы осуществляли свою власть отнюдь не путём штрафов, тюремных заключений или других гражданских исправительных мер, но пользовались, как и подобает, исключительно Словом Божьим. Ибо высшая церковная кара - это отлучение, к которому прибегают только в случае крайней необходимости. Но отлучение не требует телесного насилия, а довольствуется силою Слова. Короче говоря, юрисдикция ранней Церкви была не чем иным, как практическим воплощением слов св. Павла о духовном авторитете пастырей: «Духовная власть, - говорит он, - дана нам для того, чтобы разрушить всякую твердыню и ниспровергнуть всякое превозношение, восстающее против познания Бога, и подчинить всякое помышление, и пленить его в послушание Христу, имея в руках [оружие] возмездия против всякого непослушания» (2 Кор 10:4-6). Поскольку всё это совершается через проповедь, а также для того, чтобы вероучение не оказалось в пренебрежении, надлежит судить людей, причисляющих себя к семье верующих, в соответствии с содержанием учения. Но это невозможно, если наряду с проповедью Церковь не будет иметь власти называть тех, кто заслуживает порицания наедине или даже более сурового обличения; а также если она не получит власти запрещать участие в Вечере Господней людям, допущение которых к Таинству означало бы его профанацию. Поэтому в другом месте св. Павел говорит, что не наше дело судить внешних (1 Кор 5:12). Тем самым он подчиняет детей и домочадцев Церкви порицаниями и взысканиями, которые налагаются с целью исправления пороков. Таким образом осуществляется дисциплина, из-под власти которой не исключён никто из верующих.
|
6. | Eiusmodi vero potestas (ut proposuimus2) non penes unum erat, ut pro sua libidine quidvis ageret: sed penes consessum Seniorum, qui erat in Ecclesia quod in urbe est Senatus. Cyprianus, quum meminit per quos suo tempore exerceretur, adiungere solet totum clerum episcopo [Epist. 14. lib. 3, et eiusdem lib. epist. 16b et alibi]3. Sed alibi quoque demonstrat, sic praefuisse clerum ipsum, ut plebs interim a cognitione non excluderetur; sic enim scribit, Ab initio Episcopatus mei statui sine cleri consilio et plebis consensu nihil agere [Epist. 10. lib. 3]4. Verum haec erat communis et usitata ratio, ut per senatum Presbyterorum Ecclesiae iurisdictio exerceretur: quorum duo (ut dixi5) erant genera. Alii enim ad docendum erant ordinati, alii morum censores duntaxat erant. Paulatim degeneravit hoc institutum a suo primordio: ut iam Ambrosii seculo soli clerici in iudiciis Ecclesiasticis essent cognitores. Quod ipse conqueritur his verbis, Synagoga vetus, inquit, et postea Ecclesia Seniores habuit, quorum sine consilio nihil agebatur: quod qua negligentia obsoleverit nescio, nisi forte doctorum desidia, vel magis 202 superbia: dum soli volunt aliquid videri [In 5. cap. 1. ad Timoth.]1. Videmus quantopere sanctus vir indignetur aliquid de meliore statu concidisse: quum tamen adhuc illis staret ordo saltem tolerabilis. Quid igitur si has deformes ruinas intueretur quae nullum prope vestigium referunt vetusti aedificiia? qua deploratione uteretur? Principio contra ius et fas, quod Ecclesiae datum erat, sibi uni vendicavit Episcopus. Perinde enim est acsi Senatu expulso Consul imperium solus occuparet. Atqui, ut est reliquis honore superior, ita in ipso collegio plus est authoritatis quam in uno homine. Fuit igitur facinus nimis improbum, quod unus homo, translata ad se communi potestate, et tyrannicae libidini patefecit aditum, et Ecclesiae quod suum erat eripuit, et consessum a Christi Spiritu ordinatum suppressit et abdicavit. |
6. Ceste puissance, comme nous avons recité, n’estoit point en la main d’un homme seul, à ce qu’il fist à sa guise tout ce qu’il lui plairoit: mais il y avoit la compagnie des Anciens, laquelle estoit en l’Eglise comme le Senat ou eonseil est dans une ville. Sainct Cyprien faisant mention de la coustume de son temps, monstre que tout le Clergé assistoit en cela à l’Evesque pour consulter en commun: mais en d’autres passages il demonstre aussi que le Clergé tellement presidoit en cest affaire, que le peuple n’estoit point forclos de telle cognoissance. Car voici ses parolles: Depuis que je suis fait Evesque, j’ay tousjours conclu cela, de ne rien faire sans le conseil du Clergé et le consentement du peuple.107 Mais ceste estoit cy la façon commune est usitée, que la jurisdiction de l’Eglise fust exercée par la compagnie des Prestres, desquels, comme j’ay dit, il y en avoit deux especes: c’est que les uns avoyent l’office d’enseigner, les autres n’estoyent que deputez pour avoir esgard sur la vie de tous. Ceste ordonnance petit à petit, se corrompit, tellement que desja du temps de sainct Ambroise le Clergé seul exerçoit les jugemens en l’Eglise: de quoy luy-mesme se complaind, en disant: La Synagogue ancienne, et puis apres l’Eglise a eu des Anciens, sans le conseil desquels rien ne se faisoit. Je ne say par quelle negligence cela s’en est allé en decadence, sinon que par la nonchalance des savans, ou plustost par leur orgueil, d’autant qu’ils ont voulu dominer tous seuls.108 Nous voyons combien ce sainct personnage est fasché de ce qu’on avoit aucunement decliné de la pureté: combien que de ce temps-là ils eussent encore un ordre, pour le moins, passable. S’il voyoit donc maintenant les horribles ruines, ausquelles à grand’peine il y apparoist une petite trace de l’edifice ancien, quelles querimonies en feroit-il? Premierement, ce qui estoit donné à toute l’Eglise, les Evesques l’ont usurpé à eux seulement. C’est tout ainsi que si en un Parlement ou en un Conseil de ville, un President, un Consul ou Maire dechassoit les Conseilliers pour regner lui seul. Or comme l’Evesque est superieur en degré à chacun des autres, aussi d’autre part il faut que toute l’assemblée ou congregation ait plus d’authorité qu’un seul homme. Ç’a esté donc un acte trop temeraire et desordonné, qu’un homme seul attirant à soy la puissance commune, a premierement ouvert La porte à une tyrannie desbordée. Secondement, a ravy à l’Eglise ce qui luy appartenoit. Tiercement, a renversé et aboly l’ordre institué par Christ109. |
6. This power, as we have stated, was not in the hands of one man, for him to act according to his own pleasure, but 401resided in the assembly of the elders, which was in the Church what a senate is in a city. Cyprian, when he mentions by whom it was exercised in his time, generally unites all the clergy with the bishop; but in other passages he also shows, that the clergy presided in such a manner, that the people were not excluded from this cognizance. For he expresses himself in these words: “From the commencement of my episcopate, I have determined to do nothing without the counsel of the clergy and the consent of the people.” But the common and usual custom was for the jurisdiction of the Church to be exercised by the council of the presbyters; of whom, as I have observed, there were two classes; for some were ordained to the office of teaching, others were only censors of manners. This institution gradually degenerated from its original establishment; so that, in the time of Ambrose, the judicial administration of the Church was wholly in the hands of the clergy; of which he complains in the following language: “The ancient synagogue, and afterwards the Church, had elders, without whose advice nothing was done. I know not by what negligence this practice has been discontinued, except from the indolence of the doctors, or rather from their pride, while they wish none but themselves, to be seen.” We perceive how indignant was that holy man, that there had been some declension from a better state of things, though they still retained an order that was at least tolerable. What would he say now, if he were to see the present deformed ruins, which exhibit scarcely a vestige of the ancient edifice! What a complaint would he make! First, in opposition to law and justice, that which had been given to the Church, the bishop usurped entirely to himself. This resembles the conduct of a consul or president, expelling the senate, and seizing the sole administration of a government. But as the bishop is superior to other persons in honour, so the assembly or congregation possesses more authority than one individual. It was a gross outrage, therefore, for one man to transfer to himself all the power of the community, and thereby to open a door to licentious tyranny, to deprive the Church of its rights, and to suppress and abolish an assembly appointed by the Spirit of Christ. |
6. Spiritual power was not administered by one individual, but by a lawful consistory. Gradual change. First, the clergy alone interfered in the judicial proceedings of the Church. The bishop afterwards appropriated them to himself. This power, as we have already stated, did not belong to an individual who could exercise it as he pleased, but belonged to the consistory of elders, which was in the Church what a council is in a444city. Cyprian, when mentioning those by whom it was exercised in his time, usually associates the whole clergy with the bishop (Cyprian, Lib. 3 Ep. 14, 19). In another place, he shows that though the clergy presided, the people, at the same time, were not excluded from cognisance: for he thus writes:—“From the commencement of my bishopric, I determined to do nothing without the advice of the clergy, nothing without the consent of the people.” But the common and usual method of exercising this jurisdiction was by the council of presbyters, of whom, as I have said, there were two classes. Some were for teaching, others were only censors of manners. This institution gradually degenerated from its primitive form, so that, in the time of Ambrose, the clergy alone had cognisance of ecclesiastical causes. Of this he complains in the following terms:—“The ancient synagogue, and afterwards the Church, had elders, without whose advice nothing was done: this has grown obsolete, by whose fault I know not, unless it be by the sloth, or rather the pride, of teachers, who would have it seem that they only are somewhat” (Ambros. in 1 Tim. 5). We see how indignant this holy man was because the better state was in some degree impaired, and yet the order which then existed was at least tolerable. What, then, had he seen those shapeless ruins which exhibit no trace of the ancient edifice? How would he have lamented? First, contrary to what was right and lawful, the bishop appropriated to himself what was given to the whole Church. For this is just as if the consul had expelled the senate, and usurped the whole empire. For as he is superior in rank to the others, so the authority of the consistory is greater than that of one individual. It was, therefore, a gross iniquity, when one man, transferring the common power to himself, paved the way for tyrannical licence, robbed the Church of what was its own, suppressed and discarded the consistory ordained by the Spirit of Christ. |
6. Maar zulk een macht berustte, gelijk we vooropgesteld hebben, niet bij één mens, om naar zijn willekeur alles te doen, wat hij wilde, maar bij de vergadering der ouderlingen, die in de kerk was wat in de stad de raad was. Wanneer Cyprianus vermeldt1 door wie die macht in zijn tijd werd uitgeoefend, dan pleegt hij de ganse geestelijkheid aan de bisschop toe te voegen. Maar elders2 toont hij aan, dat de geestelijkheid zelf de leiding had op zulk een wijze, dat het volk intussen van de kennisneming niet uitgesloten werd. Want hij schrijft aldus: "Van het begin van mijn bisschopsambt af heb ik besloten niets te doen zonder de raad der geestelijkheid en de instemming des volks." Maar dit was de algemene en gebruikelijke wijze van doen, dat door de raad der ouderlingen de rechtspraak der kerk werd uitgeoefend, van welke ouderlingen er, gelijk ik gezegd heb, twee soorten waren. Want sommigen waren geordineerd om te onderwijzen, en anderen waren alleen toezichthouders op de zeden. Langzamerhand is deze instelling van haar oorsprong ontaard, zodat reeds in de tijd van Ambrosius alleen de geestelijken in kerkelijke oordeelvellingen van de zaken kennis namen. Daarover klaagt hij zelf met deze woorden3 : "De oude synagoge, en daarna de kerk heeft ouderlingen gehad zonder wier raad niets gedaan werd; ik weet niet door welke onachtzaamheid dat in onbruik geraakt is, tenzij wellicht door de luiheid of liever de trotsheid der leraars, doordat die alleen iets willen schijnen te zijn." Wij zien, hoe verontwaardigd de heilige man is, dat er iets van de betere staat vervallen is, hoewel toch in zijn tijd een tenminste dragelijke orde bestond. Wat zou hij dus zeggen, indien hij de tegenwoordige misvormde bouwvallen aanschouwde, die schier geen enkel spoor te zien geven van het oude bouwwerk? Welk een weeklacht zou hij uitstorten? In de eerste plaats heeft tegen recht en billijkheid in, één bisschop aan zich getrokken, wat de kerk gegeven was. Want het is evenals wanneer een consul de senaat verdreef en de heerschappij alleen in beslag nam. Maar toch, evenals hij in eer boven de anderen staat, zo is in het college meer gezag gelegen dan in één man. Het was dus een al te hoge daad, dat één man, na de gemeenschappelijke macht op zich te hebben overgebracht, voor tirannieke willekeur de weg heeft gebaand en aan de kerk ontroofd heeft wat het hare was, en de door Christus' Geest geordineerde kerkeraad heeft onderdrukt en afgeschaft. |
6. 833Die kirchliche Rechtsprechung ist in der Alten Kirche nicht Sache des einzelnen gewesen (2.) Solche Gewalt aber lag, wie wir bereits festgestellt haben, nicht bei einem einzelnen, so daß er nach seinem Gutdünken hätte tun können, was er wollte, sondern bei der Versammlung der Ältesten, die in der Kirche das darstellte, was in der Stadt der Rat ist. Wenn Cyprian erwähnt, durch welche Männer diese Gewalt zu seiner Zeit ausgeübt wurde, so pflegt er dem Bischof den gesamten „Klerus“ beizuordnen (Brief 16,2; 17,2). Jedoch zeigt er an anderer Stelle auch, wie zwar der „Klerus“ dabei die Leitung hatte, aber doch so, daß unterdessen das „Volk“ nicht von der Untersuchung ausgeschlossen wurde; er schreibt nämlich: „Seit dem Anfang meiner Wirksamkeit als Bischof habe ich mir vorgenommen, ohne den Rat des Klerus und die Einwilligung des Volkes nichts zu unternehmen“ (Brief 14,4). Die allgemeine und gebräuchliche Art und Weise war aber die, daß die Rechtsprechung der Kirche durch den Rat der „Presbyter“ (Ältesten) ausgeübt wurde. Unter diesen gab es, wie gesagt, zwei Gruppen; die einen waren nämlich zum Lehren bestimmt, die anderen dagegen waren bloß Aufseher über die Sitten. Allmählich ist diese Einrichtung von ihrer ursprünglichen Art abgekommen, so daß bereits zur Zeit des Ambrosius allein die „Kleriker“ in den kirchlichen Gerichten an der Untersuchung teilnahmen. Das beklagt Ambrosius selbst mit den Worten: „Die alte Synagoge und hernach die Kirche hatte Älteste, ohne deren Rat nichts unternommen wurde; das ist nun durch ich weiß nicht welche Nachlässigkeit heute in Abgang geraten - es müßte denn vielleicht die Lässigkeit oder besser die Hoffart der Lehrer daran schuld sein, indem diese allein den Eindruck machen wollen, als wären sie etwas“ (Pseudo-Ambrosius, über den ersten Timotheusbrief, 5,1). Da sehen wir, wie sehr dieser heilige Mann darüber zürnt, daß etwas von dem besseren Stande der Kirche in Zerfall geraten ist, während doch für die Menschen seiner Zeit eine wenigstens erträgliche Ordnung noch bestand. Was würde er also wohl sagen, wenn er die heutigen ungestaltigen Trümmer anschaute, die fast keine Spur des alten Bauwerks mehr erkennen lassen? Was für eine Wehklage würde er da erst halten? Die Entartung und Verweltlichung der kirchlichen Gerichtsbarkeit Zunächst hat sich der Bischof gegen Recht und Gerechtigkeit allein angemaßt, was doch der Kirche gegeben war. Das ist nämlich genau so, als wenn ein Konsul den Senat vertriebe und die Herrschaft allein in Beschlag nähme! Obwohl der Bischof nun aber den anderen gegenüber an Ehre den Vorrang hat, so besitzt doch andererseits die gesamte Amtsgenossenschaft mehr Autorität als ein einzelner Mensch. Es war also eine gar zu schändliche Tat, daß ein einzelner Mensch die gemeinsame Gewalt (der Kirche) auf sich übertrug und dann sowohl tyrannischer Willkür den Zugang eröffnete, als auch die Kirche ihres Rechtes beraubte, als auch die von Christi Geist verordnete Versammlung unterdrückte und abschaffte. |
6. Die oorspronklike vorm van kerklike jurisdiksie en die geleidelike veranderings in die toepassing daarvan Maar mag van so ’n aard soos ons verduidelik het, het nie net by een mens berus sodat hy na willekeur kon doen wat hy wou nie, maar by ’n vergadering van ouderlinge - ’n vergadering wat in die kerk dieselfde funksie vervul as ’n senaat in ’n stad.31 Wanneer Cyprianus vermeld deur wie die mag in sy tyd uitgeoefen is, voeg hy gewoonlik die hele geestelike amp by die biskop, maar hy toon ook elders aan dat die geestelike amp dit self so gereël het dat die gewone (kerk)volk intussen nie van ’n ondersoek uitgesluit is nie. Hy skrywe soos volg: “Sedert die begin van my amp as biskop het ek besluit om niks sonder die raad van die geestelikes en die instemming van die (kerk)volk te doen nie”.32 Dit was immers die gewone en gebruiklike metode om die jurisdiksie van die kerk deur ’n vergadering van ouderlinge (presbiters) uit te oefen. Daarvan was daar, soos ek gesê het, twee soorte. Sommige van hulle was trouens bestem om te onderrig, en ander slegs om oor die sedes te oordeel.33 Hierdie instelling het egter geleidelik van die eerste begin daarvan ontaard sodat reeds in die tyd van Ambrosius die geestelikes alleen in kerklike verhore as ondersoekers opgetree het. Hy kla egter self soos volg daaroor: “Die sinagoge van ouds, en later ook die kerk, het ouderlinge gehad en niks is sonder hulle advies gedoen nie. Ek weet nie as gevolg van watter nalatigheid dit in onbruik verval het nie, behalwe miskien vanweë die luiheid of eerder die hooghartigheid van leraars omdat hulle alleen begeer om gesien te word”.34 Ons sien hoe verontwaardig hierdie heilige man was dat iets van ’n beter toestand af verval, hoewel hulle toe nog ten minste ’n draaglike toestand gehad het. Wat sou hy dan gedoen het as hy hierdie misvormde bouvalle kon sien wat bykans geen spoor van die gebou van ouds meer het nie? Hoe sou hy daaroor geweeklag het? Ten eerste is dit strydig met die menslike reg en 1510 ook sonde dat die biskop vir hom alleen iets toegeëien het wat aan die kerk gegee is. Dit is trouens asof die senaat verdryf is en die konsul alleen die regering in die hande gekry het. En hoewel hy in eer die meerdere van die res is, is daar juis in ’n vergadering meer gesag as in een mens. Dit was dus ’n uiters laakbare daad dat een mens die gesag wat aan almal behoort, op hom oorgedra, die deur vir tirannieke willekeurigheid oopgemaak, die kerk beroof het van iets wat daaraan behoort, en dat hy ’n toegewing wat deur die Gees van Christus ingestel is, onderdruk en afgeskaf het. |
6. Эта власть, как уже было сказано, отнюдь не сосредоточивалась в руках одного человека, который мог бы делать всё, что ему заблагорассудится; но принадлежала собранию старейшин, роль которого в Церкви была подобна роли сената или городского совета в гражданском управлении. Описывая обычаи своего времени, св. Киприан свидетельствует, что весь клир помогал епископу общим советом (Киприан. Письма, I; IV, 2; 17, III (MPL, IV, 258, 263)). А в другом месте он же говорит, что в этом деле ведущая роль клира не исключала участия народа. Вот слова св. Киприана: «После того, как я стал епископом, я положил за правило ничего не предпринимать без совета клира и участия народа» (Его же. Письма, 14, IV (MPL, IV, 240)). Однако обычным и общепринятым был такой порядок, согласно которому юрисдикция Церкви осуществлялась собранием пресвитеров, подразделявшихся, как было сказано выше, на два разряда: одни исполняли учительское служение, другие избирались исключительно для надзора над жизнью членов общины. Но мало-помалу этот порядок приходил в расстройство, и уже во времена св. Амвросия суд Церкви составлял исключительную прерогативу клира. Сам св. Амвросий сетовал: «В древней синагоге, а потом в Церкви были старейшины, без совета которых не делалось ничего. Я не знаю другой причины отмирания этого обычая, кроме неосмотрительности знающих людей, - или, вернее, гордыни, в силу которой они хотели властвовать единолично» (Псевдо-Амвросий. Письмо Тимофею, V, 1 (MPL, XVII, 502)). Мы видим, как удручала этого святого человека утрата прежней чистоты, хотя в его время положение было ещё терпимым. С какой бы горечью взирал он сегодня на зрелище страшного разрушения, в котором с великим трудом можно разглядеть бледные следы былого устроения! То, что было дано всей Церкви, епископы присвоили себе одним. Это подобно тому, как если бы в парламенте или в совете председатель, консул или мэр разогнал депутатов, чтобы править единолично! Епископ выше званием любого члена общины в отдельности, но, с другой стороны, собрание или община обладают большим авторитетом, чем один человек. Поэтому тот факт, что этот один человек присвоил себе принадлежащую обществу власть, следует считать актом произвола и беззакония. Во-первых, тем самым епископы открыли врата безудержной тирании. Во-вторых, похитили у Церкви то, что принадлежит ей по праву. В-третьих, извратили и уничтожили порядок, установленный Христом.
|
7. Verum (ut aliud malum semper ex alio nascitur) Episcopi velut rem sua cura indignam fastidientes, ad alios ablegarunt. Inde creati Officiales, qui locum illum sustinerent2: nondum dico quale genus hominum, hoc tantum dico, nihil differre a profanis iudicibus. Et tamen spiritualem iurisdictionem adhuc vocant, ubi nonnisi de rebus terrenis litigatur. Ut nihil sit aliud mali, forum litigiosum qua fronte vocare audent iudicium Ecclesiae? At illic sunt monitiones, est excommunicatio. Scilicet ita cum Deo luditur. Debet pauperculus aliquis pecuniam? citaturb; si comparet, damnatur. Damnatus nisi satisfaciat, monetur: a monitione secunda gradus fit ad excommunicationem; si non comparet, monetur ut se sistat iudicio; si moram facit, monetur, et mox excommunicatur. Quaeso, quid omnino simile vel cum instituto Christi, vel cum more prisco, vel cum ratione Ecclesiastica? At fit etiam illic de vitiis censura. Nempe scortationes, lascivias, ebrietates, et eius generis flagitia non tantum tolerant, sed tacita quodammodo approbatione fovent ac confirmant: neque id in plebe modo, sed in ipsis quoque clericis. Ex multis paucos ad se vocant, vel ne videantur nimis socordes in connivendo, vel ut pecuniam emulgeant. Taceo praedas, rapinas, peculatus, sacrilegia, quae inde colliguntur. Taceo quales ut plurimum deligantur ad hoc munus. Hoc satis 203 superque est, quod quum iurisdictionem suam spiritualem iactant Romanenses, ostendere promptum est institutae a Christo rationi nihil esse magis contrarium: cum prisca vero consuetudine nihilo plus habere similitudinis quam tenebras cum luce. |
7. Mais encore, comme un mal attire tousjours l’autre, les Evesques avec le temps ne daignans point s’empescher de ceste charge, comme si elle n’estoit pas digne de leurs personnes, l’ont commise à des autres. De là sont venus les Officiaux, qui ont esté faits pour tenir la jurisdiction Ecclesiastique. Je ne dy pas encore quelles gens: !seulement je dy qu’ils ne di fferent en rien des juges seculiers, et toutesfois ils appellent encore leur jurisdiction, Spirituelle: combien qu’on n’y plaidoye quasi que de choses terriennes. Encore qu’il n’y eust autre mal, quelle honte est-ce à eux, d’appeller une justice contentieuse, la justice de l’Eglise? Mais on y fait, disent-ils, les monitions et les excommuniemens. Est-ce ainsi qu’on se joue de Dieu? Un povre homme doit de l’argent, il est cité pardevant monsieur l’Official: s’il comparait, il est condamné: apres la sentence, s’il ne paye on l’admonneste: apres la seconde monition, on l’excommunie: s’il ne comparoist à la citation, on l’admonneste aussi bien de se representer: s’il ne le fait au jour, on l’admonneste pour la seconde fois, et incontinent on l’excommunie. Je vous prie, qu’y a-il là de semblable ou à l’institution de Christ, ou à l’usage ancien, ou à la façon de l’Eglise? Ils repliqueront qu’on y corrige aussi bien les vices. C’est bien dit: non seulement ils souffrent paillardises, insolences, yvrongneries et toutes telles vilainies, mais les approuvent quasi, et entretiennent par leur consentement: et non seulement au peuple, mais au clergé. Seulement ils en appellent quelcuns, ou afin qu’il ne semble point advis qu’ils soyent du tout sans soucy, ou afin de les punir par la bourse. Je laisse là les pillages, rapines, larrecins et sacrileges qui s’en recueillent. Je ne dy pas aussi quelle maniere de gens on eslit le plus souvent à cest office. Ce seul poinct nous est plus qu’assez, que quand les Romanisques se vantent de leur jurisdiction spirituelle, il nous est aisé de leur remonstrer qu’il n’y a rien plus contraire à la façon que Jesus Christ nous a baillée, et qu’elle est autant semblable à la coustume ancienne, que les tenebres ressemblent à la clairté. |
7. But as one evil always produces another, bishops, disdaining this charge as unworthy of their attention, have delegated it to others. Hence the creation of officials, to discharge that duty. I say nothing, at present, of the characters of the persons; I only assert, that they differ in no respect from civil judges; yet they still call it a spiritual jurisdiction, where all the contention is about secular affairs. Though there were no other evil, what effrontery must they have, to call a court full of litigation the judicature of the Church! But, it is alleged, 402it employs admonitions, and pronounces excommunication. Is it thus that they trifle with God? Does a poor man owe a sum of money? He is cited. If he appear, he is condemned; after the condemnation, if he do not pay, he is admonished: after the second admonition, they proceed to excommunication. If he do not appear to the citation, he is admonished to be forthcoming: if he delay, he is admonished a second time, and soon after is excommunicated. I ask, What is there in this that bears any resemblance to the institution of Christ, the ancient usage, or the order of the Church? It is further alleged, that this court also corrects vices. I reply, that acts of fornication, lasciviousness, and drunkenness, and similar enormities, they not only tolerate, but sanction and encourage, by a kind of tacit approbation, and that not only in the people, but even in the clergy themselves. Among multitudes of offenders, they only summon a few, either to avoid too flagrant an appearance of connivance, or for the purpose of extorting money. I say nothing of the robbery, the rapine, the peculation, the sacrilege, connected with this office. I say nothing of the characters of most of the persons selected to discharge it. It is more than sufficient for us, that while the Romanists boast of their spiritual jurisdiction, it is easy to show that nothing is more contrary to the order appointed by Christ, and that it has no more resemblance to the ancient practice, than darkness has to light. |
7. The bishops afterwards transferred the rights thus appropriated to their officials, and converted spiritual jurisdiction into a profane tribunal. But as evil always produces evil, the bishops, disdaining this jurisdiction as a thing unworthy of their care, devolved it on others. Hence the appointment of officials to supply their place. I am not now speaking of the character of this class of persons; all I say is, that they differ in no respect from civil judges. And yet they call it spiritual jurisdiction, though all the litigation relates to worldly affairs. Were there no other evil in this, how can they presume to call a litigious forum a church court? But there are admonitions; there is excommunication. This is the way in which God is mocked. Does some poor man owe a sum of money? He is summoned: if he appears, he is found liable; when found liable, if he pays not, he is admonished. After the second admonition, the next step is excommunication. If he appears not, he is admonished to appear; if he delays, he is admonished, and by-and-by excommunicated. I ask, is there any resemblance whatever between this and the institution of Christ, or ancient custom or ecclesiastical procedure? But there, too, vices are censured. Whoredom, lasciviousness, drunkenness, and similar iniquities, they not only tolerate, but by a kind of tacit approbation445encourage and confirm, and that not among the people only, but also among the clergy. Out of many they summon a few, either that they may not seem to wink too strongly, or that they may mulct them in money. I say nothing of the plunder, rapine,peculation, and sacrilege, which are there committed. I say nothing of the kind of persons who are for the most part appointed to the office. It is enough, and more than enough, that when the Romanists boast of their spiritual jurisdiction, we are ready to show that nothing is more contrary to the procedure instituted by Christ, that it has no more resemblance to ancient practice than darkness has to light. |
7. Maar, gelijk het ene kwaad altijd uit het andere ontstaat, hebben de bisschoppen deze zaak als hun zorg onwaardig van zich afgeschoven en aan anderen opgedragen. Tengevolge hiervan zijn officialen of beambten ingesteld, om dat ambt te bekleden. Ik zeg nog niet wat voor soort mensen die zijn; ik zeg alleen dit, dat zij niets verschillen van wereldlijke rechters. En toch noemen zij dat nog een geestelijke rechtspraak, hoewel er slechts over aardse zaken geprocedeerd wordt. Ook al zou hier verder niets kwaads in schuilen, hoe durven ze een rechtbank, waar getwist en gepleit wordt, een gericht der kerk noemen? Maar, zeggen ze, daar wordt vermaand, daar is de ban. Zeker, zo wordt met God gespot. Is een arm man geld schuldig? Hij wordt gedagvaard; indien hij verschijnt, wordt hij veroordeeld; wanneer hij, veroordeeld zijnde, niet betaalt, wordt hij vermaand; na de tweede vermaning gaat men voort tot de ban; indien hij niet verschijnt, wordt hij vermaand, dat hij zich voor het gericht moet stellen; indien hij dat uitstelt, wordt hij vermaand en weldra door de ban getroffen. Ik vraag u, wat is hierin, dat ook maar enigszins gelijkt op de instelling van Christus of op de oude gewoonte of op de kerkelijke wijze van handelen? Maar, zeggen ze, ook daar worden de zonden bestraft. Ja, hoererijen, onkuisheden, dronkenschappen en dergelijke wandaden verdragen ze niet alleen, maar door een stilzwijgende goedkeuring begunstigen en versterken zij die in zekere zin, en dat niet alleen in het gewone volk, maar ook in de clerici zelf. Uit velen dagvaarden ze enkele weinigen, òf opdat ze niet al te zorgeloos zouden schijnen in het door de vingers zien, òf om hun geld uit te melken. Ik zwijg over de buitmakerijen, de roverijen, de dieverijen en de heiligschennis, die daaruit voortkomen. Ik zwijg er over, hoedanige mensen gemeenlijk tot dit ambt gekozen worden. Dit is meer dan genoeg, dat, terwijl de Roomsen roemen van hun geestelijke rechtspraak, men gemakkelijk kan bewijzen, dat niets méér in strijd is met de door Christus ingestelde wijze, en dat hun rechtspraak met de oude gewoonte niet méér gelijkenis heeft dan de duisternis met het licht. |
7. Aber - wie ja stets ein Übel aus dem anderen entsteht - die Bischöfe haben dann die Sache wieder geringschätzig von sich geschoben und auf andere übertragen, als ob sie ihrer Fürsorge nicht wert wäre. Infolgedessen hat man die „Offiziale“ eingesetzt, um dies Amt auszuüben. Ich rede noch nicht davon, was für eine Art Leute das sind, sondern behaupte nur dies, daß sie sich von den weltlichen Richtern in nichts unterscheiden. Und doch nennt man das noch „geistliche“ Rechtsprechung, obwohl da ausschließlich um irdischer Dinge willen prozessiert wird! Woher nehmen denn diese Leute, selbst wenn es dabei sonst keine Mißstände gäbe, die Frechheit, mit der sie einen solchen Gerichtshof, an dem man (wie sonst überall) seine Rechtsstreitigkeiten austrägt, als „Gericht der Kirche“ zu bezeichnen wagen? 834 Aber, so entgegnet man, es finden doch da auch Vermahnungen statt, auch gibt es dabei den Bann! Ja, wahrhaftig, so treibt man mit Gott seinen Spott. Wenn da also irgendein armer Mann Geld schuldig ist, so lädt man ihn vor. Erscheint er, so verurteilt man ihn. Wenn nun der Verurteilte nicht zahlt, so wird er „vermahnt“! Und nachdem man ihn zweimal „vermahnt“ hat, geht man noch einen Schritt weiter und tut ihn in den „Bann“. Erscheint er aber nicht, so wird er „ermahnt“, sich dem Gericht zu stellen; säumt er damit, so wird er (wieder) „gemahnt“ und dann alsbald in den „Bann“ getan! Ich frage nun: was hat das überhaupt noch mit der Einsetzung Christi oder mit der ursprünglichen Sitte oder mit kirchlicher Handlungsweise zu tun? Aber, so entgegnet man abermals, bei diesen „Kirchengerichten” wird doch auch Sünde gestraft! Ja, wahrhaftig, Hurerei, Ungebundenheit, Trunksucht und dergleichen Schandtaten werden von diesen Leuten nicht nur geduldet, sondern gewissermaßen durch stillschweigende Billigung gar noch gefördert und bestärkt, und zwar nicht nur im Volke, sondern auch unter den „Klerikern“ selbst! Unter vielen (derartigen Missetätern) laden sie einige wenige vor, entweder, um nicht den Eindruck zu erwecken, als ob sie im Übersehen gar zu lässig wären, oder aber, um den Leuten das Geld aus der Tasche zu ziehen. Ich schweige noch von der Ausbeutung, der Räuberei, dem Diebstahl und der Heiligtumsschändung, die sich daraus ergeben. Ich schweige davon, was für Leute man zumeist für dieses Amt auswählt. Es ist übergenug, daß man, wenn die Römischen ihre „geistliche Rechtsprechung“ rühmen, leicht aufweisen kann, daß es nichts gibt, was zu dem von Christus eingerichteten Verfahren in größerem Gegensatz stünde, und daß ihre Sache mit der ursprünglichen Gepflogenheit nicht mehr Ähnlichkeit hat als die Finsternis mit dem Licht. |
7. Kerklike jurisdiksie in die Roomse kerk is geleidelik gesekulariseer Maar soos een euwel altyd uit ’n ander een ontstaan, het die biskoppe ’n afkeer in hierdie jurisdiksie ontwikkel as iets wat nie hulle aandag verdien het nie, en dit op ander oorgedra. Daarna is beamptes35 aangewys om hierdie pos te beklee. Ek praat nou nog nie van die soort mense wat dit beklee het nie, maar sê slegs dat daar geen onderskeid tussen hulle en wêreldlike regters is nie. En hulle noem dit nogtans nou nog geestelike jurisdiksie terwyl daar niks anders as wêreldse sake bepleit word nie! Al sou daarin geen ander euwel wees nie, met watter vrypostigheid durf hulle ’n geregshof ’n hof van die kerk noem? “Maar daar is dan vermanings en die ban!” Natuurlik dryf hulle so met God die spot. As ’n arm man geld skuld, word hy voor hierdie hof gedaag; as hy verskyn, word hy skuldig bevind. As hy nie betaal nadat hy skuldig bevind is nie, word hy gewaarsku. Na die tweede waarskuwing is die volgende stap die ban. As hy dan nie gehoor gee nie, word hy gewaarsku om voor die hof te verskyn; as hy dan in gebreke bly, word hy gewaarsku en weldra in die ban gedoen. Nou vra ek jou: Watter ooreenkoms het dit hoegenaamd òf met die instelling van Christus, òf met die eertydse gebruik, òf met die kerklike weg? “Maar daar vind tog sensuur van die sedes plaas!” Hulle verdra naamlik nie alleen hoerery, uitspattigheid, dronkenskap en dergelike oortredings nie, maar deur dit op een of ander wyse stilswyend goed te keur, voed en versterk hulle dit - en dit nie alleen onder die gewone (kerk)volk nie maar juis ook onder die geestelikes! Van die baie (oortreders) daag hulle slegs ’n paar voor hulle om te voorkom òf dat 1511 hulle te nalatig lyk deur dit oogluikend toe te laat, òf om geld uit hulle uit te suig. Ek verswyg die roof, plundering, die verduistering en die ontheiliging wat daaruit ontstaan. Ek verswyg watter soort mense meesal vir hierdie amp verkies word. Dit is meer as voldoendedat dit maklik is om te bewys dat niks strydiger is met die manier (van regspraak) wat deur Christus ingestel is, as die geestelike jurisdiksie waarop die pousgesindes roem nie, en dat dit net so min met die eertydse gebruik ooreenstem as duisternis met lig. |
7. Но со временем (ибо одно зло всегда влечёт за собой другое) епископы перестали исполнять судебные обязанности как недостойные их персон и препоручили их другим лицам. Так возник институт официалов, предназначенный для осуществления церковной юрисдикции. Я не говорю о том, какого сорта эти люди; скажу только, что они ничем не отличаются от светских судей. И однако они называют свою юрисдикцию духовной, хотя разбирают почти исключительно тяжбы о земных делах. Даже если бы не было других зол, не бесстыдство ли именовать этот сутяжнический суд судом Церкви? Но этот суд, говорят наши противники, выносит предупреждения и отлучения. Не насмехаются ли они над Богом? Допустим, у некоего бедняка есть денежный долг. Его вызывают к монсиньору официалу. Если он является, его приговаривают к уплате; если после вынесения приговора он не платит, ему делают предупреждение; после второго предупреждения его подвергают отлучению. Если он не является на суд, его предупреждают о необходимости явки; если же он опять не является в назначенный день, то получает второе предупреждение и затем отлучается от Церкви. Яспрашиваю: что здесь общего с установлением Христа, древним обычаем или церковным судопроизводством? Наши противники возразят, что таким образом исправляются пороки. Хорошо сказано! Итак, они терпят разврат, наглость, пьянство и прочие гнусности - и не только терпят, но почти одобряют и поддерживают по общему согласию, причём не только в народе, но и среди клира. И только некоторых они привлекают к суду - либо для того, чтобы не казаться совсем уж бездеятельными и беспечными, либо для того, чтобы залезть в их карман. Не говорю уже о вымогательстве, воровстве, грабежах и святотатствах, которые тянутся за официалами. Умолчу и о том, какого рода личности обычно избираются на эту должность. Для нас более чем достаточно того, что в ответ на претензии приверженцев Римской церкви на Духовную юрисдикцию мы с лёгкостью можем доказать: нет ничего более противного тому порядку, который был завещан нам Иисусом Христом. И эта духовная юрисдикция так же похожа на древний обычай, как тьма на свет.
