1. 379 | Haec omnia quae posuimus controversia apud multos non carent, maxime gratuita fidelium electio: quae tamen labefactari non potest^d. || Vulgo enim existimant Deum^e, prout cuiusque merita fore praevidet^f, ita inter homines discernere; quos ergo sua gratia fore non indignos praecognoscit, eos in filiorum locum cooptare: quorum ingenia ad malitiam et impietatem propensura dispicit, eos mortis damnationi devovere¹. || Sic interposito praescientiae velo electionem non modo obscurant, sed originem aliunde habere fingunt. || Neque haec vulgo recepta opinio solius vulgi est: habuit enim saeculis omnibus magnos authores². Quod ingenue fateor, nequis^g causae nostrae magnopere obfuturum confidat si eorum nomina contra opponantur. Certior est enim hic Dei veritas quam ut concutiatur, clarior quam ut obruatur hominum authoritate. || Alii 380 vero, neque in Scriptura exercitati, neque ullo suffragio digni, maiori improbitate sanam doctrinam lacerant quam ut tolerabilis sit eorum protervia. Quia Deus eligens suo arbitrio quosdam alios praeterit, litem ei intendunt¹. Verum si res ipsa nota est, quid proficient contra Deum iurgando? Nihil docemus quod usu compertum non sit, Deo quibus vult gratiam suam erogare liberum semper fuisse. Non quaeram unde aliis posteritas Abrahae praecelluerit, nisi ex illa dignatione cuius extra Deum causa non invenitur. Respondeant^a cur homines sint magis quam boves aut asini; quum in manu Dei esset canes ipsos fingere, ad imaginem suam formavit. Concedentne brutis animalibus de sua sorte cum Deo expostulare, quasi iniustum sit discrimen^b? Certe praerogativa quam nullis meritis adepti sunt, eos potiri nihilo aequius est quam Deum sua beneficia pro iudicii sui mensura varie distribuere. Si ad personas transiliant, ubi magis odiosa illis est inaequalitas, saltem ad Christi exemplum debebunt expavescere, ne de sublimi hoc mysterio tam secure garriant. Concipitur ex semine Davidis mortalis homo: quibus virtutibus promeritum fuisse dicent ut in ipso utero fieret caput Angelorum, unigenitus Dei filius, imago et gloria Patris, lux, iustitia et salus mundi? Hoc prudenter animadvertit Augustinus, in ipso Ecclesiae capite lucidissimum esse gratuitae electionis speculum, ne in membris nos conturbet [August. De corr. et gratia ad Valentinum, cap. 15.² Item De bono perseverantiae, cap. ultimo³], nec iuste vivendo factum esse Filium Dei, sed gratis tanto honore fuisse donatum, ut alios postea faceret donorum suorum consortes [August. de verbis Apo. Serm. 8]⁴. Hic siquis quaerat cur non alii quod ille, vel cur ab illo nos omnes tam longo intervallo distemus, cur nos omnes corrupti, ille puritas: non modo vesaniam suam, sed impudentiam suam quoque simul prodet. Quod si^c pergunt velle Deo liberum ius eligendi ac reprobandi eripere, simul etiam quod datum est Christo auferant. Iam quid de unoquoque pronuntiet scriptura operaepretium est attendere. || Paulus quum docet nos in Christo electos fuisse ante mundi creationem 381 [Ephes. 1. a. 4], omnem certae dignitatis nostrae respectum tollit; perinde enim est acsi diceret, quoniam in universo Adae semine nihil electione sua dignum reperiebat caelestis Pater, in Christum suum oculos convertisse: ut tanquam ex eius corpore membra eligeret quos in vitae consortium sumpturus erat. Valeat igitur apud fideles haec ratio, ideo nos in Christo fuisse in caelestem haereditatem adoptatos, quia in nobis ipsis non eramus tantae excellentiae capaces. Quod et alibi quoque notat, quum hortatur ad gratiarum actionem Colossenses, ex eo quod divinitus^a redditi fuerint idonei ad participandam sortem sanctorum [Colos. 1. b. 12]. Si gratiam istam Dei^b, ut idonei ad gloriam futurae vitae obtinendam reddamur, praecedit electio: quid iam reperiet in nobis Deus ipse^c quo ad nos eligendos moveatur? Apertius etiamnum altera eius sententia quod volo exprimetur. Elegit nos, inquit, antequam iacerentur mundi fundamenta, secundum beneplacitum voluntatis suae, ut essemus sancti et immaculati, et irreprehensibiles in conspectu ipsius [Ephes. 1. a. 4]. Ubi^d Dei beneplacitum quibuslibet nostris meritis opponit.

1. Ce que nous avons dit n’est pas sans contredit envers beaucoup de gens, et sur tout l’election gratuite des fideles. Car ils estiment que Dieu choisist d’entre les hommes cestuy-cy et cestuy-là, selon qu’il prevoit que les merites d’un chacun seront. Ainsi, qu’il adopte ceux lesquels il prevoit n’estre pas indignes de sa grace. Quant à ceux qu’il cognoist devoir estre enclins à malice et impieté, qu’il les laisse en leur condemnation. Or telle gens font de la prescience de Dieu comme un voile, pour non seulement obscurcir son election, mais pour faire à croire qu’elle prend son origine d’ailleurs. Ceste opinion est communement receue, et non pas seulement du commun populaire, mais de ceux qui se cuident estre bien savans: comme de fait il y a eu de tout temps gens renommez qui l’ont suyvie. Ce que je confesse franchement, afin qu’on ne pense pas en alleguant leur nom avoir beaucoup profité contre la verité: laquelle est si certaine en cest endroit, qu’elle ne se peut esbranler, et si patente qu’elle ne se peut obscurcir par l’authorité des hommes. Il y en a d’aucuns, lesquels n’estans exercez en l’Escriture, ne sont dignes d’aucun credit ne reputation: et toutesfois sont tant plus hardis et temeraires à diffamer la doctrine qui leur est incogneue: et ainsi ce n’est pas raison que leur arrogance soit supportée. Ils intentent procés à Dieu, de ce qu’en eslisant les uns selon sa volonté, il laisse là les autres. Mais puis qu’il est notoire que la chose est telle, que gagneront-ils à tancer ne gergonner contre Dieu? Nous ne disons rien qui ne soit approuvé par experience: c’est qu’il a esté tousjours libre à Dieu de faire grace à qui bon luy a semblé. Je ne leur demanderay point comment et pourquoy la lignée d’Abraham a esté preferée à toutes nations: combien qu’il soit tout patent que ç’a està par privilege, duquel la cause ne se peut trouver hors Dieu. Mais encores que je leur quitte cela, qu’ils me respondent pourquoy ils sont hommes plustost que bœufs ou asnes: comme ainsi soit qu’il fust en la main et au pouvoir de Dieu de les faire chiens, il les a formez à son image. Permettront-ils aux bestes brutes de se plaindre de leur condition, accusans Dieu comme s’il s’estoit porté cruellement envers elles? Certes il n’y a pas plus grande raison, qu’ils jouissent de la prerogative qu’ils ont obtenue sans aucun merite, d’estre hommes: qu’il n’y a qu’il soit permis à Dieu de distribuer diversement ses benefices à la mesure de son jugement. S’ils viennent aux personnes: ausquelles l’inequalité leur est plus odieuse: pour le moins ils devront trembler quand l’exemple de Jesus Christ leur sera mis en avant: et par ce moyen estre un peu reprimez, pour ne point gazouiller si hardiment de ce haut mystere. Voila un homme mortel conceu de la semence de David: par quelles vertus diront-ils qu’il ait merité que desja au ventre de la vierge sa mere il fust chef des Anges, Fils unique de Dieu, l’image et gloire du Pere, la clarté, justice et salut du monde? Sainct Augustin a prudemment consideré cela: c’est qu’au chef de l’Eglise nous avons un miroir tresclair de l’election gratuite: afin que nous ne trouvions pas le semblable estrange aux membres: c’est que le Seigneur Jesus n’a point esté fait Fils de Dieu en bien vivant, mais qu’un tel honneur luy a esté donné afin qu’il fist les autres participans de ses dons⁸⁶. Si quelcun demandoit pourquoy les autres ne sont ce qu’il est, pourquoy nous sommes separez d’avec luy par si longue distance, pourquoy nous sommes corrompus, et luy est la pureté: en parlant ainsi, non seulement il descouvrira sa bestise, mais son impudence. Que si ces canailles poursuyvent à vouloir oster à Dieu la liberté d’eslire ou reprouver ceux qu’il luy plaist: que premierement ils despouillent Jesus Christ de ce qui luy a esté donné. Maintenant il est besoin de bien escouter ce que l’Escriture prononce d’un chacun. Certes sainct Paul enseignant que nous avons esté esleus en Christ devant la creation du monde (Ephes. 1:4), oste tout esgard de nostre dignité: car c’est autant comme s’il disoit, Pource qu’en la semence universelle d’Adam, le Pere celeste ne trouvoitrien digne de son election: il a tourné ses yeux vers son Christ, afin d’eslire comme membres du corps d’iceluy ceux qu’il vouloit recevoir à vie. Pourtant que ceste raison soit resolue entre les fideles, que Dieu nous a adoptez en Christ pour estre ses heritiers: à cause qu’en nous-mesmes nous n’estions pas capables d’une telle excellence. Ce qu’il note aussi bien en un autre lieu, quand il exhorte les Colossiens à rendre graces à Dieu, de ce qu’il les avoit rendus idoines de participer à l’heritage des Saincts (Col. 1:12). Si l’election de Dieu precede ceste grace, par laquelle il nous rend idoines d’obtenir la gloire de la vie future, que trouvera-il en nous dont il soit esmeu à nous eslire? Ce que je preten sera encore mieux exprimé par une autre sentence, Dieu nous a esleus, dit-il, devant que jetter les fondemens du monde, selon le bon plaisir de sa volonté (Ephes. 1:4), afin que nous fussions saincts, immaculez et irreprehensibles devant sa face. Il oppose le bon plaisir de Dieu à tous merites qu’on sauroit dire.

1. 150 All the positions we have advanced are controverted by many, especially the gratuitous election of believers, which nevertheless cannot be shaken. It is a notion commonly entertained, that God, foreseeing what would be the respective merits of every individual, makes a correspondent distinction between different persons; that he adopts as his children such as he foreknows will be deserving of his grace, and devotes to the damnation of death others, whose dispositions he sees will be inclined to wickedness and impiety. Thus they not only obscure election by covering it with the veil of foreknowledge, but pretend that it originates in another cause. Nor is this commonly received notion the opinion of the vulgar only, for it has had great advocates in all ages; which I candidly confess, that no one may cherish a confidence of injuring our cause by opposing us with their names. For the truth of God on this point is too certain to be shaken, too clear to be overthrown by the authority of men. Others, neither acquainted with the Scripture, nor deserving of any attention, oppose the sound doctrine with extreme presumption and intolerable effrontery. God’s sovereign election of some, and preterition of others, they make the subject of formal accusation against him. But if this is the known fact, what will they gain by quarrelling with God? We teach nothing but what experience has proved, that God has always been at liberty to bestow his grace on whom he chooses. I will not inquire how the posterity of Abraham excelled other nations, unless it was by that favour, the cause of which can only be found in God. Let them answer why they are men, and not oxen or asses: when it was in God’s power to create them dogs, he formed them after his own image. Will they allow the brute animals to expostulate with God respecting their condition, as though the distinction were unjust? Their enjoyment of a privilege which they have acquired by no merits, is certainly no more reasonable than 151God’s various distribution of his favours according to the measure of his judgment. If they make a transition to persons where the inequality is more offensive to them, the example of Christ at least ought to deter them from carelessly prating concerning this sublime mystery. A mortal man is conceived of the seed of David: to the merit of what virtues will they ascribe his being made, even in the womb, the Head of angels, the only begotten Son of God, the Image and Glory of the Father, the Light, Righteousness, and Salvation of the world? It is judiciously remarked by Augustine, that there is the brightest example of gratuitous election in the Head of the Church himself, that it may not perplex us in the members; that he did not become the Son of God by leading a righteous life, but was gratuitously invested with this high honour, that he might afterwards render others partakers of the gifts bestowed upon him. If any one inquire, why others are not all that he was, or why we are all at such a vast distance from him,—why we are all corrupt, and he purity itself,—he will betray both folly and impudence. But if they persist in the wish to deprive God of the uncontrollable right of choosing and rejecting, let them also take away what is given to Christ. Now, it is of importance to attend to what the Scripture declares respecting every individual. Paul’s assertion, that we were “chosen in Christ before the foundation of the world,”⁴⁶³ certainly precludes any consideration of merit in us; for it is as though he had said, our heavenly Father, finding nothing worthy of his choice in all the posterity of Adam, turned his views towards his Christ, to choose members from his body whom he would admit to the fellowship of life. Let believers, then, be satisfied with this reason, that we were adopted in Christ to the heavenly inheritance, because in ourselves we were incapable of such high dignity. He has a similar remark in another place, where he exhorts the Colossians to “give thanks unto the Father, who had made them meet to be partakers of the inheritance of the saints.”⁴⁶⁴ If election precedes this grace of God, which makes us meet to obtain the glory of the life to come, what will God find in us to induce him to elect us? Another passage from this apostle will still more clearly express my meaning. “He hath chosen us,” he says, “before the foundation of the world, according to the good pleasure of his will, that we should be holy, and without blame before him;”⁴⁶⁵ where he opposes the good pleasure of God to all our merits whatsoever.

1. Some imagine that God elects or reprobates according to a foreknowledge of merit. Others make it a charge against God that he elects some and passes by others. Both refuted, 1. By invincible arguments; 2. By the testimony of Augustine.

212 Many controvert all the positions which we have laid down, especially the gratuitous election of believers, which, however, cannot be overthrown. For they commonly imagine that God distinguishes between men according to the merits which he foresees that each individual is to have, giving the adoption of sons to those whom he foreknows will not be unworthy of his grace, and dooming those to destruction whose dispositions he perceives will be prone to mischief and wickedness. Thus by interposing foreknowledge as a veil, they not only obscure election, but pretend to give it a different origin. Nor is this the commonly received opinion of the vulgar merely, for213it has in all ages had great supporters (see sec. 8). This I candidly confess, lest any one should expect greatly to prejudice our cause by opposing it with their names. The truth of God is here too certain to be shaken, too clear to be overborne by human authority. Others who are neither versed in Scripture, nor entitled to any weight, assail sound doctrine with a petulance and improbity which it is impossible to tolerate.¹ Because God of his mere good pleasure electing some passes by others, they raise a plea against him. But if the fact is certain, what can they gain by quarreling with God? We teach nothing but what experience proves to be true—viz. that God has always been at liberty to bestow his grace on whom he would. Not to ask in what respect the posterity of Abraham excelled others if it be not in a worth, the cause of which has no existence out of God, let them tell why men are better than oxen or asses. God might have made them dogs when he formed them in his own image. Will they allow the lower animals to expostulate with God, as if the inferiority of their condition were unjust? It is certainly not more equitable that men should enjoy the privilege which they have not acquired by any merit, than that he should variously distribute favors as seems to him meet. If they pass to the case of individuals where inequality is more offensive to them, they ought at least, in regard to the example of our Savior, to be restrained by feelings of awe from talking so confidently of this sublime mystery. He is conceived a mortal man of the seed of David; what, I would ask them, are the virtues by which he deserved to become in the very womb, the head of angels the only begotten Son of God, the image and glory of the Father, the light, righteousness, and salvation of the world? It is wisely observed by Augustine,² that in the very head of the Church we have a bright mirror of free election, lest it should give any trouble to us the members—viz. that he did not become the Son of God by living righteously, but was freely presented with this great honor, that he might afterwards make others partakers of his gifts. Should any one here ask, why others are not what he was, or why we are all at so great a distance from him, why we are all corrupt while he is purity, he would not only betray his madness, but his effrontery also. But if they are bent on depriving God of the free right of electing and reprobating, let them at the same time take away what has been given to Christ. It will now be proper to attend to what Scripture declares concerning each. When Paul declares that we were chosen in Christ before the foundation of the world (Eph. 1:4), he certainly shows that no regard is had to our214own worth; for it is just as if he had said, Since in the whole seed of Adam our heavenly Father found nothing worthy of his election, he turned his eye upon his own Anointed, that he might select as members of his body those whom he was to assume into the fellowship of life. Let believers, then, give full effect to this reason—viz. that we were in Christ adopted unto the heavenly inheritance, because in ourselves we were incapable of such excellence. This he elsewhere observes in another passage, in which he exhorts the Colossians to give thanks that they had been made meet to be partakers of the inheritance of the saints (Col. 1:12). If election precedes that divine grace by which we are made fit to obtain immortal life, what can God find in us to induce him to elect us? What I mean is still more clearly explained in another passage: God, says he, “has chosen us in him before the foundation of the world, that we might be holy and without blame before him in love: having predestinated us unto the adoption of children by Jesus Christ to himself, according to the good pleasure of his will,” (Eph. 1:4, 5). Here he opposes the good pleasure of God to our merits of every description.

1. Dit alles, wat wij hier gesteld hebben, vind bij velen tegenspraak, het meest de genadige verkiezing der gelovigen: die echter niet aan het wankelen gebracht kan worden. Want in 't algemeen meent men, dat God tussen de mensen onderscheid maakt, naar gelang Hij voorziet, dat ieders verdiensten zullen zijn. Dat Hij dus hen tot zijn kinderen aanneemt, van wie Hij van te voren weet, dat ze zijn genade niet onwaardig zullen zijn; en dat Hij hen, van wier natuur Hij ziet, dat ze zich zal neigen tot boosheid en goddeloosheid, aan de verdoemenis des doods wijdt. Door zo de dekmantel van het vooruitweten er tussen te plaatsen verduisteren ze niet alleen de verkiezing, maar dichten haar ook een oorsprong van elders toe. En deze mening is niet alleen die van de grote massa, want ze heeft in alle tijden grote voorstanders gehad. Dat erken ik openlijk, opdat niemand vertrouwe, dat het onze zaak groot nadeel zal doen, indien hun namen daartegenover gesteld worden. Want Gods waarheid is in dit stuk te zeker, dan dat ze zouden kunnen geschokt worden, en te duidelijk, dan dat ze door het gezag van mensen zou kunnen worden verduisterd. Anderen verder, die niet in de Schrift geoefend zijn, en geen enkele instemming waardig, verscheuren de gezonde leer met een zo grote onbeschaamdheid, dat hun brutaliteit niet te verdragen is. Omdat God sommigen naar zijn goeddunken verkiest, en anderen voorbijgaat, dreigen zij Hem met een proces. Maar indien de zaak zelf bekend is, wat zullen zij dan bereiken door tegen God te twisten? Wij leren niets, dat niet door de ervaring gebleken is, namelijk dat het Gode altijd vrij gestaan heeft zijn genade te schenken aan wie Hij wil. Ik zal niet vragen, vanwaar het komt, dat de nakomelingschap van Abraham boven de anderen heeft uitgemunt, indien het niet komt uit die onderscheiding, welker oorzaak niet buiten God gevonden wordt. Laat hen antwoorden, waarom zij mensen zijn en geen ossen of ezels.Hoewel het in Gods macht was hen tot honden te maken, heeft Hij hen naar zijn beeld gevormd. Zullen zij aan de onredelijke dieren toestaan over hun lot met God te twisten, alsof het onrechtvaardig was, dat zij van de mensen onderscheiden zijn? Voorzeker is het niets billijker, dat zij het voorrecht, dat ze door geen enkele verdienste verkregen hebben, bezitten, dan dat God zijn weldaden naar de maat van zijn oordeel met onderscheid uitdeelt. Wanneer ze tot de personen komen, waar de ongelijkheid hun ergernis nog meer wekt, dan zullen ze ten minste bij het voorbeeld van Christus moeten verschrikken, om niet over deze hoge verborgenheid zo onbekommerd te bazelen. Hij wordt als sterfelijk mens ontvangen uit het zaad van David;door welke verdiensten zullen zij zeggen, dat Hij het verdiend heeft reeds in de schoot zijner moeder te worden het hoofd der engelen, de eniggeboren Zoon Gods, het beeld en de heerlijkheid des Vaders, het licht, de gerechtigheid en de zaligheid der wereld? Dit merkte Augustinus verstandig op¹, dat in het hoofd der kerk een zeer heldere spiegel is der genadige verkiezing, opdat deze ons in zijn ledematen niet in verwarring zou brengen; en dat Hij Gods Zoon niet geworden is door rechtvaardig te leven, maar dat Hij om niet met zulk een eer begiftigd is, opdat Hij anderen daarna deelgenoten zijner genade zou maken. Indien iemand hier vraagt, waarom anderen niet zijn wat Hij is, of waarom wij allen zoveel van Hem verschillen, waarom wij allen verdorven zijn en Hij de reinheid is, dan zal hij niet alleen zijn dwaasheid, maar tevens ook zijn onbeschaamdheid aan de dag leggen. Wanneer zij doorgaan met Gode het vrije recht om te verkiezen en te verwerpen te willen ontnemen, laat hen dan ook tegelijkertijd wegnemen wat Christus gegeven is. Nu moeten we letten op wat de Schrift zegt aangaande de verkiezing en de verwerping. Wanneer Paulus leert (Ef. 1:4) dat wij in Christus verkoren zijn voor de schepping der wereld, dan neemt hij ongetwijfeld² alle aanzien van onze eigen waardigheid weg. Want het is even alsof hij zeide, dat aangezien de hemelse Vader in het ganse zaad van Adam niets vond, dat zijn verkiezing waardig was, Hij zijn ogen geslagen heeft op zijn Christus, om als uit zijn lichaam ledematen te verkiezen, die Hij zou aannemen tot het deelgenootschap des levens. Laat dus bij de gelovigen deze reden gelden, dat wij daarom in Christus tot het hemels erfdeel aangenomen zijn, omdat wij in onszelf niet in staat waren zulk een uitnemendheid te bevatten. En dat geeft hij ook elders te kennen, wanneer hij de Colossenzen (Col. 1:12) aanspoort tot dankzegging, omdat ze van Godswege geschikt gemaakt zijn om deel te hebben aan het lot der heiligen. Indien de verkiezing gaat voor die genade Gods, dat wij geschikt gemaakt worden om de heerlijkheid van het toekomende leven te verkrijgen, was zal dan God zelf in ons vinden, waardoor Hij er toe bewogen zou worden om ons te verkiezen? Nog duidelijker zal door een andere uitspraak van Paulus uitgedrukt worden, wat ik wil zeggen:"Hij heeft ons uitverkoren", zegt hij (Ef. 1:4) "voor de grondlegging der wereld naar het welbehagen van zijn wil, opdat wij heilig en onbevlekt en onberispelijk zouden zijn voor Hem. "En daar stelt hij Gods welbehagen tegenover alle mogelijke verdiensten van ons.

1. 624Die Bestreitung der Erwählungslehre vom Verdienstgedanken her

Alles, was wir hier behauptet haben, findet nun bei vielen Widerspruch: vor allem die gnädige Erwählung der Gläubigen. Trotzdem kann sie nicht umgestoßen werden. Die gewöhnliche Meinung ist hier die: Gott trifft seine Unterscheidung unter den Menschen je nachdem, wie nach seiner Voraussicht die Verdienste des einzelnen sein werden; er nimmt also die, von denen er zuvor erkennt, daß sie seiner Gnade nicht unwürdig sein werden, als Kinder an; dagegen gibt er die, von denen er sieht, daß ihr Wesen zum Bösen und zur Unfrömmigkeit sich neigen wird, der Verdammnis des Todes preis. So zieht man also das Vorherwissen Gottes als Deckmantel vor und verdunkelt damit die Erwählung, ja man tut so, als ob diese ihren Ursprung von anderswoher nähme! Aber diese im Volke allgemein angenommene Meinung ist nicht allein Sache des gewöhnlichen Menschen - sie hat nämlich in allen Jahrhunderten auch hochbedeutende Verfechter gehabt! Das gestehe ich freimütig zu, damit keiner darauf vertraut, es werde unserer Sache schwer schaden, wenn man ihre Namen dagegen aufführt! Denn hier ist Gottes Wahrheit zu gewiß, als daß sie durch menschliche Autorität erschüttert, zu klar, als daß sie von ihr verdunkelt werden könnte!

Dann gibt es andere Leute, die weder in der Schrift erfahren sind, noch auch sonst eine Stimme verdienen, die mit so großer Unverschämtheit die gesunde Lehre zerfetzen, daß man ihre Frechheit nicht ertragen kann. Weil Gott, indem er einige Menschen nach seinem Ermessen erwählt, bestimmte andere übergeht, darum wollen sie mit ihm hadern. Aber wenn doch die Sache selbst wohlbekannt ist - was wollen sie dann mit ihrem Rechtsstreit gegen Gott ausrichten? Wir lehren nichts, was nicht die Erfahrung selbst ergibt, nämlich daß es Gott stets freigestanden hat, seine Gnade zu gewähren, wem er will! Ich will nicht fragen, woher Abrahams Nachkommenschaft eine solche Vorzugsstellung vor anderen gehabt hat - sie kommt doch nur aus jenem Vorrang, für den sich außerhalb Gottes keine Ursache finden läßt! Sie sollen mir doch antworten, warum sie denn Menschen sind und nicht Ochsen oder Esel; denn in Gottes Hand stand es auch, Hunde aus ihnen zu machen, und er hat sie doch zu seinem Ebenbild gestaltet! Wollen sie auch den unverständigen Tieren das Recht zuerkennen, über ihr Los mit Gott zu hadern, als ob ihre Unterschiedenheit vom Menschen unbillig wäre! Wahrlich, daß sie diesen Vorzug (Menschen zu sein), den sie durch keinerlei Verdienste erlangt haben, doch genießen, das ist um nichts billiger, als daß Gott seine Wohltaten nach dem Maß seines Urteils verschieden austeilt!

Wenn sie aber dann zu den einzelnen Personen überspringen, wo ihnen die Ungleichheit noch mehr Ärger bereitet, so werden sie doch wenigstens angesichts des Beispiels Christi stutzig werden, um von diesem erhabenen Geheimnis nicht gar so unbekümmert zu schwatzen! Er wird aus dem Samen Davids als sterblicher Mensch empfangen - mit was für Tugenden soll er es nun nach ihrer Meinung verdient haben, daß er bereits im Mutterleibe zum Haupt der Engel, zum eingeborenen Sohne Gottes, zum Ebenbild und zur Herrlichkeit des Vaters, zum Licht, zur Gerechtigkeit und zum Heil der Welt wurde? Weislich bemerkt Augustin, daß wir gerade an dem Haupt der Kirche einen leuchtenden Spiegel der gnädigen Erwählung vor uns haben, damit sie uns an seinen Gliedern nicht irre macht! (Von der Züchtigung und der Gnade an Valentinus 11,30; ebenso: von der Gabe der Beharrung 24,67). Er bemerkt auch weiter, daß Christus nicht durch ein gerechtes Leben zum Sohn Gottes gemacht worden, sondern aus Gnaden mit solcher Ehre beschenkt worden sei, um hernach andere zu Mitgenossen seiner Gaben zu 625 machen (Predigt 174). Will nun hier jemand fragen, warum andere nicht sind, was er ist, oder warum wir alle von ihm durch einen so weiten Abstand getrennt sind, warum wir alle verderbt sind und er die Reinheit ist, so legt er damit nicht bloß seinen Wahnsinn, sondern zugleich auch seine Schamlosigkeit an den Tag. Wenn sie nun in dem Unterfangen fortfahren, Gott das freie Recht zu entreißen, daß er erwählen und verwerfen kann, so sollen sie zugleich auch Christus wegnehmen, was ihm gegeben ist!

Nun ist es aber vonnöten, wohl darauf zu achten, was uns die Schrift über die einzelnen Punkte kundmacht.

Epheser 1, 4ff. und verwandte Stellen

Wenn Paulus lehrt, daß wir in Christus erwählt worden sind vor Grundlegung der Welt (Eph. 1,4), so hebt er damit sicherlich jede Rücksicht auf unsere Würdigkeit auf. Es ist so, als ob er sagte: Der himmlische Vater fand ja in dem ganzen Samen Abrahams nichts, was seiner Erwählung würdig gewesen wäre, deshalb hat er seinen Blick auf seinen Christus gerichtet, um gewissermaßen aus seinem Leibe die Glieder zu erwählen, die er zur Mitgenossenschaft am Leben aufnehmen wollte. Bei den Gläubigen soll also dieser Grund gelten: wir sind deshalb in Christus zum himmlischen Erbe als Kinder angenommen, weil wir in uns selbst solche hervorragende Würde nicht zu fassen vermochten!

Das bemerkt Paulus auch an anderer Stelle: da ermahnt er nämlich die Kolosser zur Danksagung, und zwar darum, weil sie von Gott aus „tüchtig gemacht“ worden sind, an dem „Erbteil der Heiligen“ teilzuhaben (Kol. 1,12). Wenn nun dieser Gnade Gottes, daß wir nämlich tüchtig gemacht werden, die Herrlichkeit des zukünftigen Lebens zu erlangen, die Erwählung voraufgeht - was wird dann Gott selber wohl schon bei uns finden, das ihn bewegen könnte, uns zu erwählen? Noch deutlicher findet sich das, was ich im Auge habe, in einem anderen Wort des Apostels ausgedrückt: „Er hat uns erwählt, ehe denn der Welt Grund gelegt war, nach dem Wohlgefallen seines Willens, daß wir sollten sein heilig und unbefleckt und unsträflich vor ihm!“ (Eph. 1,4f.; nicht genau). Hier stellt er Gottes Wohlgefallen jedweden Verdiensten von unserer Seite entgegen!

1.

Die uitverkiesing ontstaan nie uit God se voorkennis van die mens se verdienstes nie maar dit dien God se soewereine raadsplan (Afdeling 1-6)

1172 Al die stellings wat ons hierbo gemaak het, word deur baie mense betwis en dan veral die vrye uitverkiesing van die gelowiges. Dit kan nogtans nie aan die wankel gebring word nie. Oor die algemeen is hulle trouens van mening dat God onderskeid tussen mense maak na gelang Hy vooraf sien wat elkeen se verdienstes gaan wees; dat Hy derhalwe diegene tot sy kinders aanneem van wie Hy vooraf weet dat hulle sy genade nie onwaardig sal wees nie en dat Hy diegene van wie se geaardheid Hy bemerk dat dit tot boosheid en goddeloosheid geneig is, aan die verdoemenis van die dood uitlewer.¹ Deur hierdie dekmantel van voorkennis so tussenin te skuif verduister hulle nie alleen die uitverkiesing nie, maar hulle versin ook ’n oorsprong van elders af daarvoor.

En hierdie algemene opvatting is nie net die van die gewone mens nie, want dit het oor al die eeue belangrike voorstanders gehad.² Dit erken ek ruiterlik, sodat niemand miskien moet vertrou dat dit ons saak grootliks sal skaad as hulle name daarteenoor gestel word nie. God se waarheid is hier immers te seker om geskok te word en te duidelik om deur die gesag van mense verduister te word. Maar ander mense wat nie in die Skrif geoefen is of enige instemming verdien nie, verskeur die gesonde leer met sulke groot goddeloosheid dat hulle voortvarendheid ondraaglik is. Omdat God volgens sy oordeel sommige mense uitverkies 1173 en ander verbygaan, dreig hulle Hom met ’n hofsaak.³ Maar as die saak self bekend is, wat sal dit hulle baat om met God te twis?

Ons leer niks wat nie deur die ervaring bewys is nie, naamlik dat dit God altyd vrygestaan het om sy genade te gee aan wie Hy wil.⁴ Ek sal nie vra waarom Abraham se nageslag bo ander uitgestaan het nie behalwe in daardie aansien waarvan die rede nie buite God te vinde is nie. Laat hulle my antwoord⁵ waarom hulle mense eerder as beeste of esels is; hoewel dit in God se hande was om van hulle honde te maak, het Hy hulle na sy beeld gevorm. Sal hulle redelose diere toestaan om met God oor hulle lot te twis asof dit ’n onregverdige onderskeid was?⁶ Dit is sekerlik niks billiker as dat hulle ’n voorreg wat hulle besit sonder enige verdienstes verkry het, as dat God sy weldade na die maat van sy oordeel verskillend uitdeel nie.

As hulle dan na persone oorspring waar die ongelykheid vir hulle nog aanstootliker is, behoort hulle ten minste by die voorbeeld van Christus terug te deins daarvan om nie so onbekommerd oor hierdie geheimenis te babbel nie. Hy word uit die saad van Dawid as ’n sterflike mens ontvang. Volgens watter deugde, sal hulle sê, het Hy verdien om juis in die moederskoot die Hoof van die engele, die eniggebore Seun van God, die beeld en die heerlikheid van die Vader, die lig, geregtigheid en verlossing van die wêreld te word?⁷

Augustinus merk verstandig op dat die helderste spieël van die vrye uitverkiesing juis in die Hoof van die kerk is, sodat dit ons wat onder sy lede is, nie mag verwar nie;⁸ en dat Hy nie deur regverdig te leef die Seun van God geword het nie maar dat so ’n groot eer verniet aan Hom gegee is sodat Hy daarna ander mense deelgenote in sy gawes kon maak.⁹ As iemand hier sou vra waarom ander nie soos Hy was nie of waarom ons almal so ver van Hom verskil, waarom ons almal bedorwe en Hy reinheid is, sal hy nie alleen sy dwaasheid openbaar nie maar tegelyk ook sy skaamteloosheid. As hulle¹⁰ voortgaan om Hom sy vrye reg om uit te verkies en te verwerp te ontneem, moet hulle tegelyk ook wegneem wat aan Christus gegee is.

Nou moet ons let op dit wat die Skrif van elkeen (uitverkiesing en 1174 verwerping) verklaar. Wanneer Paulus leer dat ons voor die skepping van die wêreld in Christus uitverkies was,¹¹ neem hy beslis alle inagneming van ons eie aansien weg. Dit is trouens asof hy gesê het dat die hemelse Vader sy oë op sy Christus gevestig het omdat Hy in die hele saad van Adam niks gevind het wat sy uitverkiesing verdien het nie. Sy doel daarmee was om asof uit sy liggaam lede uit te kies om in die lewe te deel. Laat hierdie rede dus onder gelowiges geld: dat ons in Christus tot die hemelse erfenis aangeneem is omdat ons in onsself nie tot so ’n uitnemendheid in staat was nie. Hy maak dieselfde opmerking ook elders wanneer hy die Kolossensers tot dankbetoon aanspoor omdat hulle van Godsweë bekwaam gemaak is om in die lot van die heiliges te deel.¹² As die uitverkiesing dan aan daardie genade van God om ons bekwaam te maak om die heerlikheid van die toekomstige lewe te verkry, voorafgaan, wat sal God self dan in ons vind om Hom te beweeg om ons uit te verkies?

’n Ander uitspraak van Paulus sal selfs nog duideliker uitdruk wat ek wil sê. Hy sê: “Hy het ons uitverkies voor die grondlegging van die wêreld, na die welbehae van sy wil om rein en onbevlek en onberispelik voor sy aangesig te wees”.¹³ Daarin stel hy God se welbehae teenoor enige van ons verdienstes.

1. Сказанное нами, в особенности о незаслуженном избрании верующих, у многих вызывает возражения. Наши противники полагают, что Бог выбирает из рода человеческого определённых людей по их будущим заслугам, которые предвидит. То есть Он усыновляет тех, кто, по его предвидению, не будет недостоин его благодати. Что же до тех, о которых Господь знает, что они будут склонны ко злу и нечестию, то их Он оставляет в проклятии. Возражающие нам люди словно покрывают Божье предзнание плотной завесой не только для того, чтобы затемнить суть божественного избрания, но и для того, чтобы заставить поверить, что его источник не в Боге.

Эта точка зрения распространена повсеместно, причём не только среди простых людей, но и среди тех, кто претендует на высокую учёность. Во все времена находились вполне почтенные люди, которые разделяли её. Об этом я говорю прямо, дабы никто не рассчитывал, приведя их имена, преуспеть против истины, которая в этом отношении столь надёжна, что её нельзя поколебать, и столь очевидна, что её нельзя затемнить никаким человеческим авторитетом. Есть люди, не сведущие в Писании и потому не заслуживающие доверия, которые, однако, набираются смелости опровергать учение, совершенно им неизвестное. Нет оснований поощрять их гордыню. Они затевают тяжбу с Богом из-за того, что Он, избирая по своей воле одних, оставляет других. Но поскольку это именно так, то чего они добьются, кликушествуя против Бога? Мы не говорим ничего, что не было бы доказано на опыте: Бог всегда свободен дарить благодать тем, кому Он желает. Я не спрашиваю этих людей, как и почему Он предпочёл род Авраамов всем остальным народам, хотя очевидно, что это произошло вследствие предпочтения, причину которого невозможно отыскать вне Бога. Но хотя я оставляю их в покое, хорошо бы им ответить, почему они люди, а не быки или ослы. Ведь хотя в Божьей власти было сотворить их собаками, Он сотворил их по образу своему. Допускают ли они, чтобы звери жаловались, обвиняя Бога в том, что Он поступил с ними так жестоко? Нет более основательной причины для того, чтобы пользоваться преимуществами человека, которые эти люди получили без всяких заслуг, нежели имеющаяся у Бога возможность распределять свои благодеяния по собственному усмотрению.