|
8. | Tametsi non omnia diximus quae huc adferri poterant, et ea quoque ipsa quae diximus, paucisa perstricta sunt: sic tamen debellatum esse confido ut nihil iam sit cur quisquam ambigat, spiritualem potestatem, qua Papa cum toto suo regno superbit, impiam esse contra Dei verbum ac iniustam in eiusb populum tyrannidem. Ac spiritualis quidem potestatis nomine tum audaciam complector in fabricandisc novis doctrinis, quibus miseram plebem a germanad verbi Dei puritatee averterunt, || tum iniquas traditiones quibus ipsam illaquearunt, || tum pseudoecclesiasticamf iurisdictionem, quam per suffraganeosg et officiales exercent. Nam si Christo regnum inter nosh permittimus, || fieri non potest quin totum istud dominationis genus extemplo prosternatur ac corruat. Ius autem gladii quod sibi quoque tribuunti 1, || quia in conscientias non exercetur, tractare praesentis negotii non est2. Qua tamen etiam in parte animadvertere operaepretium est, sui semper esse similes: nihil scilicet minus quam quod haberik volunt, Ecclesiae pastores. Nec peculiaria hominum vitia, sed commune totius ordinis scelus, adeoque ipsam ordinis pestem arguo: quando mutilus illel fore creditur, nisi opulentia et superbis titulis spectabilis fuerit. || Si hac de re Christi authoritatem quaerimus, non dubium quin verbi sui ministros a civili dominatione ac terreno imperio arcere voluerit, quum diceret, Reges Gentium dominantur illis: vos autem non sic [Mat. 20. d. 25; Luc. 22. c. 25]3. || Significat enim non modo pastoris officium distinctum esse ab officio principis: sed res esse magis separatas quam ut in unum 204 hominem coire queanta. || Nam quod Moses utrunque simul sustinuit, primum raro id miraculo factum est: deinde fuit temporarium, donec res melius componerentur. Ubi autem certa forma a Domino praescribitur, civilis gubernatio ei relinquitur: sacerdotium iubetur fratri resignare [Exod. 18. c. 16]1; et merito; est enim supra naturam ut unus homo utrique oneri sufficiat; idque fuit seculis omnibus diligenter in Ecclesia observatum. Nec quisquam extitit Episcoporum, quandiu duravit vera aliqua Ecclesiae facies, qui de usurpando iure gladii cogitaret: ut istud esset vulgare proverbium Ambrosii aetate, Imperatores magis sacerdotium optasse quam imperium sacerdotes [Refert. hoc homil. de basilic. tradendis]2. Erat enim in omnium mentibus infixum quod postea dicit, Ad Imperatorem pertinere palatia, ad Sacerdotem Ecclesias3. |
8. Combien que nous n’ayons tout dit ce qui se pouvoit icy amener et qu’encores ce qu’avons dit ait seulement esté touché en peu de parolles: toutesfois je pense tellement avoir abbattu noz adversaires, que nul n’aura plus à douter que la puissance spirituelle, de laquelle le Pape avec tout son regne se glorifie, ne soit une tyrannie profane contre la parolle de Dieu, et injuste sur son Eglise. Or sous ce nom de puissance spirituelle, je compren tant la hardiesse qu’ils ont entreprinse à semer nouvelles doctrines, pour destourner le povre peuple de la pure simplicité de la parolle de Dieu, que les traditions iniques dont ils ont enlacé les povres ames, et toute leur jurisdiction ecclesiastique, qu’ils appellent: laquelle ils exercent par leurs suffragans, vicaires, penitenciers, et officiaux. Car si nous souffrons que Christ regne entre nous, toute ceste domination est quant et quant abbattue et ruinée. Il n’appartient pas à ce present propos de traiter l’autre espece de leurs seigneuries, qui gist en possessions et patrimoines, puis qu’elle n’est point exercée sur les consciences. Combien qu’en cela aussi on peut appercevoir qu’ils sont tousjours semblables à eux mesmes: c’est à dire rien moins que Pasteurs de l’Eglise, comme ils veulent estre appellez. Je ne touche point ici les propres vices des hommes, mais une peste commune de tout leur estat: veu qu’il ne leur semble point advis qu’il soit bien ordonné, s’il n’est eslevé en richesses et orgueil. Si nous demandons l’authorité de Jesus Christ sur cela, il n’y a doute qu’il n’ait voulu exclurre les ministres de sa parolle de seigneurie terrienne, quand il a dit, Les Rois dominent sur les peuples: mais il n’est pas ainsi de vous (Matth. 20:25, 26; Luc 22:25, 26). Car par ces parolles non seulement il signifie que l’office d’un Pasteur est different de l’office d’un Prince: mais que ce sont choses tant diverses, qu’elles ne peuvent convenir toutes deux à une seule personne. Car ce que Moyse a eu toutes les deux charges ensemble (Ex. 18:16), cela premierement s’est fait par miracle, secondement il n’a esté que pour un temps, jusques à ce que les choses fussent mieux estabiies. Mais depuis que Dieu eut ordonné une forme telle qu’il la vouloit, il ne demeura à Moyse que le gouvernement civil. Touchant de la Prestrise, il fallut qu’il la resignait à son frere Aaron: et à bon droit. Car cela passe la faculté de nature, qu’un seul homme puisse soustenir les deux charges. Et a esté ainsi diligemment observé de tout temps en l’Eglise: et n’y a jamais eu nul Evesque, durant qu’il y avoit encores quelque forme apparente d’Eglise, qui se soit advisé d’usurper la puissance du glaive: tellement que c’estoit un proverbe commun du temps de sainct Ambroise, que les Empereurs avoyent tousjours plus appeté la dignité sacerdotale, que les Prestres n’avoyent affecté l’Empire ou seigneurie. Car ceste persuasion estoit enracinée au eœur de tous, que les palais appartenoyent aux Empereurs, et les Eglises aux Evesques, comme luy mesme le dit un peu apres. |
8. Though we have not said all that might be adduced for this purpose, and what we have said has been condensed within a small compass, yet I trust we have so refuted our adversaries, as to leave no room for any one to doubt that the spiritual power arrogated by the pope and all his hierarchy, is a tyrannical usurpation, chargeable with impious opposition to the word of God, and injustice to his people. Under the term spiritual power, I include their audacity in fabricating new doctrines, by which they have seduced the unhappy people from the native purity of the word of God, the iniquitous traditions by which they have insnared them, and the pretended ecclesiastical jurisdiction which they exercise by their suffragans, vicars, penitentiaries, and officials. For if we allow Christ any kingdom among us, all this kind of domination must immediately fall to the ground. The power of the sword, which they also claim, as that is not exercised over consciences, but operates on property, is irrelevant to our present subject; though in this also it is worth while to remark, that they are always consistent with themselves, and are at the greatest possible distance from the character they would be thought to sustain, as pastors of the Church. Here I am not censuring the particular vices of individuals, but the general wickedness and common pest of the whole order, which they would consider as degraded, if 403it were not distinguished by wealth and lofty titles. If we consult the authority of Christ on this subject, there is no doubt that he intended to exclude the ministers of his word from civil dominion and secular sovereignty, when he said, “The kings of the Gentiles exercise dominion over them; but it shall not be so among you.”1037 For by these words he signifies, not only that the office of a pastor is distinct from the office of a prince, but that they are so different, that they can never be properly united in one man. For though Moses held both these offices at once, it may be observed, first, that this was the result of a special miracle; secondly, that it was only a temporary arrangement, till things should be better regulated. But, as soon as God prescribed a certain form of government, Moses was left in possession of the civil administration, and was commanded to resign the priesthood to his brother; and that for a very sufficient reason; for it is beyond the ability of nature for one man to be capable of sustaining the burden of both. And this has been carefully observed in the Church in all ages. For as long as any real appearance of a Church remained, not one of the bishops ever thought of usurping the power of the sword; so that it was a common proverb in the time of Ambrose, “That emperors rather coveted the priesthood, than priests the empire;” for as he afterwards observes, it was the firm and universal opinion, “That palaces belonged to emperors, and churches to priests.” |
8. Recapitulation. The Papal power confuted. Christ wished to debar the ministers of the word from civil rule and worldly power. Although we have not said all that might here be adduced, and even what has been said is only briefly glanced at, enough, I trust, has been said to leave no man in doubt that the spiritual power on which the Pope plumes himself, with all his adherents, is impious contradiction of the word of God, and unjust tyranny against his people. Under the name of spiritual power, I include both their audacity in framing new doctrines, by which they led the miserable people away from the genuine purity of the word of God, the iniquitous traditions by which they ensnared them, and the pseudo-ecclesiastical jurisdiction which they exercise by suffragans and officials. For if we allow Christ to reign amongst us, the whole of that domination cannot but immediately tumble and fall. The right of the sword which they also claim for themselves, not being exercised against consciences, does not fall to be considered in this place. Here, however, it is worth while to observe, that they are always like themselves, there being nothing which they less resemble than that which they would be thought to be—viz. pastors of the Church. I speak not of the vices of particular men, but of the common wickedness, and, consequently, the pestiferous nature of the whole order, which is thought to be mutilated if not distinguished by wealth and haughty titles. If in this matter we seek the authority of Christ, there can be no doubt that he intended to debar the ministers of his word from civil domination and worldly power when he said, “The princes of the Gentiles exercise dominion over them, and they that are great exercise authority upon them. But it shall not be so among you” (Mt. 20:25, 26). For he intimates not only that the office of pastor is distinct from the office of prince, but that the things differ so widely that they cannot be united in the same individual. Moses indeed held both (Exod. 18:16); but, first, this was the effect of a rare miracle; and,secondly, it was temporary, until matters should be better arranged. For when a certain form is prescribed by the Lord, the civil government is left to Moses, and he is ordered to resign the priesthood to his brother. And justly; for it is more than nature can do, for one man to bear both burdens. This has in all ages been carefully observed in the Church. Never did any bishop, so long as any true appearance of a church remained, think of usurping the right of the sword: so that, in the age of Ambrose,446it was a common proverb, that emperors longed more for the priesthood than priests for imperial power.1 For the expression which he afterwards adds was fixed in all minds, Palaces belong to the emperor, churches to the priest. |
8. Ofschoon wij niet alles gezegd hebben, wat tot dit onderwerp kon worden bijgebracht, en ook hetgeen wij gezegd hebben, slechts in 't kort is aangeroerd, vertrouw ik toch, dat ik zo de overwinning behaald heb, dat er geen reden meer is, waarom iemand er niet zeker van zou zijn, dat de geestelijke macht, waarop de paus met zijn ganse rijk pronkt, een tirannie is, die goddeloos ingaat tegen Gods Woord en onrechtvaardig is tegenover zijn volk. En onder de naam geestelijke macht vat ik samen zowel hun stoutmoedigheid in het maken van nieuwe leringen, waarmee zij het ongelukkige volk van de ware zuiverheid van Gods Woord afgekeerd hebben, als ook de onbillijke inzettingen, waarmee zij het verstrikt hebben, en eindelijk de ten onrechte kerkelijk genaamde rechtspraak, die zij door hun suffraganen en officialen bedienen. Want indien wij aan Christus zijn Rijk onder ons toestaan, kan het niet anders, of die gehele soort van heerschappij wordt terstond ternedergeworpen en stort ineen. Het behoort niet tot het onderwerp, dat we thans bespreken, ook te handelen over het feit, dat ze zich ook het recht van het zwaard toekennen, omdat dat niet gebruikt wordt tegenover de consciëntiën. Maar toch is het wenselijk ook in dit stuk op te merken, dat ze altijd zichzelf gelijk blijven, namelijk dat ze niets minder zijn dan waarvoor ze gehouden willen worden: herders der kerken. En ik beschuldig ook niet de bijzondere fouten van de mensen, maar de gemeenschappelijke misdaad der ganse orde, ja het verderf zelf der orde; want men gelooft, dat die mismaakt zou zijn, indien ze niet door rijkdom en trotse titels in 't oog zou vallen. Wanneer we over deze zaak naar de gezaghebbende mening van Christus vragen, dan is het niet twijfelachtig, of Hij heeft de dienaren zijns Woords van de burgerlijke heerschappij en de aardse regering willen afhouden, toen Hij zeide (Matt. 20:25; Luc. 22:25) "De koningen der volken voeren heerschappij over hen, maar gijlieden niet alzo." Want Hij geeft niet alleen te kennen, dat het ambt van herder onderscheiden is van het ambt van vorst, maar ook dat het zaken zijn, die te zeer van elkander afgescheiden zijn, dan dat ze in één mens zouden kunnen saamvallen. Want dat Mozes beide ambten tegelijkertijd gedragen heeft, is in de eerste plaats geschied door een zeldzaam wonder; en vervolgens was het tijdelijk, totdat de zaken beter zouden geregeld worden. Maar wanneer een bepaalde vorm door de Here wordt voorgeschreven, wordt de burgerlijke regering aan Mozes gelaten, maar krijgt hij het bevel het priesterschap aan zijn broeder over te dragen. En terecht: want het is boven de natuur, dat één mens in staat zou zijn beide lasten te dragen. En dit is in alle eeuwen in de kerk naarstig onderhouden. En er is geen bisschop geweest, zolang enige ware gedaante der kerk geduurd heeft, die er over dacht het recht des zwaards aan zich te trekken; zodat het een algemeen gebruikelijk spreekwoord was ten tijde van Ambrosius1, dat de keizers meer het priesterschap gewenst hebben dan de priesters het keizerschap. Want in aller hart was dit vastgehecht, wat hij later zegt: dat de paleizen de keizer toebehoren en de kerken de priester. |
8. Die weltliche Macht der Bischöfe widerspricht dem Sinn dieses Amtes Obwohl wir nicht alles gesagt haben, was hier hätte angeführt werden können, und obwohl das, was wir darlegten, nur mit wenigen Worten berührt wurde, so bin ich doch der guten Zuversicht, den Streit so weit gewonnen zu haben, daß jetzt niemand mehr einen Grund hat, darüber im unklaren zu sein, daß die „geistliche Gewalt“, auf die sich der Papst samt seinem ganzen Reiche hochmütig beruft, eine Tyrannei darstellt, die eine Gottlosigkeit gegen das Wort Gottes und eine Ungerechtigkeit gegen das Volk Gottes ist. Unter dem Namen „geistliche Gewalt“ begreife ich nun sowohl die Vermessenheit der Papisten im Zusammenschmieden von neuen Lehren, mit denen sie das arme Volk von der lauteren Reinheit des Wortes Gottes abgelenkt haben, als auch die unbilligen Satzungen, in die sie es verstrickt haben, als auch die zu Unrecht als „kirchlich“ bezeichnete Rechtsprechung, die sie durch ihre „Suffragane“ und „Offiziale“ ausüben. Denn wenn wir Christus unter uns herrschen lassen, so kann es nicht anders sein, als daß alle derartige Herrschaft sogleich zu Boden geworfen wird und zusammenbricht. Das Schwertrecht aber, das sie sich auch zusprechen, gehört nicht in die hier vorliegende Erörterung hinein, weil es nicht an den Gewissen geübt wird. Doch ist es auch in diesem Stück angebracht, darauf zu achten, daß sie sich allezeit gleich bleiben, nämlich nichts weniger sind als das, wofür sie gehalten werden wollen: Hirten der Kirche. Auch erhebe ich meine Beschuldigungen nicht gegen besondere Laster von (einzelnen) Menschen, sondern gegen die gemeinsame Ruchlosigkeit des ganzen Standes, ja, gegen die Pest dieses Standes selbst; denn dieser meint in seinen Rechten verkürzt zu sein, wenn er sich nicht durch Reichtum und hoffärtige Titel Ansehen verschafft hat. Wenn wir in dieser Sache nach Christi Autorität fragen, so besteht kein Zweifel, daß er die Diener an seinem Wort von bürgerlicher Herrschaft und irdischer Befehlsgewalt hat 835 fernhalten wollen, indem er sagte: „Die Könige der Völker herrschen über sie ... So soll es nicht sein unter euch ...“ (Matth. 20,25f.; Luk. 22,25f.). Denn damit gibt er nicht nur zu verstehen, daß das Amt eines Hirten von dem Amt eines Fürsten verschieden ist, sondern daß es sich hier um Dinge handelt, die zu sehr voneinander getrennt sind, als daß sie in einem einzigen Menschen zusammentreffen könnten. Denn daß Mose beide Ämter zugleich innegehabt hat, ist erstens durch ein seltenes Wunder zustande gekommen, und zweitens war es etwas Zeitliches (und galt nur so lange), bis die Zustände besser geordnet waren. Als der Herr aber eine bestimmte Form vorschreibt, da wird dem Mose die bürgerliche Regierung überlassen, dagegen wird ihm befohlen, das Priesteramt an seinen Bruder (Aaron) abzutreten (Ex. 18,13-26). Und das mit Recht; denn es geht über die Natur, daß ein einziger Mensch diesen beiden Bürden Genüge tut. So hat man es denn auch in der Kirche zu allen Zeiten fleißig gehalten. Auch ist, solange eine der Wahrheit entsprechende Gestalt der Kirche vorhanden blieb, unter den Bischöfen nicht ein einziger aufgetreten, der danach getrachtet hätte, sich das Schwertrecht anzumaßen, so daß es zur Zeit des Ambrosius ein allgemein übliches Sprichwort war, die Kaiser hätten mehr Begehren nach der Priesterwürde getragen als die Priester nach der Kaiserherrschaft (Ambrosius, Brief 20,23). Denn es war allen Leuten tief ins Herz gegraben, was er hernach ausspricht, zum Kaiser gehörten die Paläste, zum Priester die Kirchen (Brief 20,19). |
8. Die konings van die nasies heers oor hulle; waar julle moet nie so wees nie die swaardmag en die kerk Hoewel ons nie alles gesê het wat op hierdie onderwerp betrekking kan hê nie, en dit wat ons gesê het, ook so kortliks saamgevat is, vertrou ek nogtans dat ons die stryd so gestry het dat daar geen rede is waarom iemand nog hoef te twyfel dat die geestelike mag waarmee die pous met sy hele ryk pronk, ’n goddelose tirannie teen die Woord van God en ’n onregverdige dwingelandy teen sy volk is nie. Onder die benaming geestelike mag vat ek sowel die brutaliteit om nuwe leerstellings te smee waarmee hulle die arme kerkvolk van die egte suiwerheid van God se Woord af wegkeer, asook hulle onregverdige tradisies waarmee hulle die kerk verstrik, en die valse kerklike jurisdiksie wat hulle deur aanhangers en beamptes uitoefen, saam. Want as ons Christus toelaat om onder ons te regeer, kan dit nie anders as dat hierdie soort oorheersing dadelik platgeslaan word en in duie stort nie. Om egter die swaardmag wat hulle hulle ook toe-eien,36 hier te behandel val nie binne die bestek van die huidige onderwerp nie omdat dit nie teen gewetens uitgeoefen word nie.37 Tog is dit die moeite werd om daarop te let dat hulle ook in hierdie opsig is soos hulle altyd is, naamlik dat hulle ook hierin niks minder as herders van die kerk beskou wil word nie. Ek val nie die besondere gebreke van mense aan nie, maar die algemene sonde van hulle hele orde en daarom ook die verderf van die orde want hulle glo dat dit ’n gebrekkige orde sal wees as dit nie met rykdom en hooghartige titels kan spog nie! As ons Christus se gesag oor hierdie onderwerp soek, bestaan daar geen twyfel dat dit sy wil was om bedienaars van sy Woord van burgerlike 1512 regering en aardse heerskappy weg te keer toe Hy gesê het: “Die konings van die nasies heers oor hulle, maar julle moet nie so wees nie”.38 Hy toon trouens aan dat die plig van ’n herder nie alleen van die plig van ’n vors verskil nie, maar dat dit sulke uiteenlopende dinge is dat dit nie in een mens kan saamtrek nie. Dat Moses albei pligte tegelyk beklee het, het ten eerste vanweë ’n seldsame wonderwerk gebeur en ten tweede was dit net tydelik totdat sake beter georden is. Wanneer die Here egter ’n bepaalde vorm daarvan voorskryf, word die burgerlike regering vir Moses gelaat en hy word beveel om die priesteramp aan sy broer af te staan.39 Dit was ook reg omdat dit onnatuurlik is dat een mens vir beide laste opgewasse is. Dit is ook te alle tye noulettend in die kerk gehandhaaf. So lank die een of ander gedaante van die ware kerk bly bestaan het, het daar geen biskop geleef wat daaraan gedink het om op die swaardmag aanspraak te maak nie, sodat dit n algemene spreuk in Ambrosius se tyd was dat die keisers die priesterskap begeer het eerder as die priesters die keiserskap.40 Want wat hy later sê, was op almal se verstande ingeprent, naamlik dat paleise by die keiser hoort, en kerke by die priester.41 |
8. Мы сказали далеко не всё, что можно было бы сказать, да и то кратко. Тем не менее думаю, мы сумели разбить наших противников, и отныне никто не усомнится, что духовная власть, которой кичится папа вкупе со своими придворными, - не более чем мирская тирания, противная Слову Божьему и неправедная по отношению к Божьей Церкви. Говоря «духовная власть», я разумею их дерзость в проповедовании новых учений, отвращающих простой народ от чистой простоты Слова Божьего, а также те нечестивые предания, какими они опутали несчастные души, и всю их так называемую церковную юрисдикцию, осуществляемую викарными епископами, викариями, духовниками и официалами. Ибо если мы признаём, что над нами царствует Христос, то вся эта система господства тут же рушится и обращается в ничто. Здесь не место говорить о другом виде их сеньориальной власти, сосредоточенной во владениях и патримониях, а также о власти меча, ибо эта власть осуществляется не над совестью. Однако и тут можно заметить, что они остаются самими собой, а не теми, кем хотят предстать перед людьми, то есть кем угодно, только не пастырями Церкви. Я говорю не о частных пороках людей, а об общей заразе, поразившей всё их сословие. Они полагают, что оно плохо устроено, если не вознесено в богатстве и гордыне. Но если в поисках ответа на этот вопрос мы обратимся к авторитету Иисуса Христа, то несомненно окажется, что Он пожелал исключить служителей Слова из числа земных властей, когда сказал: «Цари господствуют над народами, ... а вы не так» (Лк 22:25-26; Мф 20:25-26). Этими словами Он свидетельствует, что служения пастыря и государя не только не совпадают, но настолько различны, что не могут соединиться в одном лице. Правда, Моисей соединял их в себе, но это было сотворено, во-первых, как чудо, а во-вторых, на непродолжительное время, пока не установился лучший порядок. Но после того как Бог утвердил желанную Ему форму правления, Он оставил Моисею только гражданское управление. Что же касается священства, то Моисей должен был уступить его своему брату Аарону. И не напрасно, ибо совмещение этих двух обязанностей одним человеком превосходит возможности человеческого естества. Этот порядок всегда тщательно соблюдался в Церкви. Пока ещё существовала некая видимость Церкви, не было такого епископа, который вознамерился бы узурпировать власть меча. Во времена св. Амвросия бытовала пословица, что императоры более жаждут священства, чем священники - империи или господства (Амвросий. Письма, 20, 23 (MPL, XVI, 1043)). Ибо все были глубоко убеждены в том, что дворцы принадлежат императорам, а Церкви - епископам, как чуть ниже говорит сам св. Амвросий.
|
9. Posteaquam vero excogitata fuit ratio, qua Episcopi titulum, honorem, opes sui muneris tenerent sine onere ac sollicitudine: ne otiosi prorsus relinquerentur, ius illis gladii datum est, vel potius ipsi sibi usurparunt. Hanc impudentiam quo tandem praetextu defendent? || Anb iudiciorum cognitionibus, civitatumque et provinciarum administrationibus sese involvere, et occupationes a se tamc alienas latissime amplecti, id Episcoporum erat? quibus tantum in suo munere operae ac negotii est, ut si illic toti assiduique sint, nec ullis avocamentis distrahantur, vix tamen sufficere queant. || At vero, qua sunt pervicacia, iactare non dubitant, sic pro dignitate florere gloriam regni Christid, || nec se interim nimium abstrahi a vocationis suae partibuse. Quantum ad prius illud attinet, si hoc decorum est sacri munerisf ornamentum, eo fastigii evectos esseg ut summis quibusque monarchis sint formidabiles: est cur cum Christo expostulent, a quo graviter eo modo laesus est eorum honorh. Quid enim contumeliosius, eorum quidem opinione, dici poterat istis verbis? Reges Gentium et Principes dominantur illis: vos 205 autem non sica [Matt. 20. d. 25;b Luc. 22. c. 25]1? || Nec tamen duriorem legem servis suis imponit quam ipse primus sibi tulit ac recepit. Quis me (inquit) iudicem constituit aut divisorem inter vos [Luc. 12. b. 14]? Videmus iudicandi munus simpliciter a se reiicere, quod non faceret, si res esset suo muneri consentanea. In ordinem cui se Dominus subiecit, non patientur servi se cogi? || Alterum vellem tam experimento probarent quam dictitare facile est. Atqui quum Apostolis visum non fuerit, derelicto Dei sermone, ministrare mensis [Act. 6. a. 2]: ex eo quia doceri nolunt, convincuntur, non eiusdem esse, et bonum Episcopum praestare et bonum Principem. Nam si illi qui pro donorumc quibusd praediti erant amplitudine, pluribus longee et gravioribus curis sufficere poterant quam ulli post eos nati homines, confessi sunt tamen se verbi et mensarum ministerio incumbere simul non posse quin oneri succumberent: quomodo isti prae Apostolis nihili homunciones possent eorum industriam centuplo superare? Id quidem tentare impudentissimae nimiumque audacis confidentiae fuit. Sed tamen factum videmusf; quo successu, palam est; neque enim aliter evenire poterat quam ut deserta sua functioneg in aliena castra commigrarent. |
9. Mais depuis qu’on a trouvé ce moyen, que les Evesques retinssent le tiltre, l’honneur et le profit de leur office, sans charge ne solicitude: afin de ne les point laisser du tout oysifs, la puissance du glaive leur a esté donnée, ou plustost ils l’ont prise d’eux-mesmes. Sous quelle couleur defendront-ils une telle impudence? Premierement, estoit-ce à faire aux Evesques de s’empescher des justices, d’entreprendre les gouvernemens des villes et pais, et autres charges qui ne leur appartiennent de rien? veu que la charge de leur office est si grande, que s’ils estoyent continuellement apres, à grand’peine s’en; pourroyent-ils acquiter. Mais selon leur hardiesse accoustumée, ils n’ont point de honte d’alleguer qu’en ceste maniere la gloire de Christ est exaltée comme il appartient: et cependant qu’ils ne sont pas trop distraits de leur vocation. Quant au premier, si c’est un ornement convenable à la dignité Episcopale, que les Evesques avec leur Pape soyent si hauts montez, qu’ils facent mesme peur aux Princes de leur force: il faut qu’ils se plaignent de Jesus Christ, par lequel leur honneur a esté grandement blessé, si ainsi est. Car suyvant leur opinion, quel plus grand outrage leur pouvoit-il faire, qu’en disant, Les Roys et Seigneurs dominent sur leurs peuples: mais il ne sera pas ainsi de vous (Matth. 20:25; Luc 22:25)? Combien que par ces parolles il n’a point imposé une condition plus dure à ses serviteurs, que luy mesme l’a prinse pour lui. Car voicy ses parolles, Qui est-ce qui m’a constitué Juge entre vous, ou faiseur de partages (Luc. 12:14)? Par lesquelles nous voyons qu’il proteste qu’il n’est pas en authorité de Juge terrien: ce qu’il ne feroit si c’estoit chose convenable à son office. Les serviteurs ne se laisseront-ils pas reduire à la raison et au poinct auquel le Maistre s’est volontairement submis? Touchant du second, je voudroye qu’il le prouvassent aussi bien par experience, comme il leur est facile d’en babiller. Mais s’il n’a pas semblé bon aux Apostres, de vaquer à distribuer les aumosnes en delaissant la parolle de Dieu (Act. 6:2): par cela ils sont conveincus qu’il n’est pas en un homme seul, de faire l’office d’un bon Prince et d’un bon Evesque ensemble. Car si iceux Apostres, lesquels selon l’excellence des graces qu’ils avoyent receues de Dieu, estoyent beaucoup plus suffisans pour satisfaire à grandes charges, que nul qui ait esté depuis eux, ont neantmoins confessé qu’ils ne pouvoyent ensemble vaquer à l’administration de la Parolle et des aumosnes, qu’ils ne defaillissent sous le faix: comment ceux icy, qui au prix des Apostres ne sont rien, pourroytent-ils au centuple surmonter leur diligence? Certes c’estoit une hardiesse trop temeraire d’attenter une telle entreprinse: toutesfois il a esté fait. Comment il en est prins, chacun le voit. Et certes l’issue n’en pouvoit estre autre, sinon que tels entrepreneurs, renonçans à leur propre charge, fissent le mestier des autres. |
9. But since a method has been contrived for bishops to retain the title, honour, and emoluments of their office without any burden or solicitude, that they might not be left entirely without occupation, the power of the sword has been given to them, or rather they have usurped it to themselves. With what plea will they defend such impudence? Was it for bishops to perplex themselves with judicial proceedings, to assume the government of cities and provinces, and to undertake various other occupations so incompatible with their office, which alone would furnish them so much labour and employment, that even if they were entirely and assiduously devoted to it, without the least distraction of other avocations, they would scarcely be able to discharge its functions? But they have the hardihood to boast, that this causes the Church of Christ to flourish with a glory suitable to its dignity, and at the same time that they are not too much distracted from the duties of their vocation. With respect to the first point, if it be a becoming ornament of the sacred office, for those who sustain it to be elevated to a degree of power formidable to the greatest monarchs, they have reason to expostulate with Christ, by whom their honour has been so grievously wounded. For in their opinion, at least, 404what could have been said more disgraceful than the following language? “The kings of the Gentiles exercise dominion over them; but it shall not be so among you.”1038 Nor has he prescribed a severer law to his servants than he first imposed upon himself. “Man,” says he, “who made me a judge or a divider over you?”1039 We see he plainly refuses to act the part of a judge, which he would not have done, had it been a thing consistent with his office. Will not his servants allow themselves to be reduced to that rank, to which their Lord voluntarily submitted himself? With respect to the second point, I wish they could as easily prove it by experience as make the assertion. But since the apostles thought it not right for them “to leave the word of God, and serve tables,”1040 this must confound those who are reluctant to admit, that it is not in the power of the same man to be at the same time a good bishop and a good prince. For if they, who by the extent of the gifts with which they were endued, were enabled to sustain far more numerous and weighty cares than any men who have lived since their time, after all confessed themselves incapable of attending to the word of God and the service of tables without fainting under the burden, how should it be possible for these men, who are by no means to be compared to the apostles, so vastly to surpass them in industry? The very attempt has betrayed the most consummate effrontery and presumptuous confidence. Yet we see it has been done; with what success, is obvious; the unavoidable consequence has been the desertion of their own functions, and intrusion into those which belonged to others. |
9. Objections of the Papists. 1. By this external splendour the glory of Christ is displayed. 2. It does not interfere with the duties of their calling. Both objections answered. But after a method was devised by which bishops might hold the title, honour, and wealth of their office without burden and solicitude, that they might be left altogether idle, the right of the sword was given them, or rather, they themselves usurped it. With what pretext will they defend this effrontery? Was it the part of bishops to entangle themselves with the cognisance of causes, and the administration of states and provinces, and embrace occupations so very alien to them—of bishops, who require so much time and labour in their own office, that though they devote themselves to it diligently and entirely, without distraction from other avocations, they are scarcely sufficient? But such is their perverseness, that they hesitate not to boast that in this way the dignity of Christ’s kingdom is duly maintained, and they, at the same time, are not withdrawn from their own vocation. In regard to the former allegation, if it is a comely ornament of the sacred office, that those holding it be so elevated as to become formidable to the greatest monarchs, they have ground to expostulate with Christ, who in this respect has grievously curtailed their honour. For what, according to their view, can be more insulting than these words, “The kings of the Gentiles exercise authority over them”? “But ye shall not be so” (Luke 22:25, 26). And yet he imposes no harder law on his servants than he had previously laid on himself. “Who,” says he, “made me a judge or divider over you?” (Luke 12:14) We see that he unreservedly refuses the office of judging; and this he would not have done if the thing had been in accordance with his office. To the subordination to which the Lord thus reduced himself, will his servants not submit? The other point I wish they would prove by experience as easily as they allege it. But as it seemed to the apostles not good to leave the word of God and serve tables, so these men are thereby forced to admit, though they are unwilling to be taught, that it is not possible for the same person to be a good bishop and a good prince. For if those who, in respect of the largeness of the gifts with which they were endued, were able for much more numerous and weighty cares than any who have come after them, confessed that they could not serve the ministry of the word and of tables, without giving way under the burden, how are these, who are no men at all when compared with the apostles, possibly to surpass them a hundred times in diligence? The very attempt is most impudent and audacious presumption. Still we see the thing done; with what success is plain. The result could not but be that they have deserted their own functions, and removed to another camp. |
9. Nadat echter een manier uitgedacht was, waarop de bisschoppen de titel, de eer en de rijkdom van hun ambt konden behouden zonder de last en de zorg, is hun, opdat ze niet geheel werkeloos zouden gelaten worden, het recht des zwaards gegeven, of liever zij hebben het aan zich getrokken. Met welk voorwendsel zullen ze toch wel deze onbeschaamdheid verdedigen? Behoorde het tot de taak der bisschoppen om zich te steken in het berechten van rechtszaken en het besturen van provinciën, en in ruime omvang bezigheden te aanvaarden, die hun zo vreemd waren? Terwijl ze in hun eigen ambt zoveel te verrichten hebben, dat, indien ze daarin geheel en onafgebroken bezig zouden zijn, en door niets daarvan zouden worden afgeroepen, ze toch ternauwernood in staat zouden zijn het naar behoren te doen. Maar in hun eigenzinnigheid aarzelen ze niet te roemen, dat de heerlijkheid van Christus' Rijk naar waardigheid bloeit, en dat zij intussen niet al te zeer worden afgetrokken van de bediening hunner roeping. Wat het eerste betreft: indien dit een passend sieraad is van het heilige ambt, dat ze tot een zo hoge staat gestegen zijn, dat ze ook voor de allerhoogste vorsten vreeswekkend zijn, dan hebben ze wel reden om zich over Christus te beklagen, door wie in dat opzicht hun eer ernstig gekwetst is. Want wat kon er, tenminste naar hun mening, smadelijker gezegd worden dan deze woorden: "De koningen der volken en de oversten voeren heerschappij over hen, maar gijlieden niet alzo?" En toch legt Hij zijn dienstknechten geen harder wet op, dan Hij eerst zichzelf gegeven en aanvaard heeft. "Wie heeft mij," zegt Hij (Luc. 12:14) "tot een rechter of scheidsman over ulieden gesteld?" Wij zien, dat Hij het ambt van rechtspreken eenvoudig van zich afwerpt, en dat zou Hij niet doen, wanneer het een zaak was, die in overeenstemming was met zijn ambt. Zullen de dienstknechten zich niet laten stellen onder de regel, aan welke de Here zich onderworpen heeft? Wat het andere betreft: ik zou wel willen, dat ze het evenzeer metterdaad bewezen, als het gemakkelijk is om het te zeggen. Maar toch, dat het de apostelen niet goed toescheen (Hand. 6:2) het Woord Gods te verlaten en de tafelen te dienen, zo worden de tegenstanders daardoor, daar ze niet onderwezen willen worden, overtuigd, dat dezelfde man niet tegelijkertijd een goed bisschop en een goed vorst kan zijn. Want indien de apostelen, die, naar de grootheid der gaven, met welke zij toegerust waren, veel meer en grotere zorgen konden dragen dan enig mens, die na hen geboren is, toch beleden hebben, dat zij op de bediening des Woords en der tafelen zich niet tegelijk konden toeleggen zonder onder de last te bezwijken, hoe zouden dan zij, die in vergelijking met de apostelen mensjes van geen betekenis zijn, de ijver der apostelen honderdvoud kunnen overtreffen? Dat te proberen zou getuigen van een zeer onbeschaamde en al te stoutmoedige vermetelheid. Maar toch zien we, dat het gebeurd is: met welk een afloop, is duidelijk. Immers het kon niet anders gebeuren, dan dat ze, met verlating van hun taak, tot een vreemd kamp zouden overgaan. |
9. Nachdem man sich aber einmal das Verfahren ausgedacht hatte, kraft dessen die Bischöfe den Titel, die Würde und den Reichtum ihres Amtes behielten, aber ohne die damit verbundene Bürde und Mühewaltung, da hat man ihnen, um sie nicht ganz und gar müßig gehen zu lassen, das Schwertrecht gegeben oder vielmehr: sie haben es sich selber angemaßt. Mit welchem Vorwand werden sie nun diese Unverschämtheit eigentlich verteidigen? War es denn Sache der Bischöfe, sich mit der Untersuchung von Rechtssachen und der Verwaltung von Städten und Provinzen zu bemengen und sich in weitestem Umfange Geschäften zu widmen, die mit ihnen so rein nichts zu tun haben? Und das, wo sie in ihrem eigenen Amte soviel Arbeit und Beschäftigung haben, daß sie ihm, wenn sie sich dabei voll und ganz und ohne Unterlaß einsetzten und sich nicht durch irgendwelche Zerstreuungen davon ablenken ließen, doch kaum zu genügen vermöchten! Trotzdem aber tragen sie in der ihnen eigenen Halsstarrigkeit kein Bedenken, noch rühmend den Anspruch zu erheben, auf solche Weise komme die Ehre des Reiches Christi nach Gebühr zur Blüte, und von den Aufgaben ihres Berufes würden sie unterdessen keineswegs zu sehr abgelenkt. Was nun die erste Behauptung anbetrifft: wenn das der gebührende Schmuck des heiligen Amtes ist, daß sie bis zu einem solchen Gipfel emporgestiegen sind, daß sie selbst für die höchstgestellten Monarchen furchterregend sind - dann haben sie wirklich Grund, mit Christus zu rechten, der (wenn es so steht) in dieser Hinsicht ihre Ehre ernstlich verletzt hat. Denn er sagt doch: „Die Könige der Völker herrschen über sie ... So soll es nicht sein unter euch ...” (Matth. 20,25f.; Luk. 22,25f.; nicht Luthertext). Was hätte nun aber, nach ihrer Meinung wenigstens Verächtlicheres gesagt werden können als diese Worte? Und doch hat er seinen Knechten kein härteres Gesetz auferlegt, als er es selbst zuerst für sich gemacht und auf sich genommen hat. „Wer hat mich“, so spricht er, „zum Richter oder Erbschlichter über euch gesetzt?“ (Luk. 12,14). Wir sehen, daß er das Richtamt einfach von sich abweist, und das hätte er nicht getan, wenn es etwas wäre, das mit seinem Amte in Einklang stünde. Sollen sich nun die Knechte nicht unter die Schranke zwingen lassen, der sich ihr Herr gefügt hat? 836 Und was die zweite Behauptung angeht, so wollte ich wohl, daß sie sie ebensosehr mit der Tat bewiesen, als es ja leicht ist, sie immer wieder auszusprechen. Da es aber den Aposteln nicht richtig erschien, „das Wort Gottes zu unterlassen und zu Tische zu dienen“ (Apg. 6,2), so werden diese Bischöfe eben durch die Tatsache, daß sie sich nicht lehren lassen wollen, davon überführt, daß es nicht Sache desselben Mannes ist, einen guten Bischof und einen guten Fürsten abzugeben. Denn wenn die Apostel, die bei der Fülle der Gaben, mit denen sie ausgerüstet waren, weit mehr und weit schwereren Sorgen zu genügen vermochten als irgendwelche nach ihnen geborene Menschen, trotzdem bekannt haben, daß sie dem Dienst am Wort und dem Dienst zu Tische nicht zugleich obliegen konnten, ohne unter der Bürde zusammenzubrechen - wie sollten dann jene Leute, die im Vergleich mit den Aposteln doch ganz unbedeutende Menschlein sind, hundertmal mehr leisten können als sie? Das aber zu versuchen ist ein Zeichen von höchst unverschämtem und gar zu vermessenem Selbstvertrauen gewesen. Und doch sehen wir, daß es geschehen ist - mit welchem Ergebnis, liegt auf der Hand! Denn es konnte ja gar nichts anderes dabei herauskommen, als daß diese Bischöfe ihre eigene Amtsaufgabe verließen und sich auf ein fremdes Feld begaben. |
9. Misbruik van die swaardmag in kerklike sake Nadat ’n manier egter uitgedink is waarvolgens biskoppe die titel, eer en rykdom van hulle amp sonder die las en bekommernis daarvan kon behou, is die swaardmag aan hulle gegee, of eerder, hulle het dit vir hulleself toegeëien om te voorkom dat hulle heeltemal ledig gelaat sou word. Onder watter voorwendsel kan hulle hierdie verwaandheid egter verdedig? Was dit biskoppe se taak om hulle met die ondersoek van hofgedinge, met die administrasie van state en provinsies te bemoei en hulle op die breedste vlak besig te hou met sake wat vir hulle so vreemd was? Is dit biskoppe se werk wie se taak en besigheid in hulle eie amp so groot is dat hulle skaars by magte is om dit bevredigend te doen selfs al sou hulle voortdurend daarmee besig wees en hulle aandag deur geen afleidings daarvan afgetrek word nie? Maar hulle is inderdaad so hardnekkig dat hulle nie aarsel om daarop te roem dat die heerlikheid van Christus se koninkryk so na waarde bloei en dat hulle intussen tog nie veel van die bediening van hulle roeping weggetrek word nie! So ver dit die eerste aspek aangaan: as dit ’n betaamlike versiering van 1513 hulle heilige amp is dat hulle tot so ’n vlak gevoer is dat hulle vir al die hoogste vorste ’n bron van vrees is, dan het hulle rede om by Christus te kla omdat hulle eer so erg deur Hom gekrenk is. Want wat beledigender kon volgens hulle opvatting gesê word as toe Christus gesê het: “Die konings en vorste van die heidene heers oor hulle; maar julle is nie so nie”.42 En tog het Hy nie ’n strenger wet op sy knegte gelê as wat Hy self eerste gedra en aanvaar het nie. Hy sê: “Wie het My as Regter of Deler oor julle aangestel?”43 Ons sien dat Hy doodeenvoudig die amp van beoordeling verwerp het - iets wat Hy nie sou gedoen het as dit iets was wat in ooreenstemming met sy amp was nie. Sal sy diensknegte hulle dan nie in dieselfde orde dwing waaraan die Here Hom onderwerp het nie? So ver dit die tweede aspek aangaan, wens ek dat hulle dit net so maklik uit ervaring moet bewys as wat dit is om dit herhaaldelik te sê! En aangesien die apostels dit nie goed gedink het om die Woord van God te verwaarloos en net aan die tafels aandag te gee nie,44 word die pousgesindes daardeur ontmasker omdat hulle nie geleer wil word dat een mens nie by magte is om sowel ’n goeie biskop as ’n goeie vors te wees nie. Want as die apostels wat volgens die omvang van die genadegawes waarmee hulle toegerus was, in staat was om ver meer en ernstiger bekommernisse te dra as enige mens wat na hulle gebore is, nogtans erken het dat hulle nie in staat was om tegelyk die bediening van die Woord en die tafels te verrig sonder om onder die las daarvan te swig nie, hoe sou die pousgesindes, - in vergelyking met die apostels nikswerd mensies -, hulle ywer honderdmaal kon oortref? Dat hulle dit weliswaar aangedurf het, was ’n kenmerk van hulle uiterste verwaandheid en uitermatig vermetele selfvertroue. Maar tog sien ons dat dit gebeur het en dit is duidelik dat hulle geslaag het. Dit kon trouens nie anders verloop as dat hulle hulle amp moes verlaat en na ’n vreemde kamp moes verhuis nie! |
9. Итак, был найден способ, позволяющий епископам сохранить за собой титул, честь и доход от своей должности, не имея при этом обязанностей и не прилагая усердия. А чтобы не оставить их в полной праздности, им была дана власть меча - вернее, они сами её взяли. Чем же они оправдают такое бесстыдство? Разве дело епископа - вершить правосудие, управлять городами и областями и заниматься прочими подобными вещами, вовсе не свойственными его сану? Ведь епископское служение столь обширно, что, если бы они исполняли его непрерывно, даже тогда вряд ли сумели бы исполнить до конца. Однако по своей обычной дерзости они не стыдятся заявлять, что таким образом возвышается как должно слава Христова, хотя в то же время не слишком усердствуют в своём призвании. Что касается первого пункта, то если возвышение папы и епископов до того, что даже монархам они внушают страх своим могуществом, действительно служит подобающим украшением епископскому достоинству, то тогда они должны вступить в тяжбу с Иисусом Христом. Ведь в таком случае Христос нанёс тяжкое оскорбление их чести, когда сказал: «Князья народов господствуют над ними, и вельможи властвуют ими; но между вами да не будет так» (Мф 20:25-26). Хотя этими словами Он поставил своим служителям условие не более жёсткое, чем принял Сам. Не Им ли сказано: «Кто поставил Меня судить или делить вас?» (Лк 12:14) Однако мы заключаем, что, по словам Христа, Он не обладал властью земного судьи. Если бы такая власть подобала его служению, Он бы так не сказал. Но разве слуги не обязаны подчиняться тем условиям и ограничениям, которым добровольно подчинился Господин? Что касается второго пункта, я хотел бы, чтобы они с той же лёгкостью доказали его на деле, как пытаются доказать на словах. Но коль скоро апостолам показалось нехорошо заниматься распределением подаяния, оставив Слово Божье (Деян 6:2), - значит, они были убеждены, что не в силах одного человека совмещать обязанности доброго епископа и доброго правителя. Итак, даже апостолы (в силу превосходства полученных от Бога даров благодати гораздо более приспособленные к несению великих тягот, чем кто-либо из их преемников) признавали себя способными одновременно исполнять служение Слова и распределять милостыню, боялись упасть под таким бременем. Так разве могут эти людишки, которые в сравнении с апостолами ничего не стоят, в сотню раз превзойти их усердием? Несомненно, такая попытка была бы верхом дерзости - и тем не менее они предприняли её. Что из этого вышло, очевидно каждому. Разумеется, результат мог быть только один: оставив свои собственные дела, они принялись за чужие.
|
10. | Nec dubium quin ex tenuibus initiis paulatim tantos progressus fecerint. Neque enim primo passu hucusque poterant conscendere: sed nunc vafritie et obliquis artibus sese clanculum extulerunt, ita ut nemo futurum prospiceret, donec factum esset: nunc per occasionem, terrore et minis extorserunt a Principibus aliquod potentiae suae auctarium: nunc quum viderent Principes ad largiendum non difficiles, stulta et inconsiderata eorum facilitate sunt abusi. Olim pii, siquid controversiae inciderat, ut litigandi necessitatem effugerent, Episcopo mandabant arbitrium: quod de eius integritate non dubitabant. Talibus arbitriis saepe implicabantur veteres Episcopi, quod ipsis quidem summopere displicebat (quemadmodum alicubi testatur Augustinus)2, sed ne partes ad contentiosum iudicium prosilirent, hanc molestiam inviti obitant. Isti ex voluntariis arbitriis, quae prorsus a forensi strepitu abhorrebant, fecerunt ordinariam iurisdictionem. Quum urbes ac regiones aliquanto 206 post tempore variis difficultatibus premerentur, ad Episcoporum patrocinium se contulerunt, ut ipsorum fide protegerentur: isti miro artificio ex patronis dominos se fecerunt. Quin violentis factionibus bonam partem occuparint negari non potest. || Qui vero Episcopis iurisdictionem sponte contulerunt Principes, variis ad id studiis impulsi sunt. Verum ut aliquam pietatis speciem habuerit ipsorum indulgentia, non optime tamena || hac praepostera sua largitate consuluerunt Ecclesiae commodis, cuius antiquam veramque disciplinam sic corruperunt: imob, ut vere dicam, penitus aboleverunt. Qui vero tali Principum bonitate abusi sunt in suum commodumc Episcopi, hoc uno specimine edito, satis superque testati sunt, se minime esse Episcopos. || Nam si quam scintillam habuissent Apostolici Spiritus, respondissent proculdubio ex ore Pauli, Arma militiae nostrae non carnalia, sed spiritualia sunt [2. Cor. 10. a. 4]. Verum caeca cupiditate rapti, et se et posteros et Ecclesiam perdiderunt. |
10. Il n’y a doute qu’ils ne soyent parvenus de petit commencement là où nous les voyons, s’avançans par succession de temps, comme pas à pas. Car ils ne pouvoyent pas sauter si haut du premier coup: mais en partie par fraudes et practiques couvertes ils se sont eslevez comme à la desrobée, tellement que nul n’appercevoit le larrecin, jusques à ce qu’il fust fait: en partie selon que l’occasion s’y adonnoit, ils ont arraché des mains des Princes par crainte et par menaces quelque augmentation: en partie aussi voyans les Princes estre prompts et enclins à leur donner, ils ont abusé de leur facilité inconsiderée. Ceste coustume estoit jadis entre les fideles, que s’ils avoyent quelque different, pour eviter plaidoyer ils constituoyent leur Evesque arbitre, d’autant qu’ils ne doutoyent point de sa preudhommie: et falloit que les Evesques fussent enveloppez souvent en ces arbitrages, combien qu’il leur despleust. Mais afin que les parties n’entrassent en contention de procés, ils estoyent contens de soustenir ceste fascherie, comme sainct Augustin le tesmoigne. Les successeurs ont fait de ces arbitrages volontaires, qui estoyent seulement pour retirer les hommes de procés, une jurisdiction ordinaire. Semblablement, pource que les villes et pays se sentoyent foullez, et qu’on les molestoit, ils ont prins leurs Evesques pour patrons, afin d’estre en leur sauvegarde et tutelle. Les successeurs par subtil moyen se sont faits de protecteurs, seigneurs et maistres. Davantage, nul ne peut nier qu’ils n’ayent envahy une grande portion de ce qu’ils ont, par force ou par meschantes brigues. Touchant des Princes qui ont de leur bon gré ottroyé jurisdiction aux Evesques, qu’ils ont esté induits à cela pour diverses raisons. Toutesfois quelque apparence de devotion qu’ait eu leur liberalité, si ont-ils mal regardé au profit de l’Eglise, de laquelle ils ont par ce moyen corrompu, ou plutost aneanty la vraye et ancienne integrité. D’autrepart, les Evesques qui ont abusé à leur profit de ceste sotte facilité des Princes, ont bien monstré en ce seul acte qu’ils n’estoyent nullement Evesques. Car s’ils eussent eu une seule estincelle de bon esprit, et tel qu’ont eu les Apostres, ils eussent respondu par la bouche de sainct Paul, Les armes de nostre gendarmerie ne sont point charnelles, mais spirituelles (2 Cor. 10:4). Aucontraire, estans transportez d’une cupidité aveugle, ils ont perdu eux et leurs successeurs, et l’Eglise. |
10. It has, without doubt, been from small beginnings, that they have gradually risen to such eminence. For it was not possible for them to make so great an advance at one step. But sometimes by fraudulent and secret artifices, they exalted themselves in a clandestine manner, so that no one perceived the encroachment till it had been effected: sometimes, when opportunity offered, by terrifying and menacing princes, they extorted from them some augmentation of their power; sometimes, when they saw princes inclined to favour them, they abused their foolish and inconsiderate pliability. In early times, if any controversy arose, the believers, in order to avoid the necessity of litigation, used to refer it to the decision of their bishop, of whose integrity they were fully satisfied. The ancient bishops were frequently embarrassed with such arbitrations, which exceedingly displeased them, as Augustine somewhere declares; but to save the parties from lawsuits, they reluctantly undertook this troublesome business. From voluntary arbitrations, which were 405entirely different from the processes of civil courts, their successors have erected an ordinary jurisdiction. In a subsequent period, when cities and countries were oppressed with various distresses, they had recourse to the patronage of their bishops, that they might be protected by their influence; succeeding bishops, by wonderful artifice, of protectors have made themselves lords. Nor can it be denied, that the principal acquisitions they have made, have been effected by faction and violence. The princes, who voluntarily invested the bishops with jurisdiction, were actuated to this by various motives. But though their indulgence may have exhibited some appearance of piety, yet their preposterous liberality was by no means adapted to promote the benefit of the Church, the ancient and genuine discipline of which they thereby corrupted, or rather, to say the truth, utterly annihilated. But those bishops who have abused such kindness of princes to their own profit, have sufficiently evinced, by this one specimen, that they were in reality no bishops at all. For if they had possessed a particle of the apostolic spirit, they would unquestionably have answered, in the language of Paul, that “the weapons of our warfare are not carnal, but”1041 spiritual. Instead of this, hurried away with a blind cupidity, they have ruined themselves, and their successors, and the Church. |