Если они переходят к отдельным людям, неравенство между которыми для них ещё более ненавистно, то им по меньшей мере следует трепетать, видя перед собой пример Иисуса Христа, и с его помощью хоть немного угомониться, чтобы не болтать так дерзко о высокой тайне. Это смертный человек, зачатый от семени Давидова. Пусть эти люди спросят, какими добродетелями заслужил Он, чтобы уже во чреве Девы, Матери своей, стать главою Ангелов, единородным Сыном Божьим, образом славы Отца, светом, праведностью и спасением мира? Об этом мудро рассуждал св. Августин. В лице Главы Церкви нам дан ясный образ не заслуживаемого избрания, чтобы мы не считали странным нечто подобное у её членов. Господь наш Иисус стал Сыном Божьим не в награду за добрую жизнь, но такая честь была дана Ему для того, чтобы Он сделал других обладателями своих даров (Августин. О порицании и благодати,XI, 30 (МРL, XLIV, 934 р.); О даре постоянства, XXIV, 67 (МРL, XLV, 1033 р.); О предназначении святых,XV, 30 (МРL, ХLIV, 981 р.); Проповеди, 174, II (МРL, XXXVIII, 941)). Если кто-либо спросит, отчего эти другие не таковы, как Он, отчего мы отдалены от Него на огромное расстояние, отчего мы испорчены, а Он - сама чистота, то тем самым этот человек обнаружит не только свою глупость, но и своё бесстыдство. Если эти ничтожества будут продолжать отнимать у Бога свободу избирать и отвергать кого Ему угодно, то пусть сначала отнимут у Христа то, что Ему было дано.

А теперь стоит послушать, что говорит Писание об отдельных людях. Безусловно, св. Павел, когда учит, что мы избраны во Христе прежде создания мира (Эф 1:4), не обращает никакого внимания на наши достоинства. Он как бы говорит: поскольку в природном семени Авраамовом Небесный Отец не находил ничего достойного его избрания, Он обратил взор на Христа - Помазанника своего, чтобы избрать как членов его тела тех людей, которых Он хотел принять в жизнь. Поэтому для верующих должно быть совершенно ясно, что Бог усыновил нас во Христе и сделал его наследниками по той единственной причине, что сами мы не способны достичь столь высокого положения. Это же св. Павел подчёркивает в другом месте, когда призывает колоссян благодарить Бога за то, что Он приобщил их к наследию святых (Кол 1:12). Если Божье избрание предшествует милости, посредством которой Бог делает нас способными воспринять славу будущей жизни, то что в нас могло побудить Его нас избрать? Всё это лучше выражено в упомянутом выше высказывании: «[Бог] избрал нас ... прежде создания мира ... по благоволению воли Своей, ... чтобы мы были святы и непорочны пред Ним» (Эф 1:4). Св. Павел противопоставляет благоволение Божье всем заслугам, какие только можно себе вообразить.

2. | Quo solidior sit probatio, singulas eius loci partes notare operaepretium est, quae simul connexae nihil dubitationis relinquunt. Electos nominans, minime dubium est quin fideles compellet, sicuti etiam mox asserit; quare nimis foedo commento depravant nomen illud qui ad aetatem detorquent qua publicatum fuit Evangelium¹. Electos fuisse dicens ante creatum mundum, omnem dignitatis respectum tollit. || Quae enim discriminis ratio inter eos qui nondum erant, et qui deinde in Adam pares futuri erant? Iam si electi in Christo, sequitur non modo unumquenque extra se, sed etiam alios ab aliis segregatos; quando videmus non omnes esse Christi membra. Quod additur, fuisse electos, ut essent sancti, errorem aperte refutat qui electionem ex praescientia deducit; quando reclamat Paulus, quicquid virtutis in hominibus apparet, electionis esse effectum. Iam si causa superior quaeritur^e, respondet Paulus Deum ita praedestinasse, et quidem pro voluntatis suae beneplacito. Quibus verbis evertit quaecunque in seipsis imaginantur homines electionis suae media; nam et quaecunque ad spiritualem 382 vitam beneficia confert Deus, ex hoc uno fonte manare docet, quia elegit quos voluit Deus, et, antequam nati essent, gratiam qua dignari eos volebat, seorsum illis repositam habuit.

2. A ce que la preuve soit plus certaine, il est besoin de discuter ce passage mieux par le menu, duquel les parties estans bien rassemblées ne laissent nulle doute. En parlant des esleus, c’est chose certaine qu’il adresse son propos aux fideles, comme incontinent apres il le declaire. Parquoy ceux qui destournent ceste sentence, comme si sainct Paul magnifioit la grace qui a esté faite en general au siecle anquel l’Evangile a esté presché, se forgent une glose trop lourde. Outreplus, sainct Paul en disant que les fideles ont esté esleus devant que le monde fast creé, abbat tout regard de dignité. Car quelle raison de diversité y auroit-il entre ceux qui n’estoyent pas encore nais, et qui en leur naissance devoyent estre pareils en Adam? De ce qu’il adjouste qu’ils ont esté esleus en Christ, il s’ensuit que non seulement un chacun est esleu hors de soymesme, mais que les uns sont separez d’avec les autres, d’autant qu’il appert que tous ne sont pas membres de Jesus Christ. Ce qui s’ensuit, assavoir qu’ils ont esté esleus pour estre saincts, abbat l’erreur que nous avons touché; c’est que l’election vienne de la prescience. Car ces mots y contredisent fort et ferme, que tout ce qu’il y a de bien et de vertu aux hommes, est comme fruict et effect de l’election. Si on demande quelque cause plus haute, pourquoi les uns sont esleus plustost que les autres, sainct Paul respond que Dieu les a ainsi predestinez selon son bon plaisir. Par lesquels mots il aneantist tous les moyens que tous hommes imaginent avoir eu en eux-mesmes pour estre esleus: car il declaire que tous les bien-faits que Dieu nous eslargit pour la vie spirituelle sourdent de ceste fontaine: c’est qu’il a esleu ceux qu’il a voulu, et devant qu’ils fussent nais, qu’il leur a appresté et reservé la grace laquelle il leur vouloit faire.

2. To render the proof more complete, it will be useful to notice all the clauses of that passage, which, taken in connection, 152leave no room for doubt. By the appellation of the elect, or chosen, he certainly designates believers, as he soon after declares: wherefore it is corrupting the term by a shameful fiction to restrict it to the age in which the gospel was published. By saying that they were elected before the creation of the world, he precludes every consideration of merit. For what could be the reason for discrimination between those who yet had no existence, and whose condition was afterward to be the same in Adam? Now, if they are chosen in Christ, it follows, not only that each individual is chosen out of himself, but also that some are separated from others; for it is evident, that all are not members of Christ. The next clause, stating them to have been “chosen that they might be holy,” fully refutes the error which derives election from foreknowledge; since Paul, on the contrary, declares that all the virtue discovered in men is the effect of election. If any inquiry be made after a superior cause, Paul replies, that God thus “predestinated,” and that it was “according to the good pleasure of his will.” This overturns any means of election which men imagine in themselves; for all the benefits conferred by God for the spiritual life, he represents as flowing from this one source, that God elected whom he would, and, before they were born, laid up in reserve for them the grace with which he determined to favor them.

2. Who are elected, when, in whom, to what, for what reason.

That the proof may be more complete, it is of importance to attend to the separate clauses of that passage. When they are connected together they leave no doubt. From giving them the name of elect, it is clear that he is addressing believers, as indeed he shortly after declares. It is, therefore, a complete perversion of the name to confine it to the age in which the gospel was published. By saying they were elected before the foundation of the world, he takes away all reference to worth. For what ground of distinction was there between persons who as yet existed not, and persons who were afterwards like them to exist in Adam? But if they were elected in Christ, it follows not only that each was elected on some extrinsic ground, but that some were placed on a different footing from others, since we see that all are not members of Christ. In the additional statement that they were elected that they might be holy, the apostle openly refutes the error of those who deduce election from prescience, since he declares that whatever virtue appears in men is the result of election. Then, if a higher cause is asked, Paul answers that God so predestined, and predestined according to the good pleasure of his will. By these words, he overturns all the grounds of election which men imagine to exist in themselves. For he shows that whatever favors God bestows in reference to the spiritual life flow from this one fountain, because God chose whom he would, and before they were born had the grace which he designed to bestow upon them set apart for their use.

2. Opdat het bewijs des te vaster zij, is het nodig, de delen van deze plaats afzonderlijk op te merken, die saamgevoegd geen twijfel overlaten. Wanneer hij de uitverkorenen noemt, spreekt hij ongetwijfeld de gelovigen aan, gelijk hij ook weldra bevestigt. Daarom bederven zij die naam door een al te schandelijk verzinsel, die hem verdraaien tot de tijd, waarin het evangelie geopenbaard werd. Wanneer hij zegt, dat ze verkoren zijn vóór de schepping der wereld, neemt hij alle aanzien van waardigheid weg. Want welke reden van onderscheid kon er zijn tussen hen, die nog niet waren, en die daarna in Adam gelijk zouden worden? Verder, indien zij verkoren zijn in Christus, dan volgt daaruit, dat niet alleen ieder verkoren is buiten zichzelf, maar ook dat de een van de ander afgescheiden is; want we zien, dat ze niet allen leden van Christus zijn. Wat daaraan toegevoegd wordt, dat ze verkoren zijn, opdat ze heilig zouden zijn, weerlegt duidelijk de dwaling, die de verkiezing afleidt uit het vooruitweten; daar Paulus daartegen uitroept, dat alle deugd, die in de mensen aan de dag komt, een werking is der verkiezing. En wanneer men verder naar de hogere oorzaak vraagt, dan antwoord Paulus, dat God aldus voorverordineert heeft en wel naar het welbehagen van zijn wil. Met die woorden werpt hij omver alle middelen van hun verkiezing, die de mensen zich verbeelden in zichzelf te hebben. Want hij leert, dat alle weldaden, die God tot het geestelijke leven schenkt, uit deze ene bron voortkomen, dat God verkoren heeft, die Hij wilde, en voordat zij geboren waren, de genade, die Hij hen wilde waardig keuren, afzonderlijk voor hen heeft weggelegd.

2.

Damit der Beweis festeren Grund hat, ist es der Mühe wert, die einzelnen Stücke dieser Stelle (Eph. 1,4f.) zu betrachten, die dann, miteinander verbunden, keinerlei Zweifel mehr übriglassen. Wenn Paulus hier solche Menschen nennt, die „erwählt“ sind (Vers 4), so redet er damit ohne jeden Zweifel die Gläubigen an, wie er das denn auch bald nachher bezeugt. Daher verdrehen die Leute, welche diesen Ausdruck („Erwählte“) gewaltsam auf die Zeit beziehen, in der das Evangelium (erstmalig) öffentlich kundgemacht wurde, den Begriff mit einer gar zu schmählichen Phantasterei. - Wenn er dann erklärt, sie seien erwählt worden, „ehe denn der Welt Grund gelegt war“, so hebt er damit jede Rücksicht auf Würdigkeit auf. Denn wie sollte unter denen, die noch nicht da waren und die hernach in Adam alle gleich sein sollten, eine Unterscheidung stattfinden? Wenn sie nun „in Christus“ erwählt sind, so ergibt sich, daß nicht nur jeder einzelne außerhalb seiner selbst erwählt ist, sondern auch die einen aus den anderen ausgesondert sind; denn wir sehen ja, daß nicht alle Menschen Christi Glieder sind! Er sagt dann weiter, sie seien erwählt, um „heilig“ zu sein; damit widerlegt er offen den Irrtum, der die Erwählung aus Gottes Vorherwissen ableitet (nämlich aus Gottes Vorherwissen hinsichtlich der zukünftigen Verdienste!); denn Paulus behauptet ja hier im Gegenteil, daß alles, was in den Menschen an Tugend sichtbar wird, die Wirkung der Erwählung ist! Fragt man nun nach der übergeordneten Ursache, so antwortet Paulus, Gott habe es so vorbestimmt, und zwar „nach dem Wohlgefallen seines Willens“! Damit stößt er alles um, was die Menschen als Mittel ihrer Erwählung in sich zu haben vermeinen; denn er lehrt ja, daß alle Wohltaten, die uns Gott zum626 geistlichen Leben darreicht, aus dieser einen Quelle hervorströmen, daß er nämlich erwählt hat, welche er wollte, und für diese Erwählten, bevor sie geboren waren, bei sich selbst die Gnade aufgehoben hat, die er ihnen gewähren wollte.

2. ’n Regsinnige vertolking van Ef 1:4 weerlê die opvatting dat God se uitverkiesing van sy voorkennis afhang

Om die bewys nog stewiger te maak is dit die moeite werd om op elke deel van die verwysing¹⁴ afsonderlik te let wat, sodra dit in samehang gebring is, geen twyfel laat nie. Wanneer hy hulle uitverkorenes noem, is daar geen twyfel daaroor dat hy gelowiges aanspreek soos hy ook weldra verklaar nie. Daarom misvorm diegene wat die woord verdraai tot die tyd waarin die evangelie geopenbaar is, dit met ’n al te skandelike verdigsel.¹⁵ Wanneer hy sê dat hulle vóór die skepping van die wêreld uitverkies was, neem hy alle inagneming van hulle aansien weg. Want watter grond het daar bestaan om te onderskei tussen diegene wat nog nie bestaan het nie en diegene wat later in Adam hulle gelykes sou wees? As hulle nou in Christus uitverkies is, volg daaruit nie alleen dat elkeen sonder inagneming van homself verkies is nie maar ook dat 1175 sommiges van ander afgesonder is omdat ons sien dat nie almal lede van Christus is nie. Die byvoegsel dat hulle uitverkies is om heilig te wees, weerlê duidelik die dwaling wat die uitverkiesing van (God se) voorkennis aflei omdat Paulus uitroep dat al die deugde wat in mense na vore kom, die gevolg van die uitverkiesing is.

As ons nou na ’n hoër oorsaak soek,¹⁶ antwoord Paulus dat God dit so voorbeskik het en wel na die welbehae van sy wil. Met hierdie woorde werp hy al die middele tot hulle uitverkiesing waarvan mense hulle verbeel dat dit in hulleself is, omver. Hy leer trouens dat al die weldade wat God met die oog op die geestelike lewe skenk, uit hierdie een enkele bron voortkom, naamlik dat God diegene verkies het wat Hy wou, en dat Hy nog voordat hulle gebore is, vir elkeen afsonderlik die genade wat Hy hulle waardig geag het, weggebêre het.

2. Чтобы наше доказательство стало более очевидным, нужно обсудить этот отрывок [Эф 1:4-5] по частям: собранные вместе, они не оставят никакого сомнения в истинности наших положений. Говоря об избранных, св. Павел, несомненно, обращается к верующим, как он и объявляет чуть ниже. Поэтому люди, извращающие его слова и утверждающие, будто он прославлял благодать, которая вообще была дарована только во времена евангельской проповеди, изобретают явно ложное толкование. Далее, св. Павел, сказав, что верующие были избраны прежде создания мира, отбрасывает всякие ссылки на достоинства людей. Ибо какие различия могут быть между теми, кто ещё не родился и чьё общее рождение в Адаме предполагает равенство? Из его добавления, что они избраны во Христе, не только следует, что избрание каждого происходит помимо его самого, но и что одни люди отделены от других и поэтому все не могут быть членами Тела Христова. А то, что следует из этого - они были избраны для святости, - разоблачает заблуждение, которого мы коснулись: будто избрание происходит от предведения. Ибо это явно противоречит утверждению, что всё доброе и доблестное в людях является плодом и результатом избрания. На возможный вопрос о более общей причине - почему одни избраны, а другие нет - апостол отвечает, что Бог так предопределил по своему благоволению. Этими словами он отрицает любые средства, которые, как воображают люди, имеются у них самих для того, чтобы добиться избрания. Он объявляет, что все благодеяния, отпущенные нам Богом ради духовной жизни, проистекают из одного источника: Он избрал кого захотел и до того, как эти люди родились, приготовил для них благодатную милость, которую пожелал им дать.

3. | Ubicunque vero^a regnat hoc Dei placitum, nulla in considerationem veniunt opera. Antithesin quidem hic non prosequitur, sed subaudienda est, qualis alibi explicatur ab ipsomet. Vocavit nos, inquit, vocatione sancta, non secundum opera nostra, sed secundum propositum suum, et gratiam quae data est nobis a Christo ante tempora secularia [2. Tim. 1. c. 9]. Et iam ostendimus in eo quod^b sequitur, Ut essemus sancti et immaculati¹, scrupulum^c omnem adimi^d. Dic enim, Quoniam futuros praevidit sanctos, ideo elegit: et ordinem Pauli invertes. Sic ergo colligere tuto potes, Si elegit nos ut sancti essemus non elegit quia futuros tales praevidebat. Pugnant enim inter se haec duo, habere pios ab electione ut sancti sint, et ad eam ratione operum pervenire^e. Neque valet hic cavillum quo subinde confugiunt, nullis praecedentibus meritis Dominum rependere electionis gratiam, futuris tamen concedere². Quum enim dicitur, electos fuisse fideles ut sancti essent: simul innuitur, quae in ipsis futura erat sanctitas, ab electione habuisse exordium. Et quomodo quadrabit istud verbum, quae ab electione derivantur, electioni causam dedisse? Idipsum quod dixerat videtur magis postea confirmare, ubi ait, secundum propositum voluntatis suae [Ephes. 1. a. 5], quod proposuerat in semetipso³; siquidem Deum in semetipso^f proposuisse, perinde valet acsi diceretur nihil extra se considerasse, cuius rationem in decernendo haberet. Itaque protinus subiicit huc pertinere totam electionis nostrae summam, ut simus in laudem divinae gratiae⁴. Certe Dei^g gratia non sola praedicari in electione nostra meretur, nisi haec gratuita sit. Porro haec gratuita non erit, si in suis eligendis Deus ipse^h qualia sint futura cuiusque opera reputat. Proinde quod suis discipulis dicebat Christus, in universum valere inter omnes fideles comperitur, Non vos me elegistis: sed ego elegi vos [Iohan. 15. c. 16]. Ubi non praeterita tantum merita excludit, sed nihil habuisse in seipsisⁱ significat cur eligerentur, nisi sua misericordia antevertisset. Quomodo et illud Pauli 383 intelligendum, Quis prior dedit illi, et retributionem accipiet [Rom. 11. d. 35]? Siquidem ostendere vult sic Dei bonitatem homines praevenire, ut nihil apud ipsos nec praeteritum, nec futurum reperiat, quo ipsis concilietur.

3. Par tout où regne ce bon plaisir de Dieu, nulles œuvres ne viennent en consideration. Il est vray qu’il ne poursuit pas cela en ce passage: mais il faut entendre la comparaison telle qu’il l’explique ailleurs. Il nous a appeliez, dit-il, en sa vocation saincte: non pas selon nos œuvres, mais selon son plaisir et sa grace, laquelle nous a esté donnée en Christ de toute eternité (2 Tim. 1:9). Et j’ai desja monstré que les parolles qu’il adjouste consequemment, c’est, Afin que nous fussions saincts et immaculez: nous delivrent de tout scrupule. Car si nous disons qu’il nous a esleus à cause qu’il prevoyoit que nous serions saincts, nous renverserons l’ordre de sainct Paul. Nous pouvons donc ainsi arguer seurement: Puis qu’il nous a esleus à ce que nous fussions saincts, ce n’a pas esté d’autant qu’il nous prevoyoit devoir estre tels: car ces deux choses sont contraires, que les fideles ayent leur saincteté de l’election: et que par icelle saincteté ils ayent esté esleus. La Sophisterie à laquelle ils ont tousjours recours, ne vaut icy rien: c’est combien que Dieu ne retribue pas aux merites precedens la grace d’election, toutesfois qu’il la confere pour les merites futurs. Car quand il est dit que les fideles ont esté esleus afin qu’ils fussent saincts, il est en cela signifié que toute la saincteté qu’ils devoyent avoir, prend son origine et commencement de l’election. Et comment cela conviendra-il, que ce qui est produit de l’election, soit cause d’i-celle? Davantage, l’Apostre conferme encore plus ce qu’il avoit dit, adjoustant que Dieu nous a esleus selon le decret de sa volonté, qu’il avoit determiné en soymesme. Car cela vaut autant comme s’il disoit qu’il n’a rien consideré hors de soymesme, à quoy il ait eu esgard en faisant ceste deliberation. Pourtant il adjouste incontinent apres, que toute la somme de nostre election se doit referer à ce but: c’est que nous soyons en louange à la grace de Dieu. Certes la grace de Dieu ne merite pas d’estre seule exaltée en nostre election, sinon que ceste election soit gratuite. Or elle ne sera pas gratuite, si Dieu en eslisant les siens repute quelles seront les œuvres d’un chacun. Pourtant ce que disoit Christ à ses disciples, nous le trouverons estre veritable entre tous les fideles. Vous ne m’avez pas esleu, dit-il, mais je vous ay esleus (Jean 15:16). En quoy non seulement il exclud tous merites precedens, mais il signifie qu’ils n’avoyent rien en eux-mesmes pourquoy ils deussent estre esleus, sinon qu’il les eust prevenus de sa misericorde. Selon lequel sens il faut aussi prendre ce dire de sainct Paul, Qui luy a donné le premier, et il luy rendra (Rom. 11:35)? Car il veut monstrer que la bonté de Dieu previent tellement les hommes, qu’elle ne trouve rien en eux, ne pour le passé ne pour l’advenir, dont elle leur appartienne.

3. Wherever this decree of God reigns, there can be no consideration of any works. The antithesis, indeed, is not pursued here; but it must be understood, as it is amplified by the same writer in another place: “Who hath called us with a holy calling, not according to our works, but according to his own purpose and grace, which was given us in Christ Jesus, before the world began.”⁴⁶⁶ And we have already shown that the following clause, “that we should be holy,” removes every difficulty. For say, Because he foresaw they would be holy, therefore he chose them, and you will invert the order of Paul. We may safely infer, then, If he chose us that we should be holy, his foresight of our future holiness was not the cause of his choice. For these two propositions, That the holiness of believers is the fruit of election, and, That they attain it by means of works, are incompatible with each other. Nor is there any force in the cavil to which they frequently resort, that the grace of election was not God’s reward of antecedent works, but his gift to future ones. For when it is said, that believers were elected that they should be holy, it is fully implied, that the holiness they were in future to possess had its origin in election. And what consistency would there be in asserting, that things derived from election were the 153causes of election? A subsequent clause seems further to confirm what he had said—“according to his good pleasure, which he purposed in himself.”⁴⁶⁷ For the assertion, that God purposed in himself, is equivalent to saying, that he considered nothing out of himself, with any view to influence his determination. Therefore he immediately subjoins, that the great and only object of our election is, “that we should be to the praise of” Divine “grace.” Certainly the grace of God deserves not the sole praise of our election, unless this election be gratuitous. Now, it could not be gratuitous, if, in choosing his people, God himself considered what would be the nature of their respective works. The declaration of Christ to his disciples, therefore, is universally applicable to all believers: “Ye have not chosen me, but I have chosen you;”⁴⁶⁸ which not only excludes past merits, but signifies that they had nothing in themselves to cause their election, independently of his preventing mercy. This also is the meaning of that passage of Paul, “Who hath first given to him, and it shall be recompensed unto him again?”⁴⁶⁹ For his design is to show, that God’s goodness altogether anticipates men, finding nothing in them, either past or future, to conciliate his favour towards them.

3. The reason is the good pleasure of God, which so reigns in election that no works, either past or future, are taken into consideration. This proved by notable declarations of one Savior and passages of Paul.

Wherever this good pleasure of God reigns, no good works are taken into account. The Apostle, indeed, does not follow out the antithesis, but it is to be understood, as he himself explains it in another passage, “Who has called us with a holy calling, not according to our works, but according to his own purpose and grace, which was given us in Christ Jesus before the world began,” (2 Tim. 1:9).215We have already shown that the additional words, “that we might be holy,” remove every doubt. If you say that he foresaw they would be holy, and therefore elected them, you invert the order of Paul. You may, therefore, safely infer, If he elected us that we might be holy, he did not elect us because he foresaw that we would be holy. The two things are evidently inconsistent—viz. that the pious owe it to election that they are holy, and yet attain to election by means of works. There is no force in the cavil to which they are ever recurring, that the Lord does not bestow election in recompense of preceding, but bestows it in consideration of future merits. For when it is said that believers were elected that they might be holy, it is at the same time intimated that the holiness which was to be in them has its origin in election. And how can it be consistently said, that things derived from election are the cause of election? The very thing which the Apostle had said, he seems afterwards to confirm by adding, “According to his good pleasure which he has purposed in himself,” (Eph. 1:9); for the expression that God “purposed in himself,” is the same as if it had been said, that in forming his decree he considered nothing external to himself; and, accordingly, it is immediately subjoined, that the whole object contemplated in our election is, that “we should be to the praise of his glory.” Assuredly divine grace would not deserve all the praise of election, were not election gratuitous; and it would not be gratuitous did God in electing any individual pay regard to his future works. Hence, what Christ said to his disciples is found to be universally applicable to all believers, “Ye have not chosen me, but I have chosen you,” (John 15:16). Here he not only excludes past merits, but declares that they had nothing in themselves for which they could be chosen except in so far as his mercy anticipated. And how are we to understand the words of Paul, “Who has first given to him, and it shall be recompensed unto him again?” (Rom. 11:35).His meaning obviously is, that men are altogether indebted to the preventing goodness of God, there being nothing in them, either past or future, to conciliate his favor.

3. Waar nu dit welbehagen Gods regeert, komen de werken niet in enige aanmerking. Deze tegenstelling doet de apostel hier wel niet volgen, maar ze moet er onder verstaan worden, gelijk ze elders door hem wordt uitgelegd. "Hij heeft ons geroepen, zegt hij (2 Tim. 1:9) "met een heilige roeping, niet naar onze werken, maar naar zijn eigen voornemen en genade, die ons gegeven is door Christus, voor de tijden der eeuwen. "En wij hebben reeds aangetoond, dat door datgene, wat volgt, namelijk "opdat wij heilig en onbevlekt zouden zijn "alle bezwaar wordt weggenomen. Want als ge zegt: God heeft ons daarom uitverkoren, omdat Hij vooruit zag, dat we heilig zouden zijn, dan keert ge de orde van Paulus om. Gij kunt dus veilig aldus redeneren: indien Hij ons uitverkoren heeft, opdat wij heilig zouden zijn, heeft Hij ons niet uitverkoren, omdat Hij vooraf zag, dat we zodanig zouden zijn. Want deze twee strijden met elkander: dat de vromen het uit de verkiezing hebben, dat ze heilig zijn, en uit hun werken te besluiten tot hun verkiezing. En hier heeft de uitvlucht geen kracht, waartoe ze soms de toevlucht nemen, dat de Here de genade der verkiezing niet schenkt om voorafgaande verdiensten, maar dat Hij haar toch toestaat om de toekomende. Want wanneer gezegd wordt, dat de gelovigen uitverkoren zijn, opdat ze heilig zouden zijn, dan wordt tegelijk te kennen gegeven, dat de heiligheid, die later in hen zou zijn, haar oorsprong zou hebben uit de verkiezing. En hoe zal dan dat woord uitkomen, dat datgene, wat uit de verkiezing voortkomt, de oorzaak geweest is van de verkiezing? Datzelfde, wat hij gezegd had, schijnt hij later nog meer te bevestigen, als hij zegt: "naar het voornemen van zijn wil, dat Hij in zichzelf had voorgenomen"(Ef. 1:5) want dat God het in zichzelf had voorgenomen, betekent hetzelfde, alsof gezegd werd, dat Hij buiten zichzelf niets heeft aangezien, om er bij het besluiten rekening mee te houden. Daarom voegt hij er terstond aan toe, dat de ganse hoofdsom der verkiezing hiertoe dient, dat wij zouden zijn tot prijs van Gods genade. Ongetwijfeld verdient Gods genade niet alléén in onze verlossing gepredikt te worden, indien ze niet onverdiend is. Verder zal ze niet onverdiend zijn, indien God bij het verkiezen der zijnen overweegt, hoedanig een ieders werken zullen zijn. Daarom bevindt men, dat wat Christus tot zijn discipelen zeide, in het algemeen geldt voor alle gelovigen: "Gij hebt Mij niet uitverkoren, maar Ik heb u uitverkoren "(Joh. 15:16) Daar sluit Hij niet slechts de voorafgaande verdiensten uit, maar geeft te kenne, dat ze in zichzelf niets hadden, waarom ze uitverkoren zouden worden, indien Hij hen niet door zijn barmhartigheid was voorgekomen. Zo moet ook het woord van Paulus (Rom. 11:35) verstaan worden: "Wie heeft Hem eerst gegeven, en het zal hem wedervergolden worden? "Want hij wil aantonen, dat Gods goedheid de mensen zo voortkomt, dat zij bij hen niets vind, noch wat gedaan is, noch wat gedaan zal worden, waardoor zij zich met hen zou kunnen verenigen.

3.

Wo nun auch immer dieses „Wohlgefallen“ Gottes regiert, da kommen keinerlei Werke in Betracht. Diesen Gegensatz verfolgt der Apostel hier zwar nicht; er ist aber herauszuhören, so wie er ihn anderswo selbst entfaltet. Da heißt es: „Der uns hat ... berufen mit einem heiligen Ruf, nicht nach unseren Werken, sondern nach seinem Vorsatz und der Gnade, die uns gegeben ist in Christo Jesu vor der Zeit der Welt“ (2. Tim. 1,9). Wir haben ja auch bereits gezeigt, wie in den (auf die erstgenannte Stelle Eph. 1,4) folgenden Worten: „daß wir sollten sein heilig und unsträflich ...“ aller Zweifel behoben wird. Wenn man nämlich sagt: er hat sie eben erwählt, weil er voraussah, daß sie einst heilig sein würden, so hat man die Reihenfolge bei Paulus umgekehrt! Demnach kann man mit Sicherheit die Schlußfolgerung ziehen: Wenn er uns erwählt hat, damit wir heilig würden, so hat er uns eben nicht erwählt, weil er voraussah, daß wir es sein würden! Denn diese beiden Aussagen: „Die Frommen erlangen durch ihre Erwählung, daß sie heilig sein sollen“, und: „die Erwählung kommt ihnen auf Grund der Werke zu“ - stehen im Gegensatz zueinander. Hier vermag auch die Ausflucht nichts zu helfen, zu der man immer wieder seine Zuflucht nimmt: der Herr vergelte die Gnade der Erwählung nicht etwa voraufgehenden Verdiensten, gewähre sie aber doch zukünftigen. Denn wenn es heißt, die Gläubigen seien erwählt worden, damit sie heilig seien, so wird uns damit zugleich zu verstehen gegeben, daß alle Heiligkeit, die sich später bei ihnen finden wird, ihren Ursprung in der Erwählung hat! Und wie sollte sich da solch eine Aussage zusammenreimen, nach der das, was von der Erwählung abgeleitet wird, die Ursache der Erwählung abgegeben haben soll? Eben das, was Paulus ausgesprochen hat, scheint er nachher noch besser zu bekräftigen, wo er sagt: „Nach dem Wohlgefallen seines Willens ..., so er sich vorgesetzt hatte in ihm“ (Eph. 1,5.9). Denn wenn es heißt, Gott habe es sich in sich selber vorgenommen, so bedeutet das genau soviel, als wenn da stünde: er hat außer sich nichts in Betracht gezogen, das er bei seiner Entscheidung berücksichtigt hätte! Deshalb setzt er auch gleich hinzu, daß unsere Erwählung insgesamt darauf hinausgeht, daß wir „zum Lob der göttlichen Gnade“ gereichten! (Eph. 1,6). Wahrlich, Gottes Gnade würde es nicht verdienen, angesichts unserer Erwählung allein gepriesen zu werden, wenn diese nicht eben rein aus Gnaden geschähe! Sie geschieht aber nun nicht aus Gnaden, wenn Gott selbst bei der Erwählung der Seinen darauf achtet, wie nun in Zukunft die Werke jedes einzelnen aussehen werden! Deshalb findet es sich, daß für alle Gläubigen allgemein das Wort in Geltung steht, das Christus zu seinen Jüngern sprach: „Nicht ihr habt mich erwählet, sondern ich habe euch erwählet ...“ (Joh. 15,16). Hier schließt er nicht nur vergangene Verdienste aus, sondern macht ihnen deutlich, daß in ihnen selbst keinerlei Grund zu ihrer Erwählung läge, wenn er ihnen nicht mit seinem Erbarmen zuvorgekommen wäre! In diesem Sinne müssen wir auch das Wort des Paulus verstehen: „Wer hat ihm etwas zuvor gegeben, daß ihm werde wiedervergolten?“ (Röm. 11,35). Denn er will zeigen, wie Gottes Güte den Menschen in solcher Weise zuvorkommt, daß er bei ihnen nichts, weder Vergangenes noch Zukünftiges findet, auf Grund dessen er mit ihnen versöhnt würde.

3. “Hy het ons met ’n heilige roeping geroep, nie volgens ons werke nie, maar volgens sy voorneme en genade wat in Christus van ewigheid af aan ons geskenk is.” (2 Tim. 1:9)

Oral waar hierdie welbehae van God trouens regeer, kom werke nie in aanmerking nie. Hy laat wel nie die teenstelling hier volg nie, maar ons moet dit nogtans so verstaan soos hy dit self elders verduidelik. Hy sê:

“Hy het ons met ’n heilige roeping geroep, nie volgens ons werke nie maar volgens sy voorneme en die genade wat voor die tye van die eeue deur Christus aan ons gegee is”.¹⁷ En ons het reeds aangetoon dat in dit wat daarop volg, naamlik “sodat ons heilig en onbevlek mag wees”, alle besware uit die weg geruim word. Want as jy sê: “Omdat Hy voorsien het dat ons heilig sal wees, het Hy ons uitverkies”, dan keer jy Paulus se orde om. Daarom kan jy veilig die volgende afleiding maak: “As Hy ons uitverkies het om heilig te wees, het Hy ons nie uitverkies omdat Hy vooraf gesien het dat ons sodanig sal wees nie”. Daar is immers ’n botsing tussen hierdie twee stellings: dat godvrugtiges dit aan die uitverkiesing te danke het dat hulle heilig is, en dat hulle op grond van hulle werke tot die uitverkiesing kom.¹⁸

En hier het die uitvlug waarmee hulle soms ontvlug, geen krag nie, naamlik dat die Here die genade van uitverkiesing nie vir voorafgaande verdienstes vergeld nie maar dat Hy dit nogtans vir toekomstige verdienstes gee.¹⁹ Want wanneer gesê word dat gelowiges uitverkies is om heilig 1176 te wees, word tegelyk te kenne gegee dat die heiligheid wat hulle later sal hê, van hulle uitverkiesing af begin. Hoe sal dit dan rym om te sê dat dinge wat uit die uitverkiesing afgelei word, die uitverkiesing veroorsaak het? Dit lyk juis asof hy dit wat hy reeds gesê het, later nog meer bekragtig wanneer hy sê “volgens die voorneme van sy wil wat Hy in Homself voorgeneem het”.²⁰ Want die feit dat God in Homself iets voorgeneem het, dra net soveel gewig as wat gesê sou word dat Hy buite Homself niks in ag geneem het om in sy besluit in aanmerking te neem nie. Hy het derhalwe dadelik bygevoeg dat die voile som van ons uitverkiesing hierop gemik moet wees, naamlik om tot lof van God se genade te wees.²¹ God se genade alleen verdien beslis om in ons uitverkiesing verkondig te word slegs as dit onverdiend is. Dit sal voorts nie onverdiend wees as God self in die uitverkiesing van die wat aan Hom behoort, bepaal hoedanig elkeen se werke sal wees nie. Daarom is ons bevinding dat dit wat Christus vir sy dissipels gesê het, oor die algemeen vir alle gelowiges geld, naamlik “Julle het My nie uitverkies nie, maar Ek het julle uitverkies”.²² Daar sluit Hy nie alleen verdienstes uit nie, maar Hy gee te kenne dat hulle in hulleself niks het om uitverkies te word as Hy Hom nie vooraf uit barmhartigheid tot hulle gewend het nie.

En hoe moet ons die volgende stelling van Paulus verstaan: “Wie heteerste aan Hom iets gegee, en wie sal vergelding ontvang?”²³ Hy wil immers aantoon dat God se goedertierenheid so voor mense uitgaan dat Hy nôg in die verlede nôg in die toekoms iets by hulle vind om Hom met hulle te versoen.

3. Везде, где царит чистая воля Божья, не принимаются во внимание никакие дела. Об этом не говорится в рассматриваемом отрывке. Однако нужно обратиться к противопоставлению, толкуемому в другом месте. Бог призвал нас, пишет апостол, «званием святым, не по делам нашим, но по Своему изволению и благодати, данной нам во Христе Иисусе прежде вековых времён» (2 Тим 1:9). Я уже показал, что слова «чтобы мы были святы и непорочны» [Эф 1:4] устраняют все сомнения. Если бы мы сказали, что Бог избрал нас потому, что предвидел, что мы будем святы, то этим мы бы перевернули весь порядок, описанный св. Павлом. Итак, мы можем вполне уверенно рассуждать следующим образом. Если Бог нас избрал, чтобы мы были святы, то, значит, не потому, что предвидел в нас эту святость. Ведь это прямо противоположные вещи: «верующие обладают святостью по причине избрания» и «верующие благодаря святости становятся избранными». Софистика, к которой часто прибегают наши противники, не стоит ни гроша: они говорят, что, хотя Бог не вознаграждает заслуги, предшествующие благодати избрания, Он венчает ею будущие заслуги. Ведь когда говорится, что верующие были избраны, чтобы быть святыми, то это означает, что источником и началом всякой святости, которой должны обладать верующие, является их избрание. Как же может получиться, чтобы результат избрания стал его причиной?