10. The commencement and gradual progress of the Papistical tyranny. Causes, 1. Curiosity; 2. Ambition; 3. Violence; 4. Hypocrisy; 5. Impiety. There can be no doubt that this great progress has been made447from slender beginnings. They could not reach so far at one step, but at one time by craft and wily art, secretly raised themselves before any one foresaw what was to happen; at another time, when occasion offered, by means of threats and terror, extorted some increase of power from princes; at another time, when they saw princes disposed to give liberally, they abused their foolish and inconsiderate facility. The godly in ancient times, when any dispute arose, in order to escape the necessity of a lawsuit, left the decision to the bishop, because they had no doubt of his integrity. The ancient bishops were often greatly dissatisfied at being entangled in such matters, as Augustine somewhere declares; but lest the parties should rush to some contentious tribunal, unwillingly submitted to the annoyance. These voluntary decisions, which altogether differed from forensic strife, these men have converted into ordinary jurisdiction. As cities and districts, when for some time pressed with various difficulties, betook themselves to the patronage of the bishops, and threw themselves on their protection, these men have, by a strange artifice, out of patrons made themselves masters. That they have seized a good part by the violence of faction cannot be denied. The princes, again, who spontaneously conferred jurisdiction on bishops, were induced to it by various causes. Though their indulgence had some appearance of piety, they did not by this preposterous liberality consult in the best manner for the interests of the Church, whose ancient and true discipline they thus corrupted, nay, to tell the truth, completely abolished. Those bishops who abuse the goodness of princes to their own advantage, gave more than sufficient proof by this one specimen of their conduct, that they were not at all true bishops. Had they had one spark of the apostolic spirit, they would doubtless have answered in the words of Paul, “The weapons of our warfare are not carnal,” but spiritual (2 Cor. 10:4). But hurried away by blind cupidity, they lost themselves, and posterity, and the Church. |
10. En het is niet twijfelachtig, of ze zijn van een klein begin af langzamerhand tot zo grote vordering gekomen. Immers niet met de eerste stap konden zij tot hiertoe opklimmen; maar nu eens hebben ze met sluwheid en slinkse streken zich heimelijk verheven, zodat niemand voorzag, dat het zou gebeuren, voordat het geschied was, dan weer hebben ze bij een geschikte gelegenheid door schrik en bedreiging de vorsten enige vermeerdering van hun macht afgeperst, een andermaal, als ze zagen, dat de vorsten niet ongenegen waren om iets te schenken, hebben ze misbruik gemaakt van hun dwaze en onberaden inschikkelijkheid. Oudtijds droegen de vromen, wanneer er enig geschil gerezen was, om aan de noodzakelijkheid om te procederen te ontkomen, het oordeel aan de bisschop op, omdat zij aan zijn rechtschapenheid niet twijfelden. Dergelijke oordeelvellingen werden dikwijls aan de oude bisschoppen opgedragen, hetgeen hun zelf wel in hoge mate mishaagde (gelijk Augustinus ergens betuigt), maar opdat de partijen zich niet zouden begeven tot een twistgeding, namen zij, hoewel tegen hun wil, deze last op zich. De pausgezinden hebben uit de vrijwillige oordeelvelling, die niets te maken had met het proces voor de wereldse rechter, een gewone rechtspraak gemaakt. Een weinig later, toen de steden en de landen door verschillende moeilijkheden gedrukt werden, hebben zij zich onder de bescherming der bisschoppen gesteld om door hun trouw te worden behoed, maar zij hebben zich met een verwonderlijke handigheid van beschermers tot meesters gemaakt. Dat zij door onstuimige oproeren het grootste deel in hun macht gekregen hebben, kan niet ontkend worden. En de vorsten, die aan de bisschoppen de rechtspraak uit eigen beweging geschonken hebben, zijn door verschillende beweegredenen daartoe gedreven. Maar ook al moge hun toegeeflijkheid enige schijn van vroomheid gehad hebben, zo hebben ze toch door deze verkeerde milddadigheid niet goed voor de belangen der kerk gezorgd, want haar oude en ware tucht hebben zij zo bedorven, ja om het naar waarheid te zeggen, geheel vernietigd. En de bisschoppen, die zulk een goedheid der vorsten misbruikt hebben tot hun voordeel, hebben door dit ene voorbeeld meer dan genoeg betuigd, dat zij geenszins bisschoppen zijn. Want indien zij een vonkje gehad hadden van de apostolische geest, zouden zij zonder twijfel geantwoord hebben met de woorden van Paulus (2 Cor. 10:4) dat de wapenen van onze krijg niet vleselijk maar geestelijk zijn. Maar door blinde begeerte meegesleurd, hebben zij zichzelf en hun nakomelingen en de kerk verdorven. |
10. Wie ist es zur weltlichen Macht der Bischöfe gekommen? Es besteht auch kein Zweifel, daß sie aus geringen Anfängen heraus nach und nach so gewaltige Fortschritte gemacht haben. Denn sie konnten nicht gleich mit dem ersten Schritt auf eine solche Höhe emporklettern. Nein, bald haben sie sich durch Verschlagenheit und versteckte Künste insgeheim emporgehoben, so daß niemand vorhersah, was geschehen sollte, bis es soweit war, - bald haben sie von den Fürsten bei günstiger Gelegenheit mit Druck und Drohungen einige Vermehrung ihrer Macht erpreßt - bald auch, wenn sie sahen, daß die Fürsten bereitwillig geneigt waren, etwas herzugeben, haben sie ihre törichte und unberatene Gutwilligkeit mißbraucht. Wenn in alter Zeit eine Meinungsverschiedenheit aufkam, dann übertrugen die Frommen, um die Notwendigkeit von Gerichtshändeln zu vermeiden, die Entscheidung dem Bischof, weil sie an seiner Aufrichtigkeit keinen Zweifel hatten. In derartige Entscheidungen wurden die alten Bischöfe öfters hineingezogen - und das mißfiel ihnen zwar, wie Augustin an einer Stelle bezeugt, aufs höchste; aber sie unterzogen sich wider ihren Willen dieser Mühsal doch, damit sich die Parteien nicht vor das Gericht mit seinem Hader begaben. Die Bischöfe der Papisten aber haben aus diesen auf Freiwilligkeit beruhenden Entscheidungen, die zu dem Gerichtslärm in völligem Gegensatz standen, eine ordentliche Rechtsprechung gemacht. Als einige Zeit später Städte und Länder von vielfältigen Nöten bedrückt wurden, da stellten sie sich unter die Obhut der Bischöfe, um unter ihrem Schutz gedeckt zu sein - die papistischen Bischöfe aber haben sich mit bewundernswerter Kunstfertigkeit aus Beschützern zu Herren gemacht! Daß sie einen wesentlichen Teil ihrer Macht durch gewalttätigen Aufruhr gewonnen haben, läßt sich nicht bestreiten. Die Fürsten aber, die aus freiem Entschluß den Bischöfen die Rechtsprechung übertragen haben, die wurden dazu durch verschiedenartige Beweggründe getrieben. Aber mag ihre Nachsicht auch einen Schein von Frömmigkeit an sich getragen haben, so haben sie doch dem Wohlergehen der Kirche durch diese falsch angebrachte Freigebigkeit nicht den besten Dienst erwiesen; denn sie haben damit die alte und der Wahrheit entsprechende Ordnung der Kirche verderbt, ja, um die Wahrheit zu sagen, sie haben sie ganz und gar abgeschafft. Die Bischöfe aber, die solche Güte der Fürsten zu ihrem eigenen Vorteil mißbraucht haben, die haben durch dies eine Beispiel übergenug bezeugt, daß sie keineswegs Bischöfe sind. Denn wenn sie auch nur ein Fünklein des apostolischen Geistes gehabt hätten, so hätten sie mit dem Wort des Paulus geantwortet: 837 „Die Waffen unserer Ritterschaft sind nicht fleischlich, sondern geistlich“ (2. Kor. 10,4; Schluß sehr ungenau). Aber indem sie sich von blinder Gier fortreißen ließen, haben sie sowohl sich selbst als auch ihre Nachkommen, als auch die Kirche verdorben. |
10. Die geleidelike vordering in die opbou van die Roomse tirannie Daar bestaan geen twyfel daaroor dat hulle van ’n beskeie begin af langsamerhand sulke groot vordering gemaak het nie.45 Hulle kon trouens nie met een enkele tree so hoog klim nie. Nou het hulle hulle 1514 egter met lis en skelmstreke stilletjies so hoog verhef dat niemand die einde daarvan kon sien totdat dit gebeur het nie. Dan weer het hulle by geleentheid deur vrees en dreigemente ’n vermeerdering in hulle mag van vorste afgepers. Dan weer het hulle vorste se dwase en onoorwoë bereidwilligheid misbruik wanneer hulle bemerk het dat hulle nie onwillig was om aan hulle geskenke te gee nie. As godvrugtiges eertyds in ’n geskil betrokke geraak het, het hulle dit aan die oordeel van die biskop oorgelaat om self die noodsaaklikheid van ’n hofgeding te ontwyk, omdat hulle geen twyfel oor die biskop se opregtheid gehad het nie. Biskoppe van ouds is dikwels in sulke sake betrek hoewel dit hulle glad nie aangestaan het nie soos Augustinus iewers getuig.46 Hulle het hierdie ergernis teen hulle sin verrig om te voorkom dat die partye na ’n hof waar hulle met mekaar moes stry, sou storm. Biskoppe het gewone regspraak beoefen in sake wat vrywillig (aan hulle voorgelê is) en dit het heeltemal van die rumoer van ’n wêreldse hof verskil. Toe stede en landstreke ’n rukkie later deur verskeie probleme geteister is, het hulle hulle vir beskerming na die biskoppe gewend om deur hulle betroubaarheid beskerm te word. Die biskoppe het hulleself egter met wonderbaarlike listigheid hulle base in plaas van hulle beskermers gemaak. Ja, dit kan nie ontken word dat hulle ’n groot deel (van hulle mag) deur geweld en oproer verkry het nie. Die vorste wat vrywillig aan biskoppe (wêreldse) jurisdiksie verleen het, is deur verskeie listige planne daartoe gedryf. Hoewel sulke vorste se toegeeflikheid die indruk van godsvrug gehad het, het hulle tog nie die kerk se belange deur hulle uitspattige vrygewigheid ter harte geneem nie, maar die eertydse en ware dissipline van die kerk so ondergrawe; ja, om die waarheid te sê, hulle het dit heeltemal vernietig. Die biskoppe wat sulke goedhartigheid van vorste tot hulle eie gewin misbruik het, het deur slegs die een voorbeeld daarvan te gee, meer as genoeg getuig dat hulle glad nie biskoppe was nie. As hulle immers net ’n vonkie van die gees van die apostels gehad het, sou hulle sonder twyfel uit Paulus se mond geantwoord het: “Die wapens van ons stryd is nie vleeslik nie, maar geestelik”.47 Maar hulle is deur blinde hebsug meegesleur en het hulleself sowel as hulle nageslag en die kerk die verderf laat ingaan. |
10. Несомненно, они достигли столь высокого положения не сразу, а продвигались к нему с течением времени, шаг за шагом. Такой взлёт не мог осуществиться в одночасье. С помощью лукавства и обмана они украдкой пробирались всё выше, и никто не замечал этого возвышения, пока оно не стало свершившимся фактом. Кроме того, они при всякой возможности угрозами и запугиванием вымогали у светских правителей увеличение своей власти. Видя готовность государей расточать дары, они злоупотребляли их неразумной щедростью. В прошлом среди верующих был принят обычай: дабы избежать судебного разбирательства, стороны в случае спора просили своего епископа рассудить их, ибо не сомневались в его мудрости и честности. Так епископы часто оказывались в роли третейского судьи. И хотя это не доставляло им удовольствия, они, по свидетельству Августина (Августин. Толк. на Пс 118, проповедь 24, 3 (MPL, XXXVII, 1570)), соглашались нести это бремя, чтобы помочь верующим избежать обращения в суд. Но преемники первых епископов превратили это добровольное судейство, имеющее целью исключительно удержание сторон от формального разбирательства, в ординарную юрисдикцию. Сходным образом города и области, подвергавшиеся притеснениям и опасностям, вверялись патронажу своих епископов, чтобы те были им защитниками и покровителями. А преемники этих епископов с помощью различных ухищрений добились протектората, господства и сеньориальных прав над этими городами и областями. Кроме того, никто не может отрицать, что значительную часть того, чем владеют служители Церкви, они добыли силой и обманом. Что касается светских правителей, добровольно предоставлявших юрисдикционные права епископам, то их побуждали к этому различные мотивы. Но как бы благочестиво ни выглядела их щедрость, она не пошла на пользу Церкви, а подорвала, точнее, уничтожила её изначальную подлинную целостность. Со своей стороны, епископы, злоупотребляя этой неразумной щедростью государей, вполне обнаружили собственное лжеепископство. Ведь если бы в них оставалась хоть искра апостольского духа, они ответили бы словами св. Павла: «Оружия воинствования нашего не плотские, но духовные» (2 Кор 10:4). Они же поддались слепой алчности и тем погубили и себя, и своих преемников, и Церковь.
|
11. | Tandem Romanus Pontifex, mediocribus satrapiis non contentus, regnis primum, deinde imperio quoque manum iniecitd. || Atque ut possessionem mero latrocinio occupatam qualicunque colore retineat, nunc iure divino se habere gloriatur, nunc Constantini donationem1, nunc alium titulum praetendit. Primum cum Bernardo respondeo, Esto ut alia quacunque ratione hoc sibi vendicet, non tamen Apostolico iure. Neque enim Petrus quod non habuit dare potuit: sed dedit successoribus quod habebat, sollicitudinem Ecclesiarum [Lib. De consider. 2e 2]. Quum vero dicat Dominus ac Magister, se non esse constitutum inter duos iudicem [Luc. 12. b. 14], non debet servo ac discipulo indignum videri, si non iudicet universos3. Loquitur autem Bernardus de iudiciis civilibus: subiungit enimf, Ergo in criminibus, non in possessionibus potestas vestra: quoniam propter illa, non propter has accepistis claves regni caelorum. Quaenam tibi videtur maior dignitas, dimittendi peccata, an praedia dividendi? nulla comparatio. Habent haec infima et terrena iudices suos, Reges et Principes terrae. Quid fines alienos 207 invaditis? etc.1 Item, Factus es superior (Eugenium papam alloquitur) ad quid? non enim ad dominandum, opinor. Nos igitur, ut multum sentiamus de nobis, meminerimus impositum ministerium, non dominium datum. Disce sarculo tibi opus esse, non sceptro, ut opus facias Prophetae [Lib. De consider. 2]a 2. Item, Planum est, Apostolis interdicitur dominatus. I ergo tu, et tibi usurpare aude aut dominans Apostolatum, aut Apostolicus dominatum3. Et continuo post, Forma Apostolica haec est, dominatio interdicitur: indicitur ministratio4. Haec quum ab homine sic dicta sint ut ipsam veritatem loqui omnibus palam sit, imo quum sine ullis verbis res ipsa pateat: nihil tamen puduit Romanum Pontificem in Concilio Arelatensi decernere, supremum ius utriusque gladii sibi competere iure divino5. |
11. Finalement, le Pape ne se contentant plus desja des contez ou duchez moyennes, a mis la patte premierement sur les royaumes, et en la fin mesme sur l’Empire d’Occident. Et afin de s’entretenir quelque couleur en la possession d’iceluy, laquelle il a acquise par brigandages, quelque fois il se glorifie de l’avoir par droit divin, maintenant il pretend la donation de Constantin, maintenant par quelque autre tiltre. Premierement, je luy respon avec sainct Bernard, que quelque raison qu’il ait de se nommer Empereur, toutesfois ce n’est point selon le droit Apostolique. Car sainct Pierre ne pouvoit, dit-il, donner ce qu’il n’avoit point: mais il a laissé à ses successeurs ce qu’il avoit, assavoir la solicitude des Eglises.110 Puis il adjouste, Veu que le Seigneur et le Maistre dit, qu’il n’est pas constitué juge entre deux (Luc. 12:14): le serviteur et disciple ne doit point trouver estrange, s’il n’est pas juge de tous. Or il parle en ce lieu-là des jugemens terriens. Car il adjouste encore, parlant au Pape, Vostre puissance donc n’est point sur les possessions, mais sur les pechez: d’autant que vous avez receu les clefs du royaume celeste, non point pour estre grand seigneur, mais pour avoir la correction des vices. Laquelle dignité vous semble advis plus grande, de remettre les pechez, ou de diviser les possessions? Il n’y a point de comparaison. Ceste superiorité terrienne a ses juges, qui sont les Rois et Princes de ia terre. Pourquoy envahissez vous les limites d’autruy? Item, Vous estes faits superieurs: mais non point pour dominer, comme je pense. Pourtant quelque reputation que vous ayez de vous, qu’il vous souvienne que vostre estat emporte ministere et service, non point seigneurie. Apprenez qu’il vous faut avoir une besche pour cultiver la vigne du Seigneur, et non point porter un sceptre. Item, C’est chose claire que toute seigneurie est interdite aux Apostres: comment donc toy, oseras-tu usurper le tiltre d’Apostre en seigneuriant: ou seigneurie, estant assis au siege Apostolique? Finalement il conclud: La forme Apostolique est telle, que toute seigneurie leur est interdicte, et leur est enjoint de ministrer et servir.111 Comme ainsi soit que tout ce que dit là sainct Bernard, soit une certaine et pure verité de Dieu, tellement que quand il ne l’auroit point dit, chacun cognoist qu’ainsi est: toutesfois le Pape n’a point eu de honte de decreter en un Concile d’Arles, que la puissance souveraine des deux glaives luy competoit par droit divin. |
11. At length the Roman pontiff, not content with small provinces, first laid his hand upon kingdoms, and then seized upon the empire. And to assign some plausible pretext for retaining a possession acquired by mere robbery, he sometimes boasts that he holds it by Divine right, sometimes pretends the donation from Constantine, and sometimes pleads some other title. In the first place, I answer with Bernard, that supposing he could vindicate his claim by any other reason, yet he cannot establish it by any apostolic right. “For Peter could not give what he never possessed; but he left his successors, what he did possess, the care of the churches. But as the Lord and Master said of himself, that he was not constituted a judge between two persons, the servant and disciple ought not to think it any disgrace not to be judge of all men.” Bernard is speaking here of civil judgments, for he adds, addressing the pope, “Therefore your power is over sins, and not over possessions, since it is for the former, and not for the latter, that you have received the keys of the kingdom of heaven. For which appears to you the superior dignity, to remit sins, or to divide lands? There is no comparison. These low and earthly things are subject to the judgment of kings and princes of the earth. Why do you invade the province of others?” Again; “You are made 406a superior. For what purpose? Not to exercise dominion, I apprehend. However highly we think of ourselves, therefore, let us remember that we are appointed to a ministry not invested with a sovereignty. Learn that you want no sceptre, but a pruning-knife, to cultivate the Lord’s vineyard.” Again: “It is plain that sovereignty is forbidden to the apostles. Go then, if you dare, and sustaining the office of a temporal sovereign, usurp the name of an apostle, or filling an apostolical office, usurp a temporal sovereignty.” And immediately after: “This is the apostolic form: they are forbidden to exercise any dominion; they are commanded to minister and serve.” Though all these observations of Bernard are evidently consistent with the truth, and even though the true state of the case must be obvious to all without any thing being said, yet the Roman pontiff was not ashamed, at the Council of Arles, to decree, that the supreme power of both swords belonged to him by Divine right. |
11. Last cause, the mystery of iniquity, and the Satanic fury of Antichrist usurping worldly dominion. The Pope claims both swords. At length the Roman Pontiff, not content with moderate districts, laid hands first on kingdoms, and thereafter on empire. And that he may on some pretext or other retain possession, secured by mere robbery, he boasts at one time that he holds it by divine right, at another, he pretends a donation from Constantine, at another, some different title. First, I answer with Bernard, “Be it that on some ground or other he can claim it, it is not by apostolic right. For Peter could not give what he had not, but what he had he gave to his successors—viz. care of the churches. But when our Lord and Master says that he was not appointed a judge between two, the servant and disciple ought not to think it unbecoming not to be judge of all” (Bernard. de Considerat. Lib. 2). Bernard is spearing of civil judgments, for he adds, “Your power then is in sins, not in rights of property, since for the former and not the latter you received the keys of the kingdom of heaven. Which of the two seems to you the higher dignity, the forgiving of sins or the dividing of lands? There is no comparison. These low earthly things have for448their judges the kings and princes of the earth. Why do you invade the territories of others?” &c. Again, “You are made superior” (he is addressing Pope Eugenius), “for what? not to domineer, I presume. Let us therefore remember, however highly we think of ourselves, that a ministry is laid upon us, not a dominion given to us.Learn that you have need of a slender rod, not of a sceptre, to do the work of a prophet.” Again, “It is plain that the apostles are prohibited to exercise dominion. Go you, therefore, and dare to usurp for yourself, either apostleship with dominion, or dominion with apostleship.” Immediately after he says, “The apostolic form is this; dominion is interdicted, ministry is enjoined.” Though Bernard speaks thus, and so speaks as to make it manifest to all that he speaks truth, nay, though without a word the thing itself is manifest, the Roman Pontiff was not ashamed at the Council of Arles to decree that the supreme right of both swords belonged to him of divine right. |
11. Eindelijk heeft de paus van Rome, niet tevreden met middelmatige provinciën, eerst op koninkrijken, daarna ook op het keizerrijk de hand gelegd. En opdat hij de bezitting, die hij door louter roverij verkregen heeft, door enige schijn van recht zou kunnen behouden, roemt hij nu eens, dat hij ze heeft door Goddelijk recht, dan weer wendt hij een andere rechtsgrond voor. In de eerste plaats antwoord ik met Bernardus1 : "Laat het zo zijn, dat hij op deze bezitting aanspraak maakt op een of andere manier, zo doet hij het toch niet volgens apostolisch recht; immers Petrus kon niet geven, wat hij niet had: maar hij heeft aan zijn opvolgers gegeven wat hij had, namelijk de zorg voor de kerken; en daar de Heer en Meester zegt, dat Hij niet gesteld is tot een rechter tussen twee, moet het de dienstknecht en leerling niet onwaardig toeschijnen, indien hij niet rechter is over alle mensen." En Bernardus spreekt over burgerlijke rechtspraak, want hij voegt er aan toe: "dus in de zonden, niet in de bezittingen is uw macht gelegen, want om de zonden, niet om de bezittingen hebt gij de sleutelen van het Koninkrijk der Hemelen ontvangen. Welke waardigheid schijnt u groter toe, de macht om zonden te vergeven, of die om landgoederen te verdelen? Ze zijn niet te vergelijken: deze zwakke en aardse dingen hebben hun eigen rechters, namelijk de koningen en vorsten der aarde: waartoe begeeft gij u op eens anders terrein?" enz. Evenzo: "Gij zijt een machthebber" (hij spreekt tot paus Eugenius) "waartoe? Immers niet om te heersen, naar ik meen; laat ons dus, ook al denken wij veel van onszelf, bedenken, dat ons een dienst is opgelegd, niet een heerschappij gegeven: leer, dat gij een wan nodig hebt, niet een scepter, om het werk van een profeet te doen." Evenzo: "Het is duidelijk, de apostelen wordt de heerschappij verboden; ga gij dus, en durf of als heerser u het apostelschap aan te matigen, of als drager van het apostelschap de heerschappij." En onmiddellijk daarna: "dit is de apostolische gestalte, de heerschappij wordt verboden, de bediening geboden." Hoewel dit door de man zo gezegd is, dat het aan een ieder duidelijk is, dat de waarheid zelf zo spreekt, ja hoewel de zaak zelf zonder enig woord helder is, heeft toch de Roomse paus zich niet geschaamd op het concilie van Arles te besluiten, dat het hoogste recht van het wereldlijk en geestelijk zwaard beide hem door het Goddelijk recht toekomt. |
11. Die Entstehung der päpstlichen Weltherrschaft Schließlich hat der Bischof von Rom, nicht zufrieden mit mittelgroßen Herrschaftsgebieten, zunächst an Königreiche und schließlich gar an das Kaiserreich die Hand gelegt. Und um den durch reine Räuberei gewonnenen Besitz mit einigem Schein (des Rechts) zu behalten, so rühmt er bald, ihn nach „göttlichem Recht“ innezuhaben, bald gebraucht er die „Konstantinische Schenkung“, bald auch andere Rechtsgründe als Vorwand. Zunächst antworte ich da mit Bernhard: „Es mag sein, daß er seine Ansprüche im übrigen mit irgendwelchem Recht begründet, so tut er es jedenfalls nicht mit apostolischem Recht. Denn Petrus konnte nicht abgeben, was er gar nicht besaß, sondern er gab seinen Nachfolgern, was er hatte, nämlich die Sorge für die Kirchen“ (Bernhard von Clairvaux, Büchlein von der Besinnung an den Papst Eugen den Dritten, II,6,10). „Da aber der Herr und Meister sagt, er sei nicht zum Richter zwischen zwei Leuten gesetzt (Luk. 12,14), so darf der Knecht und Jünger nicht meinen, es sei seiner unwürdig, wenn er nicht alle Menschen richtete“ (Ebenda I,6,7). Bernhard redet aber (hier) von bürgerlichen Rechtssachen; denn er fährt gleich fort: „Eure Gewalt bezieht sich auf Sünden und nicht auf Besitztümer; denn um der Sünden und nicht um der Besitztümer willen habt ihr die Schlüssel des Himmelreichs empfangen. Welche Würde kommt dir nun größer vor, Sünden zu vergeben oder Güter zu verteilen? Da ist doch gar kein Vergleich möglich! Diese untergeordneten und irdischen Dinge haben ihre Richter, nämlich die Könige und Fürsten der Erde. Wozu brecht Ihr nun in fremdes Gebiet ein ...?” (Ebenda). Ebenso sagt er: „Du - er redet den Papst Eugen an - bist nun ein Oberer geworden. Wozu? Doch nicht zum Herrschen, meine ich. Wir wollen uns alle, so hoch wir auch von uns denken mögen, daran erinnern, daß uns ein Dienst auferlegt, nicht aber eine Herrschaft gegeben ist. Lerne es, daß du eine (Weinberg-)Hacke nötig hast, nicht aber ein Zepter, um das Werk eines Propheten zu verrichten“ (Ebenda II,6,9). Oder ebenso: „Es ist klar, daß den Aposteln Herrschaft verwehrt wird. Nun geh’ du also hin und wage es, dir als Herrschender das Apostelamt oder als Träger eines apostolischen Amtes die Herrschaft anzumaßen!“ (Ebenda, II,6,10f.). Und gleich darauf: „Die apostolische Art ist so beschaffen: Herrschaft wird verboten, Dienstschaft wird geboten“ (Ebenda II,6,11). Der Mann hat das doch so gesagt, daß es für jedermann offenkundig ist, daß er die Wahrheit selber ausspricht, ja, die Sache ist auch ohne jegliche Worte klar - trotzdem aber hat sich der römische Papst auf dem Konzil zu Arles (1234) nicht gescheut, die Entscheidung zu treffen, daß ihm die oberste Gewalt beider Schwerter (des „weltlichen“ und des „geistlichen“) nach „göttlichem Recht“ zustehe! |
11. Die Roomse pous het uiteindelik voile gesag oor die kerklike en wêreldse regering in die hande gekry Uiteindelik was die Roomse pous nie meer met middelmatige trawante 1515 tevrede nie en het hy sy hande eers aan koninkryke en daarna ook aan die keiserryk geslaan. En om die besitting wat hy deur louter roof in die hande gekry het, met ’n mate van listigheid te behou, roem hy nou daarop dat hy dit kragtens Goddelike reg besit, en dan weer gee hy voor dat dit ’n geskenk van Konstantyn aan hom was48 en dan weer een of ander titelakte. Op die eerste aspek antwoord ek saam met Bernardus: “Laat dit so wees dat daar enige ander rede is op grond waarvan hy hom dit toe-eien: maar dan tog nie volgens apostoliese reg nie! Petrus kon tog nie iets wat hy nie gehad het, aan hom gegee het nie; hy het egter wel die versorging van die kerke aan sy opvolgers gegee - en dit het hy wel gehad!”49 Aangesien ons Here en Meester trouens sê dat Hy nie as Regter tussen twee mense aangestel is nie,50 behoort dit vir ’n dienskneg en dissipel nie onwaardig te lyk as hy nie regter oor almal is nie”.51 Bernardus praat egter van burgerlike howe want hy voeg by: “U mag is dus oor sondes en nie oor besittings nie want u het die sleutels van die koninkryk van die hemel ter wille van sondes en nie ter wille van besittings nie, ontvang. Wat het volgens u nou eintlik meer waarde: vergiffenis van sonde of verdeling van buit? Daar is geen vergelyking tussen hulle nie. Hierdie laer aardse dinge het ook hulle eie regters, die konings en vorste van die aarde. Waarom val u dan ’n ander se gebied binne?”52 ensovoorts. Net so: “U het owerste geword, maar met watter doel? (Hy praat met pous Eugenius.) Na my mening, nie om te heers nie! Al sou ons baie van onsself dink, moet ons onthou dat die bedieningsamp op ons gelê is en dat die regeringsamp nie aan ons gegee is nie. Leer dus dat u ’n skoffel nodig het om die werk van ’n profeet te doen, en nie ’n septer nie!”53 Net so: “Dit is duidelik dat die apostels verbied word om te regeer. Gaan u dus, en waag, òf om die apostelamp deur heerskappy, òf heerskappy deur die apostelamp vir uself toe te eien!”54 En dadelik daarna sê hy: “Die apostoliese vorm is so dat hulle verbied word om te regeer maar gebied word om te dien.”55 Hoewel hy dit op so ’n manier gesê het dat dit vir almal duidelik kan wees dat hy die waarheid gepraat het; ja, hoewel die saak sonder om daaroor te praat, duidelik is, het die Roomse pous hom nogtans nie geskaam om op die Konsilie van Arles te besluit dat die hoogste reg van kerklike en 1516 wêreldse swaardmag hom kragtens die goddelike reg toekom nie56. |
11. В конце концов папа, не довольствуясь уже графствами и герцогствами, наложил лапу сперва на королевства, а затем и на саму Западную империю. А чтобы под благовидным предлогом сохранить за собой обладание ею, добытое обманным путём, он ссылается то на божественное право, то на Константинов дар, то на что-нибудь ещё. В ответ я вслед за св. Бернаром прежде всего скажу, что на каком бы основании папа ни называл себя императором, в любом случае таким основанием не может быть апостольское право. Ибо св. Пётр, говорит св. Бернар, не мог передать того, чем не обладал, но оставил своим преемникам то, что имел, а именно - попечение о Церкви (Бернар Клервоский. О рассмотрении, Евгению, III, II, 6 (MPL, CLXXXII, 748 a-b)). И св. Бернар добавляет: «Коль скоро Господь и Учитель говорит, что не поставлен судьёй над двоими, то служитель и ученик не должен считать недостойным, что не поставлен судьёй надо всеми» (Там же, I, 6-7 (MPL, CLXXXII, 736a)). Св. Бернар здесь имеет в виду не земной суд, так как добавляет, обращаясь к папе: «Итак, ваша власть - не над владениями, а над грехами, ибо вы получили ключи от Царства Небесного не для того, чтобы стать важным сеньором, а для того, чтобы исправлять пороки. Какая власть представляется вам большей - отпускать грехи или разделять владения? Между ними нет сравнения. Земное владычество имеет своих судей земных королей и князей. Зачем вы вторгаетесь в чуждые пределы?» (Там же (MPL, 736 a-b)) И ещё: «Вы были поставлены выше прочих людей, но, полагаю, вовсе не для того, чтобы господствовать. Поэтому, что бы вы ни думали о себе, вам надлежит помнить, что ваше звание подразумевает служение, а не господство. Поймите, вам нужен заступ, дабы возделывать виноградник Господень, но не скипетр». Далее: «Очевидно, что всякое земное господство воспрещено апостолам. Осмелишься ли ты узурпировать звание апостола, господствуя? Или узурпировать господство, восседая на апостольском престоле?» (Там же, 10-11 (MPL, CLXXXII, 748b)) И наконец, в заключение: «Апостольство таково, что любое господство апостолам воспрещено, а предписано служение». Но хотя всё сказанное св. Бернаром есть чистая и несомненная Божья истина (так что если бы он этого не сказал, всякий знает, что это так), папа не постыдился на соборе в Арле провозгласить в своём указе, что суверенная власть двух мечей принадлежит ему одному в силу божественного права (Бонифаций VIII, булла «Unam sanctam» («Единая святая») Friedberg, II, 1245).