Далее апостол подтверждает сказанное, добавляя, что Бог избрал нас по решению своей воли, - решению, которое Он принял в самом Себе. Это равносильно тому, как если бы он сказал, что Бог не рассматривал ничего вне самого Себя, с чем мог бы сообразоваться, принимая такое решение. Поэтому св. Павел тут же добавляет, что высшая цель нашего избрания состоит в том, чтобы мы стали похвалою благодати Божьей [Эф 1:6]. Конечно, благодать Божья прославляется нашим избранием, только если это избрание незаслуженно. Но оно не было бы таковым, если бы Бог, избирая своих верных, рассматривал, каковы будут дела каждого. Поэтому слова, сказанные Христом его ученикам, верны по отношению ко всем верующим: «Не вы Меня избрали, а Я вас избрал» (Ин 15:16). Тем самым Он не только исключает предшествующие заслуги, но и указывает, что в самих верующих нет ничего, за что они должны быть избраны, но Бог опередил их своим милосердием. В том же смысле следует понимать и слова св. Павла: «Кто дал Ему наперёд, чтобы Он должен был воздать?» (Рим 11:35) Этим он хотел показать, что Бог в своей благости так ясно предвидит возможности человека, что ни в прошлом, ни в будущем не находит ничего, чем они могли бы заслужить эту благость.

4. Iam ad Romanos, ubi argumentum hoc et repetit altius, et fusius prosequitur^a, || negat omnes esse Israelitas qui progeniti sunt ab Israele [Rom. 9. b. 6]: quia etsi iure haereditario omnes essent benedicti, successio tamen non ad omnes peraeque transibat. Origo huius disputationis erat ex superbia fallacique gloriatione Iudaici populi; nam quum sibi Ecclesiae nomen assererent, volebant a suo arbitrio pendere fidem Evangelii. Sicuti hodie libenter Papistae fictitio hoc colore^b se in Dei locum substituerent. Paulus, quanvis concedat sanctam esse Abrahae progeniem ratione foederis, contendit tamen extraneos esse in ea plerosque: neque id modo quia degenerent, ut fiant ex legitimis adulterini: sed quia in summo fastigio emineat ac regnet specialis Dei electio, quae sola ratam illius adoptionem facit. Si alios sua pietas stabiliret in spe salutis, alios abdicaret sola sua^c defectio: stulte profecto et absurde Paulus ad arcanam usque electionem lectores eveheret^d. Iam si Dei voluntas (cuius causa extra ipsum neque apparet neque quaerenda est) alios ab aliis discernit, ut non omnes filii Israel sint veri Israelitae, frustra cuiusque conditio in ipso initium habere fingitur. || Longius deinde rem prosequitur sub exemplo Iacob et Esau^e. || Nam quum ambo essent filii Abrahae, pariter inclusi in utero matris, primogeniturae honorem transferri ad Iacob, portento similis fuit mutatio qua tamen Paulus contendit testatam fuisse electionem unius, et alterius reprobationem. Quaeritur origo et causa quam praescientiae doctores in hominum virtutibus et vitiis expositam esse volunt. Hoc enim illis facile compendium est, Deum monstrasse in persona Iacob, se gratia sua dignos eligere: in persona Esau, se repudiare quos praevidet indignos¹: sic quidem^f audacter illi^g. Paulus autem quid? || quum nondum nati essent, nec quippiam boni aut mali fecissent, ut secundum electionem propositum Dei maneret, non ex operibus, 384 sed ex vocante dictum est, Maior serviet minori: sicut scriptum est, Iacob dilexi, Esau autem odio habui [Ibidem, c. 11]¹. || Siquid valeret praescientia in hoc fratrum discrimine, importuna certe fieret temporis mentio. Demus Iacob fuisse electum, quia futuris virtutibus parta ei fuit dignitas: quorsum diceret Paulus nondum fuisse natum? Iam hoc inconsiderate additum foret nihildum boni fecisse: quia in promptu erit exceptio, nihil Deum latere, atque ita pietatem Iacob coram ipso fuisse praesentem. Si opera conciliant gratiam, suum illis pretium merito iam tunc constare debuit ante natum Iacob, perinde acsi adolevisset. Atqui in expediendo nodo pergit Apostolus, docetque adoptionem Iacob, non ex operibus profectam esse, sed ex vocatione Dei. In operibus futurum vel praeteritum tempus non interponit: deinde praecise ea opponit Dei vocationi, uno posito alterum diserte evertere volens; acsi diceret: considerandum esse quid Deo placuerit, non quid attulerint ex seipsis homines. Postremo certum est electionis et propositi vocibus, quascunque comminisci homines solent causas extra arcanum Dei consilium, ab hac causa removeri.

4. Davantage, en l’Epistre aux Romains, où il commence cest argument de plus haut, et le poursuyt plus amplement, il afferme que tous ceux qui sont nais d’Israel ne sont pas Israelites (Rom. 9:6). Car combien qu’ils fussent tous benits par droit hereditaire, tous ne sont pas venus egalement à ceste succession. La source de la dispute qu’il demeine, venoit de l’orgueil et fausse vanterie du peuple des Juifs. Car en s’attribuant le nom de l’Eglise ils vouloyent qu’on s’arrestast à eux, et qu’on ne creust à l’Evangile qu’à leur adveu. Comme aujourdhuy les Papistes s’avanceroyent volontiers en la place de Dieu sous ceste ombre du nom de l’Eglise, dont ils se fardent. Sainct Paul, combien qu’il accorde que la lignée d’Abraham soit saincte à cause de l’alliance, il debat neantmoins qu’il y en a plusieurs estrangers, et non seulement pource qu’ils se sont abbastardis en degenerant de leurs peres, mais pource que l’election speciale de Dieu est par dessus, laquelle seule ratifie l’adoption d’iceluy. Si les uns estoyent establis en l’esperance de salut par leur pieté, les autres en estoyent dejettez par leur seule ingratitude et revolte, sainct Paul parleroit lourdement et sottement, en transportant les lecteurs à l’election secrette, laquelle ne viendroit pas à propos. Or si la volonté de Dieu de laquelle la cause n’apparoist point hors de luy, et n’est pas licite de la chercher ailleurs, discerne les enfans d’Israel les uns d’avec les autres, on imagine follement que la condition d’un chacun prenne son origine de ce qu’ils ont en eux-mesmes. Sainct Paul passe plus outre, amenant l’exemple de Jacob et Esau. Car comme ainsi soit que tous deux fussent enfans d’Abraham, et pour lors enclos au ventre de leur mere, que l’honneur de primogeniture fust transferé à Jacob, ç’a esté un changement comme prodigieux, par lequel toutesfois sainct Paul maintient que l’election de l’un a esté testiflée, et la reprobation de l’autre. Quand on demande l’origine et la cause, les docteurs de la prescience la mettent tant aux vices qu’aux vertus: car ce leur est un bon expedient, comme ils cuydent, de dire que Dieu a monstré en la personne de Jacob, qu’il eslit ceux qui sont dignes de sa grace: et en la personne d’Esau, qu’il reprouve ceux qui en sont indignes. Voila ce qu’ils en prononcent comme gens hardis et asseurez. Mais regardons qu’en dit sainct Paul à l’opposite. Devant qu’ils fussent nais, ne qu’ils eussent rien fait ne de bien ne de mal, afin que le propos de Dieu selon l’election demeurast ferme, il a esté dit non point du costé des œuvres, mais de Dieu qui appelloit, Le plus grand servira au moindre, comme il est escrit, J’ay aimé Jacob, j’ay hay Esau (Rom. 9:11). Si la prescience valoit quelque chose pour discerner d’entre les deux, à quel propos seroit-il fait mention du temps? Posons le cas que Jacob ait esté esleu, d’autant que ceste dignité luy a esté acquise par ses vertus à venir: quelle raison sainct Paul eust-il eu, de dire qu’il n’estoit-pas encore nay? Il eust aussi adjousté inconsiderément, que l’un ne l’autre n’avoit fait ne bien ne mal: car la replique seroit toute preste, que rien n’est caché à Dieu, et que la pieté de Jacob luy a esté tousjours presente. Si les œuvres meritent faveur, il est certain que quant à Dieu, elles devoyent estre prisées devant qu’il fust nay, comme en sa vieillesse. Or l’Apostre en poursuyvant, soud tresbien ce nœud: c’est que l’adoption n’est point provenue du costé des œuvres, mais de la vocation de Dieu. Il n’entremesle ne temps passé ne temps futur au regard des œuvres: et puis en les opposant precisément à la vocation de Dieu, il n’y a doute qu’en establissant l’un il ne destruise l’autre: comme s’il disoit, Nous avons à considerer quel a esté le bon plaisir de Dieu, non pas ce que les hommes ont apporté d’eux-mesmes. Finalement, il est certain que par ces mots d’election et de propos il a voulu rejetter en ceste matiere toutes causes, lesquelles les hommes se forgent hors le conseil secret de Dieu.

4. In the Epistle to the Romans, where he goes to the bottom of this argument, and pursues it more at length, he says, “They are not all Israel which are” born “of Israel;”⁴⁷⁰ because though all were blessed by hereditary right, yet the succession did not pass to all alike. This controversy originated in the pride and vain-glorying of the Jewish people, who, claiming for themselves the title of the Church, would make the faith of the gospel to depend on their decision; just as, in the present day, the Papists with this false pretext would substitute themselves in the place of God. Paul, though he admits the posterity of Abraham to be holy in consequence of the covenant, yet contends that most of them are strangers to it; and that not only because they degenerate, from legitimate children becoming spurious ones, but because the preëminence and sovereignty belong to God’s special election, which is the sole foundation of the validity of their adoption. If some were established in the hope of salvation by their own piety, and the rejection of others were owing wholly to their own defection, Paul’s reference of his readers to the secret election would indeed be weak and absurd. Now, if the will of God, of which no cause appears or must be sought out of himself, discriminates some from others, so that the children of Israel are not all true Israelites, it is in vain pretended that the condition of every individual originates with himself. He pursues the subject further 154under the example of Jacob and Esau; for being both children of Abraham, and both enclosed in their mother’s womb, the transfer of the honour of primogeniture to Jacob was by a preternatural change, which Paul, however, contends indicated the election of the one and the reprobation of the other. The origin and the cause are inquired, which the champions of foreknowledge maintain to be exhibited in the virtues and the vices of men. For this is their short and easy doctrine—That God has showed in the person of Jacob, that he elects such as are worthy of his grace; and in the person of Esau, that he rejects those whom he foresees to be unworthy. This, indeed, they assert with confidence; but what is the testimony of Paul? “The children being not yet born, neither having done any good or evil, that the purpose of God according to election might stand, not of works, but of him that calleth, it was said, The elder shall serve the younger; as it is written, Jacob have I loved, but Esau have I hated.”⁴⁷¹ If this distinction between the brothers was influenced by foreknowledge, the mention of the time must certainly be unnecessary. On the supposition that Jacob was elected, because that honour was acquired by his future virtues, to what purpose could Paul remark that he was not yet born? It would not have been so proper to add, that he had not yet done any good; for it will be immediately replied, that nothing is concealed from God, and therefore the piety of Jacob must have been present before him. If grace be the reward of works, they ought to have had their just value attributed to them before Jacob was born, as much as if he were already grown to maturity. But the apostle proceeds in unravelling the difficulty, and teaches that the adoption of Jacob flowed not from works, but from the calling of God. In speaking of works, he introduces no time, future or past, but positively opposes them to the calling of God, intending the establishment of the one, and the absolute subversion of the other; as though he had said, We must consider the good pleasure of God, and not the productions of men. Lastly, the very terms, election and purpose, certainly exclude from this subject all the causes frequently invented by men, independently of God’s secret counsel.

4. Proved by a striking discussion in the Epistle to the Romans. Its scope and method explained. The advocates of foreknowledge refuted by the Apostle, when he maintains that election is special and wholly of grace.

In the Epistle to the Romans (Rom. 9:6), in which he again treats this subject more reconditely and at greater length, he declares that “they are not all Israel which are of Israel;” for though all were blessed in respect of hereditary rights yet all did not equally obtain the succession. The whole discussion was occasioned by the pride and vain-glorying of the Jews, who, by claiming the name of the Church for themselves, would have made the faith of the Gospel dependent on their pleasure; just as in the present day the Papists would fain under this pretext substitute themselves in place of God. Paul, while he concedes that in respect of the covenant they were the holy offspring of Abraham, yet contends that the greater part of them were strangers to it, and that not only because they were degenerate, and so had become bastards instead of sons, but because the principal point to be considered was the special election of God, by which alone his adoption216was ratified. If the piety of some established them in the hope of salvation, and the revolt of others was the sole cause of their being rejected, it would have been foolish and absurd in Paul to carry his readers back to a secret election. But if the will of God (no cause of which external to him either appears or is to be looked for) distinguishes some from others, so that all the sons of Israel are not true Israelites, it is vain for any one to seek the origin of his condition in himself. He afterwards prosecutes the subject at greater length, by contrasting the cases of Jacob and Esau. Both being sons of Abraham, both having been at the same time in the womb of their mother, there was something very strange in the change by which the honor of the birthright was transferred to Jacob, and yet Paul declares that the change was an attestation to the election of the one and the reprobation of the other.

The question considered is the origin and cause of election. The advocates of foreknowledge insist that it is to be found in the virtues and vices of men. For they take the short and easy method of asserting, that God showed in the person of Jacob, that he elects those who are worthy of his grace; and in the person of Esau, that he rejects those whom he foresees to be unworthy. Such is their confident assertion; but what does Paul say? “For the children being not yet born, neither having done any good or evil, that the purpose of God according to election might stand, not of works, but of him that calleth; it was said unto her, [Rebecca,] The elder shall serve the younger. As it is written, Jacob have I loved, but Esau have I hated,” (Rom. 9:11-13). If foreknowledge had anything to do with this distinction of the brothers, the mention of time would have been out of place. Granting that Jacob was elected for a worth to be obtained by future virtues, to what end did Paul say that he was not yet born? Nor would there have been any occasion for adding, that as yet he had done no good, because the answer was always ready, that nothing is hid from God, and that therefore the piety of Jacob was present before him. If works procure favor, a value ought to have been put upon them before Jacob was born, just as if he had been of full age. But in explaining the difficulty, the Apostle goes on to show, that the adoption of Jacob proceeded not on works but on the calling of God. In works he makes no mention of past or future, but distinctly opposes them to the calling of God, intimating, that when place is given to the one the other is overthrown; as if he had said, The only thing to be considered is what pleased God, not what men furnished of themselves. Lastly, it is certain that all the causes which men are wont to devise as external to the secret counsel of God, are excluded by the use of the terms purpose and election.

4. Verder in de brief aan de Romeinen (Rom. 9:6,11) waar hij dit onderwerp dieper ophaalt en uitvoeriger behandelt, zegt hij, dat zij niet allen Israëlieten zijn, die voortgesproten zijn uit Israël; omdat, hoewel alle gezegend waren met een erfelijk recht, de erfopvolging toch niet gelijkelijk op allen overging. De oorsprong van deze uiteenzetting was gelegen in de hovaardij en de bedriegelijke pralerij van het Joodse volk. Want daar zij zich de naam van kerk toekenden, wilden zij, dat de waarheid van het evangelie afhing van hun eigen goeddunken. Evenals tegenwoordig de pausgezinden zich gaarne onder deze verzonnen schijn in Gods plaats zouden stellen. Hoewel Paulus toegeeft, dat het nageslacht van Abraham heilig was ter oorzake van het verbond, verzekert hij toch, dat daaronder vele buitenstaanders zijn, en dat niet alleen, omdat zij ontaarden, zodat ze van wettige kinderen bastaarden worden, maar omdat Gods bijzondere verkiezing, die alleen zijn aanneming bekrachtigt, boven alles staat en alles beheerst. Indien sommigen door hun eigen vroomheid bevestigd werden in de hoop der zaligheid, en anderen alleen door hun afwijking daarvan werden beroofd, dan zou Paulus waarlijk dwaas en ongerijmd doen door zijn lezers op te voeren tot de verborgen verkiezing. Maar indien Gods wil, wiens oorzaak buiten Hem niet te zien is en ook niet gezocht moet worden, de een van de ander onderscheidt, zodat niet alle kinderen Israëls ware Israëlieten zijn, verzint men tevergeefs, dat ieder het begin van zijn staat in zichzelf heeft. Dan gaat hij de zaak verder na met het voorbeeld van Jakob en Ezau. Want daar zij beiden kinderen van Abraham waren, tegelijk in de schoot hunner moeder ingesloten, geleek het feit, dat de eer der eerstgeboorte overgebracht werd op Jakob op een onnatuurlijke verandering, maar toch verzekert Paulus, dat daardoor betuigd werd de verkiezing van de een en de verwerping van de ander. De vraag is nu naar de oorsprong en de oorzaak, welke zij, die het vooruitweten leren, gelegen willen zien in de deugden en ondeugden der mensen. Want zij hebben dit korte antwoord gemakkelijk klaar, dat God in de persoon van Jakob getoond heeft, dat Hij hen verkiest, die zijn genade waardig zijn, en in de persoon van Ezau hen verwerpt, van wie Hij voorziet, dat ze haar onwaardig zijn: zo zeggen zij vermetel. Maar wat zegt Paulus?"Toen de kinderen nog niet geboren waren, noch iets goeds of kwaads gedaan hadden, opdat het voornemen Gods, dat naar de verkiezing is, vast bleve, niet uit de werken, maar uit de roepende, zo werd tot haar gezegd: De meerdere zal de mindere dienen; gelijk geschreven is: Jakob heb Ik liefgehad, en Ezau heb Ik gehaat"(Rom. 9:11-13) Indien het vooruitweten Gods iets betekende in dit onderscheid der broeders zou ongetwijfeld de vermelding van de tijd minder goed passen. Laat ons eens aannemen, dat Jakob uitverkoren was, omdat hij door zijn toekomstige deugden die waardigheid verkregen had: waarom zou Paulus dan zeggen, dat hij nog niet geboren was? Dan zou ook onberaden er aan toegevoegd zijn, dat hij nog niets goeds gedaan had: want dan zou de tegenwerping voor de hand liggen, dat niets voor God verborgen is, en dat zo Jakobs vroomheid voor Hem tegenwoordig was. Wanneer de werken de genade verwerven, dan moest voor hen met recht ook reeds toen hun waarde vaststaan, voordat Jakob geboren was, evenals of hij reeds volwassen was. Maar de apostel gaat voort met het wegnemen van de moeilijkheid, en hij leert, dat de aanneming van Jakob niet uit de werken voortgekomen is, maar uit de roeping Gods. In de werken stelt hij geen toekomende of verleden tijd; bovendien stelt hij ze regelrecht tegenover de roeping Gods, waarbij hij door het ene te stellen het andere uitdrukkelijk wil wegnemen. Alsof hij zeide, dat men er op letten moet, wat Gode behaagd heeft, en niet wat de mensen uit zichzelf hebben aangebracht. Tenslotte het is zeker, dat door de woorden verkiezing en voornemen van deze zaak uitgesloten worden alle oorzaken, die de mensen plegen te verzinnen buiten de verborgen raad Gods.

4. Römer 9-11 und ähnliche Stellen

Im Römerbrief überdenkt Paulus diesen Gegenstand noch tiefer und verfolgt ihn auch weitläufiger. Hier bestreitet er, daß alle, die von Israel abstammen, auch „Israeliten“ seien (Röm. 9,6); denn es waren zwar alle mit einem erblichen Recht gesegnet worden, aber die Erbfolge ging nicht gleichermaßen auf alle über. Diese Erörterung hatte ihren Ursprung in dem Hochmut und dem falschen Rühmen des jüdischen Volkes: die Juden schrieben sich selbst den Namen 627 „Kirche“ zu und meinten deshalb, der Glaube an das Evangelium hinge von ihrem Gutdünken ab. In gleicher Weise möchten sich heutzutage die Papisten gern unter diesem trügerischen Schein an Gottes Stelle setzen! Paulus gesteht nun durchaus zu, daß Abrahams Geschlecht auf Grund des mit ihm geschlossenen Bundes heilig sei; aber er behauptet doch, daß sehr viele aus ihm tatsächlich Draußenstehende sind, und zwar nicht allein, weil sie entartet und so aus rechtmäßigen Kindern zu Bastarden geworden sind, sondern weil Gottes besondere Erwählung hier an allerhöchster Stelle steht und regiert; - und sie allein macht ja erst die Aufnahme in die Kindschaft wirksam, die er übt. Wenn die einen allein durch ihre Frömmigkeit in der Hoffnung auf das Heil gestärkt, die anderen allein durch ihren Abfall von ihm ausgeschlossen würden, so wäre es wahrhaftig töricht und widersinnig, daß Paulus seine Leser bis zur verborgenen Erwählung emporführt! Wenn nun aber Gottes Wille, für den außerhalb seiner selbst keine Ursache sichtbar wird oder zu suchen ist, die einen von den anderen unterscheidet, so daß nicht alle Kinder Israels wahre „Israeliten“ sind, - dann ist es umsonst, sich vorzumachen, der Ursprung der Stellung jedes einzelnen läge in ihm selber.

Dann verfolgt Paulus die Sache noch weiter, und zwar mit Hilfe des Beispiels von Jakob und Esau. Denn sie waren doch alle beide Söhne Abrahams, wohnten miteinander in dem gleichen Mutterleibe; wenn nun die Ehre der Erstgeburt auf Jakob übertragen wird, so ist das eine ungeheuerliche Vertauschung; - und doch behauptet Paulus, daß dadurch die Erwählung des einen und die Verwerfung des anderen bezeugt wurde! Es fragt sich nun, aus was für einem Ursprung und was für einem Grund heraus das geschieht. Die Männer, die hier Gottes Vorherwissen lehren, meinen, die Ursache läge in den Tugenden und Lastern der Menschen. Sie kommen nämlich leichtlich zu der kurzen Antwort: Gott habe eben in der Person des Jakob gezeigt, daß er die erwähle, die seiner Gnade würdig seien, und in der Person des Esau, daß er die verwerfe, von denen er vorhersehe, daß sie solcher Gnade unwürdig sein würden. So behaupten sie es nun kühnlich! Was sagt aber Paulus? „Ehe denn die Kinder geboren wurden und weder Gutes noch Böses getan hatten - auf daß der Vorsatz Gottes bestünde nach der Wahl, nicht aus Verdienst der Werke, sondern aus Gnade des Berufers - ward zu ihr gesagt: ’Der Ältere soll dienstbar werden dem Jüngeren’. Wie denn geschrieben steht: ’Jakob habe ich geliebt, aber Esau habe ich gehaßt’“ (Röm. 9,11-13). Wenn das Vorherwissen Gottes bei dieser Unterscheidung der beiden Brüder eine Bedeutung hätte, so wäre es wahrlich unangemessen, hier die Zeit (der Erwählung) zu erwähnen! Geben wir zu, Jakob sei erwählt worden, weil ihm aus seinen künftigen Tugenden eine Würdigkeit erwachsen sei; - wozu soll dann aber Paulus gesagt haben, er sei damals noch gar nicht geboren gewesen? Unbedacht wäre dann auch die anschließende Bemerkung, er habe dazumal noch nichts Gutes getan. Denn man könnte doch da sogleich einwenden, es sei Gott nichts verborgen, und so sei Jakobs Frömmigkeit vor ihm gegenwärtig gewesen! Wenn die Werke wirklich einem Menschen Gnade verschaffen, so mußten sie verdientermaßen ihren Wert auch schon damals haben, als Jakob nicht geboren war, genau, als wenn er damals schon herangewachsen gewesen wäre! Aber Paulus fährt fort, diesen Knoten aufzulösen, und er lehrt, die Annahme des Jakob in die Kindschaft sei nicht aus den Werken hervorgegangen, sondern aus Gottes Berufung. Bei den Werken erwähnt er weder die zukünftige noch die vergangene Zeit, ferner stellt er sie auch in scharfen Gegensatz zu Gottes Berufung; er will also ohne Zweifel durch die Behauptung des einen das andere ausdrücklich umstoßen. Es ist, als ob er sagte: wir müssen darauf achten, was Gott wohlgefiel, nicht aber darauf, was die Menschen aus sich selbst heraus beigebracht haben! Und schließlich ist es sicher, daß durch die Worte „Erwählung“ und „Vorsatz“ alle Ursachen, die die Menschen sich außerhalb des verborgenen Ratschlusses Gottes auszudenken pflegen, aus dieser Sache ausgeschlossen werden.

4. ’n Regsinnige uitleg van Rom. 9-11

Wanneer Paulus nou in sy brief aan die Romeine hierdie redenasie met groter diepgang herhaal en uitvoeriger behandel, sê hy dat nie almal Israeliete is wat uit Israel gebore is nie.²⁴ Hoewel hulle almal immers volgens die erfreg geseën is, het die opvolging daartoe tog nie gelyk op hulle almal oorgegaan nie. Hierdie twispunt het uit die hooghartige en bedrieglike pralery van die Jode ontstaan, want aangesien hulle vir hulleself die naam van die kerk toegeëien het, wou hulle hê dat die waarheid van die evangelie van hulle oordeel afhanklik moet wees. So 1177 sou die pousgesindes hulle graag vandag nog met hierdie valse versinsel²⁵ in God se plek wou stel.

Hoewel Paulus toegee dat Abraham se nageslag vanweë die verbond heilig is, verklaar hy nogtans dat vele daarin buitestaanders is en dit nie alleen omdat hulle ontaard het sodat hulle van onwettige kinders basters word nie, maar omdat God se besondere uitverkiesing wat alleen sy aanneming vas en seker maak, oor alles uitstaan en oor alles heers. As hulle eie godsvrug sommiges in hulle hoop op saligheid sou bekragtig en ander se afvalligheid²⁶ hulle dit sou ontsê, sou Paulus sy lesers inderdaad dwaas en onsinnig tot die verborge uitverkiesing opgehef het.²⁷ As God se wil, waarvan die oorsaak nie buite Hom blyk of gesoek moet word nie, die een van die ander onderskei sodat nie al die kinders van Israel waarlik Israeliete is nie, verbeel mense hulle verniet dat elkeen se toestand in homself begin.

Daarna sit hy die onderwerp voort aan die hand van die voorbeeld van Jakob en Esau.²⁸ Hoewel albei immers kinders van Abraham was, en hulle tegelyk in hulle moeder se skoot ingesluit is,²⁹ word die eersgeboorteeer op Jakob oorgedra.³⁰ Hierdie verandering was daarom soos ’n wonderteken, en nogtans verklaar Paulus dat die uitverkiesing van die een en die verwerping van die ander daardeur beseël is. Die vraag gaan hier om die oorsprong en oorsaak (van die uitverkiesing), wat na die mening van die mense wat die voorkennis (van God) leer, in die deugde en die ondeugde van die mense geleë is. Dit is trouens vir hulle ’n maklike pad om te sê dat God in die persoon van Jakob getoon het dat Hy diegene uitverkies wat sy genade waardig is, maar dat Hy in die persoon van Esau bewys het dat Hy diegene verwerp van wie Hy voorsien dat hulle dit nie waardig is nie.³¹ So vermetel redeneer hulle inderdaad.

Maar wat sê Paulus? “Toe hulle nog nie gebore was en nog geen goed of kwaad gedoen het nie, dat die voorneme van God volgens die verkiesing kon bly staan, nie uit die werke nie maar uit Hom wat roep, is vir haar gesê: ‘Die oudste sal die jongste dien’. Soos geskryf is: ‘Jakob het Ek liefgehad en Esau het Ek gehaat’”.³² As (God se) voorkennis enige krag gehad het in hierdie onderskeiding van die broers, sou die vermelding van die tyd beslis onvanpas gewees het. Laat ons toegee dat Jakob uitverkies is omdat hy die waardigheid daartoe deur sy toekomstige 1178 deugde verkry het - waarom sou Paulus dan sê dat hy nog nie gebore was nie? Dit sou ook onoorwoë wees dat bygevoeg word dat hy nog niks goeds gedoen het nie, omdat die beswaar dan voor die hand liggend sal wees dat niks vir God verborge is nie en dat Jakob se vroomheid gevolglik ook voor hom aanwesig was. As werke genade bewerk, moes die waarde daarvan toe alreeds vir hulle vasgestaan het - voordat Jakob gebore is, asof hy toe alreeds volwasse was. Die apostel gaan verder om die knoop te ontrafel, en hy leer dat die aanneming van Jakob nie uit sy werke voortgekom het nie maar uit die roeping van God.³³ Hy stel geen toekoms of verlede in werke nie en hy stel dit kort en klaar teenoor God se roeping met die bedoeling om die ander een uitdruklik weg te neem deur een te stel. Dit is asof hy gesê het dat ons ag moet slaan op wat God behaag het en nie wat die mense uit hulleself aangebied het nie. Ten slotte is dit uit die woorde uitverkiesing en voorneme seker dat al die oorsake wat mense gewoonlik sonder die raadsplan van God uitdink, van hierdie oorsaak verwyder is.³⁴

4. Далее, в Послании к римлянам, где св. Павел начинает развёртывать указанное выше рассуждение, он утверждает, что не все, родившиеся от Израиля, - израильтяне (Рим 9:6). Несмотря на то, что все они были благословлены правом наследования, не все вступили в это право (succession) равным образом. Этот спор возник по причине гордыни и тщеславия еврейского народа: называя себя Церковью, народ хотел, чтобы Церковь ограничилась им одним и чтобы в Евангелие веровали лишь с его согласия. Так сегодня паписты с лёгкостью ставят себя на место Бога, прикрываясь и приукрашиваясь именем Церкви. Св. Павел, хотя и соглашается, что род Авраамов свят благодаря завету и союзу, заявляет, что в нём немало чужих - не только потому, что они выродились из законных детей в незаконнорождённых, но и потому, что особое божественное избрание исходит свыше и оно одно подтверждает усыновление. Если бы одни утвердились в уповании на спасение благодаря своему благочестию, а другие отпали из-за одной лишь неблагодарности и мятежа, то со стороны св. Павла было бы глупо и абсурдно говорить читателям о тайном избрании, о котором тогда не могло бы идти речи. Но если сынов Израилевых различает воля Божья, источник которой заключён в Нём и непозволительно искать его где-либо ещё, то безумно воображать, будто причина состояния каждого человека находится в чём-то, чем этот человек обладает внутри себя.

Св. Павел развивает своё рассуждение, приводя пример Иакова и Исава. Хотя оба они были детьми Авраамовыми и одновременно пребывали в чреве своей матери, честь первородства была отдана Иакову. То была чудесная перемена, и св. Павел утверждает, что ею было засвидетельствовано избрание одного и отвержение другого. Когда спрашивают об истоках и причине, «учители предведения» приписывают их человеческим порокам и добродетелям. Им представляется очень убедительным утверждение, что в лице Иакова Бог показал, что Он избирает тех, кто достоин его благодати, а в лице Исава - что отвергает тех, кто её недостоин. Вот так говорят они, стараясь казаться людьми смелыми и убеждёнными. Однако св. Павел говорит противоположное: «Когда они ещё не родились и не сделали ничего доброго или худого, - дабы изволение Божие в избрании происходило не от дел, но от Призывающего, - сказано было ей [Ревекке]: "больший будет в порабощении у меньшего", как и написано: "Иакова Я возлюбил, а Исава возненавидел"» (Рим 9:11-13). Если бы предведение имело хоть какое-то значение для отделения одного от другого, то зачем надо было говорить о времени избрания?

Предположим, что Иаков был избран потому, что приобрёл эту честь своими будущими добродетелями. Но тогда зачем св. Павел подчёркивает, что он ещё не родился? И добавление, что оба не сделали ничего доброго или худого, тоже не имело бы смысла. Ведь ответ и так готов: от Бога ничто не сокрыто, и благочестие Иакова всегда было перед его глазами. Если милость заслуживается делами, то совершенно очевидно, что они должны были бы вознаграждаться Богом не только в старости, но и до рождения. Апостол легко развязывает этот узел: усыновление происходит не от дел, но от Божьего призвания. Он не смешивает прошлое с будущим в том, что касается дел. Но, чётко противопоставляя дела Божьему призванию и утверждая одно, Он несомненно разрушает другое. Он как бы говорит: мы должны взирать на добрую волю Бога, а не на то, что принесли с собой люди. Наконец, очевидно, что, употребляя слова «избрание», «намерение», апостол хотел отбросить все выдуманные людьми причины и оставить лишь тайный замысел Бога.

5. | Quidnam ad haec obscuranda praetexent qui operibus vel praeteritis vel futuris locum aliquem in electione assignant? Hoc enim est prorsus eludere quod contendit Apostolus, non ex aliqua operum ratione, sed ex mera Dei vocatione pendere fratrum discrimen: quia inter nondum natos constitutum fuerit. Neque vero eum latuisset istorum argutia, siquid solidi habuisset: sed quia optime noverat in homine Deum praevidere nihil boni posse, nisi quod electionis suae beneficio iam prius largiri statuerit: non confugit ad praeposterum illum ordinem, ut opera bona causae suae praeferat. Habemus ex verbis Apostoli, solius divinae electionis arbitrio fundatam esse fidelium salutem: neque illum favorem operibus conciliari, sed ex gratuita vocatione^a provenire. Habemus et eius rei propositam quasi ὑποτύπωσιν^b. Fratres sunt Esau et Iacob, iisdem geniti parentibus, eodem adhuc utero conclusi, nondum editi in lucem. In illis omnia paria, diversum tamen de illis Dei iudicium. Alterum enim assumit, alterum reiicit. Sola erat primogenitura, cuius iure alter alterum praecederet. Atqui, illa quoque praeterita, iuniori defertur quod negatur maiori. Imo in aliis quoque destinato consilio primogenituram videtur semper contempsisse Deus^c, ut omnem gloriandi materiam carni praecideret. 385 Repudiato Ismaele animum ad Isaac adiicit¹. Postposito Manasse, Ephraim magis honorat².

5. Qu’est-ce que pretendront pour obscurcir ces parolles, ceux qui assignent quelque lieu aux œuvres en nostre election, soyent precedentes ou futures? Cela est pleinement renverser ce que dit l’Apostre, que la difference qui a esté entre les deux freres, ne depend pas d’aucune raison de leurs œuvres, mais de la pure vocation de Dieu: pource que Dieu a determiné ce qu’il en devoit faire devant qu’ils fussent nais. Ceste subtilité dont usent les Sophistes n’eust pas esté cachée à sainct Paul, si elle eust eu quelque fondement Mais pource qu’il cognoissoit que Dieu ne peut rien prevoir de bien en l’homme, sinon ce qu’il a deliberé de luy donner par la grace de son election, il laisse là ceste perverse opinion de preferer les bonnes œuvres à leur cause et origine. Nous avons des parolles de l’Apostre, que le salut des fideles est fondé sur le bon plaisir de l’election de Dieu: et que ceste faveur ne leur est point acquise par aucunes œuvres, mais leur vient de sa bonté gratuite. Nous avons aussi comme un miroir ou une peinture pour nous representer cela. Esau et Jacob sont freres engendrez de mesmes parens, d’une mesme ventrée. Estans encores au ventre de leur mere devant leur nativité, toutes choses sont pareilles en l’un et en l’autre: toutesfois le jugement de Dieu les discerne: car il en choisist un, et rejette l’autre. Il n’y avoit que la seule primogeniture, laquelle peust faire que l’un fust preferé à l’autre; mais encores icelle mesme est laissée derriere: et est donné au dernier ce qui est denié à l’aisné. Mesmes en beaucoup d’autres, il semble advis que Dieu ait de propos deliberé vilipendé la primogeniture, afin d’oster à la chair toute matiere de gloire. Rejettant Ismael, il met son cœur à Isaac: abaissant Manassé, il prefere Ephraim (Gen. 48:19).

5. Now, what pretexts will be urged to obscure these arguments, by those who attribute to works, either past or future, any influence on election? For this is nothing but an evasion of the apostle’s argument, that the distinction between the two brothers depends not on any consideration of works, but on the mere calling of God, because it was fixed between them when they were not yet born. Nor would their subtilty have escaped 155him, if there had been any solidity in it; but well knowing the impossibility of God’s foreseeing any good in man, except what he had first determined to bestow by the benefit of his election, he resorts not to the preposterous order of placing good works before their cause. We have the apostle’s authority that the salvation of believers is founded solely on the decision of Divine election, and that that favour is not procured by works, but proceeds from gratuitous calling. We have also a lively exhibition of this truth in a particular example. Jacob and Esau are brothers, begotten of the same parents, still enclosed in the same womb, not yet brought forth into light; there is in all respects a perfect equality between them; yet the judgment of God concerning them is different. For he takes one, and rejects the other. The primogeniture was the only thing that gave one a right of priority to the other. But that also is passed by, and on the younger is bestowed what is refused to the elder. In other instances, also, God appears always to have treated primogeniture with designed and decided contempt, to cut off from the flesh all occasion of boasting. He rejects Ishmael, and favours Isaac. He degrades Manasseh, and honours Ephraim.

5. Evasion refuted. A summary and analysis of the Apostle’s discussion.

Why should men attempt to darken these statements by assigning some place in election to past or future works? This is altogether to evade what the Apostle contends for—viz. that the distinction between the brothers is not founded on any ground of works, but on217the mere calling of God, inasmuch as it was fixed before the children were born. Had there been any solidity in this subtlety, it would not have escaped the notice of the Apostle, but being perfectly aware that God foresaw no good in man, save that which he had already previously determined to bestow by means of his election, he does not employ a preposterous arrangement which would make good works antecedent to their cause. We learn from the Apostle’s words, that the salvation of believers is founded entirely on the decree of divine election, that the privilege is procured not by works but free calling. We have also a specimen of the thing itself set before us. Esau and Jacob are brothers,begotten of the same parents, within the same womb, not yet born. In them all things are equal, and yet the judgment of God with regard to them is different. He adopts the one and rejects the other. The only right of precedence was that of primogeniture; but that is disregarded, and the younger is preferred to the elder. Nay, in the case of others, God seems to have disregarded primogeniture for the express purpose of excluding the flesh from all ground of boasting. Rejecting Ishmael he gives his favor to Isaac, postponing Manasseh he honors Ephraim.

5. Wat zullen, om dit te verduisteren, zij voorwenden, die aan de werken, hetzij die reeds gedaan zijn of nog gedaan zullen worden, enige plaats toekennen in de verkiezing? Want dit is geheel en al spotten met wat de apostel beweert, namelijk dat het onderscheid der broeders, omdat het vastgesteld is, toen zij nog niet geboren waren, niet berust op enige inachtneming der werken, maar louter op de roeping Gods. Hun scherpzinnigheid zou ook de apostel niet ontgaan zijn, indien die enige vaste grond gehad had; maar omdat hij zeer wel wist, dat God in de mens niets goeds kon voorzien, dan alleen dat goed, hetwelk Hij reeds van te voren besloten heeft hem door de weldaad zijner verkiezing te schenken, neemt hij zijn toevlucht niet tot die verkeerde orde, dat hij de goede werken stelt boven hun eigen oorzaak. Wij hebben uit de woorden van de apostel vernomen, dat de zaligheid der gelovigen alleen gegrond is op het goeddunken van Gods verkiezing, en dat die gunst niet door de werken verkregen wordt, maar voortkomt uit de onverdiende roeping. Wij hebben daarvan als het ware een voorbeeld voor ogen gezien. Ezau en Jakob zijn broeders, uitzelfde ouders geboren, nog in dezelfde moederschoot besloten, nog niet ter wereld gebracht. In hen is alles gelijk, maar toch is Gods oordeel over hen verschillend. Want de een neemt Hij aan, de ander verwerpt Hij. Er was alleen de eerstgeboorte, door welker recht de een boven de ander uitging. Maar toch, ook die wordt voorbijgegaan en aan de jongste wordt geschonken wat de oudste geweigerd wordt. Ja God schijnt ook in anderen naar bepaalde raad altijd de eerstgeboorte te hebben veracht, om alle stof tot roemen aan het vlees te ontnemen. Met versmading van Ismaël stelt Hij zijn hart op Izak. Met achterstelling van Manasse, schenkt Hij meer eer aan Efraim.

5. 628

Was wollen nun die Leute, die unseren vergangenen oder auch zukünftigen Werken bei der Erwählung eine Bedeutung zuerkennen, für einen Vorwand brauchen, um dies zu verdunkeln? Denn das hieße ja, ganz und gar zu verspotten, was der Apostel behauptet, nämlich daß die Unterscheidung zwischen den beiden Brüdern nicht von irgendwelcher Rücksicht auf die Werke, sondern von Gottes reiner Berufung abhing, weil sie ja bereits beschlossen wurde, als sie noch gar nicht geboren waren. Auch wäre die Spitzfindigkeit dieser Leute dem Paulus nicht unbekannt gewesen, wenn sie einen festen Grund gehabt hätte; aber er wußte ja nur zu genau, daß Gott im Menschen gar nichts Gutes vorhersehen kann, außer dem, was er schon zuvor beschlossen hat, ihnen auf Grund ihrer Erwählung als Wohltat zu verleihen, und darum nimmt er seine Zuflucht nicht zu der verkehrten Ordnung, daß er etwa die guten Werke ihrer eigenen Ursache voranstellte. Wir entnehmen den Worten des Apostels, daß das Heil der Gläubigen allein auf das Gutdünken der göttlichen Erwählung gegründet ist und daß diese Gunst Gottes nicht durch Werke erworben wird, sondern aus seiner gnädigen Berufung hervorgeht. Wir bekommen auch für diesen Tatbestand gewissermaßen ein Beispiel vor Augen gestellt. Jakob und Esau sind Brüder, von den gleichen Eltern abstammend, noch von dem gleichen Mutterleibe umschlossen, noch nicht ins Licht der Welt getreten! Alles an ihnen ist gleich - und doch ist Gottes Urteil über sie verschieden! Den einen nimmt er an, den anderen verwirft er! Einzig und allein durch das Recht der Erstgeburt hatte der eine einen Vorrang vor dem anderen. Aber auch diese wird beiseite gelassen, und es wird dem Jüngeren übertragen, was dem Älteren versagt wird: Ja, auch bei anderen sieht man, wie Gott mit voller Absicht stets die Erstgeburt verachtet hat, um dem Fleisch allen Anlaß zum Rühmen abzuschneiden! Er verwarf den Ismael und wandte sein Herz dem Isaak zu! Er setzte Manasse zurück und ehrte den Ephraim mehr als ihn!

5. ’n Weerlegging van die opvatting dat werke in die geval van Jakob en Esau die grond vir die uitverkiesing is

Watter voorwendsel sal diegene wat ’n plek in die uitverkiesing aan die werke van òf die verlede òf die toekoms toeken, aanbied om hierdie redenasies te verduister? Dit beteken immers om deur en deur te spot met dit wat die apostel verklaar, naamlik dat die onderskeid tussen hierdie broers nie van enige inagneming van hulle werke nie maar louter van die roeping van God afhang omdat dit vasgestel is toe hulle nog nie gebore was nie. Hulle spitsvondige redenasies³⁵ sou inderdaad ook nie vir hom onbekend gewees het as dit enige vastigheid gehad het nie. Omdat hy egter baie goed geweet het dat God niks goeds in die mens kon voorsien behalwe dit wat Hy reeds vooraf deur die weldaad van sy uitverkiesing besluit het om aan hom te skenk nie, neem hy sy toevlug nie tot die verkeerde orde, naamlik om goeie werke bo hulle oorsaak te stel nie.

Uit die woorde van die apostel weet ons dat die saligheid van gelowiges op die oordeel van die Goddelike uitverkiesing alleen gegrond is en dat 1179 hierdie guns nie met werke verwerf word nie maar dat dit uit die genadige roeping³⁶ kom. Ons het as ’t ware ’n voorbeeld³⁷ daarvan wat ons voorgehou is. Esau en Jakob is broers, gebore uit dieselfde ouers, albei nog ingesluit in die moederskoot en albei nog nie gebore nie. In hulle is alles gelyk, en tog is God se oordeel oor hulle verskillend. Want Hy neem die een aan en die ander een verwerp Hy. Dit was slegs die eersgeboortereg waarin die een bo die ander uitgestaan het. En tog word dit ook verbygegaan en aan die jongste verleen wat die oudste geweier word. Ja, dit lyk asof God altyd ook in ander gevalle volgens sy raadsbeskikking die eersgeboortereg verontagsaam het om die vlees alle stof tot roem te ontneem. Hy verwerp Ismael en sit sy hart op Isak;³⁸ Hy stel Manasse ter syde en eer Efraim eerder.³⁹

5. Чего хотят те, кто приписывает какое-то значение в нашем избрании прошлым или будущим делам, затемняя тем самым истинный смысл рассматриваемого рассуждения? Их попытки полностью переворачивают смысл сказанного апостолом, а именно, что различие между братьями нисколько не зависит от их дел, а зависит лишь от Божьего призвания, ибо Бог определил своё отношение к ним прежде их рождения. Уловка, к которой прибегают теперь софисты, не ускользнула бы от внимания св. Павла, если бы у неё было хоть какое-то разумное основание. Но так как он знает, что Бог не может предвидеть в человеке ничего доброго, кроме того, что Он ниспослал ему в благодати избрания, он оставляет в стороне ложное мнение, согласно которому добрые дела предпочитаются их причине и источнику. У нас есть слова апостола о том, что спасение верующих основывается на избрании Богом исключительно по его воле и что эта милость не приобретается никакими делами, но исходит только от Божьей благости. Чтобы представить это, у нас есть также наглядное изображение, или картина. Исав и Иаков - братья, у них общие родители, они вышли из одного чрева. До рождения, когда они пребывали во чреве матери, они были во всём подобны друг другу. Однако суд Божий разделяет их, ибо Бог избирает одного и отвергает другого. Один может иметь преимущество перед другим только по первородству. Но даже оно остаётся в пренебрежении и даётся младшему, а не старшему. Есть немало других случаев, когда, как представляется, Бог намеренно принизил право первородства, дабы отнять у плоти всякий повод к прославлению. Отвергнув Измаила, Он отдал сердце Исааку [Быт 21:12], принизив Манассию, предпочёл Ефрема [Быт 48:20].

6. Quod si quispiam interpellet, ab istis inferioribus et minutis beneficiis non statuendum esse de summa futurae vitae: ut qui in primogeniturae honorem evectus fuerit, ideo reputetur in caeli haereditatem cooptatus (sunt enim plurimi qui ne Paulo quidem parcant, quasi ad alienum sensum Scripturam detorserit in his testimoniis citandis)³, respondeo sicut antehac^a, nec incogitantia lapsum fuisse Apostolum, nec Scripturae testimoniis sponte fuisse abusum⁴. Sed videbat (quod ipsi considerare non sustinent) voluisse Deum^b spiritualem Iacob electionem, quae apud inaccessum eius tribunal alioqui latebat, terreno symbolo declarare. Nisi enim concessam illi primogenituram ad futurum seculum referimus, inanis fuerit et ridicula benedictionis species, ex qua nihil ei accesserit praeter || multiplices aerumnas, incommoda, triste exilium, multasque tristitiae et curarum acerbitates^c. || Quum ergo Paulus^d citra dubitationem, Deum^e externa^f benedictione testificatum cerneret, quam in regno suo spiritualem et minime caducam^g servo suo paraverat: non dubitavit, ad hanc comprobandam, ex illa petere argumentum. || Tenendum etiam illud memoria, terrae Chanaan annexum fuisse caelestis domicilii pignus: ut dubitari minime debeat Iacob cum Angelis insitum fuisse in Christi corpus, ut eiusdem vitae socius esset^h. || Eligitur ergo Iacobⁱ. Esau repudiato, et Dei praedestinatione discernitur, a quo nullis meritis differebat. Causam si quaeres, hanc reddit Apostolus, Quia Mosi dictum sit, Miserebor cuius miserebor: et miseratione dignabor quemcunque miseratione dignabor [Rom. 9. c. 15]. Et quid hoc, quaeso, sibi vult? Nempe clarissime Dominus pronuntiat, nullam hominibus benefaciendi rationem in ipsis se habere; sed a sola sua misericordia sumere⁵; ideoque suum esse opus suorum salutem. Quum tuam in se uno salutem Deus statuat, cur ad teipsum descendes^k? Quum unam tibi suam misericordiam assignet, cur ad propria merita decurres^l? 386 Quum^a tuam cogitationem in sua miseratione contineat, cur ad operum tuorum intuitum partem reflectes? || Itaque ad minorem illum populum venire necesse est, quem Paulus alibi praecognitum fuisse Deo scribit [Rom. 11. a. 2]: non qualiter isti^b imaginantur, praescire ex otiosa specula quae non facit: sed quo sensu saepe legitur. Nam certe quum dicit Petrus apud Lucam, Christum definito consilio et praescientia Dei fuisse morti addictum [Act. 2. d. 23], non speculantem Deum inducit, sed salutis nostrae authorem. ^cSic et idem Petrus, electos iuxta praecognitionem Dei fuisse [1. Pet. 1. a. 2] dicens fideles ad quos scribit, proprie exprimit arcanam illam praedestinationem, qua Deus filios sibi quos voluit signavit. Et propositum quod loco synonymi coniungit, quum ubique fixam (ut vulgo loquuntur) determinationem exprimat, Deum haud dubie, dum author est nostrae salutis, non egredi extra seipsum docet. Quo sensu in eodem capite Christum dicit agnum fuisse praecognitum ante mundi creationem¹. Quid enim insulsius aut frigidius quam Deum e sublimi spectasse unde ventura esset humano generi salus? Populus ergo praecognitus tantundem Paulo valet atque exigua portio turbae permixta, quae falso Dei nomen obtendit. Alibi quoque Paulus, ut eorum iactantiam retundat qui sibi larva tantum obtecti, primas inter pios coram mundo arrogant, dicit Deum cognoscere qui sui sint [2. Tim. 2. c. 19]. Denique illa voce duplicem nobis populum designat Paulus, unum ex toto genere Abrahae: alterum vero inde segregatum, et qui sub oculis Dei reconditus, hominum conspectum latet. Nec dubium est sumpsisse hoc ex Mose, qui Deum quibus voluerit misericordem fore affirmat² (quanvis de electo populo sermo esset, cuius aequalis erat in speciem conditio) perinde ac si diceret, in communi adoptione inclusam esse apud se singularem erga aliquos gratiam instar sanctioris thesauri: nec obstare commune foedus quominus paucitas illa ordine^d eximeretur: atque huius rei liberum dispensatorem et arbitrum facere se volens, praecise^e negat se uni potius quam alteri fore misericordem nisi quia ita lubuerit; quia ubi quaerenti misericordia occurrit, etsi repulsam non patitur ille quidem, favorem tamen, cuius laudem sibi vendicat Deus, aut praevenit, aut ex parte sibi acquirit. 387

6. Si quelcun replique qu’il ne faut point par ces choses inferieures et legieres prononcer de la vie eternelle: et que c’est une moquerie d’inferer que celuy qui a esté exalté en honneur de primogeniture, ait esté adopté en l’heritage celeste: comme plusieurs y en a, qui n’espargnent pas mesmes sainct Paul, disans qu’il a abusé des tesmoignages de l’Escriture, les appliquant à ceste matiere: je respon comme cy dessus, que l’Apostre n’a point ainsi parlé inconsiderément, et n’a point voulu destourner en autre sens les tesmoignages de l’Escriture, mais il voyoit ce que telle maniere de gens ne peuvent considerer, c’est que Dieu a voulu par un signe corporel figurer l’election spirituelle de Jacob, laquelle autrement estoit cachée en son conseil secret. Car si nous ne reduisons à la vie future la primogeniture qui a esté donnée à Jacob, la benediction qu’il receut seroit pleinement ridicule, veu qu’il n’en auroit eu autre chose que toute misere et calamité, et bannissement du pays de sa naissance avec beaucoup d’angoisses. Sainct Paul donc voyant que Dieu par ceste benediction exterieure en avoit testifié une permanente et non caduque, qu’il avoit preparée au royaume celeste à son serviteur, n’a fait nulle doute de prendre argument de ce que Jacob avoit receu la primogeniture, pour prouver qu’il a esté esleu de Dieu. Il nous faut aussi avoir memoire que la terre de Canaan a esté un gage de l’heritage des cieux. Parquoy il ne faut douter que Jacob n’ait esté incorporé en Jesus Christ, pour estre compagnon des Anges en une mesme vie. Jacob donc est esleu, Esau estant repudié: et sont discernez par l’election de Dieu, combien qu’ils ne differassent point en merites. Si on demande la cause, sainct Paul la rend telle: c’est qu’il a esté dit en Moyse, J’anray pitié de celuy dont j’auray pitié, et feray misericorde à celuy auquel je feray misericorde (Rom. 9:15; Exod. 33:19). Et qu’est-ce que veut dire cela? Certes le Seigneur prononce clairement qu’il ne trouve en nous nulle raison pour laquelle il nous doyve bien faire: mais qu’il prend tout de sa misericorde, pourtant que c’est son œuvre propre que le salut des siens. Puis que Dieu establist ton salut en soy tant seulement, pourquoy descendras-tu à toy? Et puis qu’il t’assigne sa seule misericorde pour toute cause, pourquoy te destourneras-tu à tes merites? Puis qu’il veut retenir toute ta cogitation en sa seule bonté, pourquoy la convertiras-tu en partie à considerer tes œuvres? Parquoy il faut venir à ceste petite portion de peuple, laquelle sainct Paul dit en un autre passage avoir esté auparavant cogneue de Dieu (Rom. 11:2): non pas comme ces brouillons imaginent, qu’il prevoit tout estant oisif, et ne se meslant de rien: mais au sens que ce mot est souvent pris en l’Escriture. Car quand sainct Pierre dit aux Actes, que Jesus a esté livré à mort par le conseil determiné et par la prescience de Dieu (Act. 2:23), il n’introduit pas Dieu comme speculant en oysiveté, mais comme autheur de nostre salut. Dont il s’ensuit que sa prescience emporte de mettre la main à l’œuvre. Le mesme Apostre disant que les fideles ausquels il escrit sont esleus de Dieu selon sa prescience (1 Pierre 1:2), exprime par ce mot la predestination, par laquelle Dieu s’est assigné tels enfans qu’il a voulu. Ajoustant le nom de Propos comme synonyme, il n’y a doute qu’il n’advertisse que Dieu ne sort point de soymesme pour chercher la cause de nostre salut, veu que ce mot exprime une determination arrestée. Selon lequel sens il dit au mesme chapitre, que Jesus Christ est l’Agneau qui a esté precogneu devant la creation du monde (1 Pierre 1:20; Gal. 1:15, 16). Car il n’y auroit rien plus fade ne plus froid, que de dire que Dieu a seulement regardé d’enhaut dont le salut devoit advenir au genre humain. Ainsi le peuple precognu, vaut autant comme une petite portion meslée parmy une grande trouppe qui pretend faussement le nom de Dieu. Sainct Paul aussi en un autre lieu, pour rabbattre la vanterie de ceux qui se couvrent du tiltre exterieur comme d’une masque, pour usurper lieu honnorable en l’Eglise, dit que Dieu cognoist lesquels sont siens (2 Tim. 2:19). Parquoy il nous marque double peuple: l’un est tout le lignage d’Abraham: l’autre, une partie qui en est extraite, laquelle Dieu se reserve comme un thresor caché, tellement qu’elle n’est point exposée à la veue des hommes. Et n’y a doute qu’il n’ait prins cela de Moyse, lequel dit que Dieu fera misericorde à qui il voudra, voire d’entre ce peuple esleu, combien que leur condition fust egale en apparence. Tout ainsi comme s’il disoit, que nonobstant que l’adoption fust commune en ce peuple-là, toutesfois qu’il s’estoit retenu une grace à part comme un thresor singulier envers ceux que bon luy semblerait: et que l’alliance commune n’empesche pas qu’il ne separe du reng commun un petit nombre d’esleus. Et se voulant declairer ministre et dispensateur en toute liberté, il dit precisément qu’il ne fera misericorde à cestuy-ci plustost qu’à cestuy-là, sinon entant qu’il luy plaira d’ainsi Caire. Car si la misericorde ne se presente sinon à ceux qui la cherchent, vray est qu’ils n’en sont point reboutez, mais ils previennent ou acquierent en partie ceste faveur de laquelle Dieu se reserve la louange.

6. If it be objected, that from these inferior and inconsiderable benefits, it must not be concluded respecting the life to come, that he who has been raised to the honour of primogeniture is therefore to be considered as adopted to the inheritance of heaven,—for there are many who spare not Paul, as though in his citation of Scripture testimonies he had perverted them from their genuine meaning,—I answer as before, that the apostle has neither erred through inadvertency, nor wilfully perverted testimonies of Scripture. But he saw, what they cannot bear to consider, that God intended by an earthly symbol to declare the spiritual election of Jacob, which otherwise lay concealed behind his inaccessible tribunal. For unless the primogeniture granted him had reference to the future world, it was a vain and ridiculous kind of blessing, which produced him nothing but various afflictions and adversities, grievous exile, numerous cares, and bitter sorrows. Discerning, beyond all doubt, that God’s external blessing was an indication of the spiritual and permanent blessing he had prepared for his servant in his kingdom, Paul hesitated not to argue from the former in proof of the latter. It must also be remembered, that to the land of Canaan was annexed the pledge of the celestial residence; so that it ought not to be doubted that Jacob was ingrafted with angels into the body of Christ, that he might be a partaker of the same life. While Esau is rejected, therefore, Jacob is elected, and distinguished from him by God’s predestination, without any difference of 156merit. If you inquire the cause, the apostle assigns the following: “For he saith to Moses, I will have mercy on whom I will have mercy, and I will have compassion on whom I will have compassion.”⁴⁷² And what is this but a plain declaration of the Lord, that he finds no cause in men to induce him to show favour to them, but derives it solely from his own mercy; and therefore that the salvation of his people is his work? When God fixes your salvation in himself alone, why will you descend into yourself? When he assigns you his mere mercy, why will you have recourse to your own merits? When he confines all your attention to his mercy, why will you divert part of it to the contemplation of your own works? We must therefore come to that more select people, whom Paul in another place tells us “God foreknew,”⁴⁷³ not using this word, according to the fancy of our opponents, to signify a prospect, from a place of idle observation, of things which he has no part in transacting, but in the sense in which it is frequently used. For certainly, when Peter says that Christ was “delivered” to death “by the determinate counsel and foreknowledge of God,”⁴⁷⁴ he introduces God not as a mere spectator, but as the Author of our salvation. So the same apostle, by calling believers, to whom he writes, “elect according to the foreknowledge of God,”⁴⁷⁵ properly expresses that secret predestination by which God has marked out whom he would as his children. And the word purpose, which is added as a synonymous term, and in common speech is always expressive of fixed determination, undoubtedly implies that God, as the Author of our salvation, does not go out of himself. In this sense Christ is called, in the same chapter, the “Lamb foreknown before the foundation of the world.” For what can be more absurd or uninteresting, than God’s looking from on high to see from what quarter salvation would come to mankind? The people, therefore, whom Paul describes as “foreknown,”⁴⁷⁶ are no other than a small number scattered among the multitude, who falsely pretend to be the people of God. In another place also, to repress the boasting of hypocrites assuming before the world the preëminence among the godly, Paul declares, “The Lord knoweth them that are his.”⁴⁷⁷ Lastly, by this expression Paul designates two classes of people, one consisting of the whole race of Abraham, the other separated from it, reserved under the eyes of God, and concealed from the view of men. And this, without doubt, he gathered from Moses, who asserts that God will be merciful to whom he will be merciful; though he is speaking 157of the chosen people, whose condition was, to outward appearance, all alike; as though he had said, that the common adoption includes in it peculiar grace towards some, who resemble a more sacred treasure; that the common covenant prevents not this small number being exempted from the common lot; and that, determined to represent himself as the uncontrolled dispenser and arbiter in this affair, he positively denies that he will have mercy on one rather than another, from any other motive than his own pleasure; because, when mercy meets a person who seeks it, though he suffers no repulse, yet he either anticipates or in some degree obtains for himself that favour, of which God claims to himself all the praise.

6. An exception, with three answers to it. The efficacy of gratuitous election extends only to believers, who are said to be elected according to foreknowledge. This foreknowledge or prescience is not speculative but active.

Should any one object that these minute and inferior favors do not enable us to decide with regard to the future life, that it is not to be supposed that he who received the honor of primogeniture was thereby adopted to the inheritance of heaven; (many objectors do not even spare Paul, but accuse him of having in the quotation of these passages wrested Scripture from its proper meaning); I answer as before, that the Apostle has not erred through inconsideration, or spontaneously misapplied the passages of Scripture; but he saw (what these men cannot be brought to consider) that God purposed under an earthly sign to declare the spiritual election of Jacob, which otherwise lay hidden at his inaccessible tribunal. For unless we refer the primogeniture bestowed upon him to the future world, the form of blessing would be altogether vain and ridiculous, inasmuch as he gained nothing by it but a multitude of toils and annoyances, exile, sharp sorrows, and bitter cares. Therefore, when Paul knew beyond a doubt that by the external, God manifested the spiritual and unfading blessings, which he had prepared for his servant in his kingdom, he hesitated not in proving the latter to draw an argument from the former. For we must remember that the land of Canaan was given in pledge of the heavenly inheritance; and that therefore there cannot be a doubt that Jacob was like the angels ingrafted into the body of Christ, that he might be a partaker of the same life. Jacob, therefore, is chosen, while Esau is rejected; the predestination of God makes a distinction where none existed in respect of merit. If you ask the reason the Apostle gives it, “For he saith to Moses, I will have mercy on whom I will have mercy, and I will have compassion on whom I will have compassion” (Rom. 9:15). And what pray, does this mean? It is just a clear declaration by the Lord that he finds nothing in men themselves to induce him to show kindness,218that it is owing entirely to his own mercy, and, accordingly, that their salvation is his own work. Since God places your salvation in himself alone, why should you descend to yourself? Since he assigns you his own mercy alone, why will you recur to your own merits? Since he confines your thoughts to his own mercy why do you turn partly to the view of your own works?

We must therefore come to that smaller number whom Paul elsewhere describes as foreknown of God (Rom. 11:2); not foreknown, as these men imagine, by idle, inactive contemplations but in the sense which it often bears. For surely when Peter says that Christ was “delivered by the determinate counsel and foreknowledge of God,” (Acts 2:23), he does not represent God as contemplating merely, but as actually accomplishing our salvation. Thus also Peter, in saying that the believers to whom he writes are elect “according to the foreknowledge of God,” (1 Pet. 1:2), properly expresses that secret predestination by which God has sealed those whom he has been pleased to adopt as sons. In using the term purpose as synonymous with a term which uniformly denotes what is called a fixed determination, he undoubtedly shows that God, in being the author of our salvation, does not go beyond himself. In this sense he says in the same chapters that Christ as “a lamb”“was foreordained before the creation of the world,” (1 Pet. 1:19, 20). What could have been more frigid or absurd than to have represented God as looking from the height of heaven to see whence the salvation of the human race was to come? By a people foreknown, Peter means the same thing as Paul does by a remnant selected from a multitude falsely assuming the name of God. In another passage, to suppress the vain boasting of those who, while only covered with a mask, claim for themselves in the view of the world a first place among the godly, Paul says, “The Lord knoweth them that are his,” (2 Tim. 2:19). In short, by that term he designates two classes of people, the one consisting of the whole race of Abraham, the other a people separated from that race, and though hidden from human view, yet open to the eye of God. And there is no doubt that he took the passage from Moses, who declares that God would be merciful to whomsoever he pleased (although he was speaking of an elect people whose condition was apparently equal); just as if he had said, that in a common adoption was included a special grace which he bestows on some as a holier treasure, and that there is nothing in the common covenant to prevent this number from being exempted from the common order. God being pleased in this matter to act as a free dispenser and disposer, distinctly declares, that the only ground on which he will show mercy to one rather than to another is his sovereign pleasure; for when mercy is bestowed on him who asks it, though he indeed does not suffer a refusal, he, however, either anticipates or partly acquires a favour, the whole merit of which God claims for himself.

6. Indien iemand hiertegen inbrengt, dat men uit deze lagere en geringen weldaden geen besluiten mag trekken aangaande het belangrijke stuk van het toekomende leven, zodat hij, die tot de eer der eerstgeboorte verheven is, daarom gerekend wordt mede aangenomen te zijn tot het erfdeel des hemels (want er zijn velen, die zelfs Paulus niet sparen, alsof hij in het aanhalen van deze getuigenissen de Schrift tot een vreemde betekenis verdraaid had), dan antwoord ik evenals tevoren, dat de apostel niet door onbedachtzaamheid gestruikeld is en niet de getuigenissen der Schrift willens en wetens misbruikt heeft. Maar hij zag (en daarop willen zij niet letten), dat God de geestelijke verkiezing van Jakob, die anders bij zijn ontoegankelijke rechterstoel verborgen bleef, door een aards teken heeft willen verklaren. Want wanneer wij de hem geschonken eerstgeboorte niet betrekken op de toekomende eeuw, dan zal het een ijdele en belachelijke soort van zegen zijn, uit welke voor hem niets is voortgekomen dan veelvuldige ellenden, lasten, een droeve ballingschap, en veel bitterheid van droefheid en zorgen. Daar dus Paulus zonder te twijfelen merkte, dat God door uiterlijke zegen betuigd heeft die geestelijke en geenszins vergankelijke zegen, die Hij in zijn Koninkrijk voor zijn knecht bereid had, heeft hij niet geaarzeld om aan die uiterlijke zegen een bewijs te ontlenen om de geestelijke zegen te bevestigen. Men moet ook in de herinnering houden, dat het land Kanaän het pand was van de hemelse woonstede, zodat men geenszins mag betwijfelen, dat Jakob met de engelen in het lichaam van Christus ingeplant was, om met Hem deelgenoot te zijn van hetzelfde leven. Jakob wordt dus verkoren, met versmading van Ezau, en door Gods predestinatie van hem onderscheiden, van wie hij door geen enkele verdienste verschilde. Indien men vraagt naar de oorzaak daarvan, dan geeft de apostel deze op (Rom. 9:15) omdat tot Mozes gezegd is: "Ik zal Mij ontfermen, diens ik Mij ontferm, en zal barmhartig zijn, die ik barmhartig ben. "En wat, vraag ik u, betekent dit? Ongetwijfeld spreekt de Here zeer duidelijk uit, dat Hij in de mensen geen reden heeft om hun wel te doen, maar dat Hij die uit zijn barmhartigheid alleen neemt, en dat daarom de zaligheid der zijnen zijn werk is. Daar God uw zaligheid in zichzelf alleen stelt, waarom zult gij dan tot uzelf neerdalen? Daar Hij zijn eigen barmhartigheid alleen u toewijst, waarom zult gij dan tot uw eigen verdiensten uw toevlucht nemen? Daar Hij uw gedachte houdt bij zijn barmhartigheid, waarom zult gij dan een deel richten op het beschouwen van uw werken? Daarom moet men komen tot dat kleinere volk, waarvan Paulus elders (Rom. 11:2) schrijft, dat God het tevoren gekend heeft: niet op de manier, waarop zij zich dat voorstellen, namelijk, dat Hij, werkeloos toeziende, van te voren de dingen weet, die Hij niet zelf doet, maar in de betekenis waarin men het dikwijls leest. Want ongetwijfeld, wanneer Petrus bij Lucas (Luc. Hand. 2:23) zegt, dat Christus door de bepaalde raad en voorkennis Gods aan de dood overgegeven is, dan stelt hij God niet voor als toeschouwende, maar als de auteur van onze zaligheid. Zo ook, wanneer dezelfde Petrus (1 Petr. 1:2) zegt, dat de gelovigen, aan wie hij schrijft, naar de voorkennis van God uitverkoren zijn, dan drukt hij daarmee eigenlijk uit die verborgen predestinatie, waardoor God zich tot zijn kinderen getekend heeft hen, die Hij wilde. En daar het woord voornemen, dat hij als van gelijke betekenis daar bijvoegt, overal een vast besluit uitdrukt, leert hij ongetwijfeld, dat God, wanneer Hij de auteur is van onze zaligheid, niet buiten zichzelf gaat. In die zin zegt hij in hetzelfde hoofdstuk (1 Petr. 1:19) dat Christus het Lam was, voorgekend vóór de grondlegging der wereld. Want wat zou laffer en onbeduidender zijn dan dat God uit den hoge had toegezien, vanwaar voor het menselijk geslacht de zaligheid komen zou? Het volk, dat tevoren gekend is, betekent dus bij Paulus hetzelfde als de kleine schare, welke vermengd is onder de grote hoop, die valselijk Gods naam voorwendt. Ook elders zegt Paulus, dat God kent, die de zijnen zijn (2 Tim. 2:19) opdat hij de grootspraak zou doen verstommen van hen, die, slechts met een masker bedekt, zich voor de wereld de eerste plaats onder de vromen aanmatigen. Kortom met dat woord duidt Paulus ons tweeërlei volk aan, het ene bestaande uit het ganse geslacht van Abraham, en het andere, daaruit afgezonderd, dat, bewaard onder Gods ogen, verborgen is voor de aanblik der mensen. En het is niet te betwijfelen, dat hij dat genomen heeft uit de woorden van Mozes, die betuigt, dat God barmhartig zal zijn jegens wie Hij wil (hoewel er sprake was van het uitverkoren volk, welks staat in schijn gelijk was), even alsof hij zeide, dat in die algemene aanneming bij Hem ingesloten was een bijzondere genade voor sommigen als een heiliger schat; en dat het gemeenschappelijke verbond niet verhinderde, dat dat geringe aantal uit de algemene schare werd uitgezonderd. En terwijl Hij zichzelf wil maken tot de vrije uitdeler en beoordelaar hiervan, zegt Hij ronduit, dat Hij de een meer barmhartig zal zijn dan de ander, alleen omdat het Hem zo lust; want wanneer de barmhartigheid hen tegemoet komt, die haar zoekt, dan wordt deze wel niet afgewezen, maar dan zou hij toch voorkomen of zich ten dele verwerven de gunst, welker lof God voor zich opeist.

6.

Es könnte nun aber jemand Einspruch erheben und meinen, aus diesen untergeordneten und geringfügigen Wohltaten könne man doch nicht auf das ganze zukünftige Leben schließen; man könne doch nicht sagen, daß der, welcher zur Ehre der Erstgeburt erhoben worden ist, nun auch dafür gelten könnte, daß er dazu aufgenommen sei, den Himmel zu ererben! Es gibt ja sehr viele, die nicht einmal den Paulus ungeschoren lassen und ihm vorwerfen, er hätte mit der Anführung dieser Zeugnisse der Schrift gewaltsam einen ihr fremden Sinn gegeben! Darauf antworte ich wie bisher auch: der Apostel ist weder in Unbedachtsamkeit verfallen noch hat er die Zeugnisse der Schrift mit Absicht mißbraucht. Nein, er sah, was unsere Gegner nicht beachten wollen, daß Gott die geistliche Erwählung des Jakob, die sonst vor seinem unzugänglichen Richtstuhl verborgen bleiben mußte, an einem irdischen Merkzeichen hat deutlich machen wollen! Denn wenn wir die Erstgeburt, die dem Jakob gewährt wurde, nicht auf die künftige Zeit beziehen, so muß sie ja bloß eine leere, lächerliche Art von Segen sein, aus der ihm nichts erwachsen ist als vielerlei Mühsal und Ungemach, als elende Verbannung und die vielen Bitterkeiten der Trauer und der Sorge! Paulus hat also ohne jeden Zweifel gesehen, daß Gott mit dieser äußerlichen Segnung jenen geistlichen und schlechterdings unvergänglichen Segen bezeugt hat, den er seinem Knecht in seinem Reiche bereitet hatte; und darum zögerte er auch nicht, den Beweis für den geistlichen Segen aus der äußerlichen Segnung zu entnehmen! Wir müssen auch im Gedächtnis behalten, daß an das Land Kanaan ein Unterpfand der himmlischen Wohnstatt geheftet war; wir dürfen also in keiner Weise bezweifeln, daß Jakob mit den Engeln in Christi Leib eingefügt war, um Mitgenosse des gleichen Lebens zu sein!

So wird also Jakob erwählt. Esau wird verworfen. Durch Gottes Vorbestimmung wird er von ihm unterschieden, obwohl er durch keinerlei Verdienste von ihm verschieden war! Fragt man nach der Ursache, so gibt der Apostel 629 folgende an: „Denn er spricht zu Mose. Wem ich gnädig bin, dem bin ich gnädig, und welches ich mich erbarme, des erbarme ich mich!“ (Röm. 9,15; Ex. 33,19). Und nun frage ich: was will er damit sagen? Doch dies, daß der Herr mit voller Klarheit verkündet, er habe in den Menschen selbst keinerlei Ursache, ihnen wohlzutun, sondern nehme sie allein aus seinem Erbarmen, es sei also das Heil der Seinen sein Werk! Wenn nun Gott dein Heil einzig auf sich gründet, - weshalb wendest du dich denn dir selber zu? Wenn er dir allein seine Barmherzigkeit zuspricht, - weshalb nimmst du denn deine Zuflucht zu deinen eigenen Verdiensten? Wenn er deine Gedanken stracks auf sein Erbarmen gerichtet hält, - weshalb kehrst du dich denn zum Teil auch noch dazu, deine eigenen Werke anzuschauen?

Wir müssen also auf das kleinere Volk kommen, von dem Paulus anderwärts sagt, es sei Gott zuvor bekannt gewesen. (Röm. 11,2-5). Das ist freilich nicht so zu verstehen, wie sich das jene Leute einbilden, als ob er nämlich in müßigem Zuwarten etwas vorherwisse, was er doch nicht selbst tut, sondern in dem Sinne, wie wir es oft zu lesen bekommen. Wenn nämlich Petrus bei Lukas erklärt, Christus sei „aus vorbedachtem Rat und Vorsehung Gottes“ dem Tode überliefert worden, so stellt er uns Gott sicherlich nicht etwa als Zuschauer vor, sondern als den Urheber unseres Heils! Wenn nun ebenso derselbe Petrus von den Gläubigen, an die er schreibt, sagt, sie seien „nach der Vorerkenntnis Gottes“ erwählt (1. Petr. 1,2), so bringt er doch damit im eigentlichen Sinne jene verborgene Vorbestimmung zum Ausdruck, kraft deren Gott als Kinder bezeichnet hat, welche er wollte! Auch das Wort „Vorsalz“, das er als gleichbedeutenden Ausdruck anfügt, bezeichnet ja allgemein eine „feste Entschließung“, wie man das gewöhnlich ausdrückt; und es lehrt ohne Zweifel, daß Gott, indem er der Urheber unseres Heils ist, nicht aus sich selbst herausgeht. In diesem Sinne sagt Petrus auch in dem gleichen Kapitel, Christus sei das Lamm gewesen, das „zuvor ersehen ist, ehe der Welt Grund gelegt ward“ (1. Petr. 1,19f.). Was wäre denn doch ungereimter und frostiger, als daß Gott von seiner Höhe her zuschauen sollte, woher dem Menschengeschlecht das Heil käme! Das „Volk“, das Gott „zuvor ersehen“ hat (Röm. 11,2), bedeutet also bei Paulus das gleiche wie der kleine Teil, der unter die große Schar gemischt ist, die Gottes Namen fälschlich für sich in Anspruch nimmt! So will Paulus auch an anderer Stelle den hohen Anspruch solcher Menschen dämpfen, die bloß von einer Larve umhüllt sind und sich vor der Welt den ersten Platz unter den Frommen anmaßen; dazu erklärt er: „Der Herr kennt die Seinen ...“ (2. Tim. 2,19). Kurz, Paulus bezeichnet uns mit jenem Ausdruck ein zwiefaches Volk: das eine besteht aus dem ganzen Geschlecht Abrahams, das andere aber ist davon abgesondert, es ist unter Gottes Augen verborgen und deshalb dem Anblick der Menschen entzogen! Ohne Zweifel hat er das aus Mose entnommen, der ja behauptet, Gott werde barmherzig sein, welchen er will (Ex. 33,19). Allerdings ist an dieser Stelle von dem auserwählten Volk die Rede, dessen Stellung dem Augenschein nach die gleiche war. Es ist, als ob er sagte: in die allgemeine Annahme zur Kindschaft ist bei Gott die besondere Gnade gegen bestimmte Menschen wie ein noch heiligerer Schatz eingeschlossen, und der allgemeine Bund hindert nicht, daß diese kleine Zahl aus der Schar der anderen ausgesondert wird. Indem sich nun aber Gott als freier Verwalter und Lenker darüber erweisen will, erklärt er ausdrücklich, er werde nur aus dem einen Grunde dem einen mehr barmherzig sein als dem anderen, daß es ihm eben so wohlgefalle! Denn wo die Barmherzigkeit dem widerfährt, der sie sucht, da mag ein solcher Mensch zwar nicht abgewiesen werden, aber er kommt jener Gunst Gottes doch zuvor oder erwirbt sie sich gar zum Teil, - während sich Gott doch tatsächlich den Lobpreis für diese Gunst selber vorbehält!