|
12. Quantum ad Constantini donationem pertinetb, qui mediocriter in illorum temporum historiis versati sunt, non opus habent doceri quam sit hoc non modo fabulosum, sed etiam ridiculum6. Sed ut omittamus historias, unus Gregorius huius rei et idoneus et locupletissimus est testis. Nam quoties de Imperatore loquitur, serenissimum dominum vocat, et se indignum eius servum [Epist. 5. lib. 2;7 Epist. 20. lib. 3;8 Epist. 61. lib. 29]. Item alibi, Sacerdotibus autem non ex terrena potestate dominus noster citius indignetur: sed excellenti consideratione, propter eum cuius servi sunt, eis ita dominetur ut etiam debitam reverentiam impendat [Epist. 31. lib. 4]10. Videmus ut in subiectione communi velit haberi tanquam unus e populo. Non enim alterius cuiuspiam, sed suam illic causam agit. Alibi, In omnipotenti Deo confido quod longam piis dominis vitam tribuet, et nos sub manu vestra secundum suam 208 misericordiam disponet [Epist. 34. lib: 4]1. Neque haec ideo adduxia quod mihi propositum sit hanc de Constantini donatione quaestionem penitus excutere: sed tantum ut obiter videant lectores quam pueriliter mentiantur Romanenses, quum terrenum imperium suo pontifici asserere conanturb. || Quo foedior Augustini Steuchi impudentia fuit, qui in causa tam deplorata operam suam et linguam Romano Pontifici venditare ausus est. Valla, quod homini docto et acris ingenii difficile non erat, valide refutaverat fabulam illam. Neque tamen (ut homo parum in rebus Ecclesiasticis exercitatusc) omnia dixerat quae ad rem factura erant. Irrumpit Steuchus, ac putidas naenias spargit ad claram lucem obruendam. Et certe non minus frigide domini sui causam agit quam si facetus quispiam, idem se agere simulans, Vallae suffragaretur: sed digna est causa scilicet cui tales patronos mercede redimat Papa: aeque autem digni conductitii rabulae quos spes lucri frustretur, sicuti Eugubino contigit2. |
12. Quant est de la donation de Constantin, dont ils se vantent, ceux qui ont aucunement leu les histoires de ce temps-là, savent combien cela est non seulement faux et controuvé, mais aussi sol et ridicule. Mais encore que nous laissions là les histoires: sainct Gregoire, qui a esté environ quatre cens ans apres, nous en peut estre tesmoin suffisant. Or toutes fois et quantes qu’il parle de l’Empereur, il l’appelle son gracieux seigneur, et se nomme serviteur indigne d’iceluy.112 Item, en quelque passage il dit, Que vous qui estes nostre Prince et Seigneur, ne soyez point courroucé contre les Evesques, d’autant que vous avez la puissance terrienne sus eux, mais que vous ayez ceste bonne consideration, de dominer tellement sus eux, qu’à cause d’iceluy duquel ils sont ministres, vous les ayez en reverence.113 Nous voyons comme il se met au rang du commun peuple, pour estre sujet avec les autres: car là il traite son propre affaire. Item, en un autre passage, J’ay confiance en Dieu tout puissant, qu’il vous donnera longue vie, et nous gouvernera selon sa grace sous vostre main.114 Je n’allegue point ces choses comme voulant deschiffrer au long la question de la donation de Constantin: mais c’est seulement pour monstrer en passant aux lecteurs, combien c’est une fable puerile de vouloir faire le Pape Empereur. Et d’autant plus grande a esté la vilenie du bibliothecaire du Pape, Augustin Steuche, lequel a esté si effronté de se faire advocat d’une cause si desesperée, pour gratifier à son maistre. Laurent Valle avoit desja assez refuté ceste fable, comme il estoit aisé à un homme docte et d’esprit aigu, combien qu’il n’eust pas dit tout ce qui pouvoit servir à l’argument, d’autant qu’il n’estoit pas fort exercé, ny en l’Escriture, ny en ce qui concerne la religion et l’estat de l’Eglise. Voicy Steuchus qui se jette aux champs, et apporte des badinages sans goust ne saveur, pour esblouir les yeux du monde en une chose si claire. Au reste, il demeine si froidement ceste cause, que quelque plaisant qui se voudroit moquer parleroit un mesme langage. Mais la cause merite bien que le Pape achette tels procureurs pour la defendre. Et ces vilains qui loent leurs langues à blasphemer, sont dignes d’estre frustrez du gain qu’ils ont pretendu. |
12. With respect to the donation of Constantine, persons who have only a moderate acquaintance with the histories of those times, need no information how fabulous, and even ridiculous, this is. But to leave the histories, Gregory, who lived above four hundred years after, is alone a competent and very sufficient witness of this fact. For, wherever he speaks of the emperor, he gives him the title of Most Serene Lord, and calls himself his unworthy servant. In one place he says, “Let not our lord, from his earthly power, be too ready to treat priests with disdain; but with excellent consideration, for the sake of him whose servants they are, let him rule over them in such a manner, as at the same time to pay them due reverence.” We see how, in the common subjection, he wished to be considered as one of the people; for he is there pleading, not another person’s cause, but his own. In another place he says, “I trust in Almighty God, that he will grant a long life to our pious lords, and will govern us under your hand according to his mercy.” I have not quoted these passages with any design to discuss at large this question of the donation of Constantine, but merely to show my readers, by the way, what a puerile falsehood it is of the Romanists, to attempt to claim a temporal sovereignty for their pontiff. And so much the more contemptible is the impudence of Augustine Steuchus, the pope’s librarian, who has had the effrontery to prostitute his labours to serve his master in such a desperate cause. Laurentius Valla had amply refuted that fable, which was no difficulty to a man of learning and an acute reasoner; yet, like a man little conversant in ecclesiastical affairs, he had not said all that would have corroborated the argument. Steuchus sallies forth, and scatters the most disgusting trash to obscure the clear light. But, in fact, he pleads the cause of his master with no more force than if some 407facetious wit, ironically professing the same object, were in reality supporting the opposite side of the question. But this cause is well worthy of such advocates as the pope hires to defend it; and equally worthy are those mercenary scribblers of being disappointed in their hopes of gain, as was the case with Eugubinus. |
12. The pretended donation of Constantine. Its futility exposed. As far as pertains to the donation of Constantine, those who are moderately versant in the history of the time have no need of being told, that the claim is not only fabulous but also absurd. But to say nothing of history, Gregory alone is a fit and most complete witness to this effect. For wherever he speaks of the emperor he calls him His Most Serene Lord, and himself his unworthy servant.1 Again, in another passage he says, “Let not our Lord in respect of worldly power be too soon offended with priests, but with excellent consideration, on account of him whose servants they are, let him while ruling them also pay them due reverence.” We see how in a common subjection he desires to be accounted one of the people. For he there pleads not another’s but his own cause. Again, “I trust in Almighty God that he will give long life to pious rulers, and place us under your hand according to his mercy.” I have not adduced these things here from any intention thoroughly to discuss the question of Constantine’s donation, but only to show my readers by the way, how childishly the Romanists tell lies when they attempt to claim an earthly empire for their Pontiff. The more vile the impudence of Augustine Steuchus, who, in so desperate a cause, presumed to lend his labour and his tongue to the Roman Pontiff. Valla, as was easy for a man of learning and acuteness to do, had completely refuted this fable. And yet, as he was little versant in ecclesiastical affairs, he had not said all that was relevant to the subject. Steuchus breaks in, and scatters his worthless quibbles, trying to bury the clear light. And certainly he pleads the cause of his master not less frigidly than some wit might, under pretence of defending the same view, support that of Valla. But the cause is a worthy one, which the Pope may well hire such patrons to defend; equally worthy are the hired ravers whom the hope of gain may deceive, as was the case with Eugubinus. |
12. Wat betreft de schenking van Constantijn: zij, die slechts middelmatig thuis zijn in de historiën van die tijden, hebben niet nodig, dat men hun leert, hoe niet alleen ongelooflijk, maar ook belachelijk dit is. Maar om de geschiedenissen te laten varen, Gregorius1 alleen is van deze zaak een geschikte en zeer betrouwbare getuige. Want zo dikwijls als hij over de keizer spreekt, noemt hij die zijn allergenadigste heer, en zichzelf des keizers onwaardige dienaar. Evenzo zegt hij elders: "Onze heer worde niet snel vertoornd op de priesters, wegens zijn aardse macht, maar met bijzondere overweging heerse hij, terwille van Hem, wiens dienstknechten zij zijn, zo over hen, dat hij hun ook de verschuldigde eerbied bewijze." We zien, dat hij, als iemand uit het volk, gerekend wil worden deel te hebben aan de algemene onderworpenheid. Want hij bepleit daar niet de zaak van een ander, maar van zichzelf. Elders2 zegt hij: "Ik vertrouw op de almachtige God, dat Hij de vrome heren een lang leven zal schenken, en ons onder uw hand naar zijn barmhartigheid zal leiden." En ik heb dit niet daarom aangevoerd, omdat het mijn voornemen zou zijn deze kwestie aangaande de schenking van Constantijn grondig te onderzoeken; maar slechts opdat de lezers in het voorbijgaan zouden zien, hoe kinderachtig de Roomsen liegen, wanneer ze aan hun paus een aardse heerschappij pogen toe te kennen. Daarom is de onbeschaamdheid van Augustinus Steuchus des te schandelijker geweest, die in een zo hopeloze zaak zijn arbeid en tong aan de Roomse paus te koop heeft durven aanbieden. Valla had die fabel krachtig weerlegd, wat voor een geleerd en scherpzinnig man niet moeilijk was. Maar toch had hij (daar hij in kerkelijke zaken niet genoeg geoefend was) niet alles gezegd, wat ter zake dienende was. Steuchus komt te voorschijn en strooit weerzinwekkende praatjes uit om het heldere licht te verduisteren. En ongetwijfeld behartigt hij de zaak van zijn heer even onbenullig alsof een of andere grappenmaker, voorgevende hetzelfde te bedoelen als Steuchus, Valla ondersteunde; maar de zaak is wel waard, let wel dat de paus zulke beschermers met loon voor haar koopt, en die gehuurde keffers zijn evenzo waard, dat de hoop op winst hen bedriegt, gelijk Eugubinus is overkomen. |
12. Was nun die Konstantinische Schenkung betrifft, so bedürfen alle, die in der Geschichte jener Zeiten auch nur mittelmäßig bewandert sind, keiner Belehrung darüber, was für eine unglaubwürdige, ja geradezu lächerliche Sache das ist. Aber um die Geschichte beiseite zu lassen, so ist schon Gregor (I.) allein ein geeigneter und in höchstem Maße glaubwürdiger Zeuge dafür. Denn jedesmal, wenn er von dem Kaiser redet, nennt er ihn seinen „allergnädigsten Herrn“ und sich selbst seinen „unwürdigen Knecht“ (Brief I,5; IV,20; III,61). Ebenso sagt er an anderer Stelle: „Über die Priester aber möge sich unser Herr (der Kaiser!) um seiner irdischen Macht willen nicht so schnell erzürnen; nein, um des willen, dessen Knechte 838 sie sind (um Christi willen!), möge er in erhabener Bedachtsamkeit dergestalt über sie herrschen, daß er ihnen zugleich die gebührende Ehrerbietung erzeige“ (Brief V,36). Wir sehen, wie er mit Bezug auf den allgemeinen (von allen zu leistenden) Gehorsam wie einer aus dem Volke angesehen werden will. Denn an dieser Stelle betreibt er nicht die Sache von irgend jemand anders, sondern seine eigene. An einer anderen Stelle sagt er: „Ich habe zu dem allmächtigen Gott das Zutrauen, daß er den frommen Herren ein langes Leben bescheidet, damit er uns unter Eurer Hand nach seiner Barmherzigkeit leite“ (Brief V,39). Ich habe diese Äußerungen nicht etwa deshalb angeführt, weil ich die Absicht hätte, die Frage bezüglich der Konstantinischen Schenkung gründlich zu erörtern, sondern nur, damit die Leser im Vorbeigehen merken, wie kindisch die Römischen lügen, wenn sie sich bemühen, für ihren Papst auf die irdische Herrschaft Anspruch zu machen. Um so schnöder war die Schamlosigkeit des Augustinus Steuchus, der es gewagt hat, dem römischen Papst in einer so hoffnungslosen Angelegenheit seine Arbeit und seine Zunge zu verkaufen. Valla hatte, was für einen gelehrten und scharfsinnigen Mann auch nicht schwierig war, jene Fabel (nämlich die „Konstantinische Schenkung“) gründlich widerlegt. Doch hatte er als ein Mann, der in kirchlichen Dingen zu wenig bewandert war, nicht alles gesagt, was zur Sache hätte dienen können. Da legte sich nun Steuchus ins Zeug und streute widerliche Possen aus, um das klare Licht zu verdunkeln. Und wahrlich, er hat die Sache seines Herrn nicht weniger unbedeutend geführt, als wenn irgendein Witzbold so täte, als ob er das gleiche betriebe, und damit (tatsächlich) dem Valla beipflichtete. Aber die Sache ist es eben wert, daß der Papst dafür derartige Beschützer um Lohn kauft, und diese gemieteten Zungendrescher sind es gleichfalls wert, daß sie die Hoffnung auf Gewinn betrügt - wie es ja dem Eugubinus widerfahren ist! |
12. Weerlegging van die opvatting dat die wêreldse gesag ’n geskenk van Konstantyn aan die Roomse pous was Sover dit die skenking van Konstantyn aangaan: mense wat hulle maar net effens met die geskiedenis van daardie tyd besig gehou het, het nie nodig om geleer te word, nie alleen hoe ’n fabelagtige maar ook hoe ’n belaglike storie dit is nie.57 Maar laat ons die geskiedenis maar daar laat. Net een man, naamlik Gregorius, is ’n bekwame en uiters volledige getuie van hierdie onderwerp. Want so dikwels as wat hy van die keiser praat, noem hy hom ’n baie kalm heerser en sê dat hy nie verdien om sy dienskneg te wees nie.58 Net so sê hy elders: “Ons heerser vererg hom nie te vinnig vir die priesters vanweë sy aardse mag oor hulle nie, maar eers nadat hy Hom wie se diensknegte hulle is, uitnemend in ag geneem het en hy heers so oor hulle dat hy ook aan hulle die eerbied wat hulle verskuldig is, betoon”.59 Ons sien dat hy in die algemene ondergeskiktheid as een van die kerkvolk beskou wil word. Want dit gaan nie daar oor enigiemand anders se saak nie, maar oor sy eie. Elders sê hy: “Ek vertrou op die almagtige God dat Hy godvrugtige heersers ’n lang lewe sal gun, en ons onder u hand volgens sy barmhartigheid sal bestier”.60 Ek het hierdie getuienis nie aangehaal omdat ek van voorneme is om die vraagstuk in verband met Konstantyn se skenking61 grondig te ondersoek nie maar slegs dat my lesers terloops kan sien hoe kinderagtig die pousgesindes lieg wanneer hulle probeer om die wêreldse regering vir hulle pous op te eis. Hoeveel afstootliker was Augustinus Steuchus se skaamteloosheid nie toe hy gewaag het om in so ’n betreurenswaardige saak sy werk en sy 1517 tong aan die Roomse pous te verkwansel nie? Valla het hierdie fabel kragtig weerlê - iets wat vir hierdie geleerde man met sy skerpsinnige brein nie moeilik was nie. Aangesien hy egter weinig ervaring in kerklike aangeleenthede gehad het, het hy nogtans nie alles gesê wat tot die onderwerp kon bydra nie.62 Steuchus kom ingestorm en strooi sy stinkende gemors om die helder lig uit te doof. Hy hanteer die saak van sy baas beslis net so kil asof ’n spitsvondige mens wat voorgee dat hy dieselfde as Steuchus doen, Valla te hulp gesnel het. Maar die saak verdien dat die pous daarvoor sulke advokate teen ’n prys moet huur; en die gehuurde boewe wat in hulle hoop op winsbejag geflous word, verdien eweveel, soos met Eugubinus gebeur.63 |
12. Что касается Константинова дара, то всякому сколько-нибудь знакомому с историей того времени человеку очевидна не только лживость и недостоверность этой выдумки, но также её абсурдность и нелепость. И помимо чисто исторических документов, у нас есть достаточно свидетельств св. Григория, жившего почти четырьмя столетиями позже. Всякий раз, когда св. Григорий говорит об императоре, он именует его своим милостивым господином, а себя - его недостойным слугой (Григорий Великий. Свод посланий I, послание 5; Свод посланий IV, послание 20; Свод посланий III, послание 65 (MPL, LXXVII, 450, 689, 663)). Но в одном месте он обращается к императору с такими словами: «Пусть наш государь и господин не гневается на епископов, ибо имеет над ними земную власть, но по благому размышлению правит ими таким образом, чтобы оказывать им честь ради Того, чьими служителями они являются» (Там же, V, послание 40 (MPL,LXXVII, 766)). Как видим, св. Григорий ставит себя на уровень простого человека, такого же подданного, как все остальные: ведь он говорит здесь о своём деле, а не о чужом. И ещё, в другом месте: «Уповаю на Бога всемогущего, что Он дарует вам долгую жизнь и по милости Своей будет править нами под вашей рукой» (Там же, послание 21 (MPL, LXXVII, 750)). Я упоминаю эти высказывания не ради самих рассуждений по поводу Константинова дара, но лишь для того, чтобы мимоходом показать читателю, что притязания папы на императорский титул - просто детская сказка. Тем большее бесстыдство явил папский библиотекарь Августин Стевхус (Стевхюс), упорно и горячо отстаивавший безнадёжное дело, чтобы угодить своему хозяину. Лоренцо Балла ещё раньше убедительно опроверг эту басню, как подобает человеку учёному и проницательному; однако его доводы страдали неполнотой, так как он не был достаточно искушён ни в Писании, ни в проблемах религии и Церкви. Тут-то Стевхус и бросился в бой, вооружённый нелепыми и смехотворными доказательствами, чтобы навести тень на совершенно ясный предмет. К тому же он взялся за дело так неуклюже, что любой насмешник, пожелавший выставить его на потеху, мог бы легко повторить его доводы. Поистине это дело заслуживает того, чтобы папа покупал себе подобных адвокатов, а эти негодяи, мелющие своим богохульным языком, поделом оказывались без вожделенной награды!
|
13. | Caeterum siquis tempus requirat ex quo commentitium hoc imperium coepit emergere, nondum elapsi sunt anni quingenti quum in subiectione Principum adhuc manebant Pontifices, nec Pontifex sine Imperatoris authoritate creabatur. Huius ordinis novandi occasionem praebuit Gregorio septimo imperator Henrichus, eius nominis quartus, homo levis et temerarius, nullius consilii, magnae audaciae, et vitae dissolutae. Nam quum Episcopatus totius Germaniae haberet in aula sua partim venales, partim praedae expositos, Hildebrandusd, qui lacessitus ab eo fuerat, plausibilem praetextum arripuit, quo se vindicaret. Quia autem videbatur bonam et piam causam agere, multorum favore adiuvabatur. Et erat alioqui Henrichus, propter insolentiorem administrandi rationem, plerisque Principum exosus. Tandem Hildebrandus, qui se Gregorium septimum vocabat, ut erat homo impurus et nequam, animi sui malitiam prodidit; quae causa fuit ut a multis qui cum eo conspiraverant, destitueretur. Hoc tamen profecit ut impune liceret successoribus non modo iugum excutere, sed Imperatores quoque obnoxios 209 sibi facere1. Huc accessit quod multi deinde fuerunt Imperatores Henricho similiores quam Iulio Caesari: quos subigere non fuit difficile, quum domi rerum omnium securi et ignavia desiderent, ubi maxime opus erat Pontificum cupiditatem virtute et legitimis modis reprimereb. Videmus quo colore praetexta sit egregia illa donatio Constantini qua imperium Occidentale Papa traditum sibic fingit2. |
13. Au reste, si quelcun desire de savoir de quelle source est procedé cest Empire controuvé: il est à noter qu’il n’y a pas encore cinq cens ans que les Papes estoyent sujets des Empereurs, et jamais Pape n’estoit creé sans l’authorité de l’Empereur. Le changement vint du temps de Gregoire septieme: lequel estant desja disposé de soymesme à ce faire, print occasion par la folie de l’Empereur Henry quatrieme de ce nom. Car ce Henry, avec beaucoup d’autres insolences et actes desordonnez qu’il faisoit, vendoit communement les Eveschez d’Alemagne, ou bien les distribuoit en sa cour comme proye. Pourquoy Hildebrand, c’est à dire le Pape Gregoire, lequel avoit esté piqué de luy, print une couverture honneste et favorable pour s’en venger. Car d’autant qu’il sembloit advis qu’il avoit bonne cause et licite, de vouloir corriger les sacrileges de l’Empereur, plusieurs s’adjoignirent à luy pour luy aider. D’autre costé l’Empereur Henry, à cause de son mauvais gouvernement n’estoit guere aimé de la plus grand’ partie des Princes. En la fin Hildebrand, qui se nommoit Gregoire, monstre sa malice, comme c’estoit un meschant et lasche vilain. Parquoy, ceux qui avoyent conspiré avec luy, l’abandonnerent. Toutesfois si fit-il tant que ses successeurs non seulement peussent s’exempter de subjection, mais tenir les Empereurs en leurs liens. Depuis il est advenu que plusieurs Empereurs ont esté plus semblables à Henry qu’à Jules Cesar. Ainsi, il n’a point esté difficile de les domter et matter: veu qu’ils se reposoyent à leur aise en leur maison, et sans soucy, pendant qu’il eust esté besoing de reprimer vertueusement la convoitise des Papes, laquelle s’augmentoit de jour en jour. Nous voyons de quelle couleur est phalerée ceste belle donnation de Constantin, par laquelle le Pape fait accroire que l’Empire d’Occident luy est acquis. |
13. But if any one inquire the time when this fictitious empire began to arise, there have not yet elapsed five hundred years since the pontiffs were still in subjection to the emperors, and no pontiff was created without the authority of the emperor. The first occasion of innovation in this order was given to Gregory VII. by the emperor Henry, the fourth of that name, a man of rash and unsteady disposition, of no judgment, great audacity, and dissolute life. For when he had all the bishoprics of Germany in his court, either exposed to sale, or to be distributed as a booty, Hildebrand, who had been offended with him, seized a plausible pretext to avenge himself. Because he appeared to advocate a good and pious cause, he was assisted by the favour of many; and Henry, on the other hand, had rendered himself odious to the generality of princes, by the insolence of his government. At length Hildebrand, who assumed the name of Gregory VII., being a man of no piety or integrity, betrayed the wickedness of his heart; in consequence of which many, who had concurred with him, afterwards deserted him. He so far succeeded, however, as to enable his successors not only to cast off the imperial yoke with impunity, but even to oblige the emperors to submit to them. After that time there were many emperors, more like Henry than like Julius Cæsar, whom there was no difficulty in overcoming while they were sitting at home in indolence and unconcern, when there was the greatest necessity for every vigorous and legitimate exertion to repress the cupidity of the pontiffs. Thus we see with what plausibility they have represented this admirable donation of Constantine, by which the pope pretends himself to have been invested with the sovereignty of the Western empire. |
13. When, and by what means, the Roman Pontiffs attained to imperial dignity. Hildebrand its founder. Should any one ask at what period this fictitious empire began to emerge, five hundred years have not yet elapsed since the Roman449Pontiffs were under subjection to the emperors, and no pontiff was elected without the emperor’s authority. An occasion of innovating on this order was given to Gregory VII. by Henry IV., a giddy and rash man, of no prudence, great audacity, and a dissolute life. When he had the whole bishoprics of Germany in his court partly for sale,and partly exposed to plunder, Hildebrand, who had been provoked by him, seized the plausible pretext for asserting his claim. As his cause seemed good and pious, it was viewed with great favour, while Henry, on account of the insolence of his government, was generally hated by the princes. At length Hildebrand, who took the name of Gregory VII., an impure and wicked man, betrayed his sinister intentions. On this he was deserted by many who had joined him in his conspiracy. He gained this much,however, that his successors were not only able to shake off the yoke with impunity, but also to bring the emperors into subjection to them. Moreover, many of the subsequent emperors were liker Henry than Julius Cæsar. These it was not difficult to overcome while they sat at home sluggish and secure, instead of vigorously exerting themselves, as was most necessary, by all legitimate means to repress the cupidity of the pontiffs. We see what colour there is for the grand donation of Constantine,by which the Pope pretends that the western empire was given to him. |
13. Indien verder iemand vraagt naar de tijd, wanneer die verzonnen heerschappij begonnen is op te duiken: er zijn nog geen vijfhonderd jaren verlopen sinds de tijd, dat de pausen nog onderworpen waren aan de vorsten en de paus niet gekozen werd zonder het gezag van de keizer. De gelegenheid om deze orde te veranderen is aan Gregorius VII gegeven door keizer Hendrik IV, een lichtzinnig en roekeloos man, iemand zonder beleid en van grote vermetelheid en van een ongebonden levenswijze. Want daar hij de bisdommen van gans Duitsland aan zijn hof deels te koop, deels tot buit beschikbaar had, heeft Hildebrand (Gregorius VII), die door hem getergd was, dat als een schoonschijnend voorwendsel aangegrepen, om zich te wreken. En aangezien hij een goede en vrome zaak scheen te behartigen, werd hij door veler gunst geholpen. Bovendien was Hendrik wegens zijn overmoedige wijze van besturen bij de meeste vorsten gehaat. Eindelijk heeft Hildebrand, die zich Gregorius VII noemde, daar hij een onrein en slecht man was, de boosheid zijns harten aan de dag gelegd. En dat is de oorzaak geweest, waarom hij door velen, die met hem saamgezworen hadden, in de steek gelaten werd. Maar toch heeft hij dit bewerkt, dat het zijn opvolger ongestraft vrijstond niet alleen het juk af te werpen, maar ook de keizers aan zich onderworpen te maken. Hier is nog bijgekomen, dat er daarna vele keizers geweest zijn, die meer op Hendrik geleken dan op Julius Caesar: en die te onderwerpen was niet moeilijk, daar ze, zich om niets bekommerend en werkeloos thuis bleven zitten, juist wanneer het het meest nodig was de begeerten der pausen door hun kracht en met wettelijke middelen te onderdrukken. We zien, met welk een schijn die fraaie schenking van Constantijn omgeven is, door welke de paus voorgeeft, dat hem het Westerse rijk geschonken is. |
13. Wenn jemand übrigens nach der Zeit fragt, seit der diese selbsterdachte (weltliche) Herrschaft (der Päpste) aufgekommen ist, so ist zu sagen: es sind noch nicht fünfhundert Jahre her, da verharrten die Päpste noch im Gehorsam gegen die Fürsten und da wurde kein Papst ohne Einwilligung des Kaisers gewählt. Eine Gelegenheit, diese Ordnung abzuändern, bot Gregor dem Siebenten der Kaiser Heinrich, seines Namens der vierte, ein leichtsinniger und unbesonnener Mann, ohne Bedachtsamkeit, von großer Verwegenheit und von unordentlichem Lebenswandel. Da dieser nun an seinem Hofe die Bistümer von ganz Deutschland teils zum Verkauf bot, teils auch dem Raub aussetzte, so benutzte Hildebrand, der von ihm geärgert worden war, einen Beifall erweckenden Vorwand, um sich zu rächen. Weil er aber eine gute und fromme Sache zu betreiben schien, so fand er in der Gunst vieler Leute Unterstützung. Auch war Heinrich im übrigen wegen seiner reichlich überheblichen Regierungsweise den meisten unter den Fürsten verhaßt. Schließlich ließ Hildebrand, der sich (als Papst) Gregor VII. nannte, als ein unsauberer und nichtsnutziger Mann die Bosheit seines Herzens offen hervortreten, und das war die Ursache dazu, daß er von vielen, die mit ihm gemeinsame Sache gemacht hatten, im Stich gelassen wurde. Trotzdem hat er es erreicht, daß seine Nachfolger ungestraft die Möglichkeit hatten, nicht nur das Joch von sich abzuschütteln, sondern auch die Kaiser von sich abhängig zu machen. Dazu kam noch, daß seither viele Kaiser dem Heinrich mehr glichen als dem Julius Caesar. Diese Kaiser zu unterwerfen war nicht schwierig, weil sie zu Hause saßen und sorglos und lässig alle Dinge fahren ließen, während es doch höchst notwendig war, die Gier der Päpste mit Tatkraft und mit rechtmäßigen Mitteln niederzuhalten. 839 Wir sehen also, mit was für einer Farbe jene berühmte „Konstantinische Schenkung“ überstrichen ist, von der der Papst so tut, als sei ihm durch sie das westliche (weströmische) Reich übergeben worden. |
13. Die manier waarop die pous die keiserlike gesag ingepalm het As iemand verder na die tydstip vra waarop hierdie fiktiewe gesag na vore begin tree het: daar het nog nie vyfhonderd jaar verloop sedert die tyd waarop pouse nog aan hulle vorste onderhorig was en geen pous sonder die gesag van die keiser aangewys is nie. Keiser Hendrik, die vierde een met hierdie naam,64 ’n ligsinnige en roekelose man wat geen oordeel nie, maar groot vermetelheid aan die dag gelê het en ’n losbandige lewe gevoer het, het aan Gregorius die sewende die geleentheid gebied om teen hierdie toestand in opstand te kom. Want toe hierdie keiser die biskopampte van die hele Duitsland gedeeltelik in sy hof te koop aangebied en gedeeltelik aan roof blootgestel het, het Hildebrand (Gregorius) wat deur hom uitgetart is, ’n aanneemlike dekmantel aangegryp om hom op die keiser te wreek. Omdat dit egter gelyk het asof hy ’n eerlike en godvrugtige saak hanteer, is hy deur die guns van baie mense gehelp. En Hendrik was andersins vanweë sy baie vermetele ryksbestuur deur die meeste vorste uiters gehaat. Onrein en goddelose mens soos hy was, het Hildebrand wat homself Gregorius die sewende genoem het, die goddeloosheid van sy geaardheid aan die lig gebring. Dit was die rede waarom dat hy deur baie wat met hom teen die keiser saamgesweer het, in die steek gelaat is. Hy het egter bewerkstellig dat sy opvolgers nie alleen straffeloos die juk (van die keiser) kon afwerp nie maar ook dat hulle die keisers aan hulle onderhorig kon maak.65 Hierby kom ook die feit dat daarna baie keisers 1518 gekom het wat meer soos Hendrik as soos Julius Caesar was.66 Daarom was dit nie moeilik om hulle onderhorig te maak nie aangesien hulle onbesorg oor alles en lui tuis bly sit het terwyl dit besonderlik noodsaaklik was om die gierigheid van die pouse met krag en wettige maniere te onderdruk. Nou kan ons sien met watter listigheid daardie voortreflike skenking van Konstantyn waarvolgens die pous hom verbeel dat die Westelike (Romeinse) ryk aan hom oorgedra is, ingeklee is! |
13. Для тех, кто желает узнать об истоках этой вымышленной императорской власти, следует заметить, что не прошло ещё и пятисот лет с тех пор, как папы были подданными императора и ни один папа не всходил на престол без воли императора. Положение изменилось при Григории VII (время понтификата: 1073-1085). Он и сам намеревался так поступить, а безрассудство императора Генриха IV предоставило ему соответствующий повод. Этот Генрих совершал множество дерзких, из ряда вон выходящих поступков, в том числе имел обыкновение продавать германские епископства или раздавать их своим придворным как добычу. Поэтому у Гильдебранда, то есть будущего папы Григория, конфликтовавшего с императором, оказался вполне благовидный предлог для мести. Под видом защитника правого и законного дела, воителя против святотатства императора он сумел привлечь себе в помощь многих. С другой стороны, император Генрих по причине дурного правления не пользовался любовью большинства князей. В конечном счёте Гильдебранд, принявший имя Григория, обнаружил свою низость и нечестие, и многие из тех, кто был с ним в заговоре, покинули его. Однако в результате своей политики он добился, что его преемники не только освободились из-под власти императора, но и подчинили его себе. К тому же случилось так, что многие императоры более походили на Генриха, чем на Юлия Цезаря, так что укротить и приручить их не составляло труда. Они предпочитали сидеть дома и беззаботно проводить время, когда следовало решительно пресечь день ото дня растущие алчные притязания пап. Итак, мы видим, что скрывается под пресловутым «Константиновым даром», на основании которого папа доказывает свои права на обладание Западной империей.