6. God het die geestelike verkiesing van Jakob met ‘n aardse teken verduidelik

Iemand sou my met die beswaar in die rede kon val dat ons nie uit hierdie onbelangriker en geringer weldade iets in verband met die toekomstige lewe moet vasstel nie sodat iemand wat tot die eer van die eersgeboortereg verhef is, daarom gereken moet word as een wat tot die erfenis van die hemel aangeneem is nie. Daar is tewens baie mense wat Paulus selfs nie eens spaar nie, net asof hy in die aanhaling van hierdie getuienisse die Skrif tot ’n vreemde betekenis verdraai het!⁴⁰ My antwoord hierop is soos tevore dat die apostel nôg deur onbesonnenheid gestruikel het nôg dat hy hierdie Skrifgetuienisse doelbewus misbruik het.⁴¹ Maar hy het gesien - en dit is iets wat hulle nie verdra om in aanmerking te neem nie - dat God die geestelike verkiesing van Jakob wat andersins by sy ontoeganklike regterstoel verborge is, met ’n aardse teken wou verklaar. Want as ons nie die eersgeboortereg wat hom gegun is, op die toekoms betrek nie, sal dit ’n leë en belaglike soort seën wees omdat daaruit niks anders as veelvuldige rampe, moeilikhede, droewige ballingskap en baie bitterhede van droefheid en bekommernisse hom te beurt geval het nie. Toe Paulus dus sonder om daaroor te twyfel bemerk het dat God met sy uiterlike seën betuig het watter geestelike en onverganklike seën Hy in sy koninkryk vir sy dienskneg voorberei het, het hy nie geaarsel om ’n bewys uit die uitwendige seën te put om die geestelike seën te bewys nie. Ons moet ook in gedagte hou dat die land 1180 Kanan die pand van die hemelse tuiste was, sodat ons glad nie daaroor moet twyfel dat Jakob saam met die engele in Christus se liggaam ingeplant is om dieselfde lewe te deel nie.⁴² Jakob word dus uitverkies. Esau word verwerp, en deur die predestinasie van God word Jakob van hom onderskei hoewel hy in verdienstes niks van hom verskil het nie. As jy na die oorsaak hiervan vra, gee die apostel die volgende: “Want vir Moses is gesê: ’Ek sal My ontferm oor wie Ek My sal ontferm en Ek sal barmhartig wees teenoor wie Ek barmhartig sal wees’”.⁴³ Nou vra ek jou: Wat beteken dit? Die Here verklaar naamlik baie duidelik dat Hy in die mense geen rede vind om aan hulle goed te doen nie maar dat Hy dit uit sy barmhartigheid alleen put om dit te doen⁴⁴ en dat die saligheid van die wat aan Hom behoort, sy werk is.⁴⁵ Aangesien God jou saligheid in Hom alleen stel, waarom kom jy na jouself terug? Aangesien Hy sy barmhartigheid alleen aan jou toeken, waarom sal jy jou toevlug tot jou eie verdienstes neem? Aangesien Hy jou gedagtes op sy ontferming vestig, waarom wend jy ’n deel hiervan af om dit op jou werke te vestig? Ons moet dus by daardie kleiner volk uitkom van wie Paulus elders skryf dat God hulle vooraf geken het.⁴⁶ Maar dan nie soos hulle⁴⁷ hulle verbeel nie, naamlik dat Hy ledig bly en vooraf die dinge weet wat Hy self nie doen nie, maar in die betekenis waarin mense dit dikwels opvat. Wanneer Petrus immers in Lukas sê dat Christus volgens die bepaalde raadsplan en voorkennis van God aan die dood oorgelewer is,⁴⁸ stel hy God beslis nie as n toeskouer voor nie maar as die Oorsprong van ons saligheid.⁴⁹ Wanneer dieselfde Petrus byvoorbeeld sê dat die gelowiges aan wie hy skryf, uitverkies is volgens God se voorkennis,⁵⁰ druk hy eintlik daardie verborge predestinasie uit waarvolgens God diegene wat Hy wou, as sy kinders gemerk het. En aangesien die woord voorneme, wat hy as sinoniem byvoeg, oral ’n vaste besluit uitdruk, soos mense oor die algemeen praat, leer hy ongetwyfeld dat God nie buite Homself uitgaan wanneer Hy die Bewerker van ons saligheid is nie. In hierdie sin se hy in dieselfde hoofstuk dat Christus die Lam was wat voor die grondlegging van die wêreld vooraf geken is.⁵¹

Want wat is dwaser of betekenisloser as dat God uit die hoogte kyk 1181 waarvandaan saligheid vir die mensdom sal kom? Die volk wat vooraf geken is, het dus vir Paulus dieselfde betekenis as die geringe deel wat met die menigte gemeng is wat valslik God se Naam as voorwendsel voorhou. Elders sê Paulus ook dat God diegene ken wat aan Hom behoort,⁵² om die mense wat hulleself slegs met ’n masker bedek en voor die wêreld vir hulle onder die godvrugtiges die eerste plek aanmatig, se grootpratery teen te gaan. Kortom: met hierdie woord dui Paulus vir ons twee soorte volke aan, naamlik een uit die geslag van Abraham en die ander een daaruit afgesonder en wat, weggesteek onder God se oë, verborge is vir mense se oë. Ongetwyfeld ontleen hy dit aan Moses. Hy verklaar dat God barmhartig sal wees teenoor wie Hy wil⁵³ ofskoon die uitverkore volk daar ter sprake was wie se toestand op die oog af gelyk was. Dit is asof hy gesê het dat daar in die algemene aanneming by Hom ’n besondere genade jeens sommige mense soos ’n heiliger skat ingesluit is en dat die algemene verbond nie verhinder dat ’n geringe getal van daardie gewone rang⁵⁴ uitgesonder word nie. En terwyl Hy Hom die vrye Uitdeler en Beoordelaar hiervan wil maak, verklaar Hy kort en klaar dat Hy Hom oor die een eerder as oor die ander sal ontferm bloot omdat dit Hom behaag. Want wanneer ontferming iemand wat daarna soek, te beurt val, verwag hy of verwerf hy ten dele nogtans die guns waavan God die lof vir Homself opeis al verduur Hy wel nie weiering daarvan nie.

Beantwoording van die besware van die teenstanders van hierdie uitverkiesingsleer (Afdeling 7 - 11)

6. Кто-нибудь возразит, что не следует с помощью таких низких и несерьёзных предметов рассуждать о вечной жизни и выводить из них, будто тот, кто получил честь первородства, усыновлён для небесного наследства. Некоторые не удерживаются даже от обвинений в адрес св. Павла, утверждая, что он злоупотребляет свидетельствами Писания, когда прилагает их к этому предмету. На это я отвечу как раньше: апостол вовсе не делал опрометчивых утверждений и не хотел исказить смысл свидетельств Писания. Но он видел то, что этот род людей не способен уразуметь: телесным знаком Бог пожелал изобразить духовное избрание Иакова, которое было сокрыто в его тайном замысле. Если бы мы не связывали данное Иакову первородство с будущей жизнью, то полученное им благословение казалось бы нелепым, ибо оно принесло ему лишь несчастья, беды и горестное изгнание из родной страны. Но св. Павел, понимая, что Бог этим внешним благословением засвидетельствовал благословение вечное и непреложное, которое Он приготовил своему служителю в Царстве Небесном, без колебаний заключил, что Иаков получил первородство в доказательство божественного избрания. Нам нужно помнить, что земля Ханаанская была залогом небесного наследия. Посему не следует сомневаться, что Иаков стал членом Тела Христова, дабы разделить жизнь с Ангелами.

Иаков был избран, Исав отвергнут. Они были разделены божественным избранием, хотя не различались заслугами. На возможный вопрос о причине этого св. Павел отвечает: «Ибо Он говорит Моисею: "кого миловать, помилую; кого жалеть, пожалею"» (Рим 9:15). Что это значит? Господь ясно объявляет, что не находит в нас ни единой причины, по которой Он должен нам благотворить. Вся причина заключена в его милосердии, потому что это его дело - спасти верных Ему. Если Бог полагает твоё спасение только в Себе самом, то зачем ты спускаешься до себя? И если Он как на единственную причину спасения указывает на своё милосердие, то зачем ты смотришь на свои заслуги? Если Он хочет, чтобы ты целиком сосредоточил свой ум на его благости, то зачем ты отчасти сосредоточиваешь его на своих делах?

Поэтому нужно прийти к малому народу, о котором св. Павел в другом месте говорит, что Бог знал его наперёд (Рим 11:2). Прийти не так, как измышляют эти путаники, - будто Бог всё знал заранее, пребывая в праздности и ни во что не вмешиваясь, а в том смысле, в каком слово «предведение» употребляется в Св. Писании. Когда св. Пётр в Деяниях говорит, что Иисус Христос был предан смерти по предведению Божьему (Деян 2:23), он изображает Бога не праздным созерцателем, а совершителем нашего спасения. Отсюда следует, что его предведение побуждает к действию. Когда тот же апостол говорит, что верующие, к которым он обращается, избраны по предведению Бога (1 Пет 1:1-2), то этим словом он обозначает предопределение. В нём Бог определил Себе тех детей, которых захотел. Прибавляя в качестве синонима слово «предназначение» (в синодальном переводе отсутствует), он не оставляет сомнений, что Бог не выходит за пределы самого Себя, чтобы отыскать причину нашего спасения, так как это слово означает окончательное определение. В этом же смысле св. Пётр говорит чуть дальше, что Иисус Христос есть Агнец Божий, предназначенный ещё прежде создания мира [1 Пет 1:19-20]. Ибо нет ничего более жалкого и глупого, нежели сказать, что Бог лишь высматривал сверху, откуда придёт спасение человеческому роду. Так что предузнанный народ похож на маленькую группу людей посреди огромной толпы, напрасно взывающей к имени Божьему.

Св. Павел с целью сокрушить тщеславие людей, прикрывающихся, как маской, своим званием и пытающихся таким образом захватить почётное место в Церкви, напоминает, что Господь познал своих (2 Тим 2:19). Поэтому он выделяет для нас два народа: один - весь род Авраамов, другой - извлечённая из него часть, которую Бог сохраняет как спрятанное сокровище, и поэтому люди не могут увидеть её. Нет сомнений в том, что Он принял это учение от Моисея, который сказал, что Бог явит милосердие тем, кому хочет [Исх 33:19], то есть людям из избранного народа, хотя на первый взгляд все они находятся в одинаковом состоянии. Таким образом, он как бы сказал, что, хотя избрание является общим для всего этого народа, однако Бог, как редкостное сокровище, приберёг особую милость к тем, к кому Ему было угодно, и что общий союз не мешает Ему выделить из всех небольшое число избранных. Объявляя Себя господином и свободным распорядителем, Он вполне ясно сказал, что окажет одному большее милосердие, чем другому, только потому, что Ему угодно поступить именно так. Ибо если милость даётся лишь тем, кто её ищет, то они, конечно, не отвергнуты, но предощущают и отчасти получают те блага, за которые Бог требует хвалы.

7. Nunc de re tota pronuntiet supremus cognitor ac magister. Tantam in suis auditoribus duritiem cernens, ut apud turbam verba prope sine fructu funderet, ut medeatur huic scandalo^a, exclamat, Quicquid dat mihi Pater, ad me veniet. Haec enim est voluntas Patris, ut quicquid dederit mihi non perdam ex eo quicquam [Iohan. 6. d. 37]. Observa a Patris donatione fieri initium, ut in Christi fidem ac clientelam tradamur^b. Revolvet hic forte quispiam circulum, atque excipiet, censeri in Patris peculio eos duntaxat quorum voluntaria ex fide fuit deditio, Atqui in eo tantum laborat Christus, etiamsi defectiones ingentium turbarum totum mundum concutiant, firmum tamen caelisque ipsis stabilius fore consilium Dei ne unquam labascat electio. Electi dicuntur ante fuisse Patris quam eos donaret unigenito Filio. Quaeritur an natura: imo qui alieni erant, trahendo suos facit. Maior inest Christi verbis claritas quam ut tergiversando ullis nebulis obduci queat. Nemo (inquit) potest venire ad me, nisi Pater traxerit eum. Qui autem audivit et didicit a Patre, ille ad me venit [Iohan. 6. e. 44]¹. Si promiscue omnes coram Christo genu flecterent, communis esset electio: nunc in paucitate credentium manifesta apparet diversitas. Itaque postquam discipulos qui sibi dati sunt, asseruit Christus fuisse Dei patris peculium², paulo post addit, Non pro mundo rogo, sed pro his quos dedisti mihi, quia tui sunt [Iohan. 17. b. 9]. Unde fit ut totus mundus ad suum creatorem non pertineat, nisi quod a maledictione et ira Dei ac morte aeterna non multos eripit gratia, qui alioqui perituri erant: mundum autem in suo interitu, cui destinatus est, relinquit. Interea quanvis se medium Christus inserat, sibi tamen ius eligendi communiter vendicat cum Patre. Non de omnibus, inquit, loquor: scio quos elegerim [Iohan. 13. b. 18]. Si quis roget unde elegerit, alibi respondet, Ex mundo [Iohan. 15. c. 19], quem a precibus suis excludit ubi discipulos Patri commendat³. Hoc quidem tenendum est, ubi affirmat se scire quos elegerit, speciem aliquam notari in genere humano: deinde non distingui qualitate suarum virtutum, sed caelesti decreto. Unde sequitur, nullos^c proprio marte vel industria excellere, quando se Christus electionis facit authorem^d. Nam quod alibi ludam inter electos numerat, 388 quum Diabolus esset¹, hoc tantum refertur ad munus Apostolicum, quod etsi illustre speculum est favoris Dei (sicuti in sua persona toties agnoscit Paulus) non tamen spem in se continet aeternae salutis. Potuit ergo Iudas, quum perfide Apostolatum gereret, Diabolo esse deterior: sed quos inseruit semel Christus in corpus suum, eorum neminem perire sinet [Iohan. 10. e. 28] quia in conservanda eorum salute quod pollicitus est praestabit: nempe exeret Dei potentiam quae maior omnibus est². Nam quod alibi dicit, Pater ex his quos dedisti mihi nemo periit nisi filius perditionis [Iohan. 17. b. 12], etsi καταχρηστικὴ est loquutio, nulla tamen ambiguitate laborat. Summa est, Deum gratuita adoptione creare quos vult habere filios: eius vero intrinsecam esse in ipso causam: quia arcano suo beneplacito contentus est.

7. Oyons maintenant ce que prononce de toute ceste question le souverain Maistre et Juge. Voyant une si grande dureté en ses auditeurs qu’il ne profitoit quasi rien, et que sa doctrine estoit presque inutile: pour remedier au scandale qui en pouvoit estre conceu par les infirmes, il s’escrie, Tout ce que le Pere me donne, viendra à moy. Car la volonté du Pere est telle, que de tout ce qu’il m’aura donné, je n’en perde rien (Jean 6:37, 39). Notez bien que quand nous sommes commis en la protection de nostre Seigneur Jesus, cela procede de la donation du Pere: ainsi c’en est le vray principe. Quelcun possible renversera icy le cercle, en repliquant que Dieu recognoist du nombre des siens ceux qui se donnent à luy de leur bon gré par foy. Or Jesus Christ insiste seulement sur ce poinct: assavoir que quand tout le monde seroit esbranlé de revoltes infinies, toutesfois le conseil de Dieu demeure ferme, voire mieux que les cieux, je dy quant à l’election. Il est dit que les esleus appartenoyent au Pere celeste, devant qu’il les eust donnez à son Fils unique. Il est question de savoir si c’est de nature. Mais aucontraire il fait sujets ceux qui estoyent estranges de luy, en les attirant. Il y a trop grande clairté en ces parolles, pour les vouloir desguiser par quelque tergiversation que ce soit: Nul dit-il, ne peut venir à moy si le Pere ne l’y attire (Jean 6:65): mais celuy qui a ouy et apprins du Pere, vient à moy (Jean 6:44). Si tous indifferemment plioyent le genouil devant Jesus Christ, l’election seroit commune; maintenant il appert une grande diversité au petit nombre des croyans. Parquoy le mesme Seigneur Jesus, apres avoir dit que les disciples qui luy avoyent esté donnez estoyent la possession de son Pere, adjouste peu apres, Je ne prie point pour le monde, mais pour ceux que tu m’as donnez: car ils sont tiens (Jean 17:9). Dont vient cela que tout le monde n’appartient point à son Createur, sinon d’autant que la grace retire de la malediction et ire de Dieu quelque petite poignée de gens, qui autrement fussent peris, et laisse le monde en la perdition à laquelle il a esté destiné. Au reste, combien que Christ se mette comme au milieu entre le Pere et nous, si ne laisse-il pas de s’attribuer aussi le droit d’eslire en commun avec le Pere: Je ne parle point de tous, dit-il, je sais ceux que j’ay esleus (Jean 13:18; 15:19). Si on demande dont c’est qu’il les a esleus: il respond, Du monde: lequel il exclud de ses prieres, quand il recommande au Pere ses disciples. Cependant notons bien qu’en disant qu’il sait ceux qu’il a esleus, il marque quelque partie du genre humain: et ne la distingue pas d’avec le commun, pour regard des vertus qui y soyent, mais à cause qu’elle est separée par decret celeste; dont il s’ensuit que tous ceux de l’election, desquels Jesus Christ se fait autheur, ne sont point excellens par dessus les autres de leur propre industrie. Quand en un autre passage (Jean 6:70) il met Judas au nombre des esleus, combien qu’il fust diable, cela se raporte à l’office d’Apostre, lequel combien qu’il soit comme un miroir de la faveur de Dieu, selon que sainct Paul le recognoit souvent en sa personne: toutesfois si n’emporte-il pas avec soy l’esperance du salut eternel. Judas donc se portant desloyaument en sa charge, a pu estre pire qu’un diable: mais de ceux que Jesus Christ a unis à son corps, il ne souffrira point que nul perisse (Jean 10:28): veu que pour maintenir leur salut il desployera la puissance de Dieu, laquelle est plus forte que toutes choses: selon qu’il a promis. Quant à ce qu’il dit ailleurs, Pere, rien de tout ce que tu m’as donné n’est peri, sinon le fils de perdition (Jean 17:12): combien que ce soit une locution impropre, toutesfois elle n’a nulle ambiguité. La somme est, que Dieu crée par adoption gratuite ceux qu’il veut avoir pour enfans: et que la cause intrinseque (comme on dit) de l’election gist en luy, veu qu’il n’a regard qu’à son bon plaisir.

7. Now, let the supreme Master and Judge decide the whole matter. Beholding in his hearers such extreme obduracy, that his discourses were scattered among the multitude almost without any effect, to obviate this offence, he exclaims, “All that the Father giveth me, shall come to me. And this is the Father’s will, that of all which he hath given me, I should lose nothing.”⁴⁷⁸ Observe, the origin is from the donation of the Father, that we are given into the custody and protection of Christ. Here, perhaps, some one may argue in a circle, and object, that none are considered as the Father’s peculiar people, but those whose surrender has been voluntary, arising from faith. But Christ only insists on this point—that notwithstanding the defections of vast multitudes, shaking the whole world, yet the counsel of God will be stable and firmer than the heavens, so that election can never fail. They are said to have been the elect of the Father, before he gave them to his only begotten Son. Is it inquired whether this was by nature? No, he draws those who were strangers, and so makes them his children. The language of Christ is too clear to be perplexed by the quibbles of sophistry: “No man can come to me, except the Father draw him. Every man that hath heard and learned of the Father, cometh unto me.”⁴⁷⁹ If all men promiscuously submitted to Christ, election would be common: now, the fewness of believers discovers a manifest distinction. Having asserted his disciples therefore, who were given to him, to be the peculiar portion of the Father, Christ a little after adds, “I pray not for the world, but for them which thou hast given me, for they are thine;”⁴⁸⁰ which shows that the whole world does not belong to its Creator; only that grace delivers from the curse and wrath of God, and from eternal death, a few, who would otherwise perish, but leaves the world in its destruction, to which it has been destined. At the same time, 158though Christ introduces himself in his mediatorial capacity, yet he claims to himself the right of election, in common with the Father. “I speak not of all,” he says; “I know whom I have chosen.”⁴⁸¹ If it be inquired whence he chose them, he elsewhere answers, “out of the world,”⁴⁸² which he excludes from his prayers, when he commends his disciples to the Father. It must be admitted, that when Christ asserts his knowledge of whom he has chosen, it refers to a particular class of mankind, and that they are distinguished, not by the nature of their virtues, but by the decree of Heaven. Whence it follows, that none attain any excellence by their own ability or industry, since Christ represents himself as the author of election. His enumeration of Judas among the elect, though he was a devil, only refers to the apostolical office, which, though an illustrious instance of the Divine favour, as Paul so frequently acknowledges in his own person, yet does not include the hope of eternal salvation. Judas, therefore, in his unfaithful exercise of the apostleship, might be worse than a devil; but of those whom Christ has once united to his body, he will never suffer one to perish; for in securing their salvation, he will perform what he has promised, by exerting the power of God, who is greater than all. What he says in another place, “Those that thou gavest me I have kept, and none of them is lost, but the son of perdition,” is a mode of expression, called catachresis, but the sense is sufficiently plain. The conclusion is, that God creates whom he chooses to be his children by gratuitous adoption; that the cause of this is wholly in himself; because he exclusively regards his own secret determination.

7. This proved from the words of Christ. Conclusion of the answer, and solution of the objection with regard to Judas.

Now, let the supreme Judge and Master decide on the whole case. Seeing such obduracy in his hearers, that his words fell upon219the multitude almost without fruit, he to remove this stumbling-block exclaims, “All that the Father giveth me shall come to me.” “And this is the Father’s will which has sent me, that of all which he has given me I should lose nothing,” (John 6:37, 39). Observe that the donation of the Father is the first step in our delivery into the charge and protection of Christ. Some one, perhaps, will here turn round and object, that those only peculiarly belong to the Father who make a voluntary surrender by faith. But the only thing which Christ maintains is that though the defections of vast multitudes should shake the world, yet the counsel of God would stand firm, more stable than heaven itself, that his election would never fail. The elect are said to have belonged to the Father before he bestowed them on his only begotten Son. It is asked if they were his by nature? Nay, they were aliens, but he makes them his by delivering them. The words of Christ are too clear to be rendered obscure by any of the mists of caviling. “No man can come to me except the Father which has sent me draw him.” “Every man, therefore, that has heard and learned of the Father comes unto me,” (John 6:44, 45). Did all promiscuously bend the knee to Christ, election would be common; whereas now in the small number of believers a manifest diversity appears. Accordingly our Savior, shortly after declaring that the disciples who were given to him were the common property of the Father, adds, “I pray not for the world, but for them which thou hast given me; for they are thine,” (John 17:9). Hence it is that the whole world no longer belongs to its Creator, except in so far as grace rescues from malediction, divine wrath, and eternal death, some, not many, who would otherwise perish, while he leaves the world to the destruction to which it is doomed. Meanwhile, though Christ interpose as a Mediator, yet he claims the right of electing in common with the Father, “I speak not of you all: I know whom I have chosen” (John 13:18). If it is asked whence he has chosen them, he answers in another passages “Out of the world;” which he excludes from his prayers when he commits his disciples to the Father (John 15:19). We must, indeed hold, when he affirms that he knows whom he has chosen, first, that some individuals of the human race are denoted; and, secondly, that they are not distinguished by the quality of their virtues, but by a heavenly decree. Hence it follows, that since Christ makes himself the author of election, none excel by their own strength or industry. In elsewhere numbering Judas among the elect, though he was a devil (John 6:70), he refers only to the apostolical office, which though a bright manifestation of divine favor (as Paul so often acknowledges it to be in his own person), does not, however, contain within itself the hope of eternal salvation. Judas, therefore, when he discharged the office of Apostle perfidiously, might have been worse than a devil; but not one of those whom Christ has once ingrafted into his body will he ever permit to perish, for in securing their salvation, he will perform what he has promised; that is, exert220a divine power greater than all (John 10:28). For when he says, “Those that thou gavest me I have kept, and none of them is lost but the son of perdition,” (John17:12), the expression, though there is a catachresis in it, is not at all ambiguous. The sum is, that God by gratuitous adoption forms those whom he wishes to have for sons; but that the intrinsic cause is in himself, because he is contented with his secret pleasure.

7. Laat nu over de ganse zaak de opperste Kenner en Meester uitspraak doen. Wanneer Hij bemerkt, dat in zijn hoorders zulk een hardheid was, dat Hij voor de schare zijn woorden bijna zonder vrucht uitstrooide, roept Hij, ter genezing van deze ergernis uit (Joh. 6:37) "Al wat Mij de Vader geeft, zal tot Mij komen; want dit is de wil des Vaders, dat al wat Hij Mij gegeven heeft, Ik daaruit niets verlieze. "Merk op, dat het begin daarvan, dat wij in Christus' trouw en hoede worden overgegeven, genomen wordt uit de schenking des Vaders. Hier zal misschien iemand de cirkelgang omkeren en tegenwerpen, dat tot des Vaders eigendom slechts zij gerekend worden, die zich vrijwillig uit het geloof hebben overgegeven. Maar Christus bedoelt slechts dit te zeggen, dat ook al zou het afwijken van grote scharen de gehele wereld aan het wankelen brengen, toch de raad Gods vast zal zijn en bestendiger dan de hemelen zelf, zodat nooit de verkiezing zal wankelen. Er wordt gezegd, dat de uitverkorenen van de Vader geweest zijn, voordat Hij hen schonk aan zijn eniggeboren Zoon. Vraagt men of ze dat van nature waren? Integendeel; hen, die vreemd waren, maakt Hij tot de zijnen door hen te trekken. De woorden van Christus zijn te duidelijk, dan dat ze door uitvluchten zouden kunnen omwolkt worden. "Niemand," zegt Hij (Joh. 6:44) "kan tot Mij komen, tenzij dat de Vader hem trekke; een iegelijk dan, die het van de Vader gehoord en geleerd heeft, die komt tot Mij. "Indien allen zonder onderscheid voor Christus de knie bogen, zou de verkiezing algemeen zijn; nu blijkt in dat kleine getal dergenen, die geloven. duidelijk de verscheidenheid. Daarom, nadat Christus betuigd heeft, dat de discipelen, die Hem gegeven zijn, het eigendom waren van God de Vader, voegt Hij een weinig later daaraan toe: "Ik bid niet voor de wereld, maar voor degenen, die Gij Mij gegeven hebt, want zij zijn uwe"(Joh. 17:9) Vanwaar komt het, dat de gehele wereld haar Schepper niet toebehoort, anders dan omdat de genade niet velen uit de vervloeking en de toorn Gods en de eeuwige dood uitrukt, die anders zouden omgekomen zijn; en omdat God de wereld laat in haar verderf, waartoe zij beschikt is. Intussen ofschoon Christus zich in het midden stelt, maakt Hij toch voor zichzelf aanspraak op het recht om gemeenschappelijk met de Vader te verkiezen. "Ik zeg niet van allen, "zegt Hij (Joh. 13:18) "Ik weet, welke Ik uitverkoren heb. "Indien men vraagt, waaruit Hij ze uitverkoren heeft: elders antwoord Hij (Joh. 15:19) "uit de wereld"; en die sluit Hij uit van zijn gebeden, waarmee Hij zijn discipelen aan de Vader opdraagt. Dit moeten wij opmerken, dat wanneer Hij verzekert, dat Hij weet, wie Hij uitverkoren heeft, een bijzondere soort in het menselijke geslacht wordt aangeduid; bovendien dat die soort niet onderscheiden wordt door de hoedanigheid van haar deugden, maar door het hemels besluit. Daaruit volgt, dat niemand door eigen kracht of ijver uitmunt, daar Christus zichzelf maakt tot de auteur der verkiezing. Want dat Hij elders (Joh. 6:70) Judas onder de uitverkorenen telt, hoewel hij een duivel was, dat heeft slechts betrekking op het apostelambt, hetwelk wel een aanzienlijk bewijs is van Gods gunst (gelijk Paulus zo dikwijls bekent in zijn eigen persoon), maar toch niet in zich bevat de hoop op de eeuwige zaligheid. Zo kon dus Judas, daar hij het apostelschap ontrouw bediende, slechter zijn dan de duivel; maar Christus zal niet toelaten, dat iemand van hen, die Hij eenmaal in zijn lichaam heeft ingelijfd, verloren gaat; want in het bewaren van hun zaligheid zal Hij doen, wat Hij beloofd heeft; Hij zal namelijk zijn Goddelijke macht openbaren, die boven alles uitgaat. Want ofschoon wat Hij elders zegt (Joh. 17:12) "Vader, uit hen, die Gij Mij gegeven hebt, is niemand verloren gegaan dan de zoon des verderfenis, "een oneigenlijke manier van zeggen is, is het toch in het geheel niet dubbelzinnig. De hoofdsom is, dat God door genadige aanneming hen scherpt, die Hij als zijn kinderen wil hebben, en dat de oorzaak van die verkiezing inwendig in Hem ligt, daar Hij zich houdt aan zijn verborgen welbehagen.

7. 630Christi Zeugnis über die Erwählung

Nun soll der oberste Richter und Lehrmeister über die ganze Sache sein Urteil sprechen! Er gewahrte bei seinen Hörern eine solche Verhärtung, daß er bei der großen Masse seine Worte fast ohne Frucht ausstreute; um nun diesem Ärgernis abzuhelfen, rief er aus: „Alles, was mir mein Vater gibt, das kommt zu mir (...). Das aber ist der Wille des Vaters, daß ich nichts verliere von allem, was er mir gegeben hat“ (Joh. 6,37.39). Bemerke wohl: es hat bei des Vaters Geschenk seinen Ursprung, daß wir in Christi Treue und Schutz übergeben werden! Vielleicht wird aber jemand den Kreis umdrehen und einwenden, es würden nur die zu Gottes Eigentum gezählt, die sich ihm aus dem Glauben heraus freiwillig ergeben. Aber Christus legt doch nur auf folgendes Nachdruck: Mag auch der Abfall gewaltiger Scharen die ganze Welt erschüttern, so bleibt doch Gottes Ratschluß fest und stärker als selbst der Himmel bestehen, so daß die Erwählung nie und nimmer ins Wanken gerät! Von den Erwählten heißt es, daß sie dem Vater schon eher gehörten, als er sie seinem eingeborenen Sohne „gab“. Man fragt, ob sie das von Natur hätten. Nein, gewiß nicht, er zieht die heran, die Fremde waren, und macht sie dadurch zu den Seinen! Christi Worten wohnt eine Klarheit inne, die zu groß ist, als daß man sie durch irgendeine Ausflucht im Nebel versinken lassen konnte! Er spricht: „Es kann niemand zu mir kommen, es sei denn, daß ihn ziehe der Vater ... Wer es nun hört vom Vater und lernt es, der kommt zu mir“ (Joh. 6,44f.). Wenn wirklich alle ihre Knie vor Christus beugten, dann wäre die Erwählung allgemein; nun aber wird an der geringen Zahl der Glaubenden eine unverkennbare Ungleichartigkeit sichtbar. Deshalb erklärt Christus, daß die Jünger, die ihm gegeben waren, das Eigentum Gottes, des Vaters waren, und fügt dann bald darauf hinzu: „Ich bitte ... nicht für die Welt, sondern für die, die du mir gegeben hast; denn sie sind dein!“ (Joh. 17,6.9). So kommt es, daß die ganze Welt ihrem Schöpfer nicht angehört, außer insofern, als die Gnade einige wenige aus der Verdammnis, aus Gottes Zorn und dem ewigen Tode herausreißt, die sonst verlorengehen würden, die Welt aber in ihrem Verderben, das für sie bestimmt ist, beläßt. So sehr übrigens Christus sich hier als Mittel einfügt, so eignet er sich das Recht zur Erwählung doch selbst gemeinsam mit dem Vater zu. Er sagt: „Nicht sage ich von euch allen; ich weiß, welche ich erwählt habe“ (Joh. 13,18). Wenn jemand fragt, aus was er sie denn erwählt habe, so antwortet er an anderer Stelle: „Aus der Welt“ (Joh. 15,19), aus der Welt also, die er, als er seine Jünger dem Vater ans Herz legt, von seinem Gebet ausschließt! (Joh. 17,9). Dabei ist aber festzuhalten: Wenn er sagt: „Ich weiß, welche ich erwählt habe“, so wird damit eine bestimmte Gruppe im menschlichen Geschlecht bezeichnet. Ferner müssen wir beachten, daß diese Menschen nicht nach der Art ihrer Tugenden abgesondert werden, sondern auf Grund des himmlischen Beschlusses. Daraus folgt, daß keiner von ihnen durch eigene Bemühung oder eigenen Fleiß solchen Vorrang besitzt; denn Christus macht sich ja selbst zum Urheber der Erwählung! Denn wenn er an anderer Stelle auch den Judas zu den Erwählten zählt, der doch ein „Teufel“ war (Joh. 6,70), so bezieht sich das nur auf das apostolische Amt; denn dies ist zwar ein herrlicher Spiegel der Huld Gottes, wie es ja Paulus an seiner Person oft bemerkt, aber es trägt doch nicht die Hoffnung auf das ewige Heil in sich! So konnte es der Fall sein, daß Judas, weil er sein Apostelamt treulos führte, schlimmer war als der Teufel; von denen aber, die Christus einmal in seinen Leib eingefügt hat, läßt er keinen umkommen! (Joh. 10,28). Denn er wird ihr Heil bewahren und damit seine Verheißung erfüllen, nämlich Gottes Macht an den Tag legen, die größer ist als alles! (Joh. 10,29). Wenn er nämlich anderwärts sagt: „Vater, die du mir gegeben hast, die habe ich bewahrt und ist keiner von ihnen verloren, als das verlorene Kind ...“ (Joh. 17,12), so ist das zwar eine uneigentliche Redeweise, aber sie hat doch mit keinerlei Zweideutigkeit zu kämpfen. Insgesamt ist zu sagen: Gott schafft 631 sich in gnädiger Aufnahme in die Kindschaft die zu seinen Kindern, die er als solche haben will; die Ursache dazu aber trägt er in sich selbst; denn er hält sich allein an sein verborgenes Wohlgefallen!

7. Christus se uitsprake oor die uitverkiesing

Laat die hoogste Kenner en Meester nou oor die hele aangeleentheid uitspraak lewer. Toe Hy bemerk het dat daar onder sy luisteraars so ’n groot hardheid was dat Hy sy woorde voor die skare amper vrugteloos uitgestort het, het Hy om hierdie struikelblok reg te stel⁵⁵ uitgeroep: “Alles wat die Vader My gee, sal na My toe kom. Want dit is die wil van die Vader dat Ek niks van dit wat Hy My gegee het, sal verloor nie”.⁵⁶ Let op dat die gawe van die Vader die begin is daarvan dat ons in die troue sorg van Christus oorgegee word.⁵⁷

1182 Miskien sal iemand hier die sirkel omkeer en die beswaar opper dat slegs diegene as die besitting van die Vader gereken word wat hulle uit die geloof vrywillig aan Hom oorgegee het. En tog span Christus Hom slegs in om aan te toon dat selfs al skok die afvalligheid van ontsaglike groot skares die hele wêreld, God se raadsplan vas en bestendiger sal wees as die hemele self om sy uitverkiesing nooit te laat wankel nie. Daar word gesê dat die uitverkorenes van die Vader bestaan het voordat Hy hulle aan sy eniggebore Seun gegee het. Nou vra hulle of hulle van nature (so) was. Nee, diegene wat vreemdelinge was, maak Hy syne deur hulle na Hom toe te trek. In Christus se woorde is daar so ’n groot duidelikheid dat dit nie deur ontvlugting met enige wolk toegevou kan word nie. Hy sê: “Niemand kan na My toe kom tensy die Vader hom trek nie. Elkeen wat dit egter van die Vader gehoor en geleer het, kom na My toe”.⁵⁸ As almal sonder onderskeid die knie voor Christus sou buig, sou die uitverkiesing algemeen gewees het. Nou kom die onderskeid duidelik na vore in die geringe getal gelowiges. Nadat Christus dus verklaar het dat die dissipels wat aan Hom gegee is, God die Vader se eiendom is,⁵⁹ voeg Hy ’n bietjie later by: “Ek bid nie vir die wêreld nie maar vir die wat U aan My gegee het omdat hulle aan U behoort”.⁶⁰ Hoe is dit moontlik dat die hele wêreld nie aan sy Skepper behoort nie behalwe dat die genade min uit die vloek en die toorn van God en die ewige dood uitruk wat andersins sou sterf; Hy laat egter die wêreld te gronde gaan soos dit bestem is.

Hoewel Christus Hom intussen as Middelaar aanbied, eis Hy nogtans die reg om saam met die Vader uit te verkies vir Hom op. Hy sê: “Ek praat nie van almal nie; Ek weet wie Ek uitverkies het”.⁶¹ As iemand sou vra waaruit Hy hulle uitverkies het, gee Hy elders die antwoord: “Uit die wêreld”.⁶² En Hy sluit die wêreld uit sy gebede uit wanneer Hy sy dissipels aan die Vader opdra.⁶³ Ons moet dit inderdaad onthou dat wanneer Hy verklaar dat Hy weet wie Hy uitverkies het, Hy ’n bepaalde groep onder die mensdom aandui. Verder: dat die onderskeid nie na aanleiding van die gehalte van hulle deugde nie maar na aanleiding van ’n hemelse besluit getref word. Daaruit volg dat niemand⁶⁴ uit eie beweging of deur eie ywer uitmunt nie omdat Christus Homself die Bewerker van die uitverkiesing maak.⁶⁵

1183 Die feit dat Hy Judas tewens elders onder die uitverkorenes tel⁶⁶ hoewel hy ’n duiwel was, het slegs op die apostelamp betrekking, en hoewel dit ’n helder spieël van God se guns is - soos Paulus dikwels persoonlik erken⁶⁷ - bevat dit tog nie op sigself die hoop op die ewige lewe nie. Aangesien Judas die apostelamp ontrou was, kon hy derhalwe slegter as die duiwel wees, maar Christus sal nie toelaat dat enigeen van die wat Hy eenmaal op sy liggaam ingelyf het, verlore gaan nie.⁶⁸ In die bewaring van hulle saligheid sal Hy trouens gestand doen wat Hy beloof het,⁶⁹ naamlik dat Hy God se mag, wat groter as alle mag is, sal openbaar.⁷⁰ Dat Hy elders sê: “Vader, van die wat U aan My gegee het, het geeneen verlore gegaan nie behalwe die seun van die verderf’,⁷¹ gaan nie mank aan dubbelsinnigheid nie hoewel dit ’n misbruikte⁷² uitdrukking is. Samevattend kom dit hierop neer: dat God deur genadige aanneming mense skep wat Hy as sy kinders wil hê, maar dat die rede daarvan binnein Homself is omdat Hy met sy verborge welbehae tevrede is.

7. Послушаем теперь, что говорит обо всём этом верховный Учитель и Судья. Видя, как велико жестокосердие его слушателей, что Он не достигает почти ничего и что его учение оказывается почти бесполезным, Иисус, дабы предупредить вред, который может быть нанесён немощным, восклицает: «Всё, что даёт Мне Отец, ко Мне придёт ... Воля же пославшего Меня Отца есть та, чтобы из того, что Он Мне дал, ничего не погубить» (Ин 6:37,39). Нужно хорошо усвоить, что когда мы отданы под защиту Господа нашего Иисуса Христа, то это - дар Отца; это истинное начало.

Возможно, здесь кто-нибудь перевернёт этот довод и возразит, что Бог признаёт своими тех, кто предан Ему через веру по своей собственной воле. Однако Иисус Христос настаивает на том, что, когда весь мир будут сотрясать бесконечные мятежи, Божий замысел останется нерушим, то есть что избранность прочнее небес. Сказано, что избранные принадлежали Небесному Отцу прежде, чем Он дал их своему единственному Сыну. Вопрос в том, таковы ли они по природе? Нет, наоборот, Он делает таковыми тех, кто были чужды Ему - Он привлекает их. Слишком ясны слова Иисуса, чтобы искажать их всевозможными уловками: «Никто не может придти ко Мне, если не привлечёт его Отец ... Всякий, слышавший от Отца и научившийся, приходит ко Мне» (Ин 6:44-45). Если бы все одинаково преклоняли колена перед Иисусом, избранность была бы всеобщей. Но теперь обнаруживается большое различие и среди малого числа верующих. Поэтому Господь Иисус, сказав, что данные Ему ученики пребывают во владении Отца, добавляет: «Не о всём мире молю, но о тех, которых Ты дал Мне, потому что они Твои» (Ин 17:9). Отсюда следует, что не весь мир принадлежит своему Творцу, но милость Божья отводит проклятие и гнев Бога от маленькой кучки людей, которые бы в противном случае погибли, а сам мир оставляет в той смерти, к которой он и был предназначен. Кроме того, поскольку Христос находится как бы между Отцом и нами, Он приобретает право избирать вместе с Отцом: «Не о всех вас говорю: Я знаю, которых избрал» (Ин 13:18). Если же спросят, откуда Он их избрал, Иисус отвечает: «от мира» (Ин 15:19) - от того мира, который Он исключает из своих молитв, когда поручает своих учеников Отцу.

Заметим, однако, что, утверждая, что Он знает, которых избрал, Иисус указывает на часть человеческого рода. Причём Он отделяет этих людей от остальных не за добродетели, которыми они якобы обладают, но по причине небесного решения (decret celeste). Отсюда следует, что выделенные по избранию, совершителем которого является Иисус Христос, не превосходят других своим усердием. Когда в другом фрагменте Он включает в число избранных Иуду, хотя тот - «дьявол» [Ин 6:70], то это относится к апостольскому служению. Несмотря на то. что это служение, как часто утверждает св. Павел применительно к себе [Гал 1:16; Эф 3:7], есть отражение Божьей милости, само по себе оно не даёт твёрдого упования на вечное спасение. Следовательно, Иуда, незаконно присваивая его, был как бы даже хуже дьявола. Однако Иисус не допустит гибели ни одного из тех, кого Он соединил со своим Телом (Ин 10:28), ибо для их спасения Он употребит всё Божье могущество, которое - по обетованию - сильнее всего в мире (в конечном счёте твёрдую уверенность в спасении Кальвин связывает с единением христианина со Христом). Об этом Иисус говорит так: «Тех, которых Ты дал Мне, Я сохранил, и никто из них не погиб, кроме сына погибели» (Ин 17:12). Это высказывание часто толкуют превратно, однако оно совершенно недвусмысленно. Суть его в том, что Бог через усыновление, данное даром, создал тех, кого Он хочет сделать своими детьми. Как говорится, внутренняя причина избрания заключена в Нём самом, ибо Им двигала лишь его собственная воля.

8. | At Ambrosius, Origenes, Hieronymus censuerunt, Deum suam gratiam inter homines dispensare, prout ea quenque bene usurum praeviderit³. Adde, et Augustinum in ea fuisse aliquando sententia⁴: sed quum melius in Scripturae cognitione profecisset, non retractavit modo ut evidenter falsam, sed fortiter confutavit [Lib. Retract. 1. cap. 11]⁵. Quin et post retractationem, Pelagianos praestringens, quod in eo errore persisterent: Quis istum, inquit, acutissimum sensum Apostolo defuisse non miretur? nam quum rem stupendam proposuisset de illis nondum natis^a, et deinde sibi quaestionem obiiceret: Quid ergo? nunquid est iniquitas apud Deum? erat locus ut responderet Deum praevidisse utriusque merita^b: non tamen hoc dicit, sed ad Dei^c iudicia et misericordiam confugit [Epist. ad. Sixtum 105^d]⁶. || Et alibi, quum omnia ante electionem merita sustulisset: Hic certe, inquit, vacat vana illorum ratiocinatio qui praescientiam 389 Dei defendunt contra gratiam Dei: et ideo dicunt nos electos ante mundi constitutionem, quia praescivit Deus futuros nos bonos, non seipsum nos facturum bonos. Non hoc dicit qui dicit, Non vos me elegistis, sed ego elegi vos [Iohan. 15. c. 16]. Nam si propterea nos elegisset, quia bonos futuros praesciverat: simul etiam praescivisset quod eramus eum electuri, et quae in eam rem sequuntur [Homil. in Iohan. 86^a]^{b 1}. || Valeat Augustini testimonium apud eos qui libenter in patrum authoritate acquiescunt. || Quanquam non patitur Augustinus se a reliquis disiungi: sed claris testimoniis divortium hoc, cuius invidia gravabant eum Pelagiani, ostendit falsum esse. Citat enim ex Ambrosio (Lib. de Praed. sanct. cap. 19.), Christus quem miseratur vocat². Item, Si voluisset, ex indevotis fecisset devotos; sed Deus quos dignatur vocat: et quem vult religiosum facit³. Si ex Augustino integrum volumen contexere libeat, lectoribus ostendere promptum esset, mihi nonnisi eius verbis opus esse: sed eos prolixitate onerare nolo. || Sed age, fingamus ipsos^c non loqui: ad rem ipsam intendamus. Difficilis quaestio mota erat, Num iuste faceret Deus, qui certos homines sua gratia dignaretur; qua se uno verbo expedire Paulus poterat, si operum respectum obtendisset. Cur ergo id non facit: quin sermonem potius continuat qui in eadem difficultate versetur? Cur, nisi quia non debuit? non enim oblivionis vitio laborabat Spiritus sanctus, qui per os eius loquebatur. Nullis ergo ambagibus respondet, Ideo suis electis favere Deum, quia velit: ideo misereri, quia velit. Perinde enim valet oraculum^d, Miserebor cuius miserebor: et miseratione complectar, quem miseratione complectar [Exod. 33. d. 19]: acsi diceretur, Deum non alia ratione ad misericordiam moveri, nisi quia misereri velit. Verum ergo manet illud Augustini, Gratiam Dei non invenire eligendos, sed facere^e.⁴

8. Mais quelcun me dira que sainct Ambroise, Hierome, Origene ont escrit que Dieu distribue sa grace entre les hommes, selon qu’il cognoist qu’un chacun en usera bien. Je concede encore davantage, que sainct Augustin a esté en la mesme opinion: mais apres avoir mieux profité en la cognoissance de l’Escriture, non seulement il la retracte comme fausse, mais la refute fort et ferme. Et mesme en taxant les Pelagiens de ce qu’ils persistoyent en cest erreur, use de ces parolles: Qui est-ce qui ne s’esmerveilleroit, que ceste si grande subtilité a defailly à l’Apostre? Car ayant mis en avant le cas qui estoit fort estrange, touchant Esau et Jacob, et ayant formé ceste question, Quoy donc? Y a-il iniquité en Dieu? il avoit à respondre, que Dieu avoit prevu les merites de l’un et de l’autre, s’il se fust voulu brievement despescher. Or il ne dit pas cela: mais il reduit tout au jugement et à la misericorde de Dieu⁸⁷ (Rom. 9:14). Et en un autre passage, apres avoir monstré que l’homme n’a nul merite devant l’election: L’argument, dit-il, que font aucuns, de la prescience de Dieu contre sa grace, est icy abbatu comme frivole. Ils disent que nous sommes esleus devant la creation du monde, pource que Dieu a prevu que nous serions bons, et non pas qu’il nous feroit tels. Mais luy ne dit pas ainsi, en disant, Vous ne m’avez pas esleu, mais je vous ay esleus; car s’il nous eust esleu pource qu’il prevoyoit que nous serions bons, il eust aussi preveu que nous l’eussions esleu⁸⁸ (Jean 15:16). Que le tesmoignage de sainct Augustin vaille quelque chose envers ceux qui s’arrestent volontiers à l’authorité des Peres; combien que sainct Augustin ne souffre pas d’estre dejoint d’avec les autres Docteurs anciens, mais remonstre que les Pelagiens luy faisoyent tort en le chargeant d’estre seul de son opinion. Il allegue donc au livre De la predestination des Saincts, chapitre 19, le dire de sainct Ambroise, que Jesus Christ appelle ceux ausquels il veut faire mercy. Item un autre, Si Dieu eust voulu, il eust rendu devots ceux qui ne l’estoyent pas: mais il appelle ceux que bon luy semble, et convertit ceux qu’il veut. Si je vouloye composer un volume entier des sentences de sainct Augustin, elles me suffiroyent pour traiter cest argument: mais je ne veux point charger les lecteurs de si grande prolixité. Mais posons le cas que sainct Augustin ne sainct Ambroise ne parlent point, et considerons la chose en soy. Sainct Paul avoit meu une question fort difficfie: assavoir si Dieu fait justement en ne faisant grace sinon à qui bon luy semble. Il la pouvoit soudre en un mot, en pretendant que Dieu considere les œuvres Pourquoy donc ne faisoit-il cela? pourquoy continue-il tellement son propos, qu’il nous laisse en une mesme difficulté? Il n’y a autre raison, sinon qu’il ne le devoit pas faire. Car le sainct Esprit, qui parloit par sa bouche, n’eust rien laissé par oubly. Il respond donc sans tergiversation, que Dieu accepte en grace ses esleus, pource qu’il luy plaist: qu’il leur fait misericorde, pource qu’il luy plaist. Car ce tesmoignage de Moyse qu’il allegue, j’auray pitié de celuy dont j’auray pitié, et feray misericorde à celuy auquel je ferai misericorde (Ex. 33:19): vaut autant comme s’il disoit, que Dieu n’est esmeu d’autre cause à pitié et bonté, sinon pource qu’il le veut. Pourtant ce que dit sainct Augustin en un autre lieu, demeure vray: que la grace de Dieu ne trouve nul qu’elle doyve eslire, mais qu’elle fait les hommes propres à estre esleus.⁸⁹

8. But, it will be said, Ambrose, Origen, and Jerome believed that God dispenses his grace among men, according to his foreknowledge of the good use which every individual will make of it. Augustine also was once of the same sentiment; but when he had made a greater proficiency in scriptural knowledge, he not only retracted, but powerfully confuted it. And after his retractation, rebuking the Pelagians for persisting in this error, he says, “Who but must wonder that this most ingenious sense should escape the apostle? For after proposing what was calculated to excite astonishment respecting those children yet unborn, he started to himself, by way of objection, the following question: What, then, is there unrighteousness with God? It was the place for him to answer, that God foresaw the merits of each of them; yet he says nothing of this, but resorts to the decrees and mercy of God.” And in another place, after having discarded all merits antecedent to 159election, he says, “Here undoubtedly falls to the ground the vain reasoning of those who defend the foreknowledge of God in opposition to his grace, and affirm that we were elected before the foundation of the world, because God foreknew that we would be good, not that he himself would make us good. This is not the language of him who says, ‘Ye have not chosen me, but I have chosen you.’⁴⁸³ For if he elected us because he foreknew our future good, he must also have foreknown our choice of him;” and more to the like purpose. This testimony should have weight with those who readily acquiesce in the authority of the fathers. Though Augustine will not allow himself to be disunited from the rest, but shows by clear testimonies the falsehood of that discordance, with the odium of which he was loaded by the Pelagians, he makes the following quotations from Ambrose’s book on predestination: “Whom Christ has mercy on, him he calls. Those who were indevout he could, if he would, have made devout. But God calls whom he pleases, and makes whom he will religious.” If I were inclined to compile a whole volume from Augustine, I could easily show my readers, that I need no words but his; but I am unwilling to burden them with prolixity. But come, let us suppose them to be silent; let us attend to the subject itself. A difficult question was raised—Whether it was a just procedure in God to favour with his grace certain particular persons. This Paul could have decided by a single word, if he had pleaded the consideration of works. Why, then, does he not do this, but rather continue his discourse involved in the same difficulty? Why, but from necessity? for the Holy Spirit, who spoke by his mouth, never laboured under the malady of forgetfulness. Without any evasion or circumlocution, therefore, he answers, that God favours his elect because he will, and has mercy because he will. For this oracle, “I will be gracious to whom I will be gracious, and will show mercy on whom I will show mercy,”⁴⁸⁴ is equivalent to a declaration, that God is excited to mercy by no other motive than his own will to be merciful. The observation of Augustine therefore remains true, “that the grace of God does not find men fit to be elected, but makes them so.”

8. An objection taken from the ancient fathers. Answer from Augustine, from Ambrose, as quoted by Augustine, and an invincible argument by an Apostle. Summary of this argument.

But Ambrose, Origin, and Jerome, were of opinion, that God dispenses his grace among men according to the use which he foresees that each will make of it. It may be added, that Augustine also was for some time of this opinion; but after he had made greater progress in the knowledge of Scripture, he not only retracted it as evidently false, but powerfully confuted it (August. Retract. Lib. 1, c. 13). Nay, even after the retractation, glancing at the Pelagians who still persisted in that error, he says, “Who does not wonder that the Apostle failed to make this most acute observation? For after stating a most startling proposition concerning those who were not yet born, and afterwards putting the question to himself by way of objection, ‘What then? Is there unrighteousness with God?’ he had an opportunity of answering, that God foresaw the merits of both, he does not say so, but has recourse to the justice and mercy of God,” (August. Epist. 106, ad Sixtum). And in another passage, after excluding all merit before election, he says, “Here, certainly, there is no place for the vain argument of those who defend the foreknowledge of God against the grace of God, and accordingly maintain that we were elected before the foundation of the world, because God foreknow that we would be good, not that he himself would make us good. This is not the language of him who says, ‘Ye have not chosen me, but I have chosen you,’ (John 15:16). For had he chosen us because he foreknow that we would be good, he would at the same time also have foreknown that we were to choose him,” (August. in Joann. 8, see also what follows to the same effect). Let the testimony of Augustine prevail with those who willingly acquiesce in the authority of the Fathers: although Augustine allows not that he differs from the others,¹ but shows by clear evidence that the difference which the Pelagians invidiously objected to him is unfounded. For he quotes from Ambrose (Lib. de Prædest. Sanct. cap. 19), “Christ calls whom he pities.” Again, “Had he pleased he could have made them devout instead of undevout; but God calls whom he deigns to call, and makes religious whom he will.” Were we disposed to frame an entire volume out of Augustine, it were easy to show the reader that I have no occasion to use any other words than his: but I am unwilling to burden him with a prolix statement. But assuming that the fathers did not speak thus, let us attend to the thing itself. A difficult question had been raised—viz. Did God do justly in bestowing his grace on certain individuals? Paul might221have disencumbered himself of this question at once by saying, that God had respect to works. Why does he not do so? Why does he rather continue to use a language which leaves him exposed to the same difficulty? Why, but just because it would not have been right to say it? There was no obliviousness on the part of the Holy Spirit, who was speaking by his mouth. He, therefore, answers without ambiguity, that God favors his elect, because he is pleased to do so, and shows mercy because he is pleased to do so. For the words, “I will be gracious to whom I will be gracious, and show mercy on whom I will show mercy,” (Exod. 33:19), are the same in effect as if it had been said, God is moved to mercy by no other reason than that he is pleased to show mercy. Augustine’s declaration, therefore, remains true. The grace of God does not find, but makes persons fit to be chosen.

8. Maar Ambrosius, Origenes en Hieronymus waren van oordeel, dat God zijn genade onder de mensen uitdeelt, alnaar Hij voorzien heeft, dat ieder haar goed zal gebruiken. Daar komt bij, dat ook Augustinus¹ eens van die mening geweest is; maar toen hij meer vordering gemaakt had in de kennis der Schrift, heeft hij haar niet alleen herroepen als kennelijk onjuist, maar ook krachtig weerlegd. Ja, toen hij ook na die herroeping de Pelagianen bestrafte, omdat ze in die dwaling volhardden, zeide hij² : "Wie zou er zich niet over verwonderen, dat de apostel dit zeer scherpzinnig inzicht niet gehad heeft? Want toen hij de verbazingwekkende zaak voorgesteld had van die nog niet geboren kinderen, en zich vervolgens de vraag voorwierp: "Wat zullen wij dan zeggen, is er enige ongerechtigheid bij God?", toen was het de plaats om te antwoorden, dat God beider verdiensten tevoren gezien had; maar toch zegt hij dat niet, maar neemt zijn toevlucht tot Gods oordelen en barmhartigheid. "En elders³, nadat hij alle aan de verkiezing voorafgaande verdiensten weggenomen heeft, zegt hij: "Hier is ongetwijfeld ontzenuwt de ijdele redenering van hen, die het vooruitweten Gods verdedigen tegenover de genade Gods, en zeggen, dat wij daarom uitverkoren zijn voor de grondlegging der wereld, omdat God van te voren geweten heeft, dat wij goed zouden zijn, en dat Hij niet zelf ons goed zou maken. Dit bedoelt Hij niet, die zegt: "Niet gij hebt Mij uitverkoren, maar Ik heb u uitverkoren "(Joh. 15:16) want indien Hij ons daarom uitverkoren had, omdat Hij zag, dat wij goed zouden worden, zou Hij tegelijk vooruitgeweten hebben, dat wij Hem zouden verkiezen, "en wat daar verder volgt. Het getuigenis van Augustinus moge zich doen gelden bij hen, die gaarne steunen op het gezag der vaderen. Trouwens Augustinus laat niet toe, dat hij van de overigen gescheiden wordt; maar met duidelijke getuigenissen toont hij aan, dat deze scheiding, met wier blaam zij hem bezwaarden, onwaar was. Want hij haalt het volgende aan⁴ uit Ambrosius: "Christus roept, wiens Hij zich erbarmt. "Evenzo: "Indien Hij gewild had, zou Hij van onvromen vromen gemaakt hebben; maar God roept hen, die Hij waardig keurt, en maakt godsdienstig, die Hij wil. "Wanneer ik uit Augustinus een heel boek wilde saamlezen, dan zou ik de lezers kunnen laten zien, dat ik niets anders nodig had dan zijn woorden; maar ik wil hen niet met wijdlopigheid bezwaren. Maar welaan, laat ons aannemen, dat de vaderen er niet over spreken: laat ons op de zaak zelf letten. Er was een moeilijke vraag te berde gebracht: of God wel rechtvaardig deed, door sommige mensen zijn genade waardig te keuren. Daaruit had Paulus zich met één woord kunnen redden, als hij voorgewend had, dat God ziet op de werken. Waarom doet hij dat dan niet? Ja, waarom gaat hij liever door met woorden, die zich met dezelfde moeilijkheid bezig houden? Waarom dan omdat hij niet anders mocht? Want de Heilige Geest, die door zijn mond sprak, leed niet aan de fout der vergeetachtigheid. Zonder omwegen antwoord hij dus, dat God daarom zijn uitverkorenen gunstig is, omdat Hij wil; en daarom barmhartig is jegens hen, omdat Hij wil. Want de Godsspraak: Ik zal genadig zijn, wie Ik zal genadig zijn, en Ik zal Mij ontfermen, over wie Ik Mij ontfermen zal "(Ex. 33:19) heeft dezelfde betekenis, alsof er gezegd werd, dat God om geen andere reden zich tot barmhartigheid laat bewegen, dan omdat Hij barmhartig wil zijn. Dus blijft waar het woord van Augustinus⁵, dat de genade Gods de mensen niet aantreft geschikt om verkoren te worden, maar hen dat maakt.

8. Die Kirchenväter, insbesondere Augustin, über das "Vorherwissen" Gottes

Aber Ambrosius, Origenes und Hieronymus sind doch der Ansicht gewesen, Gott teile seine Gnade unter den Menschen je nachdem aus, wie sie nach seiner Voraussicht jeder einzelne anwenden werde! Ja, noch mehr: selbst Augustin hat diese Meinung einige Zeit geteilt; - aber als er in der Schrift bessere Fortschritte gemacht hatte, da hat er sie nicht allein als offenbar falsch widerrufen, sondern scharf widerlegt! (Rektraktationen I,23). Ja, auch nach seinem Widerruf nimmt er sich die Pelagianer vor, weil sie in diesem Irrtum verharren, und sagt: „Wer wollte sich nicht verwundern, daß dem Apostel ein dermaßen spitzfindiger Sinn gefehlt haben soll! Denn er bringt doch da zunächst diese merkwürdige Geschichte von den noch ungeborenen Brüdern vor und stellt sich dann selbst die Frage: ’Was wollen wir denn hier sagen? Ist denn Gott ungerecht?’ (Röm. 9,14). Das wäre doch die Stelle gewesen, an der er hätte antworten können, Gott habe eben beider Verdienste vorausgesehen! Das sagt er aber nicht, sondern er nimmt seine Zuflucht zu Gottes Gerichten und zu Gottes Barmherzigkeit!“ (Brief 194). Und an anderer Stelle sagt er, nachdem er alle der Erwählung voraufgehenden Verdienste aufgehoben hat: „Hier unterbleibt nun sicherlich die eitle Schlußfolgerung derer, die Gottes Vorherwissen gegen Gottes Gnade verteidigen, und die da meinen, wir seien deshalb vor Grundlegung der Welt erwählt worden, weil Gott im voraus gewußt hätte, daß wir gut sein würden, nicht aber, daß er uns selbst gut machen würde. So redet aber der nicht, der da spricht: ’Ihr habt mich nicht erwählet, sondern ich habe euch erwählet!’ (Joh. 15,16). Denn wenn er uns deshalb erwählt hätte, weil er vorausgesehen hätte, daß wir gut sein würden - dann hätte er auch vorhergewußt, daß wir ihn erwählen würden!“ Dazu kommen dann an dieser Stelle noch weitere Äußerungen zur gleichen Sache. (Johannespredigten 86,2). So mag nun das Zeugnis Augustins bei denen gelten, die sich gerne auf die Autorität der Kirchenväter verlassen.

Allerdings will es Augustin auch nicht dulden, daß man ihn von den anderen Kirchenvätern trennt; nein, er weist mit klaren Zeugnissen nach, daß diese Mißhelligkeit (zwischen ihm und den anderen), die ihm die Pelagianer in übler Nachrede vorwarfen und mit der sie ihn verhaßt zu machen suchten, fälschlich erdacht sei. Er führt nämlich aus Ambrosius das Wort an: „Christus ruft den, dessen er sich erbarmt“ (Auslegung des Lukasevangeliums I,10). Oder auch: „Wenn er es gewollt hätte, dann hätte er aus Widerspenstigen solche gemacht, die ihm ergeben sind; aber Gott ruft die, die er dessen würdigt, und er macht fromm, wen er will!“ (ebenda VII,27). Wenn ich aus Augustin einen ganzen Band zusammensetzen wollte, so würde ich den Lesern gleich zeigen, daß ich nichts nötig habe, als seine Worte; aber ich will sie nicht mit Weitläufigkeit beschweren!

Aber wohlan, setzen wir den Fall, daß die Kirchenväter hiervon nicht redeten, - und wenden wir uns der Sache selbst zu! Es war doch eine schwere Frage gestellt worden: ob nämlich Gott gerecht daran täte, wenn er bestimmte Menschen seiner Gnade würdigte (und andere nicht). Paulus hätte sich mit einem einzigen Wort losmachen können, wenn er nämlich eine Rücksicht auf die Werke vorgewendet hätte! Weshalb tut er das denn nicht? Weshalb setzt er lieber eine Erörterung fort, die sich doch stets in der gleichen Schwierigkeit bewegt? Aus was für einer anderen Ursache, als weil er es nicht darf? Denn der Heilige Geist, der durch seinen Mund redet, hat nicht mit dem Gebrechen der Vergeßlichkeit zu kämpfen! Paulus antwortet also ohne alle Umschweife, Gott wende seinen Erwählten seine Huld zu, weil er es so wolle, er erbarme sich eben, weil er es wolle! Denn das Gotteswort: „Wem ich gnädig bin, dem bin ich gnädig, und welches ich mich erbarme, des erbarme ich mich“ (Ex. 33,19), heißt doch mit anderen Worten: Gott 632 läßt sich durch keine andere Ursache zum Erbarmen bewegen, als dadurch, daß er sich eben erbarmen will: Daher bleibt das Wort Augustins wahr: die Gnade Gottes findet nicht solche, die sie erwählen könnte, sondern schafft sie! (Brief 186).

8. Die kerkvaders se menings oor God se voorkennis

Maar Ambrosius, Origenes en Hieronymus was van mening dat God sy genade onder mense uitdeel namate Hy voorsien het dat elkeen dit goed sal benut.⁷³ Hierbenewens het Augustinus ook eers die opvatting gehuldig,⁷⁴ maar toe hy beter vordering in sy kennis van die Skrif gemaak het, het hy dit nie alleen as onmiskenbaar onjuis teruggetrek nie maar ook kragtig weerlê.⁷⁵ Ja, nadat hy dit teruggetrek het en hy die Pelagiane tereggewys, omdat hulle in hierdie dwaling volhard, sê hy: “Wie sou nie 1184 daaroor verbaas wees dat die apostel nie so ’n uiters skerpsinnige insig gehad het nie? Want nadat hy ’n oorstelpende feit in verband met die (kinders) wat nog nie gebore was nie,⁷⁶ voorgehou het en hom daarna die vraag voorhou: ‘Wat nou? Is daar dan enige onreg by God?’, het hy die geleentheid gehad om te antwoord dat God die verdienstes van elkeen voorsien het.⁷⁷ Dit sê hy egter nie, maar hy neem sy toevlug tot God se oordele en sy barmhartigheid”.⁷⁸ En nadat hy elders alle verdienstes voor die uitverkiesing uit die weg geruim het, sê hy: “Hier gaan die onsinnige redenasie van daardie mense tot niet wat God se voorkennis teen God se genade verdedig en daarom sê dat ons voor die grondlegging van die wêreld uitverkies is omdat God vooraf geweet het dat ons goed sal wees en dat Hy self ons nie goed sal maak nie. Hy wat sê: ‘Julie het My nie uitverkies nie, maar Ek het julle uitverkies’,⁷⁹ bedoel dit nie so nie. As Hy ons trouens daarom uitverkies het omdat Hy vooraf geweet het dat ons goed sal wees, sou Hy tegelyk ook vooraf geweet het dat ons Hom sal uitverkies en wat daarop volg”.⁸⁰

Laat Augustinus se getuienis maar gerus geld onder diegene wat met graagte in die gesag van die kerkvaders berus. En tog laat Augustinus hom nie van die res skei nie, maar hy toon met klinkklare getuienis aan dat hierdie skeiding, met die blaam waarvoor die Pelagiane hom beswaar het, vals is. Want hy haal die volgende uit Ambrosius aan: “Christus roep hom oor wie Hy Hom ontferm”.⁸¹ Net so: “As dit sy wil was, sou Hy van ongewydes gewydes gemaak het, maar God roep diegene wat Hy waardig ag, en Hy maak diegene godsdienstig wat Hy wil”.⁸² As ek uit Augustinus ’n hele boek aanmekaar wou weef, sou dit vir my maklik wees om vir my lesers te bewys dat ek slegs sy woorde nodig het, maar ek wil hulle nie met ’n stroom woorde belas nie.

Maar kom ons verbeel ons dat die kerkvaders niks hieroor praat nie en laat ons op die onderwerp self let. ’n Moeilike vraag is geopper, naamlik of God regverdig gehandel het toe Hy sekere mense sy genade waardig geag het. Paulus kon hom met een woord daaruit losgewoel het as hy in- 1185 agneming van die werke voorgehou het. Waarom het hy dit dan nie gedoen nie? Waarom sit hy die gesprek voort en hou hy hom met dieselfde probleem besig? Waarom dan anders as dat hy nie moes nie? Die Heilige Gees, wat deur sy mond gepraat het, het trouens nie aan die gebrek van vergeetagtigheid gely nie! Hy antwoord derhalwe sonder dubbelsinnighede dat God sy uitverkorenes begenadig omdat Hy wil; dat Hy Hom oor hulle ontferm omdat Hy wil. Want die godspraak:⁸³ “Ek sal genadig wees vir wie Ek genadig sal wees, en Ek sal My ontferm oor wie Ek My sal ontferm”,⁸⁴ het dieselfde betekenis asof gesê is dat God om geen ander rede tot ontferming beweeg word as dat Hy Hom wil ontferm nie. Derhalwe bly Augustinus se stelling waar, naamlik dat God se genade nie mense vind om uit te verkies nie maar dat Hy hulle bekwaam maak.⁸⁵

8. Кто-нибудь мне возразит, что св. Авмросий, Иероним, Ориген писали, что Бог распределяет свою милость между людьми согласно предвидению, что каждый использует её во благо (Псевдо-Амвросий. Комментарии к Посланию к римлянам, VII, 29 (МРL, XVII, 134); Псевдо-Иероним. Толкование Послания к римлянам, VIII, 29 (МРL, XXX, 711 р.); Ориген. Комментарии к Посланию к римлянам, VII, 8 (МРG, XIV, 1124)). Я знаю также, что подобного мнения придерживался св. Августин. Однако, глубже исследовав Писание, он не только посчитал это мнение ошибочным, но решительно отбросил его (Августин. Пересмотры, I, XVIII, 2 cл. (МРL, XXXII, 621 р.); О предназначении святых, III, 7 (МРL, ХLIV, 964 р.); О разных вопросах к Симплициану, I, qu. II, 5 (МРL, XL, 114)). И даже, обличая пелагиан за упорство в этом заблуждении, писал так: «Разве не удивительно, чтобы такая уловка ускользнула от внимания апостола? Ибо, приводя прямо не относящийся сюда пример Исава и Иакова и задавая вопрос: "Неужели неправда у Бога?" [Рим 9:14], св. Павел, если бы он хотел быстро покончить с этим вопросом, должен был ответить, что Бог предвидел заслуги того и другого. Но он не делает этого и сводит всё к суду и милосердию Божьему» (Его же. Письма, 194 (к Сиксту Римлянину), VIII, 35 (МРL, XXXIII, 886 р.)). А в другом отрывке, показав, что до избрания у человека не было никаких заслуг, он говорит: «Довод, который приводят некоторые в пользу предведения Бога, опровергнут как ничтожный. Они твердят, что мы избраны прежде создания мира потому, что Бог предвидел нашу доброту, а не потому, что Он сделает на добрыми. Но Бог говорит другое: "Не вы Меня избрали, а Я вас избрал" (Ин 15:16). Ибо если бы Он нас избрал потому, что предвидел, что мы будем добры, то Он бы предвидел также, что мы изберём Его» (Его же. Толкование Евангелия от Иоанна, LХХХVI, 2 (МРL, XXXV, 185)).

Свидетельство св. Августина должно что-то значить для тех, кто так любит ссылаться на авторитет отцов Церкви. Хотя для него не особенно важно, если ему противопоставляют других древних учителей, однако он доказывает, что пелагиане напрасно клевещут, будто он единственный придерживается такого мнения. В 19-й главе своей книги «О предназначении святых» св. Августин ссылается на св. Амвросия, который пишет, что Иисус Христос призывает тех, кому хочет оказать милость (Его же. О даре постоянства, XIX, 19 (МРL, XLV, 1024); Амвросий. Толкование на Евангелие от Луки, I, 10 (МРL, XV, 1617)). А в другом месте он говорит: «Если бы Бог захотел, Он сделал бы благочестивыми тех, которые не были таковыми. Но Он по своей воле призывает и обращает кого хочет» (Августин. Там же; Амвросий. Там же, VII, 27 (МРL,XV, 1793-1794); Августин. О благодати Христовой и первородном грехе, I, XLVI, 51 (МРL, ХLIV, 384)). Если бы я собрал целый том высказываний св. Августина, их было бы достаточно, чтобы исчерпывающим образом изложить эту тему. Но я не хочу утомлять читателей многословием.

Но предположим, что ни св. Августин, ни св. Амвросий не касались этого предмета, и рассмотрим его по существу. Св. Павел задал очень трудный вопрос: справедливо ли поступает Бог, ниспосылая благодать на тех, на кого хочет? Он мог бы разрешить этот вопрос очень просто, указав, что Бог оценивает дела. Почему же он этого не сделал? Почему он так упорно отстаивает свою точку зрения, что и у нас возникают те же трудности? Тут нет другой причины, кроме той, что он и не должен этого делать. Св. Дух, говоривший его устами, ничего не забыл. Поэтому апостол без всяких оговорок отвечает, что Бог принимает в свою благодать избранных потому, что это Ему угодно; Он проявляет к ним милосердие потому, что это Ему угодно. Св. Павел приводит свидетельство Моисея: «Кого помиловать, помилую, кого пожалеть, пожалею» (Исх 33:19). Это значит, что причина милости и жалости Божьей заключаются только в том, что это Ему угодно. Поэтому истинны слова св. Августина: «благодать Божья не находит никого, кто должен бы быть избран, но она делает людей способными быть избранными» (Августин. Письма, 186 (к Паулину), III, 15 (МРL, XXXIII, 821)).

9. Ac ne illam quidem Thomae argutiam moramur, praescientiam meritorum non ex parte quidem actus praedestinantis esse praedestinationis causam: ex parte autem nostra, quodammodo 390 sic vocari posse, nempe secundum particularem praedestinationis aestimationem^a; ut quum dicitur Deus praedestinare homini gloriam ex meritis, quia gratiam ei largiri decrevit qua gloriam mereatur [In 1. Sent. Tract. 25.^b quaest. 23]¹. Quum enim nihil in electione^c nisi meram bonitatem velit nos intueri Dominus, siquis plus aliquid prospicere hic cupiat, praepostera erit affectatio. Quodsi certare subtilitate libeat, non deest quo istam Thomae argutiolam retundamus. Ipse contendit, gloriam electis quodammodo praedestinari ex meritis: quia gratiam illis praedestinat Deus qua gloriam mereantur. Quid si contra excipiam, praedestinationem ad gratiam electioni ad vitam subservire, esseque eius veluti pedissequam? gratiam iis praedestinari quibus gloriae possessio iam diu assignata sit: quia in iustificationem ex electione filios suos adducere Domino placeat? Inde enim sequetur, praedestinationem gloriae causam potius esse praedestinationis gratiae, quam e converso. Sed valeant haec certamina, ut sunt supervacua inter eos qui satis sapientiae sibi in verbo Dei esse ducent. Vere enim illud ab Ecclesiastico scriptore olim dictum fuit: qui Dei electionem meritis assignant, eos plus quam oportet sapere [Ambr. de vocat. Gent. lib. 1. ca. 2.]².