|
14. Interea temporis non cessarunt Pontifices, nunc fraude, nunc perfidia, nunc armis, in alienas ditiones invadere: urbem quoque ipsam, quae tunc libera erat, ante annos centum circiter et triginta in potestatem suam redegerunt3: donec in eam potentiam venerunt quam hodie obtinent: et pro qua vel retinenda vel augenda Christianum orbem ita ducentis annis || (coeperant enim antequam sibi raperent urbis dominatum) || turbarunt ut propemodum perdiderint. Olim quum sub Gregorio bonorum Ecclesiasticorum custodes manum iniicerent praediis quae censebant Ecclesiae esse, ac fiscali more titulos imprimerent in signum vendicationis, Gregorius coacto Episcoporum concilio, graviter in morem illum profanum invectus, rogavit annon pro anathemate haberent clericum qui sua sponte inscriptione tituli possessionem aliquam occupare tentaret: similiter Episcopum, qui id vel fieri praeciperet, vel suo iniussu factum non plecteret. Omnes pronuntiarunt, Anathema [Habetur lib. 4. Registr. cap. 88]4. Si tituli inscriptione fundum vendicare, facinus est anathemate dignum in Clerico: ubi totos ducentosd annos nihil aliud meditantur Pontifices quam praelia, sanguinis effusionem, exercituum interitus, urbium direptiones, aliarum excidia, Gentium clades, vastationes regnorum, tantummodo ut alienis dominiis manum iniiciant: quae talibus exemplis puniendis sufficere possunt anathemata? || Certe nihil eos minus quaerere quam Christi gloriam minime obscurum est. Nam si in universum quicquid habent secularis potestatis sponte resignent, nullum gloriae Dei, nullum sanae doctrinae, nullum Ecclesiasticae salutis periculum vertiture; || sed una dominandif cupiditate 210 caeci ac praecipites feruntur: quia nihil salvum esse putant nisi cum austeritate (ut Propheta ait) et cum potentia imperent [Ezech. 34. a. 4]. |
14. Depuis ce temps-là les Papes n’ont jamais cessé de chasser tousjours, pour prendre en leurs filets seigneuries et jurisdictions, et occuper le bien d’autruy, maintenant par fines cauteles, maintenant par desloyauté, maintenant par guerres: mesmes en la fin ils ont reduit en leur subjection la ville de Rome, laquelle estoit tousjours demeurée en sa liberté: et cela fut fait il n’y a encore que cent et trente ans, ou environ. Bref, ils ont tousjours continué à s’augmenter, jusques à ce qu’ils ont monté en la puissance laquelle ils obtiennent aujourdhuy: pour laquelle maintenir et augmenter, ils ont ja par l’espace de deux cens ans (car ils avoyent commencé devant qu’usurper la domination sur la ville) tellement troublé la chrestienté, qu’ils l’ont quasi du tout destruite. Il advint du temps de sainct Gregoire, que les gouverneurs des biens Ecclesiastiques se mirent par force en possession actuelle de quelques biens qui appartenoyent à l’Eglise, mettant l’armoirie en signe de vendication, à la coustume des Princes: sainct Gregoire ayant assemblé un Concile provincial, reprint asprement ceste façon profane. Il demanda aux assistans s’ils ne tenoyent point pour excommunié un homme d’Eglise qui attenteroit de ce faire, ou bien un Evesque qui le commanderoit ou qui le souffriroit sans en faire punition: tous respondirent que c’estoit un acte meritant excommunication.115 Or maintenant je demande: Si c’est un si grand crime d’avoir vendiqué une possession appartenante de droit à l’Eglise, seulement quand le Clergé s’entremet de ce faire par sa propre authorité, combien faudroit il d’excommunications pour suffisamment punir les Papes, qui desja par l’espace de cinq cens ans ne machinent antre chose que guerres, effusion de sang, meurtres d’armées, pillages ou saccagemens de viles, destructions de peuples, ruines de royaumes, seulement pour attraper à eux les biens d’autruy? Certes c’est chose claire qu’ils ne cherchent rien moins que la gloire de Christ: Car quand ils resigneroyent de leur bon gré toute la puissance seculiere qu’ils ont, et s’en demettroyent, cela n’emporteroit nul prejudice ny à la gloire de Dieu, ny à la vraye doctrine, ny au salut de l’Eglise. Mais ils sont enragez d’une cupidité desbridée de dominer: et pour ceste cause pensent que tout soit perdu, sinon qu’ils dominent en rigueur et se faisans craindre, comme dit le Prophete Ezechiel (Ezech. 34:4). |
14. From that period the pontiffs have never ceased encroaching on the jurisdictions, and seizing on the territories, of others, sometimes employing fraud, sometimes treachery, and sometimes open war; even the city of Rome itself, which till then was free, about a hundred and thirty years ago was compelled to submit to their dominion; in short, they proceeded to make continual advances, till they attained the power which they at present possess, and for the retention or augmentation of which, they have now, for the space of two hundred years, (for they had begun before they usurped the government of the city,) so disturbed and distracted the Christian world, that they 408have brought it to the brink of ruin. In the time of Gregory the First, when the guardians of the ecclesiastical property seized for themselves the lands which belonged to the Church, and, according to the custom of princes, set up their titles and armorial bearings on them in token of their claim, Gregory assembled a provincial council of bishops, in which he severely inveighed against that profane custom, and asked whether they would not excommunicate any ecclesiastic who should attempt the seizure of property by the inscription of a title, or even any bishop who should direct such a thing to be done, or if done without his direction, should not punish it. They all pronounced that every such offender should be excommunicated. But if claiming a field by the inscription of a title, be a crime deserving of excommunication in a priest,—when for two whole centuries the pontiffs have been meditating nothing but wars, effusion of blood, slaughter of armies, storming and pillaging cities, the destruction of nations, the devastation of kingdoms, for the sole purpose of seizing the dominions of others,—what excommunications can be sufficient for the punishment of such examples? It is clear beyond all doubt, that the glory of Christ is the object furthest from their pursuit. For if they voluntarily resign all the secular power which they possess, no danger will result to the glory of God, to sound doctrine, or to the safety of the Church; but they are infatuated, and stimulated by the mere lust of dominion; and consider nothing as safe, unless, as the prophet says, “they rule with force and with cruelty.”1042 |
14. By what acts they seized on Rome and other territories. Disgraceful rapacity. Meanwhile the pontiff ceased not, either by fraud, or by perfidy, or by arms, to invade the dominions of others. Rome itself, which was then free, they, about a hundred and thirty years ago, reduced under their power. At length they obtained the dominion which they now possess, and to retain or increase which, now for two hundred years (they had begun before they usurped the dominion of the city) they have so troubled the Christian world that they have almost destroyed it. Formerly, when in the time of Gregory, the guardians of ecclesiastical property seized upon lands which they considered to belong to the Church, and, after the manner of the exchequer, affixed their seals in attestation of their claim, Gregory having assembled a council of bishops, and bitterly inveighed against that profane custom, asked whether they would not anathematise the churchman who, of his own accord, attempted to seize some possession by the inscription of a title, and in like manner, the bishop who should order it to be done, or not punish it when done without his order. All pronounced the anathema. If it is a crime deserving of anathema for a churchman to claim a property by the inscription of a title—then, now that for two hundred years, the pontiffs meditate nothing but war and bloodshed, the destruction of armies, the plunder of cities, the destruction or overthrow of nations, and the devastation of kingdoms, only that they may obtain possession of the property of others—what anathemas can sufficiently punish such conduct? Surely it is perfectly obvious that the very last thing they aim at is the glory of Christ. For were they spontaneously to resign every450portion of secular power which they possess, no peril to the glory of God, no peril to sound doctrine, no peril to the safety of the Church ensues; but they are borne blind and headlong by a lust for power, thinking that nothing can be safe unless they rule, as the prophet says, “with force and with cruelty” (Ezek. 34:4). |
14. Sinds die tijd hebben de pausen niet opgehouden nu eens door bedrog, dan weer door trouweloosheid, een andermaal door de wapenen het gezag van anderen aan zich te trekken; ook de stad Rome zelf, die toen vrij was, hebben zij voor ongeveer honderddertig jaren onder hun macht gebracht; totdat ze tot die macht gekomen zijn, die ze tegenwoordig bezitten, en om welke te behouden of te vermeerderen zij de Christenwereld tweehonderd jaar lang (want ze waren al begonnen, voordat ze de heerschappij over de stad aan zich trokken) zo beroerd hebben, dat ze haar bijna ten onder hebben gebracht. Oudtijds, toen onder Gregorius1 de bewaarders der kerkelijke goederen de hand legden op landgoederen, die, naar hun oordeel, van de kerk waren, en, evenals dat bij staatseigendommen gebeurt, er titels op legden ten teken van de aanspraak op het eigendomsrecht, heeft Gregorius een concilie van de bisschoppen bijeengeroepen, is heftig uitgevaren tegen die onheilige wijze van doen, en heeft gevraagd of ze een geestelijke niet voor verbannen hielden, die uit eigen beweging, door het opschrijven van een titel van eigendom enige bezitting in beslag trachtte te nemen; evenzo de bisschop, die gebood dat te doen, of het, wanneer het tegen zijn bevel gedaan was, niet strafte. Allen verklaarden, dat zo iemand verbannen was. Indien het in een geestelijke een misdaad is, de verbanning waardig, wanneer hij door het opschrijven van een titel aanspraak maakte op de eigendom van een stuk grond, welke verbanningen kunnen dan voldoende zijn tot het straffen van de daden der pausen, waar dezen tweehonderd jaren lang op niets anders zinnen dan op oorlogen, bloedvergieten, vernietiging van legers, plundering van steden, vernieling van andere steden, nederlagen van volkeren, verwoesting van rijken, alleen om op de eigendommen van anderen de hand te leggen? Ongetwijfeld is het geenszins onduidelijk, dat ze niets minder zoeken dan de eer van Christus. Want indien ze in 't geheel al de wereldse macht, die ze hebben, uit eigen beweging prijs gaven, dan loopt noch de eer van God, noch de gezonde leer, noch het heil der kerk enig gevaar, maar alleen door de begeerte om te heersen worden zij in verblindheid meegesleurd: want ze menen, dat niets behouden blijft, tenzij zij met strengheid en met geweld heersen, gelijk de profeet (Eze. 34:4) zegt. |
14. In der Zwischenzeit haben die Päpste nicht davon abgelassen, bald mit Betrug, bald mit Treulosigkeit, bald mit Waffengewalt in fremde Herrschaft einzubrechen; auch haben sie die Stadt Rom selbst, die damals noch frei war, vor etwa hundertunddreißig Jahren unter ihre Gewalt gebracht, bis sie schließlich zu der Macht gelangt sind, die sie heute innehaben und zu deren Aufrechterhaltung und Vergrößerung sie den christlichen Erdkreis zweihundert Jahre lang - denn sie haben damit begonnen, ehe sie sich die Herrschaft über die Stadt Rom raubten - derart durcheinandergebracht haben, daß sie ihn darüber beinahe zugrunde richteten. Als einst unter Gregor (I.) die Hüter des kirchlichen Besitzes an Güter, die nach ihrer Meinung der Kirche gehörten, die Hand legten und ihnen nach der Gepflogenheit behördlicher Besitzverwaltung eine Inschrift zum Zeichen des Eigentumsanspruchs aufprägten, da berief Gregor ein Konzil der Bischöfe zusammen, fuhr mit scharfem Tadel gegen dieses weltliche Verfahren los und fragte, ob sie denn einen Kleriker, der es unternommen habe, aus eigenem Antrieb durch Aufprägung einer Inschrift ein Besitztum mit Beschlag zu belegen, nicht für gebannt hielten, und ebenso einen Bischof, der zu solchem Geschehnis den Auftrag gegeben oder es, wofern es gegen seinen Befehl gegangen sei, nicht bestraft habe. Auf diese Frage hin erklärten alle Bischöfe: solch ein Mensch ist gebannt! (Gregor I., Brief V,57a). Wenn es bei einem Kleriker eine Schandtat ist, die den Bannfluch verdient, durch Aufprägung einer Inschrift den Eigentumsanspruch auf ein Grundstück zu erheben - wieviel Bannflüche können dann wohl zureichend sein, um solche Maßregeln zu bestrafen, wie sie die Päpste getroffen haben, die diese ganzen zweihundert Jahre lang nach nichts anderem getrachtet haben als nach Krieg und Blutvergießen, nach der Vernichtung von Kriegsheeren, nach der Ausplünderung und der Zerstörung von Städten, nach der Niederwerfung von Völkern und der Verwüstung von Königreichen, und das alles nur, um an fremde Herrschaft die Hand legen zu können? Jedenfalls ist es so deutlich wie nur möglich, daß sie nichts weniger suchen als die Ehre Christi. Denn wenn sie freiwillig auf schlechterdings alles verzichteten, was sie an weltlicher Gewalt besitzen, so würde dadurch die Ehre Gottes, die gesunde Lehre und das Heil der Kirche keinerlei Gefahr laufen. Aber sie werden allein von der Herrschsucht blind und jäh dahingerissen, weil sie meinen, es könne nichts wohl stehen, wenn sie nicht mit Härte, wie der Prophet sagt (Ez. 34,4), und mit Gewalt das Regiment ausübten. |
14. Die vestiging van Rome as hoofstad van die kerk Intussen het die pouse nie opgehou om nou met bedrog, dan weer met verraad, en dan met wapengeweld ander se gebiede binne te val nie. Hulle het Rome self wat destyds ’n vry stad was, ook omirent ’n honderd en dertig jaar gelede aan hulle mag onderwerp totdat hulle die magtige posisie bereik het wat hulle vandag het. Om dit te behou of te laat toeneem, het hulle die Christelike wêreld tweehonderd jaar lank - hulle het trouens daarmee begin nog voordat hulle beheer oor Rome vir hulleself geroof het -, so in beroering gebring dat hulle dit amper verlore laat gaan het. Destyds onder Gregorius het die bewakers van die kerk se besittings sekere eiendomme met geweld oorgeneem omdat hulle van mening was dat dit aan die kerk behoort, en volgens gebruik van die staatskas het hulle die titelakte as ’n teken van die verkoop daarvan daarop afgedruk. Daarop het Gregorius ’n vergadering van die biskoppe belê, heftig teen hierdie onheilige optrede te velde getrek en gevra of hulle nie een van die geestelikes wat probeer het om uit eie beweging deur die aantekening van die titelakte die een of ander besitting in die hande te kry, as vervloek moes beskou nie; en net so ook in die geval van ’n biskop wat gelas het dat so iets moet gebeur, en as dit gebeur het sonder dat hy dit beveel het, dat hy die oortreder moes straf. Almal het verklaar: “Dit is vervloek”.67 As dit dan ’n misdaad is wat in die geval van die geestelikes die banvloek verdien om ’n stuk grond bloot deur die aantekening van die titelakte aan te koop, watter banvloek kan voldoen om die volgende soort voorbeelde te straf: wanneer pouse vir ’n hele tweehonderd jaar lank oor niks anders gedink het as oorloë, bloedvergieting, die dood van leërs, plundering van stede en ander vorms van verwoesting, rampe van volkere, en vernietiging van koninkryke so lank hulle net hulle hande aan die eiendom van ander kon slaan nie? Dit is beslis glad nie duister dat hulle nie Christus se 1519 heerlikheid soek nie! As hulle immers vrywillig van al die wêreldse mag wat hulle het, afstand sou doen, verkeer God se heerlikheid, die gesonde leer en die saligheid van die kerk in geen gevaar nie. Hulle word egter blindelings en hals oor kop deur een begeerte, naamlik om te heers, meegesleur. Hulle dink trouens dat niks veilig is tensy hulle met strengheid (soos die profeet sê) en met mag heers nie.68 |
14. С тех пор папы не прекращают охоту за сеньориальными и юрисдикционными правами, прибирая к рукам чужие владения при помощи то хитроумных уловок, то беззакония или войны. В конце концов им удалось подчинить себе даже город Рим, издавна хранивший свою свободу. И это произошло всего лишь сто тридцать лет назад, или около того (при папе МартинеV (Колонна) в 1420 г.). Короче говоря, постепенно папы поднимались всё выше, пока не достигли нынешней власти. Ради сохранения и увеличения этой власти они на протяжении вот уже двухсот лет (ибо это началось ещё до подчинения ими города Рима) сеют смуту в христианском мире, доведя его почти до полного разрушения. Во времена св. Григория бывали случаи, когда распорядители церковного имущества по примеру светских правителей помечали его гербом как достояние Церкви. Св. Григорий на одном из поместных соборов сурово осудил этот мирской обычай. Он спросил присутствующих, не следует ли считать отлучённым от Церкви церковнослужителя, который совершил бы подобное, или отдавшего такой приказ епископа, или того, кто это допустит и не покается. Все ответили, что такой поступок заслуживает отлучения (Григорий Великий. Свод Посланий. Приложение V (MPL, LXXII, 1335)). Спрашивается: если уже предъявление клиром претензий на владение, по праву принадлежащее Церкви, является таким тяжким преступлением, то сколько же надобно отлучений, чтобы по заслугам покарать пап? Ведь в течение пятисот лет по их наущению вспыхивают войны, кровопролития, гибнут армии, уничтожаются страны и народы - и всё это ради одной цели: завладеть чужим имуществом! Очевидно, что менее всего они ищут славы Христу. Если бы они добровольно отказались от всей принадлежащей им светской власти, от этого не пострадали бы ни слава Божья, ни истинное учение, ни здоровье Церкви. Но их сжигает безумная жажда власти, и поэтому им кажется, что всё потеряно, если только они не правят с насилием и жестокостью, по слову пророка Иезекииля (Иез 34:4).
|
15. | Iurisdictioni annexa est immunitas quam sibi sumunt Clerici Romanenses. Rem enim indignam esse putant si in causis personalibus coram civili iudice respondeant: atque in eo positam esse arbitrantur Ecclesiae tum libertatem tum dignitatem, si communibus iudiciis ac legibus eximantur1. Atqui veteres Episcopi, qui alias in asserendo Ecclesiae iure rigidissimi erant, nihil laedi se ac suum ordinem iudicarunt si subiicerentura. Pii quoque Imperatores, nullo reclamante, ad sua tribunalia, quoties opus erat, Clericos semper vocarunt. Sic enim loquitur Constantinus in Epistola ad Nicomedenses, Siquis Episcoporum inconsulte tumultuatus sit, ministri Dei, hoc est, mea exequutione, illius audacia coercebitur [Refertur lib. 1. Theodoriti, cap. 20]2. Et Valentinianusb, Boni Episcopi potentiae Imperatoris non obloquuntur: sed syncere et Dei magni Regis mandata custodiunt et nostris legibus parent [lib. 4 Theodorit. cap. 8]3. Hoc sine ulla controversia tunc erat omnibus persuasum. Ecclesiasticae quidem causae ad Episcopale iudicium referebantur. Quemadmodum siquis Clericus nihil in leges deliquisset, c Canonibus tantum reus agebatur: non citabatur ad commune tribunal: sed Episcopum habebat in ea causa iudicem. Similiter si fidei quaestio agitabatur, aut quae ad Ecclesiam proprie pertineret, cognitio deferebatur Ecclesiae. Sic intelligendum est quod scribit Ambrosius ad Valentinianum: Augustae memoriae pater tuus non modo sermone respondit, sed legibus quoque sanxit, in causa fidei eum iudicare debere qui nec munere sit impar, nec iure dissimilis [Epist. 32]4. Item, Si Scripturas aut vetera exempla intuemur, quis est qui abnuat, in causa fidei, in causa (inquam) fidei Episcopos solere de Imperatoribus Christianis, non Imperatores de Episcopis iudicare? 5 Item: Venissem, Imperator, ad consistorium tuum, si me vel Episcopi, vel populus ire passus foret: dicentes, causam fidei in Ecclesia coram populo debere tractari6. Contendit quidem spiritualem causam, hoc est, religionis, ad civile forum non esse trahendam ubi profanae 211 controversiae agitantur. Merito in hac re eius constantiam laudant omnes. Et tamen in bona causa eo usque progreditur, ut si ad vim et manum ventum fuerit, cessurum se dicat. Volens, inquit, locum mihi commissum non deseram: coactus repugnare non novi, arma enim nostra preces sunt et lachrymae [Homil. de basilic, tradendis]1. Observemus singularem sancti hominis moderationem ac prudentiam cum animi magnitudine fiduciaque coniunctam. Iustina Imperatoris mater, quia in partes Arrianorum pertrahere eum non poterat, expellere ab Ecclesiae gubernatione moliebatur. Atque id futurum erat, si in palatium ad causam dicendam vocatus venisset. Negat igitur Imperatorem idoneum esse cognitorem tantae controversiae2. Id quod et illius temporis necessitas postulabat, et ipsa etiam perpetua rei natura. Moriendum enim sibi potius iudicabat, quam ut tale exemplum ad posteros, se consentiente, transmitteretur: et tamen si vis afferatur, de resistendo non cogitat. Negat enim id episcopale esse, fidem et Ecclesiae ius armis tueri. Caeterum in aliis causis quidvis se facere paratum ostendit quod iusserit Imperator. Si tributum petit, non negamus, inquit: agri Ecclesiae tributum solvunt. Si agros petit, potestatem habet vendicandi: nemo nostrum intervenit3. In eum modum loquitur et Gregorius, Serenissimi, inquit, domini animum non ignoro, quod se in causis Sacerdotalibus miscere non soleat: ne nostris in aliquo peccatis gravetur [Lib. 3. epist. 20]4. Non generaliter a Sacerdotibus iudicandis excludit Imperatorem: sed certas causas esse dicit quas Ecclesiastico iudicio relinquere debeat. |
15. A la jurisdiction est conjointe l’immunité, de laquelle se glorifie le Clergé romain. Car il leur semble advis qu’on leur feroit tort et injure, de les faire venir devant un juge terrien en causes personnelles: et pensent que tant la liberté que l’honneur de l’Eglise gist en cela, qu’ils soyent exempts de la justice commune. Or les Evesques anciens, qui autrement estoyent assez grans zelateurs à maintenir le droit de l’Eglise, n’ont point estimé que leur droit fust aucunement amoindry, s’ils estoyent sujets aux juges laics, quant aux causes civiles. Et de fait, les Empereurs Chrestiens ont tousjours usé, sans contredit, de leur puissance sur le Clergé. Car voicy comme parle Constantin aux Evesques de Nicomedie: Si quelcun des Evesques fait quelque trouble par sa folie, son audace sera reprimée par la main du ministre de Dieu: c’est à dire par la mienne.116 Et Valentinien dit ainsi en quelque Epistre: Les bons Evesques ne detractent point de la puissance de l’Empereur mais de bon cœur gardent les commandemens de Dieu souverain Roy, et obeissent à noz ordonnances.117 Brief, cela estoit persuadé à chacun de ce temps-là, sans aucune difficulté. Il est bien vray que les causes Ecclesiastiques estoyent reservées au jugement de l’Evesque et des Prestres: Comme pour exemple, si quelque clerc n’eust rien commis contre les loix, mais seulement eust delinqué en son office, il n’estoit point adjourné au tribunal commun, mais avoit son Evesque pour juge. Semblablement s’il y avoit quelque controversie et quelque question de la foy, ou autre qui appartinst proprement à l’Eglise, icelle en cognoissoit. Et faut ainsi entendre ce qu’escrit sainct Ambroise à l’Empereur Valentinien: Feu vostre Pere, dit-il, de bonne memoire, non seulement a respondu de bouche, mais a aussi ordonné par edicts, que des differens de la foy, ceux en devoyent juger qui auroyent l’office et la dignité. Item, Si nous regardons tant l’Escriture que les exemples anciens, qui est-ce qui niera qu’en cause de la foy les Evesques doyvent juger des Empereurs Chrestiens, et non pas les Empereurs des Evesques? Item, Je fusse venu à vostre Consistoire, Sire, si les Prestres et le peuple l’eussent permis, disans qu’une cause de la foy se doit traiter en l’Eglise en la presence du peuple.118 En ces passages il maintient bien qu’une cause spirituelle, c’est à dire touchant la Chrestienté, ne se doit point tirer en justice terrienne, où se debattent les causes profanes du monde: et en cela il n’y a nul qui ne loue et ne prise sa constance. Toutesfois encore qu’il ait bon droit, si est-ce qu’il proteste que quand l’Empereur y viendroit par force, il voudroit ceder: Je ne quitteray, dit-il, jamais de mon gré le lieu qui m’est commis: mais si je suis contraint, je ne say que c’est de repugner. Car noz armes sont prieres et larmes.119 Notons comment ce sainct personnage use d’une singuliere prudence et moderation, avec sa constance et hardiesse. Justine mere de l’Empereur, d’autant qu’elle ne le pouvoit attirer à l’heresie des Arriens, s’efforçoit de le faire deposer: et fust venue à bout de son entreprise, s’il fust venu au palais imperial pour demener là sa cause. Il nie donc que l’Empereur soit juge competent d’une si haute matiere: ce que la necessité du temps requeroit, et comme aussi la verité est. Car il avoit ce jugement, que plustost il devoit mourir, que de souffrir qu’un tel exemple fust introduit en l’Eglise par son consentement: et toutesfois si on y eust procedé par violence il n’eust point volu resister. Car il dit qu’il n’appartient point à un Evesque de maintenir par armes la foy et le droit de l’Eglise. Quant est des autres affaires seculiers, il proteste d’estre prest à faire ce que l’Empereur luy voudra commander: S’il demande quelque tribut, dit-il, nous ne luy refusons point: les possessions de l’Eglise payent tribut. S’il demande mesme le fond, il a la puissance de le prendre: nul de nous ne s’y opposera. Sainct Gregoire aussi parle en semblable maniere: Je say bien, dit-il, l’affection de nostre tresbon seigneur l’Empereur, qu’il n’a point accoustumé de s’entremettre des causes appartenantes aux prestres, de peur d’estre chargé de noz pechez.120 Il n’exclud pas du tout l’Empereur qu’il n’ait à juger sur les Prestres: mais seulement remonstre qu’il y a quelques causes, lesquelles il doit reserver au jugement Ecclesiastique. |
15. With jurisdiction is connected the immunity which the Roman ecclesiastics arrogate to themselves. For they consider it a degradation for them to appear before a civil judge in personal causes, and they imagine the liberty and dignity of the Church to consist in their exemption from the common judicature and laws. But the ancient bishops, who in other respects were the most rigid assertors of the rights of the Church, esteemed it no injury to themselves, or to their order, to be subject to lay judges in civil causes. The pious emperors also, without any opposition, always summoned the clergy before their tribunals, whenever necessity required it. For this is the language of Constantine, in his epistle to the bishops of Nicomedia: “If any bishop excite any disturbance by his indiscretion, his presumption shall be restrained by the authority of the minister of God, that is, by mine.” And Valentinian says, “Good bishops never traduce the power of the emperor, but sincerely observe the commands of God, the sovereign King, and obey our laws.” At that time this principle was universally admitted, without any controversy. Ecclesiastical causes were 409referred to the judgment of the bishop. As for example, if any ecclesiastic had committed no crime against the laws, but was only charged with offending against the canons, he was not summoned to the common tribunal, but was judged by the bishop. In like manner, if a question was agitated respecting an article of faith, or any other subject properly belonging to the Church, to the Church the cognizance of it was committed. In this sense is to be understood what Ambrose writes to the emperor Valentinian: “Your father, of august memory, not only answered verbally, but also ordained by edicts, that, in a cause relating to faith, he ought to judge, who is not disqualified by office or dignity.” Again: “If we regard the Scriptures or ancient examples, who will deny that in a cause of faith,—I say, in a cause of faith,—it is customary for bishops to judge of Christian emperors, and not emperors of bishops?” Again: “I would have come to your consistory, sire, if either the bishops or the people would have suffered me to go; but they say, that a cause of faith ought to be discussed in the Church, in the presence of the people.” He contended that a spiritual cause—that is, a cause affecting religion—ought not to be carried into a civil court, where secular controversies are agitated; and his constancy in this respect has been universally and justly applauded. Yet, notwithstanding the goodness of his cause, he went no further than to declare, that if the emperor proceeded to employ force, he would submit. He says, “I will not voluntarily desert the station committed to me: in case of compulsion, I know not how to resist, for our arms are prayers and tears.” Let us observe the singular combination of moderation and prudence with magnanimity and confidence in this holy man. Justina, the mother of the emperor, because she could not induce him to join the Arians, endeavoured to deprive him of his bishopric. And she would have succeeded in her attempts, if, in compliance with the summons, he had gone to the palace of the emperor to plead his cause. Therefore he denied the emperor to be a competent judge of so important a controversy; and this was necessary both from the circumstances of that time, and from the invariable nature of the subject itself. For he was of opinion, that it was his duty to suffer death rather than, by his consent, to permit such an example to be transmitted to posterity; and yet in case of violence being employed, he cherished not a thought of resistance. For he denied it to be compatible with the character of a bishop to defend the faith and privileges of the Church by arms; but in other cases he showed himself ready to do whatever the emperor would command. “If he demands tribute,” says he, “we do not refuse it; the lands of the Church pay tribute. If he demands the lands, he has power to take them; none of us will oppose him.” Gregory 410also speaks in a similar manner. “I am not ignorant,” he says, “of the mind of our most serene lord, that he is not in the habit of interfering in sacerdotal causes, lest he should in any respect be burdened with our sins.” He does not entirely exclude the emperor from judging priests, but observes that there are certain causes which he ought to leave to the decision of the Church. |
15. Claim of immunity from civil jurisdiction. Contrast between this pretended immunity and the moderation of the early bishops. To jurisdiction is annexed the immunity claimed by the Romish clergy. They deem it unworthy of them to answer before a civil judge in personal causes; and consider both the liberty and dignity of the Church to consist in exemption from ordinary tribunals and laws. But the ancient bishops, who otherwise were most resolute in asserting the rights of the Church, did not think it any injury to themselves and their order to act as subjects. Pious emperors also, as often as there was occasion, summoned clergy to their tribunals, and met with no opposition. For Constantine, in a letter to the Nicomedians, thus speaks:—“Should any of the bishops unadvisedly excite tumult, his audacity shall be restrained by the minister of God, that is, by my executive” (Theodoret. Lib. 1 c. 20). Valentinian says, “Good bishops throw no obloquy on the power of the emperor, but sincerely keep the commandments of God, the great King, and obey our laws” (Theodoret. Lib. 4 c. 8).This was unquestionably the view then entertained by all. Ecclesiastical causes, indeed, were brought before the episcopal court; as when a clergyman had offended, but not against the laws, he was only charged by the Canons; and instead of being cited before the civil court, had the bishop for his judge in that particular case. In like manner, when a question of faith was agitated, or one which properly pertained to the Church, cognisance was left to the Church. In this sense the words of Ambrose are to be understood: “Your father, of august memory, not only replied verbally, but enacted by law, that, in a question of faith, the judge should be one who was neither unequal from office, nor incompetent from the nature of his jurisdiction” (Ambros. Ep. 32). Again, “If we attend to the Scriptures, or to ancient examples, who can deny that in a question of faith, a question of faith, I say, bishops are wont to judge Christian emperors, not emperors to judge bishops?” Again, “I would have come before your consistory, O emperor, would either the bishops or the people have allowed me to come: they say that a question of faith should be discussed in the Church before the people.” He maintains, indeed, that a spiritual cause, that is, one pertaining to religion, is not to be brought before the civil court, where worldly disputes are agitated. His firmness in this respect is justly praised by all. And yet, though he has a good cause, he goes so far as to say, that if it comes to force and violence, he will yield. “I will not desert the post committed to me, but, if forced, I will not resist: prayers and tears are our weapons” (Ambros. Hom. de Basilic. Traden.). Let us observe the singular moderation of this holy man, his combination of prudence, magnanimity, and boldness. Justina, the mother of the emperor, unable to bring him over to the Arian party, sought to451drive him from the government of the Church. And this would have been the result had he, when summoned, gone to the palace to plead his cause. He maintains, therefore, that the emperor is not fit to decide such a controversy. This both the necessity of the times, and the very nature of the thing, demanded. He thought it were better for him to die than consent to transmit such an example to posterity; and yet if violence is offered, he thinks not of resisting. For he says, it is not the part of a bishop to defend the faith and rights of the Church by arms. But in all other causes he declares himself ready to do whatever the emperor commands. “If he asks tribute, we deny it not: the lands of the Church pay tribute. If he asks lands, he has the power of evicting them; none of us interposes.” Gregory speaks in the same manner. “I am not ignorant of the mind of my most serene lord: he is not wont to interfere in sacerdotal causes, lest he may in some degree burden himself with our sins.” He does not exclude the emperor generally from judging priests, but says that there are certain causes which he ought to leave to the ecclesiastical tribunal. |