9. Car je ne me soucie pas de ceste subtilité de Thomas d’Aquin: c’est que combien que la prescience des merites ne puisse estre nommée Cause de la predestination, du costé de Dieu, toutesfois qu’on la peut ainsi appeller de nostre part. Comme quand il est dit, que Dieu a predestiné ses esleus à recevoir gloire par leurs merites, pource qu’il a voulu leur donner la grace par laquelle ils meritent ceste gloire.⁹⁰ Aucontraire, puis que Dieu ne veut point que nous considerions rien en nostre election, que sa pure bonté, c’est une affectation perverse, de vouloir regarder quelque chose davantage. Que si je vouloye contendre par subtilité, j’auroye bien de quoy rabbattre ceste sophisterie de Thomas, Il argue que la gloire est aucunement preordonnée aux esleus pour leurs merites, pource que Dieu leur donne premierement la grace pour la meriter. Mais que sera-ce, si je replique aucontraire, que la grace du sainct Esprit que donne nostre Seigneur aux siens, sert à leur election, et la suit plustost qu’elle ne precede, veu qu’elle est conferée à ceux ausquels l’heritage de vie estoit assigné auparavant? Car c’est l’ordre que tient Dieu, de justifier apres avoir esleu. De cela il s’ensuyvra que la predestination de Dieu, par laquelle il delibere d’appeller les siens à salut, est plustost cause de la deliberation qu’il a de les justifier, qu’autrement. Mais laissons-là tous ces debats, comme ils sont superflus entre ceux qui pensent avoir assez de sagesse en la parolle de Dieu. Car cela a esté tresbien dit d’un docteur ancien, Que ceux qui assignent aux merites la cause de l’election, veulent plus savoir qu’il n’est expedient⁹¹.

9. We shall not dwell upon the sophistry of Thomas Aquinas, “that the foreknowledge of merits is not the cause of predestination in regard to the act of him who predestinates; but that with regard to us, it may in some sense be so called, according to the particular consideration of predestination; as when God is said to predestinate glory for man according to merits, because he decreed to give him grace by which glory is 160merited.” For since the Lord allows us to contemplate nothing in election but his mere goodness, the desire of any one to see any thing more is a preposterous disposition. But if we were inclined to a contention of subtilty, we should be at no loss to refute this petty sophism of Aquinas. He contends that glory is in a certain sense predestinated for the elect according to their merits, because God predestinates to them the grace by which glory is merited. What if I, on the contrary, reply, that predestination to grace is subordinate to election to life, and attendant upon it? that grace is predestinated to those to whom the possession of glory has been already assigned; because it pleases the Lord to conduct his children from election to justification? For hence it will follow, that predestination to glory is rather the cause of predestination to grace, than the contrary. But let us dismiss these controversies; they are unnecessary with those who think they have wisdom enough in the word of God. For it was truly remarked by an ancient ecclesiastical writer, That they who ascribe God’s election to merits, are wiser than they ought to be.

9. Objection from Thomas Aquinas. Answer.

Nor let us be detained by the subtlety of Thomas, that the foreknowledge of merit is the cause of predestination, not, indeed, in respect of the predestinating act, but that on our part it may in some sense be so called, namely, in respect of a particular estimate of predestination; as when it is said, that God predestinates man to glory according to his merit, inasmuch as he decreed to bestow upon him the grace by which he merits glory. For while the Lord would have us to see nothing more in election than his mere goodness, for any one to desire to see more is preposterous affectation. But were we to make a trial of subtlety, it would not be difficult to refute the sophistry of Thomas. He maintains that the elect are in a manner predestinated to glory on account of their merits, because God predestines to give them the grace by which they merit glory. What if I should, on the contrary, object that predestination to grace is subservient to election unto life, and follows as its handmaid; that grace is predestined to those to whom the possession of glory was previously assigned the Lord being pleased to bring his sons by election to justification? For it will hence follow that the predestination to glory is the cause of the predestination to grace, and not the converse. But let us have done with these disputes as superfluous among those who think that there is enough of wisdom for them in the word of God. For it has been truly said by an old ecclesiastical writer, Those who ascribe the election of God to merits, are wise above what they ought to be (Ambrose. de Vocat. Gentium, lib. 1, c. 2).

9. Wij bekommeren ons zelfs ook niet om de scherpzinnigheid van Thomas¹, waarmee hij beweert, dat het vooruitweten der verdiensten wel niet de oorzaak is van de predestinatie gezien van de zijde van God, die predestineert; maar dat het, bezien van onze kant, in zekere zin zo genoemd kan worden;namelijk naar een bijzondere schatting der predestinatie, gelijk wanneer gezegd wordt, dat God voor de mens heerlijkheid predestineert uit de werken, omdat Hij besloten heeft hem de genade te schenken, waardoor hij de heerlijkheid kan verdienen. Want daar de Here wil, dat wij in de verkiezing op niets anders zullen zien dan op zijn loutere goedheid, zal het een zeer verkeerde neiging zijn, indien iemand hier iets meer begeert te ontdekken. Wanneer we met scherpzinnigheid willen strijden, dan zijn wij wel in staat om dat spitsvondigheidje van Thomas te ontzenuwen. Hij beweert, dat de heerlijkheid de uitverkorenen in zekere zin gepredestineerd wordt uit de verdiensten; want God predestineert hun de genade, waardoor ze de heerlijkheid kunnen verdienen. Maar als ik daar nu eens tegen inbracht, dat de predestinatie tot de genade dienstbaar is aan de uitverkiezing ten leven en als het ware haar dienares is? En dat de genade hun gepredestineerd wordt, aan wie het bezitten der heerlijkheid reeds lang toegewezen is, omdat het de Here behaagt zijn kinderen uit de verkiezing te leiden tot de rechtvaardigmaking?Immers daaruit zal volgen, dat de predestinatie tot de heerlijkheid veeleer de oorzaak is van de predestinatie tot de genade, dan omgekeerd. Maar weg met deze twisten, daar die overbodig zijn tussen hen, die menen, dat er voor hen genoeg wijsheid is in Gods Woord. Want naar waarheid is oudtijds door een kerkleraar dit gezegd², dat zij, die de verkiezing Gods aan de verdiensten toeschrijven, wijzer zijn dan behoort.

9. Ist nicht die Erwählung insofern an Gottes "Vorherwissen" der Verdienste des Menschen geknüpft, als die geschenkte Gnade eben solche Verdienste möglich macht?

Wir lassen uns aber durch die Spitzfindigkeit des Thomas nicht aufhalten, wonach das Vorherwissen der Verdienste zwar nicht von Seiten dessen eine Ursache der Vorbestimmung sein soll, der sie übt (also Gottes), dagegen auf unserer Seite gewissermaßen so genannt werden könnte, nämlich gemäß einer besonderen Einschätzung der Vorbestimmung! So heißt es etwa, Gott bestimme für den Menschen die Herrlichkeit auf Grund der Verdienste zuvor, weil er beschlossen habe, ihm die Gnade zu gewähren, durch die er sich solche Herrlichkeit verdienen könne! (Zu den Sentenzen I,41,1,3). Wir lehnen das ab. Denn der Herr will, daß wir bei der Erwählung einzig und allein seine Güte anschauen; wenn also hier jemand noch etwas mehr schauen will, so ist das ein verkehrtes Trachten! Wenn es aber gilt, hier mit Klügelei zu fechten, so fehlt es auch dann nicht daran, daß wir solche Spitzfindigkeit des Thomas niederschlagen. Er behauptet, den Erwählten werde die Herrlichkeit gewissermaßen auf Grund ihrer Verdienste vorbestimmt, weil Gott ihnen nämlich die Gnade vorbestimme, kraft deren sie die Herrlichkeit verdienen könnten. Wenn ich nun aber dagegen geltend mache, die Vorbestimmung zur Gnade stehe im Dienst der Erwählung zum Leben, sie folge ihr also auf dem Fuße nach? Wenn ich nun sage, die Gnade werde denen vorbestimmt, denen der Besitz der Herrlichkeit schon lange zugewiesen ist, weil es eben dem Herrn gefällt, seine Kinder auf Grund der Erwählung zur Rechtfertigung zu führen? Denn daraus ergibt sich doch, daß die Vorbestimmung zur Herrlichkeit vielmehr die Ursache der Vorbestimmung zur Gnade ist - und nicht umgekehrt! Aber lassen wir solche Streitereien fahren, wie sie auch unter solchen überflüssig sind, die dafür halten, daß sie im Worte Gottes Weisheit genug haben. Denn es ist richtig, was einst ein kirchlicher Schriftsteller ausgesprochen hat: „Wer Gottes Erwählung den Verdiensten zuschreibt, der ist klüger, als man sein soll.“

9. Thomas se opvatting oor God se vooruitsiening van die verdienste van goeie werke is eweneens nie aanvaarbaar nie

Ons talm selfs nie eens by Thomas se spitsvondige redenasie dat die voorkennis van verdienstes nie die oorsaak van die predestinasie is van die kant van ’n handeling van Hom wat predestineer nie, maar dat dit van ons kant in ’n sekere sin so genoem kan word, naamlik volgens ’n besondere skatting van die predestinasie soos wanneer gesê word dat God vir die mens heerlikheid na aanleiding van sy verdienstes voorbeskik omdat Hy besluit het om aan hom genade te skenk om heerlikheid te verdien.⁸⁶ Aangesien dit immers die Here se wil is dat ons in die uitverkiesing ons oë op niks anders as op sy loutere goedertierenheid moet vestig nie, sal dit voorbarige pronkery wees as iemand begeer om iets meer hierin raak te sien. Maar as ons met skerpsinnigheid daaroor wou stry, ontbreek dit ons nie aan die middel om daardie spitsvondigheidjie van Thomas te weerlê nie. Hy beweer self dat die heerlikheid in ’n sekere sin vir die uitverkorenes gepredestineer word na aanleiding van hulle verdienstes, omdat God die genade vir hulle voorbeskik waarmee hulle die heerlikheid kan verdien. Maar wat daarvan as ek die beswaar daarteen sou opper dat die predestinasie tot die genade, die uitverkiesing tot die lewe dien en as ’t ware die dienskneg daarvan is en dat genade voorbeskik is vir diegene aan wie die heerlikheid lankal 1186 reeds toegewys is omdat dit die Here behaag om sy kinders van uitverkiesing tot regverdigmaking te bring? Daaruit sal tewens volg dat die predestinasie tot die heerlikheid die oorsaak van die predestinasie tot die genade is eerder as omgekeerd.

Maar vaarwel aan hierdie getwis, aangesien dit oorbodig is onder mense wat meen dat daar in God se Woord vir hulle genoeg wysheid is. ’n Kerklike skrywer het trouens eenmaal met waarheid gesê dat diegene wat God se uitverkiesing aan verdienstes toeskryf, wyser is as wat hulle behoort te wees.⁸⁷

9. Яне хочу вдаваться в изощрённость Фомы Аквинского, который пишет: «хотя предвидение заслуг не может именоваться «причиной предопределения» с точки зрения Бога, его можно так называть с точки зрения человека. Как например, когда говорится, что Бог предопределил своих избранных к обладанию славой по их заслугам, потому что Он пожелал даровать им благодать, посредством которой они смогут заслужить эту славу» (Фома Аквинский. Сентенции, I,dist. XLI, Q. 1, art. 3). Но дело обстоит совсем иначе. Так как Бог не желает, чтобы мы в своей избранности усматривали что-либо помимо его чистой благости, то желание видеть в нём нечто большее - извращённое чувство. Если бы я захотел опровергнуть ухищрения Фомы, у меня хватило бы доводов на это. Он, например, утверждает, что слава каким-то образом заранее суждена избранным за их заслуги, ибо Бог прежде дарует им благодать, чтобы заслужить славу. Но что если я возражаю и говорю, что дар Св. Духа, который наш Господь даёт верным Ему, служит их избранности и следует за ней, а не предшествует ей, так как его получают те, кому вначале было дано наследие вечной жизни? Ибо согласно установленному Богом порядку оправдание следует за избранием. Значит, предопределение, посредством которого Бог свободно зовёт верных Ему к спасению, есть, скорее, причина, по которой Он их оправдывает, а не наоборот. Но оставим эти споры, ибо они излишни для людей, полагающих извлечь достаточно мудрости из слова Божьего. Хорошо сказал один древний учитель, что видящие причину избрания в заслугах желают знать больше, чем нужно (это высказывание в текстах не обнаружено).

10. | Obiiciunt nonnulli, Deum sibi fore contrarium si universaliter omnes ad se invitet, paucos vero electos admittat³. Sic promissionum universitas discretionem specialis gratiae, secundum eos, tollit^d; atque ita loquuntur moderati quidam homines^e, non tam opprimendae veritatis causa, quam ut spinosas quaestiones arceant, ac fraenent multorum curiositatem⁴, Laudabilis voluntas: sed consilium minime probandum: quia nunquam excusabilis est tergiversatio. Eorum vero qui protervius insultant^f, nimis certe putidum cavillum, vel nimis 391 pudendus error¹. Quomodo Scriptura haec duo conciliet, externa praedicatione vocari omnes ad poenitentiam et fidem, neque tamen omnibus dari resipiscentiae et fidei spiritum, alibi explicui², et mox aliquid repetendum erit³. Iam quod postulant illis nego, ut duobus modis falsum est; nam qui minatur, dum super urbem unam pluet, siccitatem fore super alteram [Amos 4. b. 7]: qui famem doctrinae alibi denuntiat [et 8. d. 11], non obstringit se certa lege ut aequaliter vocet omnes. Et qui Paulum vetans in Asia verbum facere [Act. 16. b. 6], et eundem a Bithynia avertens in Macedoniam trahit⁴, sui iuris esse demonstrat, thesaurum hunc quibus visum est distribuere. Per Iesaiam tamen apertius demonstrat quomodo electis peculiariter salutis promissiones destinet; nam de illis tantum, non autem indifferenter de toto genere humano, praedicat sibi fore discipulos [Iesa. 8. c. 16]. Unde constat perperam quibuslibet prostitui salutis doctrinam ut efficaciter prosit, quae solis Ecclesiae filiis seorsum reposita esse dicitur. Hoc in praesentia sufficiat, quanvis generaliter omnes compellet vox Evangelii, rarum tamen esse fidei donum. Causam assignat Iesaias, quod non omnibus patefiat brachium Dei [Iesa. 53. a. 1]. Si diceret Evangelium maligne et perverse contemni, quia audire pertinaciter multi recusant: valeret forte hic color de universali vocatione^a. Neque vero Prophetae consilium est extenuare hominum culpam, ubi caecitatis fontem esse tradit quod Deus non dignetur illis brachium suum patefacere: tantum admonet, quia fides singulare donum est, externa doctrina aures frustra verberari. Scire autem ex doctoribus istis velim solane praedicatio filios Dei faciat, an fides. Certe quum dicitur Iohannis primo, Quicunque credunt in Filium Dei unigenitum, filios Dei ipsos quoque fieri [Iohan. 1. b. 12], non confusa illic ponitur congeries: sed specialis ordo datur fidelibus, qui non ex sanguinibus, neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo. nati sunt⁵. At fidei (inquiunt) mutuus est cum verbo consensus⁶. Nempe ubicunque est fides; sed semen inter spinas cadere, vel in locis lapidosis⁷, novum non est: non solum quia maior pars contumax reipsa apparet adversus Deum, sed quia non omnes oculis et auribus sunt praediti. Quomodo igitur 392 conveniet, Deum ad se vocare quos scit non venturos? Respondeat pro me Augustinus. Disputare vis mecum? Mirare mecum, et exclama, O altitudo. Ambo consentiamus in pavore, ne in errore pereamus [August. de verb. Apost. Serm. 11]¹. Adde quod si electio, teste Paulo, fidei mater est, in eorum caput retorqueo argumentum, ideo non esse generalem fidem, quia specialis est electio. Nam a serie causarum et effectuum facile colligitur, ubi dicit Paulus nos esse refertos omni benedictione spirituali, sicuti nos elegerat Deus ante mundi creationem [Ephes. 1. a. 3]²: ideo non omnibus esse communes has divitias, quia elegit Deus tantum quos voluit. Haec ratio est cur alibi fidem electorum commendet [Tit. 1. a. 1], ne quisquam putetur fidem sibi proprio motu acquirere, sed penes Deum resideat haec gloria, illuminari ab eo gratis quos ante elegerat. Recte enim Bernardus, Amici (inquit) seorsum audiunt, quibus et loquitur, Nolite timere pusille grex³: quia vobis datum est nosse mysterium regni caelorum⁴. Qui sunt hi? Utique quos praescivit et praedestinavit conformes fieri imagini Filii sui⁵; magnum secretumque innotuit consilium, Novit Dominus qui sui sint⁶, sed quod notum erat Deo, manifestatum est hominibus: nec alios sane dignatur tanti participatione mysterii, nisi eos ipsos quos fore suos praescivit et praedestinavit [Ad Thomam praepositum Beverlae^a, epist. 107.]⁷. Paulo post concludit, Misericordia Dei ab aeterno usque ad aeternum super timentes eum⁸: ab aeterno, ob praedestinationem: in aeternum, ob beatificationem: altera principium, altera finem nesciens⁹. Sed quid Bernardum citare testem opus est, quando ex magistri ore audimus, non alios videre nisi qui sunt ex Deo [Iohan. 6. e. 46]? Quibus verbis significat, eos omnes qui ex Deo non sunt regeniti, ad splendorem vultus eius obstupescere. Ac electioni quidem apte coniungitur fides, modo secundum gradum teneat. Quem ordinem clare exprimunt alibi Christi verba, Haec est voluntas Patris, ut non perdam quod dedit. Haec enim voluntas eius est ut quisquis credit in Filium, non pereat [Ibidem, d. 39]¹⁰. Si omnes vellet salvos, custodem illis praeficeret Filium, et omnes in eius corpus sacro fidei vinculo insereret. Nunc constat fidem singulare esse paterni amoris pignus, filiis quos adoptavit reconditum. Ideo Christus alibi dicit, 393 oves sequi pastorem, quia noverunt vocem eius: alienum vero non sequi quoniam non agnoscunt vocem alienorum [Iohan. 10. a. 4]¹. Unde autem ista discretio, nisi quia divinitus perforatae sunt illis aures? Nemo enim se ovem facit, sed formatur caelesti gratia. Unde et salutem nostram Dominus perpetuo certam et tutam fore docet: quia insuperabili Dei potentia custoditur [Ibidem, f. 29]. Proinde concludit, incredulos non esse ex ovibus suis [Ibidem, e. 26]: nempe quia non sunt ex eorum numero quos Deus sibi per Iesaiam pollicitus est fore discipulos². Porro quia testimoniis quae citavi exprimitur perseverantia, inflexibilem electionis constantiam simul testantur.

10. Aucuns objettent que Dieu seroit contraire à soymesme, si en appellant generalement tous hommes à soy, il ne recevoit que peu d’esleus. Parquoy, si on les veut croire, la generalité des promesses aneantist la grace speciale, à ce que tout le monde soit en degré pareil. Je confesse bien que quelques uns doctes et d’esprit moderé parlent ainsi: non pas tant pour opprimer la verité, que pour rebouter beaucoup de questions entortillées, et refrener la curiosité de plusieurs; en quoy leur volonté est louable: mais leur conseil n’est gueres bon, pource que jamais la tergiversation n’est excusable. Quant à ceux qui se desbordent en abbayant comme chiens mastins, leur cavillation que j’ay recitée est trop frivole, ou ils errent trop vilainement. Comment ces deux choses s’accordent que tous soyent appellez à repentance et à foy par la predication exterieure, et que toutesfois l’esprit de repentance et de foy n’est pas donné à tous, je l’ay desja expliqué ailleurs, et encore m’en faudra-il tantost reiterer quelque chose. Je leur nie ce qu’ils pretendent, comme de fait il est faux en double maniere. Car Dieu en menaçant de plouvoir sur une ville, et envoyer secheresse à l’autre, et denotant qu’il y aura ailleurs famine de sa parolle (Amos 4:7; 8:11), ne s’astreind pas à certaine loy d’appeller tous egalement. Et en defendant à sainct Paul de prescher en Asie, et le destournant de Bithynie pour le tirer en Macedoine (Act. 16:6), il demonstre qu’il luy est libre de distribuer le thresor de salut à qui bon luy semble. Toutesfois il declaire encores plus ouvertement par Isaie, comment il assigne particulierement les promesses de salut à ses esleus. Car c’est d’eux qu’il prononce qu’ils luy seront disciples, et non pas tout le genre humain (Is. 8:16). Dont il appert que ceux qui veulent que la doctrine de salut profite à tous sans exception, s’abusent lourdement: veu que le fruict en est reservé à part aux enfans de l’Eglise. Que cecy nous suffise pour le present: c’est quand Dieu convie tout le monde à luy obeir, que ceste generalité n’empesche pas que le don de foy ne soit bien rare. La cause de quoy est assignée par Isaie, assavoir que le bras de Dieu n’est point revelé à tous (Is. 53:1). S’il disoit que l’Evangile est meschamment vilipendé, d’autant que plusieurs y resistent avec rebellion obstinée, ceux qui pretendent que le salut est commun à tous, auroyent quelque couleur: mais ils sont forclos de cela. Vray est que l’intention du Prophete n’est pas d’amoindrir la faute des hommes, en disant que la source de leur aveuglement est, que Dieu ne leur a point manifesté sa vertu: seulement il advertit, d’autant que la foy est un don singulier de Dieu, que les oreilles sont battues en vain de la seule predication externe. Mais je voudroye bien savoir de ces bons docteurs, si la seule parolle preschée nous fait enfans de Dieu, ou bien la foy. Certes quand il est dit au premier de sainct Jean, que tous ceux qui croyent en Jesus Christ sont faits aussi enfans de Dieu (Jean 1:12): il n’est pas fait là un amas confus de tous auditeurs, mais il y a un reng special assigné aux fideles: assavoir qu’ils ne sont point nais de sang, ny de volonté de chair, ny de volonté d’homme, mais de Dieu. S’ils repliquent qu’il y a un consentement mutuel entre la Parolle et la foy, je respon, que voire bien quand il y a foy. Mais ce n’est pas chose nouvelle, que la semence tombe entre des espines ou sur des pierres, non seulement pource que la pluspart des hommes est rebelle à Dieu, et se monstre telle par effect: mais d’autant que tous n’ont pas les yeux pour voir, ny les oreilles pour ouyr. S’ils demandent, Quel propos y a-il que Dieu appelle à soy ceux lesquels il sait qui n’y viendront point? Que sainct Augustin leur responde pour moy: Veux-tu, dit-il, disputer avec moy de ceste matiere? plustost esmerveiile-toy avec moy, et t’escrie, O hautesse! Accordons tous deux en esbahissement, afin de ne point perir en erreur⁹². Outreplus, si l’election est mere de la foy, comme sainct Paul le tesmoigne; l’argument qu’ils font retourne contre eux: c’est que la foy n’est point generale, d’autant que l’election dont elle vient est particuliere. Car quand sainct Paul dit que les fideles sont remplis de toutes benedictions spirituelles, selon que Dieu les avoit esleus devant la creation du monde (Ephes. 1:3, 4), il est facile de conclurre selon l’ordre de la cause et de son effect, que ces richesses ne sont point communes à tous, pource que Dieu n’a esleu sinon ceux qu’il a voulu. Et voila pourquoy en un autre lieu notamment il dit, La foy des esleus (Tite 1:1): afin qu’il ne semble que chacun s’acquiere la foy de son propre mouvement, mais que ceste gloire reside en Dieu, que ceux qu’il a esleus sont gratuitement illuminez par luy. Car sainct Bernard dit tresbien, que ceux qu’il lient pour ses amis l’oyent à part, comme aussi il s’adresse specialement à eux, en disant, Ne craignez point, petit troupeau, puis qu’il vous est donné de cognoistre le mystere du royaume des cieux (Luc 12:32). Puis qu’il demande, Et qui sont ceux-là? assavoir ceux qu’il a cogneus et predestinez pour estre faits conformes à l’image de son Fils. Voicy un conseil haut et admirable, qui nous a esté publié. Dieu seul cognoist les siens: mais ce qui luy estoit cogneu a esté manifesté aux hommes: et ne reçoit à la cognoissance de ce mystere, sinon ceux qu’il a predestinez (Matth. 13:11; Rom. 8:29); et là dessus il conclud: La misericorde de Dieu d’eternité en eternité sur ceux qui le craignent. D’eternité, à cause de la predestination: En eternité, à cause de la beatitude qu’ils esperent. L’une n’a point de principe, l’autre n’a point de fin⁹³. Mais qu’est-ce que j’allegue sainct Bernard pour tesmoin, veu que nous oyons de la bouche du Maistre, qu’il n’y a que ceux qui sont de Dieu, qui puissent veoir (Jean 6:46)? Enquoy il signifie, que tous ceux qui ne sont point regenerez d’enhaut, sont esblouys et estourdis à son regard. Vray est que la foy peut bien estre conjointe avec l’election, moyennant qu’elle soit mise en degré inferieur: selon que cest ordre nous est exprimé en un autre passage, où Jesus Christ dit, C’est la volonté de mon Pere, que je ne perde rien de ce qu’il m’a donné, car sa volonté est, que quiconque croit au Fils ne perisse point (Jean 6:39, 40). Certes si Dieu vouloit que tous fussent sauvez, il ordonneroit Jesus Christ à tous pour gardien, et les uniroit tous au corps d’iceluy par le lien de foy. Or il appert que la foy est un gage singulier de son amour paternelle, lequel il reserve comme caché à ses enfans qu’il a adoptez. Pourtant Jesus Christ prononce ailleurs, que les brebis suyvent leur pasteur, pource qu’elles cognoissent sa voix: qu’elles ne suyvent point un estranger, pource qu’elles ne cognoissent point la voix des estrangers (Jean 10:4, 5). Et dont vient ceste discretion, sinon d’autant que les oreilles sont percées par le sainct Esprit (Ps. 40:7; Jean 10:26): car nul ne se fait brebis, mais est formé et appresté de graces celestes pour l’estre. Et c’est pourquoy nostre Seigneur Jesus dit, que nostre salut est bien asseuré et hors de danger pour tout jamais, d’autant qu’il est gardé par la vertu invincible de Dieu (Jean 10:29). Dont il conclud que les incredules ne sont point de ses brebis, pource qu’ils ne sont point du nombre de ceux ausquels Dieu a promis par Isaie de les faire ses disciples (Jean 10:26; Is. 8:18; 54:13). Au reste, puis qu’aux tesmoignages que j’ay alleguez il est fait notamment mention de perseverance, cela monstre que l’election est constante et ferme sans varier aucunement.

10. It is objected by some, that God will be inconsistent with himself, if he invites all men universally to come to him, and receives only a few elect. Thus, according to them, the universality of the promises destroys the discrimination of special grace; and this is the language of some moderate men, not so much for the sake of suppressing the truth, as to exclude thorny questions, and restrain the curiosity of many. The end is laudable, but the means cannot be approved; for disingenuous evasion can never be excused; but with those who use insult and invective, it is a foul cavil or a shameful error. How the Scripture reconciles these two facts, that by external preaching all are called to repentance and faith, and yet that the spirit of repentance and faith is not given to all, I have elsewhere stated, and shall soon have occasion partly to repeat. What they assume, I deny, as being false in two respects. For he who threatens drought to one city while it rains upon another, and who denounces to another place a famine of doctrine,⁴⁸⁵ lays himself under no positive obligation to call all men alike. And he who, forbidding Paul to preach the word in Asia, and suffering him not to go into Bithynia, calls him into Macedonia,⁴⁸⁶ demonstrates his right to distribute this treasure to whom he pleases. In Isaiah, he still more fully declares his destination of the promises of salvation exclusively for the elect; for of them only, and not indiscriminately of all mankind, he declares that they shall be his disciples.⁴⁸⁷ Whence it appears, that when the doctrine of salvation is offered to all for their effectual benefit, it is a 161corrupt prostitution of that which is declared to be reserved particularly for the children of the church. At present let this suffice, that though the voice of the gospel addresses all men generally, yet the gift of faith is bestowed on few. Isaiah assigns the cause, that “the arm of the Lord” is not “revealed” to all.⁴⁸⁸ If he had said, that the gospel is wickedly and perversely despised, because many obstinately refuse to hear it, perhaps there would be some colour for this notion of the universal call. The design of the prophet is not to extenuate the guilt of men, when he states that the source of blindness is God’s not deigning to reveal his arm to them; he only suggests that their ears are in vain assailed with external doctrine, because faith is a peculiar gift. I would wish to be informed by these teachers, whether men become children of God by mere preaching, or by faith. Surely, when John declares that all who believe in God’s only begotten Son, are themselves made the children of God,⁴⁸⁹ this is not said of all the hearers of the word in a confused mass, but a particular rank is assigned to believers, “which were born, not of blood, nor of the will of the flesh, nor of the will of man, but of God.”⁴⁹⁰ But they say, there is a mutual agreement between faith and the word. This is the case wherever there is any faith; but it is no new thing for the seed to fall among thorns or in stony places; not only because most men are evidently in actual rebellion against God, but because they are not all endued with eyes and ears. Where, then, will be the consistency of God’s calling to himself such as he knows will never come? Let Augustine answer for me: “Do you wish to dispute with me? Rather unite with me in admiration, and exclaim, O the depth! Let us both agree in fear, lest we perish in error.” Besides, if election is, as Paul represents it, the parent of faith, I retort that argument upon them, that faith cannot be general, because election is special. For from the connection of causes and effects, it is easily inferred, when Paul says, “God hath blessed us with all spiritual blessings, according as he hath chosen us before the foundation of the world;” that therefore these treasures are not common to all, because God has chosen only such as he pleased. This is the reason why, in another place, he commends “the faith of God’s elect;”⁴⁹¹ that none may be supposed to acquire faith by any exertion of their own, but that God may retain the glory of freely illuminating the objects of his previous election. For Bernard justly observes, “Friends hear each one for himself when he addresses them, ‘Fear not, little flock, for to you it is given to know the mystery of the kingdom of heaven.’ Who are these? Certainly those whom he has foreknown and predestinated to be conformed 162to the image of his Son. The great and secret counsel has been revealed. The Lord knows who are his, but what was known to God is manifested to men. Nor does he favour any others with the participation of so great a mystery, but those particular individuals whom he foreknew, and predestinated to be his own.” A little after he concludes, “The mercy of God is from everlasting to everlasting upon them that fear him; from everlasting in predestination, to everlasting in beatification; the one knowing no beginning; the other, no end.” But what necessity is there for citing the testimony of Bernard, since we hear from the Master’s own mouth, that “no man hath seen the Father, save he which is of God,”⁴⁹² which implies, that all who are not regenerated by God, are stupefied with the splendour of his countenance. Faith, indeed, is properly connected with election, provided it occupies the second place. This order is clearly expressed in these words of Christ: “This is the Father’s will, that of all which he hath given me, I should lose nothing. And this is the will of him that sent me, that every one which believeth on the Son, may have everlasting life.”⁴⁹³ If he willed the salvation of all, he would give them all into the custody of his Son, and unite them all to his body by the sacred bond of faith. Now, it is evident, that faith is the peculiar pledge of his paternal love, reserved for his adopted children. Therefore Christ says in another place, “The sheep follow the shepherd, for they know his voice; and a stranger will they not follow, for they know not the voice of strangers.”⁴⁹⁴ Whence arises this difference, but because their ears are divinely penetrated? For no man makes himself a sheep, but is created such by heavenly grace. Hence also the Lord proves the perpetual certainty and security of our salvation, because it is kept by the invincible power of God.⁴⁹⁵ Therefore he concludes that unbelievers are not his sheep, because they are not of the number of those whom God by Isaiah promised to him for his future disciples.⁴⁹⁶ Moreover, the testimonies I have cited, being expressive of perseverance, are so many declarations of the invariable perpetuity of election.

10. Objection of more modern writers. Answers. Passages in which there is a semblance of contradiction reconciled. Why many called and few chosen. An objection founded on mutual consent between the word and faith. Solution confirmed by the words of Paul, Augustine, and Bernard. A clear declaration by our Savior.

Some object that God would be inconsistent with himself, in inviting all without distinction while he elects only a few. Thus, according to them, the universality of the promise destroys the distinction of special grace. Some moderate men speak in this way, not so much for the purpose of suppressing the truth, as to get quit of puzzling questions, and curb excessive curiosity. The intention is laudable, but the design is by no means to be approved, dissimulation being at no time excusable. In those Again who display their petulance, we see only a vile cavil or a disgraceful error. The mode in which Scripture reconciles the two things—viz. that by external222preaching all are called to faith and repentance, and that yet the Spirit of faith and repentance is not given to all, I have already explained, and will again shortly repeat. But the point which they assume I deny as false in two respects: for he who threatens that when it shall rain on one city there will be drought in another (Amos 4:7); and declares in another passage, that there will be a famine of the word (Amos 8:11), does not lay himself under a fixed obligation to call all equally. And he who, forbidding Paul to preach in Asian and leading him away from Bithynia, carries him over to Macedonia (Acts 16:6), shows that it belongs to him to distribute the treasure in what way he pleases. But it is by Isaiah he more clearly demonstrates how he destines the promises of salvation specially to the elect (Isa. 8:16); for he declares that his disciples would consist of them only, and not indiscriminately of the whole human race. Whence it is evident that the doctrine of salvation, which is said to be set apart for the sons of the Church only, is abused when it is represented as effectually available to all. For the present let it suffice to observe, that though the word of the gospel is addressed generally to all, yet the gift of faith is rare. Isaiah assigns the cause when he says that the arm of the Lord is not revealed to all (Isa. 53:1). Had he said, that the gospel is malignantly and perversely condemned, because many obstinately refuse to hear, there might perhaps be some color for this universal call. It is not the purpose of the Prophet, however, to extenuate the guilt of men, when he states the source of their blindness to be, that God deigns not to reveal his arm to them; he only reminds us that since faith is a special gift, it is in vain that external doctrine sounds in the ear. But I would fain know from those doctors whether it is mere preaching or faith that makes men sons of God. Certainly when it is said, “As many as received him, to them gave he power to become the sons of God, even to them that believe on his name,” (John 1:12), a confused mass is not set before us, but a special order is assigned to believers, who are “born not of blood, nor of the will of the flesh, nor of the will of man, but of God.”

But it is said, there is a mutual agreement between faith and the word. That must be wherever there is faith. But it is no new thing for the seed to fall among thorns or in stony places; not only because the majority appear in fact to be rebellious against God, but because all are not gifted with eyes and ears. How, then, can it consistently be said, that God calls while he knows that the called will not come? Let Augustine answer for me: “Would you dispute with me?Wonder with me, and exclaim, O the depth! Let us both agree in dread, lest we perish in error,” (August. de Verb. Apost. Serm. 11). Moreover, if election is, as Paul declares, the parent of faith, I retort the argument, and maintain that faith is not general, since election is special. For it is easily inferred from the series of causes and effects, when Paul says, that the Father “has blessed us with all spiritual blessings in heavenly places in Christ, according223as he has chosen us in him before the foundation of the world,” (Eph. 1:3, 4), that these riches are not common to all, because God has chosen only whom he would. And the reason why in another passage he commends the faith of the elect is, to prevent any one from supposing that he acquires faith of his own nature; since to God alone belongs the glory of freely illuminating those whom he had previously chosen (Tit. 1:1). For it is well said by Bernard, “His friend hear apart when he says to them, Fear not, little flock:to you it is given to know the mysteries of the kingdom. Who are these? Those whom he foreknew and predestinated to be conformed to the image of his Son. He has made known his great and secret counsel. The Lord knoweth them that are his, but that which was known to God was manifested to men; nor, indeed, does he deign to give a participation in this great mystery to any but those whom he foreknew and predestinated to be his own,” (Bernard. ad Thomas Præpos. Benerlae. Epist. 107). Shortly after he concludes, “The mercy of the Lord is from everlasting to everlasting upon them that fear him; from everlasting through predestination, to everlasting through glorification: the one knows no beginning, the other no end.” But why cite Bernard as a witness, when we hear from the lips of our Master, “Not that any man has seen the Father, save he which is of God”? (John 6:46). By these words he intimates that all who are not regenerated by God are amazed at the brightness of his countenance. And,indeed, faith is aptly conjoined with election, provided it hold the second place. This order is clearly expressed by our Savior in these words, “This is the Father’s will which has sent me, that of all which he has given me I should lose nothing;” “And this is the will of him that sent me, that every one which sees the Son, and believes on him, may have everlasting life,” (John 6:39, 40). If he would have all to be saved, he would appoint his Son their guardian, and would ingraft them all into his body by the sacred bond of faith. It is now clear that faith is a singular pledge of paternal love, treasured up for the sons whom he has adopted. Hence Christ elsewhere says, that the sheep follow the shepherd because they know his voice, but that they will not follow a stranger, because they know not the voice of strangers (John 10:4). But whence that distinction, unless that their ears have been divinely bored? For no man makes himself a sheep, but is formed by heavenly grace. And why does the Lord declare that our salvation will always be sure and certain, but just because it is guarded by the invincible power of God? (John 10:29). Accordingly, he concludes that unbelievers are not of his sheep (John 10:16). The reason is, because they are not of the number of those who, as the Lord promised by Isaiah, were to be his disciples. Moreover, as the passages which I have quoted imply perseverance, they are also attestations to the inflexible constancy of election.