15. Met de rechtspraak is verbonden een vrijstelling van plichten, welke de Roomse geestelijken zichzelf nemen. Want ze menen, dat het een onwaardige zaak is, indien zij in zaken, die hun persoon betreffen zich voor de burgerlijke rechter zouden moeten verantwoorden, en zij oordelen, dat zowel de vrijheid als de waardigheid der kerk daarin gelegen is, dat zij niet onderworpen zijn aan de gemene oordelen en wetten. Maar de oude bisschoppen, die in andere opzichten zeer streng waren in het handhaven van het recht der kerk, oordeelden, dat zij en hun orde niet werden gekrenkt, wanneer zij aan de wetten onderworpen waren. Ook hebben altijd de vrome keizers, zonder dat iemand zich daartegen verzette, zo dikwijls als het nodig was de geestelijken voor hun rechtbank gedaagd. Want aldus1 spreekt Constantijn in zijn brief aan de bewoners van Nicomedia: "Indien iemand der bisschoppen onberaden opschudding veroorzaakt heeft, zal zijn vermetelheid door de macht van de dienaar Gods, dat is door mijn macht, bedwongen worden." En Valentinianus zegt: "Goede bisschoppen wederspreken de macht van de keizer niet, maar zij bewaren oprecht de geboden van God, de grote Koning, en gehoorzamen onze wetten." Hiervan was toen, zonder enig tegenspreken, ieder overtuigd. Kerkelijke zaken werden onderworpen aan het oordeel van de bisschop. Gelijk wanneer een geestelijke niet tegen de wetten misdreven had, maar slechts beschuldigd werd van overtreding der canones; dan werd hij niet gedagvaard voor de gemene rechtbank, maar dan had hij in die zaak de bisschop tot rechter. Evenzo, wanneer een geloofsgeschil behandeld werd, of een zaak, die in eigenlijke zin op de kerk betrekking had, dan werd de berechting daarvan aan de kerk opgedragen. Zo is te verstaan wat Ambrosius aan Valentinianus schrijft2 : "Uw vader, verhevener gedachtenis, heeft niet alleen mondeling uitgesproken, maar ook in de wetten vastgelegd, dat in een geloofszaak diegene moet oordelen, die door zijn ambt en recht daartoe aangewezen is." Evenzo: "Indien wij de Schrift of de oude voorbeelden beschouwen, wie is er dan, die zou ontkennen, dat in de zaak des geloofs, de zaak des geloofs zeg ik, de bisschoppen plegen te oordelen over de keizers, niet de keizers over de bisschoppen?" Evenzo: "Ik zou gekomen zijn, o keizer, tot uw rechtbank, indien de bisschoppen of het volk mij hadden laten gaan, zeggende, dat de zaak des geloofs in de kerk voor het volk moet worden behandeld." Hij beweert wel, dat een geestelijke zaak, dat is een zaak der religie, niet voor de burgerlijke rechtbank moet getrokken worden, waar wereldlijke geschillen worden behandeld. Terecht prijzen allen in deze zaak zijn standvastigheid. Maar toch gaat hij in zijn goede zaak zover, dat hij zegt te zullen wijken, wanneer men kracht en geweld gaat gebruiken. "Ik zal niet met mijn wil," zegt hij3, "de mij toevertrouwde plaats verlaten; maar wanneer ik gedwongen word, weet ik geen tegenstand te bieden, want onze wapenen zijn beden en tranen." Laat ons letten op de bijzondere matigheid en verstandigheid van de heilige man, verbonden met grootheid van ziel en vertrouwen. Justina, de moeder van de keizer, deed haar best om hem uit de regering der kerk te verdrijven, omdat ze hem niet kon overhalen tot de partij der Arianen. En dit zou gebeurd zijn, als hij, toen hij naar het paleis geroepen werd om zijn zaak te bepleiten, gekomen was. Hij ontkent dus, dat de keizer geschikt is om een zo groot geschil te berechten. Dit eiste zowel de nood van die tijd, als ook de immer blijvende natuur der zaak zelf. Want hij oordeelde, dat hij liever moest sterven, dan dat zulk een voorbeeld met zijn toestemming aan het nageslacht zou worden overgeleverd; en toch denkt hij er niet over zich te verzetten, wanneer geweld wordt gebruikt. Want hij zegt, dat het de bisschop niet past het geloof en het recht der kerk met de wapenen te beschermen. Maar in andere zaken betoont hij zich bereid alles te doen, wat de keizer beveelt. "Indien hij schatting eist," zegt hij, "weigeren wij niet: de landerijen der kerk betalen schatting. Eist hij landerijen, hij heeft de macht om daarop aanspraak te maken: niemand onzer gaat daartegen in." Op dezelfde wijze spreekt ook Gregorius4. "Ik ken zeer goed," zegt hij, "het gemoed van onze genadige heer, dat hij zich niet pleegt in te laten met de zaken der priesters: opdat hij niet in enig opzicht bezwaard worde met onze zonden." Hij sluit de keizer niet in het algemeen uit van het oordelen der priesters; maar hij zegt dat er bepaalde zaken zijn, die hij aan het oordeel der kerk moet overlaten. |
15. Das weltliche Eigenrecht der römischen Kleriker Mit der Rechtsprechung verbunden ist auch die „Immunität“, die sich die römischen Kleriker anmaßen (d.h. ihre Freiheit von steuerlichen und anderen Verpflichtungen sowie im weiteren Sinne ihr „Recht“, sich weithin zivil- und auch strafrechtlich dem bürgerlichen Richter zu entziehen). Sie sind nämlich der Meinung, es sei eine ihrer unwürdige Sache, wenn sie sich in Angelegenheiten, die ihre Person betreffen, vor dem bürgerlichen Richter verantworten sollten, und glauben, die Freiheit wie auch die Würde der Kirche liege darin, daß sie von den allgemeinen Gerichten und Gesetzen ausgenommen würden. Die alten Bischöfe aber, die sonst in der Wahrung des Rechtes der Kirche sehr streng waren, haben in dieser Unterwerfung (unter die bürgerliche Gerichtsbarkeit) keinerlei Verletzung ihrer Person oder auch ihres Standes erblickt. Auch haben die frommen Kaiser, ohne daß jemand Einspruch erhob, stets Kleriker vor ihren Richterstuhl gefordert, sooft es erforderlich war. Denn Konstantin sagt in seinem Sendschreiben an die Einwohner von Nikomedia: „Wenn einer von den Bischöfen unbesonnen einen Aufruhr gemacht hat, so wird durch die Vollzugsgewalt des Dieners Gottes, das heißt: durch meine Vollzugsgewalt, seine Vermessenheit 840 in ihre Schranken verwiesen werden“ (Bei Theodoret, Kirchengeschichte I,20). Und Valentinianus sagt: „Gute Bischöfe widersprechen der Macht des Kaisers nicht, sondern aufrichtig bewahren sie Gottes, des großen Königs, Gebote und gehorchen sie unseren Gesetzen“ (Bei Theodoret, Kirchengeschichte IV,8). Diese Überzeugung hatten damals alle, ohne daß jemand Widerspruch erhob. Die kirchlichen Sachen wurden zwar vor das bischöfliche Gericht gezogen. Wenn sich also zum Beispiel ein Kleriker gegen die Gesetze nichts hatte zuschulden kommen lassen und nur nach den kirchlichen Rechtssatzungen einer Anklage verfiel, so wurde er nicht vor das allgemeine Gericht geladen, sondern hatte in dieser Sache den Bischof zu seinem Richter. Ebenso wurde die Untersuchung der Kirche übertragen, wenn eine Glaubensfrage zur Behandlung stand oder sonst eine Sache, die im eigentlichen Sinne mit der Kirche zu tun hatte. In diesem Sinne muß man verstehen, was Ambrosius an Valentinianus schreibt: „Dein Vater erhabenen Angedenkens hat nicht nur mit Worten ausgesprochen, sondern auch in Gesetzen festgelegt, daß in Glaubenssachen der urteilen soll, der durch sein Amt dazu befugt und dem Rechte nach dazu in der Lage ist“ (Brief 21,2). Ebenso schreibt er: „Wenn wir unser Augenmerk auf die Schrift oder auf die alten Beispiele lenken, wer will es dann bestreiten, daß in Glaubenssachen, ich sage: in Glaubenssachen, die Bischöfe über die christlichen Kaiser und nicht die Kaiser über die Bischöfe zu urteilen pflegen?“ (Brief 21,4). Oder wiederum: „Ich wäre, mein Kaiser, vor deinen Richterstuhl gekommen, wenn mich die Bischöfe und das Volk hätten ziehen lassen. Die sagten aber, eine Glaubenssache müsse in der Kirche vor versammeltem Volke zur Verhandlung kommen“ (Brief 21,17). Er behauptet zwar, daß eine geistliche, das heißt eine Religionssache, nicht vor das bürgerliche Gericht gezogen werden darf, wo weltliche Streitigkeiten zur Verhandlung kommen. In dieser Sache findet seine Standhaftigkeit verdientermaßen allseitiges Lob. Und doch geht er in seiner guten Sache so weit, daß er erklärt, er wolle weichen, wenn es zu Gewalt und Zwangsausübung kommen sollte. „Freiwillig“, sagt er, „werde ich das mir anvertraute Amt nicht verlassen; werde ich aber gezwungen, so weiß ich mich nicht zu widersetzen; denn unsere Waffen sind Gebete und Tränen“ (Predigt gegen Auxentius 1.2). Beachten wir die einzigartige Mäßigung und Weisheit dieses Mannes, die sich mit Hochgemutheit und Zuversicht verbindet! Justina, die Mutter des Kaisers, bemühte sich, weil sie ihn nicht auf die Seite der Arianer hatte herüberziehen können, ihn aus der Leitung der Kirche zu vertreiben. Und das wäre geschehen, wenn er auf die Vorladung zur Verantwortung hin in den Palast gekommen wäre. So bestreitet er also, daß der Kaiser geeignet sei, eine so große Streitfrage richterlich zu untersuchen. Das erforderte sowohl die in jener Zeit gegebene Notwendigkeit als auch die bleibende Natur der Sache. Er kam nämlich zu dem Urteil, daß er lieber sterben sollte, als daß mit seiner Einwilligung ein solches Beispiel auf seine Nachfahren übergehen (und also auch ihnen gegenüber vielleicht angewendet werden) dürfte. Und doch sinnt er für den Fall, daß Gewalt angewendet wird, nicht auf Widerstand. Denn er bestreitet, daß es zu bischöflicher Art gehöre, den Glauben und das Recht der Kirche mit Waffengewalt zu verteidigen. Im übrigen erklärt er sich in anderen Fällen bereit, alles zu tun, was der Kaiser befiehlt. „Wenn er Steuern verlangt“, sagt er, „so verweigern wir sie nicht; die Grundstücke der Kirche entrichten die Steuer. Verlangt er Grundstücke, so hat er die Macht, auf sie Anspruch zu erheben, und keiner von uns wird dagegen angehen“ (Ebenda 33). In der gleichen Weise redet auch Gregor; er sagt: „Ich kenne sehr wohl die Gesinnung unseres allergnädigsten Herrn: er pflegt sich nicht in die priesterlichen Streitsachen einzumischen, um sich in keiner Hinsicht mit unseren Sünden zu beschweren“ (Brief IV,20). Er schließt den Kaiser nicht etwa allgemein davon aus, über Priester zu urteilen, sondern erklärt nur, daß es bestimmte Fälle gibt, die er dem kirchlichen Gericht überlassen muß. |
15. Die Roomse aanspraak op immuniteit van die wêreldse reg is ongegrond Aan die jurisdiksie is ook die vrystelling van die reg wat die Roomse geestelikes hulle aanmatig, verbind. Hulle dink trouens dat dit iets is wat hulle onwaardig is om in persoonlike sake voor ’n burgerlike regter te verskyn en hulle meen dat sowel die vryheid as die waardigheid van die kerk daarin geleë is as hulle van die gewone regbanke en wette vrygestel is.69 En tog het die biskoppe van ouds wat andersins uiters ontoegeeflik was in die toe-eiening van die kerk se reg, nie geoordeel dat hulle self of hulle orde enige skade berokken sou word as hulle daaraan onderwerp sou word nie. So dikwels dit nodig was, het godvrugtige keisers ook altyd geestelikes voor hulle regbanke gedaag sonder dat iemand daarteen beswaar gemaak het. In ’n brief aan die inwoners van Nicomedië skryf Konstantyn byvoorbeeld: “As enigeen van die biskoppe onbesonne oproer veroorsaak, sal hulle deur die dienaar van God, dit is deur my, vervolg en hulle vermetelheid aan bande gelê word”.70 En Valentinianus sê: “Goeie biskoppe is nie die mag van die keiser ongehoorsaam nie; hulle gehoorsaam sowel die gebooie van God, die magtige Koning, as ons wette”.71 Dit was destyds sonder teenspraak almal se oortuiging. Kerklike sake is weliswaar aan die regbank van biskoppe voorgelê. As ’n geestelike byvoorbeeld geen oortreding teen die wet begaan het nie, maar net skuldig was aan oortreding van die kanons, is hy nie voor die gewone regbank gedaag nie maar in die saak het ’n biskop as regter opgetree. Net so as ’n vraagstuk oor die geloof behandel is, of ’n saak wat besonderlik op die kerk betrekking gehad het, is die ondersoek daarvan aan die kerk oorgelaat. So moet ons Ambrosius se skrywe aan Valentinianus verstaan: “Jou Vader van verhewe heugenis het nie alleen skriftelik geantwoord nie, maar dit ook met wette bekragtig dat iemand wat nie in amp 1520 onopgewasse en in reg onbevoeg is nie, in geloofsake behoort te oordeel”.72 Net so: “As ons die Skrifte of dokumente van ouds ondersoek, wie is daar dan wat kan ontken dat in geloofsake, ek herhaal, in geloofsake, biskoppe gewoonlik oor Christelike keisers oordeel en nie die keisers oor die biskoppe nie”.73 Net so: “Geagte keiser, ek sou na u hof gekom het as die biskoppe en die (kerk-)volk my toegelaat het om te gaan; hulle het egter gesê dat ’n geloofsaak in die kerk voor die (kerk ) volk behandel behoort te word”.74 Hy hou vol dat ’n geestelike aangeleentheid, dit is ’n saak van die godsdiens, nie voor ’n burgerlike regbank gesleep moet word nie omdat profane geskille daar besleg word. Hierin swaai almal sy standvastigheid met reg lof toe. Nogtans gaan hy in sy goeie saak so ver dat hy kan sê dat hy sal toegee indien geweld en mag gebruik word. Hy sê: “Ek sal die taak wat aan my opgedra is, nie vrywillig verlaat nie; as ek egter gedwing word, weet ek nie hoe om weerstand te bied nie, want my wapens is gebede en trane”.75 Let op die heilige man se sonderlinge selfbeheersing en verstandigheid wat met grootgeestigheid en selfvertroue gepaard gaan. Die keiser se moeder, Justina, het haar naamlik ingespan om hom uit die kerkregering te verdryf omdat sy hom nie in die party van die Arianers kon intrek nie. Sy sou dit ook reggekry het as hy na die paleis gekom het toe hy daarheen ontbied is om sy saak te stel. Hy sê egter dat die keiser nie bevoeg is om so ’n belangrike geskilpunt te ondersoek nie.76 Die nood van die tyd sowel as die voortgesette aard van die saak het dit ook vereis. Hy was trouens van mening dat dit vir hom beter sou wees om te sterf as om so ’n voorbeeld met sy instemming aan die nageslag oor te dra. En tog het hy geen oorweging daaraan gegee om weerstand te bied indien geweld teen hom gebruik sou word nie. Hy ontken trouens dat dit biskoppe se plig is om die geloof en die kerkreg met wapens te beskerm. Verder het hy getoon dat hy bereid was om in ander sake enigiets wat die keiser beveel, te doen. Hy sê: “As hy belasting van ons vra, weier ons dit nie. Die grond van die kerk betaal belasting. As hy ons grond vra, het hy die mag om dit op te koop; geeneen van.ons tree tussenbeide nie”.77 Gregorius praat ook in dieselfde trant wanneer hy sê: “Ek is welbekend met die gesindheid van ons uiters vriendelike heerser, naamlik dat hy gewoonlik nie in sake wat die priesters aangaan, inmeng nie om te voorkom dat hy in een of ander opsig deur ons sondes beswaar sou 1521 word”.78 Hy sluit die keiser nie oor die algemeen van die beoordeling van priesters uit nie maar hy sê dat daar bepaalde sake is wat hy aan die oordeel van die kerk behoort oor te laat. |
15. С юрисдикцией связаны привилегии, на которые притязает римский клир. Они находят несправедливым и оскорбительным, чтобы личные дела служителей Церкви разбирались светским судьёй, и полагают свободу и честь Церкви в том, чтобы клир был исключён из обычного порядка судопроизводства. Между тем древние епископы, будучи ревностными защитниками прав Церкви, тем не менее не считали их умалением то обстоятельство, что в отношении гражданских дел они подлежали светскому суду. Например, император Константин беспрепятственно осуществлял свою власть над клиром. Обращаясь к епископам Никомедии, он заявляет: «Если кто-нибудь из епископов по собственному неразумию станет причиной беспорядков, его дерзость будет обуздана рукой служителя Божьего то есть моею рукой» (Феодорит. Церковная история, 19 (MPG, LXXXII, 966)). Валентиниан в одном из писем говорит: «Добрые епископы не хулят власти императора, а от чистого сердца соблюдают заповеди Бога, верховного Царя, и подчиняются нашим указам» (Там же, IV, 7 (MPG, LXXXII, 1134-1135)). Короче говоря, в то время все без исключения придерживались подобного убеждения. Что касается церковных дел, они подлежали суду епископа и пресвитеров. Например, если какой-нибудь клирик не совершал ничего противозаконного, но лишь нарушал каноны церковного служения, он не подлежал обычному суду, но был судим своим епископом. Равным образом споры, связанные с вопросами веры или другими предметами, непосредственно относящимися к компетенции Церкви, разбирались епископом. Именно так следует понимать то, что писал св. Амвросий императору Валентиниану: «Ваш покойный отец, светлая ему память, не только словом, но и письменными указами повелел, чтобы спорные вопросы относительно веры решались судом тех, кто исполняет служение и облечён саном» (Амвросий. Письма, 21, 2 (MPL, XVI, 1045)). И ещё: «Если мы обратимся к Писанию и к примерам из древности, кто станет отрицать, что в вопросах веры епископы должны судить христианских императоров, а не императоры епископов?» (Там же, 4 (MPL, XVI, 1046)). И ещё: «Я прибыл бы в вашу консисторию, если бы мне позволили пресвитеры и народ, которые говорят, что вопросы веры должны разбираться в Церкви в присутствии народа» (Там же, 17 (MPL, XVI, 1049)). Во всех этих цитатах св. Амвросий неуклонно утверждает, что дела духовные, то есть касающиеся христианской веры, не подлежат земному суду, где разбираются мирские дела. И всякий человек оценит и похвалит настойчивость св. Амвросия в этих вопросах. Однако при всём том он заявляет, что, хотя правда на его стороне, в случае применения императором силы он предпочёл бы уступить. «Я никогда не покину добровольно вверенное мне место, - говорит он, - но если меня к тому принудят, я не знаю, как сопротивляться: ведь наше оружие - молитвы и слёзы» (Амвросий. Проповедь против Авксентия, 2 (MPL, XVI, 1050)). Отметим редкое благоразумие и смирение этого святого человека, сочетающиеся с постоянством и отвагой. Юстина, мать императора, не сумела склонить его к арианской ереси и потому добивалась его низложения. И она достигла бы цели, если бы он явился в императорский дворец хлопотать о своём деле. Итак, св. Амвросий отрицает, что император может компетентно судить о столь высоком предмете. Таково было веление времени, и такова истина. Он считал, что лучше умереть, чем допустить, чтобы при его попустительстве в Церкви возник подобный прецедент. И однако в случае насилия св. Амвросий отказывается от сопротивления, говоря, что не подобает епископу отстаивать веру и право Церкви силой оружия. Что же касается мирских дел, он выражает готовность исполнить повеление императора: «Если он потребует уплатить подать, мы не станем возражать: с церковных владений уплачивается подать. Если он потребует землю, в его власти отобрать землю; никто из нас не будет этому противиться» (Амвросий, 33 (MPL, XVI, 33)). Сходным образом высказывается св. Григорий: «Мне хорошо известна склонность нашего досточтимейшего повелителя, императора, который обычно не вмешивается в дела, подлежащие суду пресвитеров, из страха обременить себя нашими грехами» (Григорий Великий. Свод посланий, IV, 20 (MPL, LXXVII, 689)). Он не отстраняет императора вообще от всякого суда над пресвитерами, а только замечает, что существуют дела, подлежащие рассмотрению исключительно церковного суда.
|
16. Atque adeo hac ipsa exceptione nihil aliud quaesierunt sancti viri, quam ne Principes minus religiosi tyrannica violentia et libidine Ecclesiam in suo munere peragendo impedirent. Neque enim improbabant siquando suam authoritatem interponerent Principes in rebus Ecclesiasticis, modo conservando Ecclesiae ordini, non turbando, disciplinaeque stabiliendae, non dissolvendae, hoc fieret. Nam quum Ecclesia cogendi non habeat potestatem, neque expetere debeat (de civili coercitione loquor) piorum Regum ac Principuma partes sunt, legibus, edictis, iudiciis religionem sustinere. Hac ratione, quum Mauricius Imperator Episcopis quibusdam mandasset ut vicinos collegas a Barbaris expulsos susciperent, eam iussionem confirmat Gregorius, 212 hortaturque ipsos ut pareant [Lib. 1. epist. 43]1. Ipse vero ab eodem admonitus ut cum Iohanne Episcopo Constantinopolitano rediret in gratiam, rationem quidem reddit cur non debeat culparia: non tamen fori secularis immunitatem iactat, quin potius se obsequentem fore promittit, quoad licebit per conscientiam: et simul hoc dicit fecisse Mauricium quod religiosum Principem deceret, quum talia Sacerdotibus praeceperat [Lib. 4. epist. 322, et 343; Lib. 7. epist. 394]. |
16. Et mesme par ceste exception les saincts personnages n’ont cherché autre chose, sinon de prevenir à ce que les Princes, qui ne seroyent pas trop bien affectionnez à la Chrestienté, n’empeschassent l’Eglise à faire son office. Car ils n’estoyent point marris si quelque fois les Princes interposoyent leur authorité en choses Ecclesiastiques, moyennant qu’ils le fissent pour conserver l’ordre de l’Eglise, non pas le troubler et pour establir la discipline, non pas la ruiner. Car d’autant que l’Eglise n’a point authorité de contraindre, et mesme ne la doit appeter (je parle de contrainte actuelle) c’est l’office des bons Princes, de maintenir la Chrestienté par bonnes loix, statuts et corrections. Suyvant ceste raison, sainct Gregoire conferme le commandement de l’Empereur Maurice, qu’il avoit fait à quelques Evesques, leur enjoignant de recevoir leurs voisins Evesques, qui avoyent esté dechassez de leurs sieges par les barbares. Saint Gregoire donc exhorte iceux Evesques à luy obeir. Et de fait, quand le mesme Empereur l’admonneste de se reconcilier avec l’Evesque de Constantinoble, il rendit bien la raison pourquoy il ne le devoit faire, sinon avec bonne condition: mais il n’allega point son immunité, pour dire qu’il fust exempt de l’authorité imperiale, aucontraire il confesse en son Epistre, que Maurice avoit fait ce qui convenoit à un Prince, en commandant aux Evesques d’estre unis ensemble: et promet de faire tout ce qu’il pourra en bonne conscience121. |
16. And even in this exception, the sole object of these holy men was to prevent the tyrannical violence and caprice of princes less favourable to religion from obstructing the Church in the discharge of its duty. For they did not disapprove of the occasional interposition of princes in ecclesiastical affairs, provided they would exert their authority for the preservation of the order of the Church, and not for the disturbance of it; for the establishment of discipline, and not for its relaxation. For as the Church neither possesses, nor ought to desire, the power to constrain,—I speak of civil coercion,—it is the part of pious kings and princes to support religion by laws, edicts, and judicial sentences. For this reason, when the emperor Mauritius commanded certain bishops to receive their neighbouring colleagues, who had been expelled from their sees by the barbarians, Gregory confirmed this command, and exhorted them to obey it. And when he himself was admonished by the same emperor to be reconciled to John, the bishop of Constantinople, he did, indeed, assign a reason why he ought not to be blamed, yet he boasted no immunity exempting him from the imperial authority, but on the contrary promised compliance as far as should be consistent with a good conscience; and at the same time acknowledged that Mauritius acted in a manner becoming a religious prince in giving such commands to the bishops. |
16. What end the early bishops aimed at in steadfastly resisting civil encroachment. And hence all that these holy men sought by this exception was, to prevent irreligious princes from impeding the Church in the discharge of her duty, by their tyrannical caprice and violence. They did not disapprove when princes interposed their authority in ecclesiastical affairs, provided this was done to preserve, not to disturb, the order of the Church, to establish, not to destroy discipline. For, seeing the Church has not, and ought not to wish to have, the power of compulsion (I speak of civil coercion), it is the part of pious kings and princes to maintain religion by laws, edicts, and sentences. In this way, when the emperor Maurice had commanded certain bishops to receive their neighbouring colleagues, who had been expelled by the Barbarians, Gregory confirms the order, and exhorts them to obey.1 He himself, when admonished by the same emperor to return to a good understanding with John, Bishop of Constantinople, endeavours to show that he is not to be blamed; but so far from boasting of immunity from the secular forum, rather promises to comply as far as conscience would permit: he at the same time says, that Maurice had acted as became a religious prince, in giving these commands to priests. |
16. Ja, door deze uitzondering hebben de heilige mannen juist niets anders gezocht, dan dat minder godsdienstige vorsten niet door hun tiranniek geweld en door hun willekeur de kerk in het verrichten van haar taak zouden hinderen. Immers zij keurden het niet af, dat de vorsten soms hun gezag gebruikten in kerkelijke zaken, wanneer dat slechts gebeurde om de orde der kerk te bewaren, en niet te verstoren, en om de tucht te bevestigen, niet te ontbinden. Want daar de kerk de macht niet heeft om te dwingen, en die ook niet moet begeren te hebben (ik spreek over de burgerlijke dwang), is het de taak van vrome koningen en vorsten door wetten, besluiten en oordelen de religie staande te houden. Daarom, toen keizer Mauritius aan sommige bisschoppen bevolen had, dat ze hun naburige ambtgenoten, die door de barbaren verdreven waren, zouden opnemen, bevestigde Gregorius dat bevel1 en vermaande hij hen, dat ze zouden gehoorzamen. En toen hij zelf door dezelfde keizer vermaand werd, dat hij zich zou verzoenen met Johannes, de bisschop van Constantinopel, gaf hij wel rekenschap2, waarom hij niet te beschuldigen was; maar toch roemde hij niet, dat hij vrijgesteld was van de wereldlijke berechting, maar beloofde veeleer, dat hij gehoorzaam zou zijn, voorzover zijn geweten dat toestond, en zeide tevens, dat Mauritius gedaan had, wat een godsdienstig keizer paste, toen hij dergelijke dingen aan de priesters bevolen had. |
16. 841 Ja, mit dieser Ausnahme (vgl. Schluß der vorigen Sektion) haben die heiligen Männer nichts anderes gesucht, als Vorsorge dagegen zu treffen, daß minder gottesfürchtige Fürsten die Kirche in tyrannischer Gewalttätigkeit und Willkür an der Ausübung ihres Amtes behinderten. Denn sie mißbilligten es nicht, wenn die Fürsten gelegentlich in kirchlichen Angelegenheiten ihre Autorität ins Mittel legten, wenn das nur geschah, um die Ordnung der Kirche zu erhalten und nicht zu stören, und um die Zucht zu stärken und nicht aufzulösen. Denn die Kirche hat nicht die Macht, einen Zwang auszuüben, darf sie auch nicht begehren - ich rede vom bürgerlichen Zwang -, und deshalb ist es die Aufgabe frommer Könige und Fürsten, mit Gesetzen, Verordnungen und Urteilen die Religion zu erhalten. Aus diesem Grunde geschah es, daß Gregor, als der Kaiser Mauritius einigen Bischöfen den Auftrag gab, benachbarte Amtsgenossen, die von fremden Völkern vertrieben waren, bei sich aufzunehmen, diesen Befehl bekräftigte und die Bischöfe ermahnte, ihm zu gehorchen (Brief I,43). Und als Gregor selbst von dem nämlichen Kaiser aufgefordert wurde, sich mit dem Bischof Johannes von Konstantinopel wieder freundschaftlich zu vertragen, da legte er wohl Rechenschaft darüber, ab, weshalb man ihm keine Schuld geben dürfte, dagegen machte er keinen Anspruch auf eine „Freiheit“ vom weltlichen Gericht, sondern er versprach vielmehr, er wolle sich fügen, soweit es ihm um des Gewissens willen möglich wäre, und erklärte zugleich, Mauritius habe, indem er den Priestern dergleichen befahl, getan, was einem gottesfürchtigen Fürsten geziemte (Brief V,37; V,39; V,45). |
16. Die owerheid se plig teenoor die kerk En juis met hierdie uitsondering het hierdie heilige manne niks anders gesoek as dat minder godsdienstige vorste nie met tirannieke geweld en willekeurigheid die kerk in die uitvoering van sy amp in die wiele moes ry nie. Hulle het dit immers nie afgekeur as vorste soms hulle gesag in kerklike sake laat geld het nie mits dit was om orde in die kerk te handhaaf en nie te versteur nie, en mits dit bygedra het om die dissipline te bekragtig en nie te vernietig nie. Aangesien die kerk immers nie dwangmag het nie, en dit ook nie behoort te hê nie - ek praat nou van burgerlike dwang -, is dit godvrugtige konings en vorste se funksie om die godsdiens met wette, edikte en hulle regbanke te ondersteun. Toe keiser Mauritius sekere biskoppe gelas het om hulle naburige kollegas wat deur die barbare verdryf is, te ontvang, het Gregorius hierdie bevel bevestig en hulle aangespoor om daaraan gehoorsaam te wees.79 Maar toe hy deur dieselfde keiser vermaan is om hom met Johannes, biskop van Konstantinopel, te versoen, het hy die rede gegee waarom hy nie daarvoor beskuldig moet word nie; hy roem egter nie op vrystelling van die wêreldse hof nie; ja, hy beloof eerder dat hy dit sal gehoorsaam sover sy gewete hom dit toelaat en hy sê terselfdertyd dat Mauritius gedoen het soos dit ’n godsdienstige vors betaam het toe hy sulke voorskrifte aan die priesters gegee het.80 |
16. Устанавливая такое исключение, святые епископы преследовали одну цель: предупредить вмешательство в дела Церкви не слишком преданных христианству императоров, которые могли бы помешать ей исполнять её служение. Однако те же епископы не выказывали недовольства, если светские правители вмешивались в церковные дела, употребляя свою власть на сохранение, а не на нарушение порядка в Церкви, на утверждение дисциплины, а не на её уничтожение. Ибо ввиду того, что Церковь не обладает властью принуждения - более того, не должна к ней стремиться (я говорю о принуждении средствами государственной власти), дело благочестивых правителей - поддерживать христианство правильными законами и указами, а также исправительными мерами. Следуя этому принципу, св. Григорий одобряет распоряжение, отданное императором Маврикием некоторым епископам, чтобы те не принимали к себе соседних епископов, изгнанных варварами. Св. Григорий призывает этих епископов подчиниться указу императора (Там же, I, 45 (MPL, LXXII, 508)). Но когда тот же император увещевает его примириться с епископом Константинополя, св. Григорий доказывает, что не может этого сделать иначе, кроме как при определённом условии. Однако он вовсе не ссылается при этом на свой иммунитет, то есть неподсудность имперским властям. Напротив в письме Маврикию он признаёт, что тот исполнял долг благочестивого государя, повелев епископам сплотиться, и обещает со своей стороны сделать всё, что будет дозволено его совестью (Григорий Великий. Свод посланий. V, 20-21 (MPL, LXXVII, 744, 748)).
|
| 1559 | 1543 a 1543-54 altera b > 1543 c in — comp. > 1543-54 1 cap. 8, 1; supra p. 133, 18 2 cap. 12; infra p. 212 sqq. || 1559 3 cap. 3, 1; supra p. 42 sq. || 1543 d VG 1545 sqq. certaines compagnies de gouverneurs e sic 1553; 1559-61 falso 21 f > 1543-54 4 Matth. 18, 15-18 || 1559 a VG 1560 + qui devoit estre preschée par les Apostres 1 Matth. 16, 19 b 1559 falso 21 2 Ioh. 20, 23 c sed — greg.: VG 1560 mais que Iesus Christ transfere pour l’advenir à son Eglise le droit et superintendence qui avpit esté iusques alors en la synagogue des Iuifs || 1543* (1536 I 185) d quae 1536-39 his praemittunt, exstant lib. III 4, 20, vol. IV 108, 26-32 e quae 1536-39 pro his praebeant, vide vol. I 185, 14-36; ib. lin. 22 1539 legitur: promissae fuerant, lin. 30: ligatum et (> VG 1541 ), lin. 35: consc.; et rursum || 1536 (I 185 sq.) f 1536-39 + simplicem, g deb. ref.: 1536-39 sunt referenda h 1536-39 + suis i 1536-39 ligandi solvendique k suscip. — agn.: 1536-39 agnoscunt ac suscipiunt l 1536-39 ut m 1536-39 + ut a se mandatam n 1536-39 singularem o 1536-54 consolationem a eor. — omn.: 1536-39 auditorum etiam b 1536-39 esset haec legatio c ut scir. > 1536-39 d 1536-39 ac virt. plen. e 1536-39 in terra asp. f quam — trad. > 1536-39 g > 1536, VG 1541 sqq. h 1539 nuncius i > 1536-39 k 1536-39 + ipsi l 1536 (et VG 1541 sqq.) denuntiarent m 1536-39 omn. sec. n 1536 praedicatur o 1536 + Dei p firm. — fix.: 1536-39 fixam, & firmam q > 1536-50 r ili. loc. > 1536-39 | 1543* (1536 I 186) s ||| Alter locus, quem in aliam partem accipiendum diximus, apud Matthaeum scriptus est || 1536 (I 186 sq.) a 1536-39 coelis b 1536-39 er. sol. 1 Matth. 18, 17 sq. || 1543 c 1543 alteram || 1536 (I 187) d 1536-39 facimus e 1536-39 + et similitudinem f > 1536 g 1536-39 + est h 1536-39 + solvendi et ligandi i 1536-39 & k 1536-39 aestimet l quae 1536-39 hic inserant, vide vol. I 187, 26-34 m 1536-39 illis n quos — vid. > VG 1545 sqq. o 1536-39 isti 2 vide lib. III 4, 20; vol. IV p. 108 3 Thom. Aq., S. th. suppl, q. 21; Ioh. Faber, Malleus fol. 80 b sq. p nunc iur. > 1539 (sed non VG 1541 sqq.) 4 Thom. Aq., ibid. q. 17. art. 2; Ioh. Faber, l. c. 5 Thom. Aq., S. th. suppl, q. 25 art. 2 q 1536-39 con. stat. || 1543 6 sc. Matth. 16, 19; vide supra c. 6, 3; p. 91, 27 sqq. 1 ad Bullingerum spectat; vide W. Köhler, Zürcher Ehegericht und Genfer Konsistorium, p. 354 sqq. a VG 1545 sqq. + comme la raison le veut 2 Ambros., Ep. 51 MSL 16, 1159 sqq.; De obitu Theodosii oratio c. 28 MSL 16, 1394; Theodoret., Hist. eccl. V 17. 18, Gaisford p. 430 sqq.; Cassiod., Hist. trip. IX, 30 MSL 69, 1144 sqq. b ergo — eos > 1543-54 1 Matth. 18, 18 2 Ambros., Sermo contra Auxent. de basilicis trad. c. 36 MSL 16, 1018 B a sic 1545-54; 1559-61 falso 6 3 1. Cor. 5, 4 sq. 1 2. Cor. 10, 4 sqq. a nisi — sit: VG 1545 sqq. que avec la predication l’Eglise n’ait || 1559 | 1543 2 sect. 5; supra p. 200, 33 sq. b sic recte 1543; 1545-61 falso: 19 3 Cyprian., Ep. 16, 2 CSEL 3 II, 518, 19 sq.; Ep. 17, 2 CSEL 3 II, 522, 11 4 Cyprian., Ep. 14, 4 CSEL 3 II, 512, 18 sqq. 5 sect. 1, supra p. 195, 22; cap. 4, 1; supra p. 58, 16 sqq. 1 Ps. Ambr., In Ep. ad Tim. c. 5, 1 MSL 17, 475 sq. a vet. aed.: 1543-54 vetustae compositionis 2 cf. conc. Rotomag. (a. 1050); Mansi XIX 753 A. — Decretalia Gregorii IX lib. V. tit. 32. c. 3 (Honor. III), CIC II ed. Friedbg. col. 848; lib. III. tit. 23. c. 3 (Gregor. IX), ib. col. 532; Liber sextus, lib. II. tit. 15. c. 3. (Innoc. IV), ib. col. 1015 b VG 1545 sqq. + pardevant monsieur l’Official | 1536 (I 250) a 1536-39 paucissimis b 1536-54 Dei c tum — fabr.: 1536-39 complectimur et audaciam, quam usurparunt in serendis (sic quoque VG 1541 sqq.; 1539 ferendis) d 1536—39 + simplicique e 1536-39 + prorsus || 1559 || 1536 (I 250) f tum pseud.: 1536-39 et in ferendis novis legibus licentiam, quibus infelices conscientias crudeliter vexarunt: et totam denique ecclesiasticam (ut vocant) g VG 1541 sqq. + Vicaires, Penitenciers, h Chr. — nos: 1536-39 Christum inter nos regnare || 1543* (1536 I 250) i ||| totum istud dominationis genus evertitur facile ac prosternitur. Alterum dominationis genus, quod possessionibus et latifundiis continetur 1 Innocentius III., Regestae VII, 212 MSL 215, 527 sq. || 1536 (I 250 sq.) 2 cf. sect. 5, supra p. 200, 32 sq. et cap. 20, 10 sqq., infra p. 481 sqq. k 1536-39 appellari l 1536-39 illis || 1543 3 Matth. 20, 25 sq.; Luc. 22, 25 sq. || 1543* (1536 I 251) a ||| Quibus sane longissimo intervallo, eorum ministerium ab omni mundi huius gloria et sublimitate divisit || 1543 1 Exod. 18, 13-26 2 Ambros., Ep. 20, 23 MSL 16, 1001 B 3 Ambros., Ep. 20, 19 MSL 16, 999 || 1536 (I 251) b 1536-39 + vero c > 1536-39 || 1543* (1536 I 251) d ||| Verum quando usque eo praefracti sunt, ut tergiversari etiamnum ausint, et iactare, ecclesiae dignitatem non indecenter hac magnificentia sustineri || 1536 (I 251) e nim. — part.: 1536-39 a suae voc. munere abstr. f sacri mun.: 1536-39 suae dignitatis g eo — esse: VG 1545 sqq. que les Evesques avec leur Pape, soyent si haut montez h grav. — hon.: 1536-39 sunt graviter eo modo inhonorati a 1536-39 + ||| sed qui maior est in vobis, fiat sicut iunior: et qui princeps est, sicut qui ministrat b 1536-39 + Mar. 10 (42-44) 1 Matth. 20, 25 sq.; Luc. 22, 25 sq. || 1543 || 1536 (I 251) c 1536-39 gratiarum d 1536-39 + a Domino e 1536-39 multo f 1536 (et VG 1541 sqq.) est g 1536-39 statione | 1543 2 Aug., In Ps. 118, 115 (sermo 24), MSL 37, 1570 || 1543* (1536 I 252) a ||| Habuit pietatis studium quoddam Principum indulgentia, qui tantum facultatum ditandis episcopis impenderunt; sed non optime || 1536 (I 252) b 1536-39 et c 1536-39 in suum comm. abusi sunt || 1543 | 1543* (1536 I 251) d quae 1536-39 pro his praebeant, vide vol. I 251, 9-18 || 1543 1 vide sect. 12; infra p. 207 e sic 1543-54; 1559-61 falso 25 2 Bernardus Claravallensis, De consideratione ad Eug. III, lib. II 6, 10 MSL 182 col. 748 AB 3 ibid. lib. I 6, 7; col. 736 A f VG 1545 sqq. + parlant au Pape 1 ibid. col. 736 AB a 1553-54 [Ibidem.] 2 ibid. lib. II 6, 9; col. 747 ABC 3 ibid. c. 6, 10. 11; col. 748 B 4 ibid. c. 6, 11; col. 748 C 5 in Conc. Arelatensi (a. 1234) de iure utriusque gladii non decretum est (v. Mansi XXIII, 336 sqq.), sed vide Innocent. III, regest. VII 212 MSL 215, 527 sq., et Bonifac. VIII bull. “Unam sanctam” (a. 1302), Extravag. comm. I 8, 1 CIC ed. Friedbg. II, 1245 (Denz. Enchir. No. 469) b VG 1545 sqq. + dont ilz se vantent 6 cf. Exemplar Constituti domni Constantini impera- toris, ed. K. Zeumer (Festgabe für Rud. von Gneist, 1888, p. 47 sqq.) — Hinschius p. 249 sqq.; Laurent. Valla, De falso credita et emen- tita Constantini donatione Declamatio (a. 1440), opp. Basil. 1540 p. 761 sqq.; Nicolaus de Cusa, De concordantia catholica lib. III c. 2 opp. Basil. 1565 p. 780 sqq. 7 Gregor. I., Registrum Epistolarum I ep. 5 MGH Ep. I p. 6, 42 sq. 8 Reg. IV ep. 20; ibid. p. 254, 18 sq. 9 Reg. III ep. 61; ibid. p. 221, 14 10 Reg. V ep. 36; ibid. p. 318, 12 sqq. 1 Reg. V ep. 39; ibid. p. 329, 19 sqq. a 1543-45 dico b quam — con.: VG 1545 sqq. combien c’est une fable puerile, de vouloir faire le Pape Empereur || 1559 c ut — exerc.: VG 1560 d’autant qu’il n’estoit pas fort exercé ny en l’Escriture ny en ce qui concerne la religion et l’estat de l’Eglise 2 cf. supra p. 207 not. 6; Augustinus Steuchus Eugubinus, Contra Laurentium Vallam, De falsa donatione Constantini (ed. Lugd. 1547) | 1543 d VG 1545 sqq. + c’est à dire le Pape Gregoire 1 Hic Calvinus non modo Platyna (De vita Christi. . ed. Muratori p. 188-195), sed etiam Rob. Barnsio (Vitae Rom. pontif. fol. P 7-S 3) et Joh. Sleidano niti putamus; cf. supra p. 120 not. 5 a et ign. > 1543-54 b VG 1545 sqq. + laquelle s’augmentoit de iour en iour c 1543-54sibi trad. 2 Constit. Constantini c.17 ed. Zeumer l. c. p. 58 (cf. supra p. 207 not.6) 3 a. 1420 Martinus V (Colonna) potestatem papalem Roma restituerat. Platyna, De vita Christi ac omnium pontificum, ed Muratori p. 309, 43 sqq. || 1559 || 1543 4 Gregor. I., Registr. Epist. V ep. 57 a MGH Ep, I 364, 1 sqq. d VG 1545 sqq. cinq cens || 1543* (1536 I 252) e quae 1536—39 pro his praebeant, vide vol. I 252, 10—I6 || 1536 (I 252) f 1536 male damnandi | 1543 1 cf. Decretal. Gregorii IX lib. II tit. 1. c. 2. 8. 17; tit. 2. c. 2. 12.16. CIC. II ed. Friedbg. col. 239. 241. 246. 248. 251. 253 a VG 1545 sqq. + aux iuges laicz, quant aux causes civiles 2 Theodoret., Hist. eccl. I 20 ed. Gaisford p. 91 sq. b sic 1543-50; 1553-61 falso Valentianus 3 ibid. IV 8, p. 310 c 1543-45 + sed 4 Ambros., Ep. 21, 2 MSL 16, 1003 5 Ep. 21, 4; col. 1004 A 6 Ep. 21, 17; col. 1006 B 1 Ambros., Sermo contra Auxentium de basilicis tradendis c. 1. 2 MSL 16, 1007 D sq. 2 ibid. c. 3; col. 1008 3 ibid. c. 33; col. 1017 4 Gregor. I., Registr. epist. IV ep. 20 MGH Ep. I p. 254, 18 sqq. a Reg. — Pr. > 1543 1 Reg. I ep. 43; ibid. p. 69, 17 sqq. a cur — culp.: VG 1545 sqq. pourquoy il ne le devoit faire, sinon avec bonne condition 2 Reg. V ep. 37; ibid. p. 320, 30 sqq. 3 Reg. V ep. 39; ibid. p. 327, 7 sqq. 4 Reg. V ep. 45; ibid. p. 344, 17 sqq. ||| 1536 (I 186) ||| 1536 (I 250) ||| 1536 (I 251) ||| 1536 (I 251) ||| 1536 (I 251) ||| 1536 (I 252) |
106 Epist. 32, ad Valentianum. 107 Epist. 14, lib. 3, et ejusdem lib. epist. 79, et alibi: Epist. 10, lib. 3. 108 In 5 cap. 1 ad Tim. 109 Refert hoc Homil. de basilic. tradendis. 110 De consider. lib., 2. 111 De consider. lib., 2. 112 Epist. 5, lib. 2. 113 Epist. 20, lib 3. 114 Epist. 61, lib. 2; epist. 31, lib. 4; epist. 34, lib. 4. 115 Regist., lib. 4, c. 88. 116 Refertur Theodoriti lib. 1, c. 20. 117 Theodorit, lib. 4, c. 8. 118 Epist. 32. 119 Homil. de Basilic. tradendis. 120 Lib. 3, epist. 20. 121 Lib. 1, epist. 43; lib. 4, epist. 32, 34; lib. 7, epist. 39. |
1028 1 Cor. xii. 28. 1029 Rom. xii. 8. 1030 1 Tim. v. 17. 1031 Matt. xviii. 15-18. 1032 Matt. xvi. 19. 1033 John xx. 22, 23. 1034 Matt. xviii. 17, 18. 1035 2 Cor. x. 5, 6. 1036 1 Cor. v. 12. 1037 Matt. xx. 25, 26. Luke xxii. 25, 26. 1038 Matt. xx. 25, 26. Luke xxii. 25, 26. 1039 Luke xii. 14. 1040 Acts vi. 2. 1041 2 Cor. x. 4. 1042 Ezek. xxxiv. 4. |
1 There is nothing repugnant to this in the statement of Augustine (Ep. 119), that as the teachers of liberal arts and pursuits, so bishops also were often accustomed, in their judicial proceedings, to chastise with the rod. 2 120 D120 It is truly unfortunate that these sound sentiments were not heeded by Calvin himself, when, exactly six years before this definitive edition of 1559 was published, he asked the councils of Geneva to arrest the heretic Michael Servetus, brought charges against him, carried on the debate to prove that his heresy was threatening the Church of Christ, and approved of the verdict to put him to death (although he urged beheading instead of burning at the stake). Calvin even wrote a small book defending the death sentence upon Servetus. Today there is a monument on Champel, the hill upon which Servetus perished in the flames. It was erected on the 350th anniversary of the execution, by followers of Calvin. The inscription reads: As reverent and grateful sons of Calvin, our great Reformer, repudiating his mistake, which was the mistake of his age, and according to the true principles of the Reformation and the Gospel, holding fast to freedom of conscience, we erect this monument of reconciliation on this 27th of October 1903. 1 This is stated by Ambrose, Hom. de Basilic. Tradend. See also August. De Fide et Operibus, cap. 4. 1 Gregor. Lib. 2 Ep. 5; Lib. 3 Ep. 20; Lib. 2 Ep. 61; Lib. 4 Ep. 31, 34. 1 Lib. 1 Ep. 43; Lib. 4 Ep. 32, 34; Lib. 7 Ep. 39. |
1 Ep. 32 ad Valentinianum. 1 Ep. III, 14, 19 alib. 2 Ep. III, 10. 3 Ep. I ad Timoth. 5. 1 Hij vermeldt dit in zijn homil. de basilic. tradendis. 1 Libr. de consider 2. 1 Ep. II, 5; III, 20; II, 61; IV, 31. 2 Ep. IV, 34. 1 Regist. IV, 88. 1 Aangehaald bij Theodorit. I, 20; IV, 8. 2 Ep. 32. 3 Homil. de basilic. tradendis. 4 Ep. III, 20. 1 Ep. 1, 43. 2 Ep. IV, 32, 34; VII, 39. |
1 Vgl. Inst. 4.8.1. Kyk ook in verband hiermee Niesel, The theology of Calvin, 197 e.v.; Wendel, Calvin, 46, 56, 226 - 234 2 Vgl. Inst. 4.12. 3 Vgl. Inst. 4.10.27. 4 Vgl. Inst. 3-4.14,15; 4.6.4 (Afr. vert. 3:821 - 825). Al die sestiende eeuse kerke was dit eens dat die sleutelmag op die kerk sien, en die swaardmag op die owerheid. Die R.-K. kerk het die opvatting gehuldig dat die sleutelmag in die hande van die pous en sy gedelegeerdes as opvolgers van Petrus was en het die sleutelmag op die Roomse sakrament van boetedoening toegepas. Io. Fischer Roffensis skryf bv. in sy Confutatio (p. 244): Petro claves committuntur coelorum. Die sleutels van die hemele word aan Petrus toevertrou. Volgens die konsilie van Trente het biskoppe en priesters die bevoegdheid gehad om hierdie mag te beoefen. In die Lutherse opvatting is die sleutelmag baie breed vrrtolk en het dit o.a. op Woordverkondiging en sakramentsbediening, afsnydmg, absolusie en die finale oordeel oor leerstellige aangeleenthede ingesluit. Vgl. o.a. Die Augsburgse Konfessie art. 25, 28 e.v. en art. 3.7,8 van die Smalkaldiese Konfessie. Soos in vraag 83 van die Heldelbergse Kategismus sentreer die sleutelmag vir Gereformeerdes in 'die verkondiglng van die evangelie en die Christelike tug'. 5 Marg. 1. Cor. 12.d.21. Vgl. ook verse 4 - 10 en 28 en OC 49:497-501; 506-507. 6 Marg. Rom. 12.b.8. Vgl. OC 49:239 - 240. 7 Marg. 1. Tim. 5.c.17. Vgl. OC 52:315 - 316. 8 Vgl. Matt. 18:15 - 18 (OC 45:511 e.v.). 9 Marg. Iohan.20.c.23. Matt. 16.c.19. Vgl. OC 47:440 - 442; 45:474 e.v. 10 Vgl. Man. 16:19. 11 Vgl. Joh. 20:22-23 (OC 47:438-442). 12 Calvyn sluit hierin aan by sy betreklik breedvoerige uiteensetting van ware Skrifverklaring in sy kommentaar oor Gal. 4:22 (OC 50:236 - 237). Daar së hy: Sciamus ergo eum esse verum scripturae sensum qui germanus est ac simplex; eumque amplectamur et mordicus teneamus. Fictitias expositiones, quae a literali sensu abducunt, non modo negligamus tanquam dubias, sed fortiter repudiemus tanquam exitiales corruptelas. Laat ons dus weet dat dit die ware betekenis van die Skrif is wat opreg en eenvoudig is, en laat ons dit omhels en hand en tand daaraan vashou. Laat ons as twyfelagtig me alleen eiewillige vertolkings wat ons van die letterlike betekenis weglei minas me, maar laat ons hulle kragtig as verderflike bedorwenheid verwerp 13 Vgl. Rom. 3:24 (OC 49:61 - 62). 14 Vgl. Judas 1:6 (OC 55:491 - 492). 15 Vgl. Matt. 28:19 - 20. 16 Vgl. Inst. 4.8.8, 9. 17 In sy 126ste preek oor Job 33 stel Calvyn dit uitdruklik dat die sleutelmag slegs deur die Woordverkondiging beoefen word: Que les clefs du royaume des deux sont donnees a ceux qui preschent l’Evangile. Pourquoi? Pour pardonner les pecbez: non point en leur authorité, mais afin que les povres pecheurs soyent tant mieux asseurez de leur salut, et qu ‘ils ne doutent point que Dieu ne les reçoive à merci: et desia en son nom on leur prononce qu ’ils sont absous devant son siege iudicial (OC 35:92). 18 Marg. Matth. 18.c.17. Vgl. ook vers 18. 19 Vgl. Matt. 16:19. 20 Vgl. Inst. 3.4.20 (Afr. vert. 3:831 e.v.) 21 Vgl. Thomas, Summa Theol. 3. Suppl. 17.2 (de clavibus eccl.), 21.2 (de excommunicatione), 25.2 (de indulgentia) (Marietti 3 suppl 696 e.v.; 711 e.v.; 723 e.v.) asook Io. Faber Malleus in haer. Luth. fo. 80b, f. 22 Benoit meen dat Calvyn hier na Luther en Zwingli verwys (Benoit 4:223, n. 5); Niesel meen dat na Bullinaer verwys word (OS 5:199, n. 1), en Battles na Zwingli en Bullinger (Battles 2:1215, n. 6). 23 Vgl. Ambrosius, Ep. 51 (MPL 16:1159 e.v.); De obitu Theodosii oratio 28 (MPL 16:1394); Theodoretus, Hist. eccl. 5.17.18 (MPG 82:1231 e.v.); Cassiodorus, Hist. tripart. 9.30 (MPL 69:1144 e.v.). Kyk ook afdeling 4 hieronder en Inst. 4.12.7. 24 Vgl. Matt. 18 (OC 45:497 e.v.). 25 Vgl. Matt. 18:18 26 Marg. Epist. 32 ad Valentinianum. Ambrosius, Serm. contra Auxentium de basilicis tradendis 36 (MPL 16:1018). 27 Die beginsel van regering deur meer as een persoon, vind ons ook in Inst. 4.3.15; 4.4.10, 11 en 4.20.8. 28 Marg. 1. Cor. 6.a.4 (recte. 1 Kor. 5:4 - 5). Vgl. OC 49:379-380: Ons moet daarop let dat Paulus, hoewel hy ’n apostel was, nie alleen willekeurig iemand uitgeban het nie, maar hy deel die beslissing met die kerk sodat die saak op algemene gesag afgehandel kon word 29 Marg. 1. Cor. 10.a.4 (recte. 2 Kor. 10:4 - 6). Vgl. OC 50:114 – 116. 30 Marg. 1. Cor. 5.d.12. Vgl. OC 49:386 - 387 31 Fr. 1560: compagnie des Anciens (Benoit 4:226). Die ouderlingevergadering het beheer oor rug en kerklike dissipline gehad. Vgl. ook McKee, Elders and tbe plural ministry, p. 26 e.v. 32 Marg. Epist. 14. lib. 3, & eiusdem lib. epist. 19, & alibi Epist. 10. lib. 3. Cyprianus, Ep. 14.4; 16.2; 17.2 (CSEL. 3,2:512: 518; 522; MPL (Ep. 5.4): 4:234; (Ep. 9.11): 4:258; (Ep. 11.11): 4:263 33 Vgl. Inst. 4.4.1, 4.11.1. Die twee groepe is die presbiters waarvan sommiges die regeeramp en ander die leeramp beklee het. Vgl. ook die Ordonnances ecclesiastiques (1541) OC 10,1:18,22 34 Marg. In 5. cap. 1. ad Timoth. Pseudo-Ambrosius, Ep. ad Tim. 5:1 (MPL 17:475 e.v.). 35 Officiales. Fr. 1560: les Officiaux, qui ont esté faits pour tenir la iurisdiction Ecclésiastique (Benoit 4:227) Hierdie Vikaris-generaal het vanaf die twaalfde eeu as die biskop se gedelegeerde insake die jurisdiksie in sy distrik opgetree. Vgl. in verband hiermee die Decr. Greg. 9.5.32.3; 9.3.23.3; die Decr. Bonifacii 8.2.15.3 (Friedberg 2:848, 532, 1015) asook die Conc. Rotomag. (1050), (Mansi 19:753). 36 Vgl. afdeling 5 hierbo vir Calvyn se onderskeiding tussen die swaardmag en geestelike mag. Pous Innocentius III het beide hierdie magte virdie Roomse serel geëis (Regestae 7.212 (MPL215:527). Innocentius IV stel dit trouens uitdruklik dat die swaardmag by die kerk berus en Bonifacius VIII verduidelijk die oorsprong daarvan asof die tydelike of wëreldse mag op aarde aan Petrus toevertrou is. 37 Vgl. afdeling 5 hierbo en Inst. 4.20.10. 38 Marg. Mat 20.d.25. Luc. 22.c.25. Vgl. ook Matt. 20:26; Luk. 22:26 en OC 45:556 e.v. 39 Marg. Exod. 18.c.16. Vgl. ook Eks. 18:13-26 en Eks. 28: 1 e.v.; 39:1 – 13. 40 Marg. Refert. hoc homil. de basilic. tradendis. Ambrosius, Ep. 20.23 (MPL 16:1001). 41 Vgl. Ambrosius, Ep. 20.19 MPL 16:999) 42 Marg. Matt. 20.d.25. Luc. 22.c.25. Vgl. ook Matt. 20:26; Luk. 22:26 en Mark. 10:42 - 44. 43 Marg. Luc. 12.b.14. Vgl. OC 45:383 e.v. 44 Marg. Act 6.a.2 (Hand. 6:2). Vgl. OC 48:119 - 120. 45 Vgl. Luther se skets van hierdie ontwikkeling in sy Warumb des Papst uns seyner Jungernn Bucher ·van Doct. Martino Luther vorbrant seynn (WA 7:161-182). 46 Augustinus, Enar. in Ps. 118.24.3 (MPL 37:1570). 47 Marg. 2. Cor. 18.a.4 (recte: 2 Kor. 10:4). Vgl. OC 50:114 - 115. 48 Kyk afdeling 12 hieronder. 49 Marg. Lib. de consider. 25. Bernardus van Clairvaux, De consideratione ad Eue. III 2.6, 10 (MPL 182:748). 50 Marg. Luc. 12.b.14. 51 Bernardus, Ibid. 1.6.7 (MPL 182:736). 52 Bernardus, Ibid. (MPL 182:736). 53 Marg. Lib. De consider. 2. Bernardus, a.w. 2.6.9 - 11 (MPL 182:747) 54 Ibid. 6, 10.11 (MPL 182:748). ’ 55 Ibid. 6, 11 (MPL 182:748). 56 Die verwysing na die Konsilie van Aries is foutief. Vgl. egter Innocentius III, Regest.7.212 (MPL 215:527 e.v.) en Bonifacius VIII, Bulla unam sanctam in Extravagant. decretal. (1302) 1.8.1 (Friedberg 2:1245; Denzinger, Ench. nr. 469, p. 219). 57 Vgl. OS 5:207, n. 6. 58 Marg. Epist. 5 lib. 2. Epist. 20 lib. 3. Epist. 61 lib. 2. Gregorius, Regist. ep.. 1.5; 4.20; 3.65 (MPL 77:450; 689; 663). 59 Marg. Epist. 31. lib. 4. Gregorius, Regist. ep. 5.40 (MPL 77:766). 60 Marg. Epist. 34. lib. 4. Gregorius, Regist. ep. 5.21 (MPL 77:750). 61 Die Skenking van Konstantyn is ’n vervalsde dokument uit die tyd van pous Paulus 1 (757 - 767) waarvolgens Konstantyn dan wêreldse heerskappy oor Judea, Griekeland, Asie, Thracië, Afrika en Italie aan pous Silvester I oorgedra het. Op grond van hierdie dokument het die pous heerskappy oor groot dele van Italie verkry. Die outentisiteit hiervan is egter oortuigend weerlê deur Reginald Peacock, Niklaas van Cusa en Laurentius Valla. Luther het Valla se uitgawe hiervan gebruik om misbruike onder die pousgesindes aan die kaak te stel in sy Einer aus den boben Arttkeln des päpstlicben Glaubens, genannt Donatio Constantini (1537) (WA 50:65 - 89). Calvyn het waarskynlik Valla se uitgawe van hierdie vervalsde dokument gebruik wat in sy vriend Sleidan se besit was. 62 Vg1. Laurentius Valla, De falso credita et ementita Constantini donatione declamatio, Basel, 154. 63 Augustinus Steuchus d'Eugubio (Eugubinus) se antwoord daarop: Contra Laurent. Vallam De falsa donatione Constantint. Lyon, 1547. 64 Vir Henrichus VI (1056 - 1106) vg1. TRE 15:6 - 9. 65 Calvyn het waarskynlik op sy tydgenore Platyna, Barnes en Sleidan se werke in verband met Hildebrand gesteun. Vgl. OS 5:209, n. 1. 66 C. Julius Caesar (13 Julie 100 - 15 Maart 44 v.c.) is die bekende Romeinse keiser en strategis. Vgl. Kleine Pauly 1:998 e.v. 67 Marg. Habetur lib. 4. Regist. cap. 88. Gregorius, Regist. ep. Appendix 5.3 (MPL 77:1335 - 1336). 68 Marg. Ezech. 34. a. 4. 69 Vgl. die Decr. Greg. 9.2.1, 8, 17; 9.2.2.1, 2, 12, 16 (Friedberg 2:239; 241; 246; 248; 251; 253). 70 Marg. Refertur lib. 1. Theodoriti, cap. 20. Theodoretus, Eccl. hist. 1.19 (MPG 82:966). 71 Marg. lib. 4. Theodorit. cap. 8. Theodoretus, Eccl. hist. 4.7 (MPG 82:1134 - 1135). 72 Marg. Epist. 32. Ambrosius, Ep. 21.2 (MPL 16:1003). 73 Vgl. Ambrosius, Ep. 21.4 (MPL 16:1004). 74 Ibid. Ep. 21.17 (MPL 16:1006). 75 Marg. Homil de basilic. tradendis. Ambrosius, Sermo contra Auxentium de basilicis tradendis. 2 (MPL 16:1008). 76 Ambrosius, Ibid. 3 (MPL 16:1017). 77 Ambrosius, Ibid. 33 (MPL 16:1017). 78 Marg. Lib. 3. epist. 20. Vgl. Gregorius, Regist. ep. 4.20 (MPL 77:689). 79 Marg. Lib. 1. epist. 43. Gregorius, Regist. ep. 1.43 (MPL 77:508) 80 Marg. Lib. 4. epist. 32, & 34. Lib. 7. epis.39. Gregorius Regist. ep. 5.37,39,45 (MPL 77:503; 744 e.v.; 749; 719 e.v.). |
Please send all questions and comments to Dmytro (Dima) Bintsarovskyi:
dbintsarovskyi@tukampen.nl