10. Sommigen werpen ons tegen, dat God met zichzelf in tegenstrijd zou zijn, wanneer Hij in 't algemeen alle mensen tot zich nodigt, maar slechts weinige uitverkorenen tot zich toelaat. Zo neemt, volgens hen, de algemeenheid der beloften de onderscheiding der bijzonder genade weg; en zo spreken sommige gematigde mensen, niet zozeer om de waarheid te onderdrukken, als wel om netelige kwesties af te weren en veler nieuwsgierigheid te beteugelen. Hun wil is prijzenswaard, maar hun beleid geenszins goed te keuren, want aarzeling is nooit te verontschuldigen.Van hen echter, die met groter onbeschaamdheid aanvallen, is de laster voorzeker al te weerzinwekkend en de dwaling al te schandelijk. Hoe de Schrift deze twee verenigt, dat door de uiterlijke prediking allen tot boetvaardigheid en geloof geroepen worden, en dat toch niet aan allen de Geest der bekering en des geloofs gegeven wordt, heb ik elders uitgelegd, en daarvan zal straks iets herhaald moeten worden. Welnu, wat zij willen, loochen ik, daar het op tweeërlei wijze onjuist is. Want Hij, die dreigt, dat er droogte zal zijn over de ene stad, terwijl het over de andere zal regenen (Amos 4:7; 8:11) Hij, die elders een honger naar de leer aankondigt, verbindt zich niet met een vaste wet, dat Hij allen gelijkelijk zal roepen. En Hij, die Paulus verbiedt het Woord te prediken in Azië, en hem van Bithynië afwendt en naar Macedonië trekt (Hand. 16:6) toont aan dat het aan Hem staat die schat uit te delen aan wie Hij wil. Door Jesaja (Jes. 8:16) echter toont Hij duidelijker aan, hoe Hij voor de uitverkorenen in het bijzonder de beloften der zaligheid bestemt. Want Hij verkondigt, dat Hij slechts uit hen, en niet zonder onderscheid uit het ganse menselijk geslacht, zijn discipelen zal hebben. En daaruit blijkt, dat onjuist is de mening, dat de leer der zaligheid aan een ieder voorgesteld wordt, om hem doeltreffend tot voordeel te zijn, terwijl er van die leer gezegd wordt, dat ze afzonderlijk weggelegd is voor de kinderen der kerk alleen. Moge dit voor het tegenwoordige voldoende zijn,dat, hoewel het woord des evangelies in 't algemeen allen aanspreekt, toch de gave des geloofs aan weinigen geschonken wordt. Jesaja (Jes. 53:1) wijst de oorzaak aan, namelijk, omdat niet aan allen de arm des Heren wordt geopenbaard. Wanneer hij zeide, dat het evangelie boosaardig en verkeerdelijk veracht wordt, omdat velen hardnekkig weigeren het te horen, dan zou misschien deze tegenwerping aangaande de algemene roeping van kracht zijn. Maar het is de bedoeling van de profeet niet om de schuld der mensen te verkleinen, wanneer hij leert, dat de oorsprong der blindheid deze is, dat God zich niet vervaardigt hun zijn arm te openbaren; hij wijst er slechts op, dat door de uiterlijke leer de oren tevergeefs getroffen worden, omdat het geloof een bijzondere gave is. En ik zou van die leraars wel eens willen weten, of de prediking alleen kinderen Gods maakt, of het geloof. Ongetwijfeld wanneer in Johannes 1:12 gezegd wordt, dat allen, die in de eniggeboren Zoon Gods geloven, ook zelfs kinderen Gods worden, dan wordt daar niet een verwarde hoop gesteld, maar dan wordt er een bijzondere rang gegeven aan de gelovigen, die niet uit den bloede, noch uit de wil des vleses, noch uit de wil des mans, maar uit God geboren zijn. Maar het geloof, zeggen ze, heeft een onderlinge overeenstemming met het Woord. Zeker, overal waar het geloof werkelijk is. Maar dat het zaad onder de doornen valt, of op steenachtige plaatsen, is niet iets nieuws; niet alleen omdat het grootste deel der mensen inderdaad wederspannig blijkt te zijn tegen God, maar ook omdat niet allen met ogen en oren zijn toegerust. Hoe zal het dan overeenstemmen, dat God hen tot zich roept, van wie Hij weet, dat ze niet zullen komen? Laat Augustinus¹ voor mij antwoorden. "Wilt gij met mij redetwisten? Bewonder met mij en roep uit: o diepte ! Laat ons samen overeenstemmen in vrees, opdat wij niet omkomen in dwaling. "Daar komt bij, dat, indien de verkiezing, volgens getuigenis van Paulus, de moeder is van het geloof, ik hun argument tegen henzelf keer, en zeg, dat het geloof daarom niet algemeen is, omdat de verkiezing bijzonder is. Want wanneer Paulus zegt (Ef. 1:3) dat wij vervuld zijn met alle geestelijke zegening, gelijk God ons uitverkoren had voor de schepping der wereld, dan kan men uit de reeks van oorzaken en gevolgen gemakkelijk opmaken, dat deze rijkdommen daarom niet allen gemeen zijn, omdat God slechts uitverkoren heeft, die Hij wilde. Dat is de reden, waarom hij elders (Tit. 1:1) spreekt van het geloof der uitverkorenen, opdat men niet mene, dat iemand zich het geloof door eigen toedoen verwerft, maar opdat deze eer bij God berustte, dat door Hem uit genade verlicht worden zij, die Hij te voren verkoren had. Want terecht zegt Bernardus² : "De vrienden horen afzonderlijk, tot wie Hij ook zegt: "Vreest niet, gij klein kuddeke, want u is het gegeven te verstaan de verborgenheid van het Koninkrijk der hemelen. "Wie zijn dat? Het zijn zij, die Hij te voren gekend en verordineerd heeft den beelde zijns Zoons gelijkvormig te worden. De grote en verborgen raad is bekend geworden; de Here weet, wie de zijnen zijn; maar wat Gode bekend was, is de mensen geopenbaard, en Hij keurt ongetwijfeld geen anderen het deelgenootschap aan zo grote verborgenheid waardig, dan diezelfden, van wie Hij tevoren geweten en verordineerd heeft, dat ze de zijnen zouden zijn. "Een weinig verder besluit hij: "De barmhartigheid Gods is van eeuwigheid tot eeuwigheid over degenen, die Hem vrezen: van eeuwigheid, wegens de predestinatie; tot eeuwigheid, wegens de zaligmaking; van welke twee de eerste geen begin, de tweede geen einde kent. "Maar waartoe is het nodig Bernardus als getuige aan te halen, daar wij uit des Meesters mond horen, dat slechts zij zien, die uit God zijn (Joh. 6:46) Met die woorden geeft Hij te kennen, dat allen, die uit God niet zijn wedergeboren, bij de glans van zijn aanschijn verstijven. En het geloof wordt wel geschikt verbonden met de verkiezing, als het maar de tweede rang beslaat. Die orde wordt elders duidelijk uitgedrukt door Christus' woorden (Joh. 6:39) "Dit is de wil des Vaders, dat ik niet verlieze, wat Hij Mij gegeven heeft. "Want dit is zijn wil, dat een iegelijk, die in de Zoon gelooft, niet verga. Indien Hij wilde, dat allen zalig werden, zou Hij hun zijn Zoon geven als behoeder, en allen door de heilige band des geloofs in zijn lichaam inlijven. Maar nu staat het vast, dat het geloof een bijzonder pand is van zijn Vaderlijke liefde, weggelegd voor de kinderen, die Hij heeft aangenomen. Daarom zegt Christus elders (Joh. 10:4) dat de schapen hun herder volgen, omdat zij zijn stem kennen; en dat zij een vreemde niet volgen, omdat zij de stem der vreemden niet kennen. En vanwaar die onderscheiding, dan daaruit, dat hun oren van Godswege doorboord zijn? Want niemand maakt zichzelf tot een schaap, maar hij wordt door de hemelse genade daartoe gevormd. Daarom leert de Here ook (Joh. 10:29) dat onze zaligheid altijd vast en veilig zal zijn, omdat ze door Gods onoverwinnelijke macht bewaard wordt. En daarom besluit Hij ( Joh. 10:26) dat de ongelovigen niet tot zijn schapen behoren, namelijk omdat ze niet behoren tot het getal van hen, van wie God door Jesaja beloofd heeft, dat ze zijn discipelen zijn zouden. Verder, omdat door de getuigenissen, die ik aangehaald heb, de volharding wordt uitgedrukt, betuigen zij tegelijkertijd de onbuigbare standvastigheid der verkiezing.

10. Die Allgemeinheit der Einladung Gottes und die Besonderheit der Erwählung

Nun machen einige den Einwand, Gott gerate ja mit sich selbst in Widerspruch, wenn er alle zu sich einlüde und doch nur wenige Auserwählte annähme. Nach ihrer Meinung hebt also die Allgemeinheit der Verheißungen die Besonderheit der dem einzelnen zukommenden Gnade auf. Und so reden gewisse maßvolle Leute, nicht etwa, um die Wahrheit zu unterdrücken, sondern um spitzfindige Fragen abzuwehren und den Vorwitz vieler im Zaum zu halten. Das ist gewiß eine löbliche Absicht; aber der Rat, den man gibt, ist keineswegs zu billigen; denn Ausflucht ist nie entschuldbar! Andere fallen uns unverschämter an, aber ihr Geschwätz ist doch allzu faul, und ihr Irrtum ist allzu beschämend!

Wie die Schrift dies beides in Übereinstimmung bringt, daß in der äußeren Predigt alle zu Buße und Glauben gerufen werden, und daß doch nicht allen der Geist der Umkehr und des Glaubens geschenkt wird, das habe ich an anderer Stelle entfaltet, und einiges davon muß bald abermals erörtert werden. Was diese Leute nun aber fordern, das gestehe ich ihnen nicht zu, weil es nämlich in doppelter Hinsicht verkehrt ist. Denn der, der da droht, auf die eine Stadt regnen zu lassen und über die andere Dürre zu verhängen (Am. 4,7), der an anderer Stelle einen Hunger nach Unterweisung ankündigt (Am. 8,11) - der bindet sich nicht an ein bestimmtes Gesetz, alle gleichermaßen zu berufen! Und der, der dem Paulus untersagt, in Asien zu predigen (Apg. 16,6), der ihn von Bithynien weglenkt und nach Mazedonien herüberzieht (Apg. 16,7ff.), der zeigt, daß es sein Recht ist, diesen Schatz auszuteilen, an wen es ihm gut scheint! Durch Jesaja aber zeigt er noch deutlicher, wie er die Heilsverheißungen besonders für die Erwählten bestimmt; denn er sagt nur von ihnen, sie sollten seine Jünger sein (Jes. 8,16), nicht aber 633 unterschiedslos von der ganzen Welt! Daraus ergibt sich: es ist falsch, wenn man meint, die Lehre des Heils sei vor alle Menschen ohne Unterschied öffentlich hingestellt, so daß sie da wirksamen Nutzen stifte; denn es heißt ja, daß sie allein für die Kinder der Kirche insonderheit aufbehalten ist. Im Augenblick mag die Feststellung genügen: obwohl die Stimme des Evangeliums allgemein alle Menschen anredet, so ist doch das Geschenk des Glaubens eine seltene Sache. Die Ursache gibt Jesaja an: es ist eben nicht allen „der Arm des Herrn offenbar!“ (Jes. 53,1). Hätte er gesagt, das Evangelium würde in Bosheit und Verkehrtheit verachtet, weil viele sich ja hartnäckig weigern, es zu hören, so würde jene Scheinwahrheit von der „allgemeinen Berufung“ vielleicht Geltung haben. Aber ist es nicht die Absicht des Propheten, die Schuld des Menschen zu verkleinern, wenn er lehrt, die Quelle seiner Blindheit liege darin, daß Gott sich nicht herbeilasse, ihm seinen Arm zu offenbaren; nein, er macht nur darauf aufmerksam, daß der Glaube ein besonderes Geschenk ist und daß deshalb die Ohren durch äußere Unterweisung vergebens berührt werden.

Ich möchte aber von jenen Lehrern gern wissen, ob denn allein die Predigt Kinder Gottes macht - oder der Glaube. Bei Johannes heißt es doch im ersten Kapitel, alle, die an den eingeborenen Sohn Gottes glaubten, die würden auch zu Kindern Gottes! (Joh. 1,12). Damit wird uns aber sicherlich nicht ein wirrer Haufe vor Augen gestellt, sondern den Gläubigen ein besonderer Stand gegeben, die „nicht von dem Geblüt noch von dem Willen des Fleisches, noch von dem Willen eines Mannes, sondern aus Gott geboren sind!“ (Joh. 1,13). Aber - sagt man - es besteht doch ein wechselseitiges Zusammenklingen von Glaube und Wort! Freilich: wo Glaube ist! Aber es ist doch nichts Neues, daß auch Same unter die Dornen oder auf steiniges Land fällt (Matth. 13,5.7), nicht nur, weil der größere Teil tatsächlich in offenbarer Halsstarrigkeit gegen Gott lebt, sondern weil auch nicht alle mit Augen und Ohren begabt sind! Wie reimt es sich nun zusammen, daß Gott Menschen zu sich ruft, von denen er weiß, daß sie nicht kommen werden? Augustin möge an meiner Statt die Antwort geben: „Du willst mit mir streiten? Verwundere dich lieber mit mir und rufe aus: ’O, welche Tiefe:’ Wir wollen beide in der Furcht einhellig sein, damit wir nicht im Irrtum verlorengehen!“ (Predigt 26). Außerdem ist ja auch nach dem Zeugnis des Paulus die Erwählung die Mutter des Glaubens, und deshalb drehe ich die Beweisführung meiner Gegner um, so daß sie auf ihr eigenes Haupt zurückfällt: der Glaube ist eben deshalb nicht allgemein, weil die Erwählung etwas Besonderes ist! Wenn Paulus sagt, wir seien erfüllt „mit allerlei geistlichem Segen“, „wie Gott uns denn erwählt hat ..., ehe der Welt Grund gelegt war“, so ergibt sich aus der Aufeinanderfolge von Ursachen und Wirkungen, daß diese Reichtümer deshalb nicht allen gemeinsam sind, weil eben Gott nur erwählt hat, welche er wollte! Das ist auch der Grund, weshalb er an anderer Stelle den „Glauben der Auserwählten“ rühmt (Tit. 1,1): es soll niemand meinen, er erwürbe sich den Glauben aus eigenem Antrieb, sondern es soll Gott die Ehre verbleiben, daß die, welche er zuvor erwählt hat, auch von ihm aus Gnaden erleuchtet werden! Es ist nämlich richtig, wenn Bernhard sagt: „Seine Freunde hören ihn besonders. Zu ihnen spricht er ja auch: ’Fürchte dich nicht, du kleine Herde ...; denn euch ist’s gegeben, daß ihr das Geheimnis des Himmelreichs versteht!’ (Luk. 12,32; Matth. 13,11). Wer sind aber diese? Doch die, welche er zuvor ersehen ... und verordnet hat, daß sie gleich sein sollten dem Ebenbilde seines Sohnes!’ (Röm. 8,29). Das ist ein großer und verborgener Ratschluß, der hier bekannt geworden ist: ’Es kennt der Herr die Seinen’ (2. Tim. 2,19). Aber was Gott bekannt war, das ist den Menschen offenbar gemacht, und er würdigt wahrhaftig keinen anderen des Teilhabens an solchem Geheimnis, als die, welche er zuvor ersehen und dazu vorbestimmt hat, daß sie sein Eigentum sein sollten!“ (Brief 107). Kurz darauf kommt er zu dem Schluß: „Gottes Erbarmen 634 ’währet von Ewigkeit zu Ewigkeit über die, so ihn fürchten’ (Ps. 103,17); - ’von Ewigkeit’ um der Vorbestimmung willen, ’zu Ewigkeit’ um der Seligmachung willen; die eine kennt keinen Anfang, die andere kein Ende!“ (ebenda). Aber wozu ist es nötig, den Bernhard als Zeugen anzuführen, wo wir doch aus des Meisters eigenem Munde vernehmen, daß nur die sehen, die aus Gott sind! (Joh. 6,46). Mit diesen Worten zeigt er uns, daß alle, die nicht aus Gott wiedergeboren sind, vor dem Glanz seines Anblicks erstarren!

Nun wird zwar der Glaube sehr wohl mit der Erwählung verbunden, nur soll er den zweiten Platz innehaben! Diese Stufenfolge bringen Christi Worte an anderer Stelle deutlich zum Ausdruck: „Das ist der Wille des Vaters ..., daß ich nichts verliere von allem, was er mir gegeben hat. Denn das ist sein Wille, daß, wer an den Sohn glaubt, habe das ewige Leben!“ (Joh. 6,39f.; verkürzt). Wenn er sie alle selig machen wollte, so würde er ihnen den Sohn zum Hüter setzen und alle durch das heilige Band des Glaubens in seinen Leib einfügen. Nun steht es aber fest, daß der Glaube ein besonderes Unterpfand seiner Vaterliebe ist, das für die Kinder verborgen gehalten wird, die er sich angenommen hat! Darum sagt Christus an anderer Stelle: „Die Schafe folgen dem Hirten nach, denn sie kennen seine Stimme. Einem Fremden aber folgen sie nicht nach ...; denn sie kennen der fremden Stimme nicht“ (Joh. 10,4f.; nicht ganz Luthertext). Woher kommt dieses Unterscheiden? Doch nur daher, daß ihnen von Gott her die Ohren geöffnet sind! Denn keiner macht sich selbst zu einem Schaf, sondern er wird durch die himmlische Gnade dazu gestaltet! Daher lehrt der Herr auch, daß unser Heil allezeit gewiß und sicher sein wird, weil es nämlich von Gottes unüberwindlicher Macht gehütet wird (Joh. 10,29). Und von da her kommt er zu dem Schluß, daß die Ungläubigen nicht zu seinen Schafen gehören (Joh. 10,26). Denn sie gehören ja nicht zu der Zahl derer, von denen Gott durch Jesaja verheißen hat, sie sollten seine Jünger sein (Jes. 8,16; auch Jes. 54,13).

Weil nun weiter durch die von mir angeführten Zeugnisse auch die Beharrung zum Ausdruck kommt, so bezeugen sie zugleich die unwandelbare Beständigkeit der Erwählung.

10. Dat God almal nooi maar weinig uitverkies, is nie strydig met sy aard nie

Sommige mense teken beswaar aan dat God met Homself in stryd sal wees as Hy almal oor die algemeen na Hom toe nooi maar slegs ’n paar uitverkorenes na Hom toe laat kom.⁸⁸ So neem die veralgemening van die beloftes volgens hulle die onderskeid van die besondere genade weg.⁸⁹ En dit is sekere gematigde mense wat so praat⁹⁰ - nie soseer om die saak van die waarheid te onderdruk nie as om netelige vrae te keer en die nuuskierigheid van baie mense te beteuel.⁹¹ Hulle bedoeling is lofwaardig maar hulle doel glad nie goed te keur nie, want om weg te vlug is iets wat nooit verskoon kan word nie. Die laster van diegene wat die leer met groter voortvarendheid aanval, is beslis te afstootlik en hulle dwaling te skandelik.⁹²

Ek het reeds elders⁹³ verduidelik - en ek sal weldra iets daarvan moet 1187 herhaal⁹⁴ - hoe die Skrif hierdie twee aspekte versoen, naamlik dat almal deur die uiterlike prediking tot boetvaardigheid en die geloof geroep word en dat die gees van bekering en geloof nogtans nie aan almal gegee word nie. Nou ontken ek wat hulle postuleer aangesien dit op twee maniere vals is. Want Hy wat dreig dat daar droogte oor een stad sal wees terwyl dit oor ’n ander een reën;⁹⁵ Hy wat elders ’n honger na die leer aankondig⁹⁶, bind Hom nie met ’n bepaalde wet om almal gelyk te roep nie. En Hy wat Paulus verbied om in Asie te praat⁹⁷ en hom van Bithinië af wegkeer en na Masedonië toe trek,⁹⁸ toon dat Hy die reg het om hierdie skat na sy goeddunke uit te deel. Deur Jesaja toon Hy egter nog duideliker aan hoe Hy die beloftes van saligheid besonderlik vir die uitverkorenes bestem. Want Hy verkondig dat Hy slegs uit hulle dissipels sal hê en nie sonder onderskeid uit die hele mensdom nie.⁹⁹ Hieruit is dit duidelik dat die leer van saligheid, waarvan gesê word dat dit slegs vir die kinders van die kerk en afsonderlik weggebêre is, verkeerdelik aan enigiemand opgeveil word om hom kragdadig te bevoordeel.

Laat dit vir die huidige voldoende wees dat hoewel die evangeliewoord oor die algemeen almal aanspreek, die gawe van die geloof seldsaam is. Jesaja skryf dit daaraan toe dat die arm van God nie aan almal geopenbaar is nie.¹⁰⁰ As hy sou sê dat die evangelie kwaadwillig en verkeerdelik verag word omdat baie hardnekkig weier om daarna te luister, sou hierdie aspek in verband met die algemene roeping miskien krag gehad het.¹⁰¹ Die profeet se doel is trouens ook nie om die mense se skuld kleiner te maak wanneer hy leer dat die oorsprong van hulle blindheid is dat God Hom nie verwerdig om sy arm aan hulle te openbaar nie. Hy wys slegs daarop dat (mense se) ore tevergeefs met die uiterlike leer getref word omdat geloof ’n besondere gawe is. Ek sou egter graag van daardie geleerdes wou weet of die prediking alleen en of die geloof alleen kinders van God maak. Wanneer in die eerste hoofstuk van Johannes gesê word dat almal wat in die eniggebore Seun van God glo, self ook kinders van God word,¹⁰² word daar nie ’n verwarde skare mense gestel nie, maar ’n besondere rang word aan die gelowiges gegee wat nie uit bloed en ook nie uit die wil van vlees en ook nie uit die wil van ’n man nie maar uit God gebore is.¹⁰³

1188 Maar, sê hulle, daar is ’n onderlinge ooreenstemming tussen die geloof en die Woord.¹⁰⁴ Dit is so, ja, naamlik oral waar die geloof is; maar daar is niks nuuts daaraan dat die saad tussen dorings¹⁰⁵ en op klipperige plekke¹⁰⁶ val nie - nie alleen omdat die grootste gros hulle in werklikheid teen God verset nie maar ook omdat nie almal oë en ore gekry het nie. Hoe sal dit dan rym dat God mense na Hom toe roep van wie Hy weet dat hulle nie sal kom nie? Laat Augustinus namens my antwoord: “Wil jy met my twis? Bewonder en roep saam met my uit: ‘O diepte!’ Laat ons beide in vrees ooreenstem, sodat ons nie in dwaling ten gronde gaan nie”.¹⁰⁷

As die uitverkiesing hierbenewens volgens Paulus se getuienis die moeder van die geloof is, keer ek hulle redenasie terug na hulle, naamlik dat die geloof nie algemeen is nie, omdat die uitverkiesing besonders is. Want wanneer Paulus sê dat ons met elke geestelike seën vervul is soos God ons voor die skepping van die wêreld uitverkies het,¹⁰⁸ kan uit die reeks oorsake en gevolge maklik afgelei word dat hierdie rykdom nie aan almal gemeen is nie, omdat God slegs diegene uitverkies het wat Hy wou. Dit is die rede waarom hy elders die geloof van die uitverkorenes loof,¹⁰⁹ sodat niemand moet dink dat hy geloof vir homself verkry nie maar dat hierdie eer in God se hande berus dat diegene wat Hy tevore uitverkies het, uit genade deur Hom verlig word. Bernardus sê immers tereg: “Vriende luister afsonderlik ook wanneer hy aan hulle sê: ‘Moenie vrees nie, klein kuddetjie:¹¹⁰ omdat dit aan julle gegee is om die geheimenis van die koninkryk van die hemel te ken’.¹¹¹ Wie is hulle? Natuurlik diegene van wie Hy vooraf geweet en wat Hy vooraf bestem het om aan die beeld van sy Seun gelykvormig te word¹¹² en aan wie sy groot en verborge raadsplan bekend geword het: ‘Die Here weet wie syne is’.¹¹³ Maar dit wat aan God bekend was, is aan die mense geopenbaar en Hy ag slegs diegene waardig om in so ’n groot geheimenis te deel van wie Hy vooraf geweet het en wat Hy vooraf verorden het om syne te wees”.¹¹⁴ ’n Rukkie later sluit hy af: “Die barmhartigheid van 1189 God is van ewigheid af tot ewigheid oor die wat Hom vrees.¹¹⁵ Van ewigheid af vanweë die predestinasie; tot ewigheid vanweë die saligmaking waarvan die een geen begin en die ander geen einde ken nie”.¹¹⁶ Maar waarom hoef ons Bernardus as getuie aan te haal as ons uit die Meester se eie mond hoor dat slegs diegene sien wat uit God is?¹¹⁷ Met hierdie woorde dui Hy aan dat almal wat nie uit God weergebore is nie, by die glans van sy aangesig stom word. En die geloof word inderdaad paslik aan die uitverkiesing verbind mits dit die tweede plek inneem. Elders druk Christus se woorde hierdie volgorde duidelik uit: “Dit is die wil van die Vader dat Ek nie verlore sal laat gaan wat Hy aan My gegee het nie. Want dit is sy wil dat elkeen wat in die Seun glo, nie verlore sal gaan nie.”¹¹⁸ As Hy almal wou verlos, sou Hy sy Seun as Bewaker oor hulle gestel het en almal met die heilige geloofsband in sy liggaam ingelyf het. Nou is dit vas en seker dat die geloof ’n besondere pand van sy vaderlike liefde is wat weggebêre is vir sy kinders wat Hy aangeneem het.¹¹⁹ Daarom sê Christus elders dat die skape hulle herder volg omdat hulle sy stem ken maar dat hulle ’n vreemdeling nie sal volg nie omdat hulle vreemdelinge se stem nie ken nie.¹²⁰ Waaruit ontstaan hierdie onderskeid anders as daaruit dat hulle ore van Godsweë deurboor is? Want niemand maak van homself ’n skaap nie, maar hy word deur hemelse genade daartoe gevorm. Daarom leer die Here ook dat ons saligheid altyd vas en seker sal wees omdat dit deur God se onoorwinlike krag bewaar word.¹²¹ Daarom kom Hy tot die slotsom dat ongelowiges nie van sy skape is nie¹²² omdat hulle naamlik nie uit die getal van diegene is van wie God deur Jesaja beloof het¹²³ dat hulle sy dissipels sal 1190 wees nie.¹²⁴ Omdat volharding verder deur die getuienisse wat ek aangehaal het, uitgedruk word, getuig dit tegelyk van die onbuigbare bestendigheid van die uitverkiesing.

10. Некоторые возражают, что Бог противоречил бы самому Себе, если, призывая всех людей, принимал бы только немногих избранных. Посему - согласно этим возражениям - всеобщий характер обетований делает излишней особую благодать, так что все люди находятся в одинаковом состоянии. Я признаю, что так говорят и вполне рассудительные люди, которые не стремятся исказить истину, но хотят отбросить запутанные вопросы и умерить любопытство, не дающее покоя очень многим (видимо, Кальвин намекает на Меланхтона). Это намерение похвально; но замысел их дурен, потому что уклонение от ответа непростительно. Что до тех, кто выходит из себя и лает, как цепной пёс, то их клевета, о которой я говорил, абсолютно безосновательна и их ошибки слишком грубы. Как согласуются эти две истины - что проповедью извне все призваны к покаянию и вере, но однако не всем дан дух покаяния и веры - это я уже объяснил. И всё же кое-что мне придётся повторить.

Я отрицаю их утверждения, так как они ложны в двух отношениях. Бог, угрожая затопить один город и наслать засуху на другой и указывая, что ещё в другом месте будет голод по слышанию слов его (Ам 4:7; 8:11), не обязывает Себя к призыванию всех без разбора. Запрещая св. Павлу проповедовать в Асии и отвращая его от Вифинии, чтобы направить в Македонию (Деян 16:6-9), Бог даёт понять, что Он волен распределять сокровище спасения как Ему угодно. Устами пророка Исайи Он ещё яснее объявляет, что обетования спасения относятся к его избранным: именно о них Бог говорит, что они станут его учениками, а отнюдь не весь человеческий род (Ис 8:14-16). Следовательно, те, кто утверждает, что учение о спасении распространяется на всех людей без исключения, жестоко заблуждаются: плод его уготован исключительно для сынов Церкви.

Пока этого достаточно. Хотя Бог призывает всех повиноваться Ему, этот всеобщий призыв не перечёркивает того, что дар веры редок. На причину этого указывает Исайя, когда говорит, что мышца Господня открылась не каждому (Ис 53:1). Если бы он сказал, что Евангелие подвергается хуле, поскольку многие дерзко и упорно противятся ему, тогда те, кто провозглашает всеобщее спасение, имели бы для этого какое-то основание. Но они лишены такого предлога. В действительности пророк не намеревался преуменьшить вину людей, когда причиной их ослепления назвал то, что Бог не явил им своё могущество. Он только предупреждает, что поскольку вера - особенный дар Божий, то одна лишь внешняя проповедь - не более чем пустой звук.

Я хотел бы услышать от этих наставников, становимся ли мы детьми Божьими от одной только проповеди или же от веры. Определённо, если сказано - прежде всего св. Иоанном, - что все уверовавшие в Иисуса Христа стали чадами Божьими, то это означает не беспорядочную толпу слушателей проповеди, но особое достоинство (reng), данное верующим, а именно что они родились не от крови, не от хотения плоти, не хотения мужа, но от Бога (Ин 1:13). Если мои противники возразят, что Слово и вера находятся во взаимном согласии, то я отвечу, что это так, когда есть вера. Но ведь не новость, что семя падает в терние или на каменистую почву не только потому, что большинство людей восстаёт против Бога или непослушно Ему, но и потому, что не у всех есть глаза, чтобы видеть, и уши, чтобы слышать. Если же противники спросят, зачем Бог призывает к Себе тех, о которых Он знает, что они не придут, то вместо меня им отвечает св. Августин: «Ты хочешь спорить со мной об этом предмете? Лучше восхитись вместе со мною и воскликни: О, какая высота! Согласимся друг с другом в трепете, чтобы не погибнуть в заблуждении!» (Августин. Проповеди, 26, XII, 13 (МРL, XXXVIII, 177)).

Более того, если, как свидетельствует св. Павел, избрание - мать веры, то их довод обращается против них самих: ведь верой обладают не все, так как избранность, от которой она происходит, охватывает не всех (est particuliere). Из слов св. Павла, что верующие благословлены всеми духовными благословениями, ибо Бог избрал их прежде создания мира (Эф 1:3-4), согласно причинно-следственному порядку легко заключить, что эти сокровища принадлежат не всем, так как Бог избрал только тех, кого пожелал. В другом месте апостол использует выражение «вера избранных» (Тит 1:1), дабы не казалось, будто каждый приобретает веру собственными усилиями, тогда как на самом деле слава, в которой избранные без всяких заслуг просвещены Господом, заключена в Боге. Св. Бернар хорошо говорит, что люди, которых Бог почитает своими друзьями, слушают Его отдельно от прочих. Именно к ним обращается Он с такими словами: «Не бойся, малое стадо! Ибо вам дано познать тайну Царства Небесного» [Лк 12:32]. Затем св. Бернар спрашивает: кто же они? То есть те, кого Бог узнал и предназначил возродить по образу своего Сына? Вот возвышенный и восхитительный замысел, о котором Он нам объявил: один только Бог знает своих; то, что Он знает, открыто людям; однако Он допускает к познанию этой тайны лишь тех, кого предопределил. И св. Бернар заключает: «Милость Бога от вечности в вечность покоится на боящихся Его. От вечности - по причине предопределения. В вечность - по причине блаженства, на которое они уповают. Первое не имеет начала, второе не имеет конца» (Бернар Клервоский. Письма, 107, IV, (МРL,СLХХХII, 244-245)).

Но зачем мне призывать во свидетели св. Бернара, когда мы слышим из уст самого Учителя, что видеть Отца могут только те, кто от Бога (Ин 6:46)?. Этим Он хочет сказать, что все, не родившиеся свыше, слепы и глухи при виде Его. Действительно, вера соединена с избранием, но она следует за ним. Этот порядок Иисус Христос нам изъяснил в другом месте: «Воля же пославшего Меня Отца есть та, чтобы из того, что Он Мне дал, ничего не погубить, ... чтобы всякий, видящий Сына и верующий в Него, имел жизнь вечную» (Ин 6:39-40). Если бы Бог хотел всеобщего спасения, то Он повелел бы Иисусу Христу быть хранителем всех людей и соединил бы их всех в его Теле узами веры. Значит, вера есть особый залог отеческой любви Бога, который Он приберёг для своих усыновлённых детей.

Иисус Христос говорит, что овцы идут за своим пастырем, потому что знают голос его; а за чужим не идут, потому что не знают чужого голоса (Ин 10:4-5). Откуда же это различие, как не оттого, что их слух привлечён Св. Духом? Ибо никто не может сам стать такой овцой, но его воспитывают и готовят к этому небесные милости. Посему наш Господь Иисус говорит, что спасение нам обеспечено, что оно навсегда вне опасности, ибо его хранит непобедимая сила Божья (Ин 10:29). И отсюда Он заключает, что неверующие - не из его овец (Ин 10:26), они не из числа тех, которых Бог устами Исайи обещал сделать своими учениками [Ис 54:13]. Наконец, то, что в приведённых мною свидетельствах особенно подчёркивается неотступность, означает, что избрание твёрдо и непреложно и не подвержено никаким переменам.

11. | Nunc de reprobis, quos simul illic coniungit Apostolus. Ut enim Iacob, nihildum bonis operibus promeritus, assumitur in gratiam: sic Esau, nullo adhuc scelere inquinatus, ^aodio habetur [Rom. 9. c. 13]. Si ad opera convertimus oculos, iniuriam irrogamus Apostolo, quasi idipsum quod nobis perspicuum est non viderit. Porro non vidisse convincitur, quando hoc nominatim urget, quum nihildum boni aut mali designassent, alterum electum, alterum reiectum: ut probet divinae praedestinationis fundamentum in operibus non esse. Deinde ubi obiectionem movit num iniquus sit Deus, illud quod certissimum et apertissimum^b fuisset iustitiae eius patrocinium, non usurpat, Deum rependisse Esau secundum suam malitiam: sed diversa solutione contentus est, quod in hunc finem excitentur reprobi ut Dei gloria per illos^c illustretur. Demum subnectit clausulam, Deum cuius vult misereri, et quem vult indurare [Ibidem, d. 18]. Vides ut in solum Dei arbitrium utrunque conferat? Ergo si non possumus rationem assignare cur suos misericordia dignetur, nisi quoniam^d ita illi placet: neque etiam in aliis reprobandis aliud habebimus quam eius voluntatem. Quum enim dicitur Deus vel indurare, vel misericordia prosequi^e quem voluerit, eo admonentur homines nihil causae quaerere extra eius voluntatem.

11. Traitons maintenant des reprouvez, desquels sainct Paul parle aussi bien en ce passagelà. Car comme Jacob n’ayant rien merité par ses bonnes œuvres, est receu en grace: aussi Esau n’ayant offensé, est rejetté de Dieu (Rom. 9:13). Si nous dirigeons nostre cogitation aux œuvres, nous faisons injure à l’Apostre, comme s’il n’avoit point veu ce qui nous est evident. Or qu’il ne l’ait point veu, il appert: veu que nommement il poursuit cela, que comme ainsi soit qu’ils n’eussent fait ne bien ne mal, l’un a esté esleu, l’autre reprouvé: dont il conclud que le fondement de la predestination ne gist point aux œuvres. Davantage ayant meu ceste question, assavoir si Dieu est injuste, il n’allegue point que Dieu a rendu à Esau selon sa malice (en quoy estoit la plus claire et certaine defense de l’equité de Dieu): mais il amene une solution toute diverse, c’est que Dieu suscite les reprouvez, afin d’exalter en eux sa gloire. Finalement il adjouste pour conclusion, que Dieu fait misericorde à qui bon luy semble, et endurcist qui bon luy semble (Rom. 9:18). Nous voyons comme il remet l’un et l’autre sur le bon plaisir de Dieu. Si nous ne pouvons donc assigner autre raison pourquoy c’est que Dieu accepte ses esleus, sinon pource qu’il luy plaist, nous n’aurons aussi nulle raison pourquoy il rejette les autres, sinon sa volonté. Car quand il est dit que Dieu endurcist ou fait misericorde selon son plaisir, c’est pour nous admonnester de ne chercher cause aucune hors de sa volonté.

11. Now, with respect to the reprobate, whom the apostle introduces in the same place; as Jacob, without any merit yet acquired by good works, is made an object of grace, so Esau, while yet unpolluted by any crime, is accounted an object of hatred.⁴⁹⁷ If we turn our attention to works, we insult the apostle, as though he saw not that which is clear to us. Now, that he saw none, is evident, because he expressly asserts the one to have been elected and the other rejected while they had not 163done any good or evil; in order to prove the foundation of Divine predestination not to be in works.⁴⁹⁸ Secondly, when he raises the objection whether God is unjust, he never urges, what would have been the most absolute and obvious defence of his justice, that God rewarded Esau according to his wickedness; but contents himself with a different solution, that the reprobate are raised up for this purpose, that the glory of God may be displayed by their means. Lastly, he subjoins a concluding observation, that “God hath mercy on whom he will have mercy, and whom he will he hardeneth.”⁴⁹⁹ You see how he attributes both to the mere will of God. If, therefore, we can assign no reason why he grants mercy to his people but because such is his pleasure, neither shall we find any other cause but his will for the reprobation of others. For when God is said to harden or show mercy to whom he pleases, men are taught by this declaration to seek no cause beside his will.

11. The view to be taken of reprobation. It is founded on the righteous will of God.

We come now to the reprobate, to whom the Apostle at the same time refers (Rom. 9:13). For as Jacob, who as yet had224merited nothing by good works, is assumed into favor; so Esau, while as yet unpolluted by any crime, is hated. If we turn our view to works, we do injustice to the Apostle, as if he had failed to see the very thing which is clear to us. Moreover, there is complete proof of his not having seen it, since he expressly insists that when as yet they had done neither good nor evil, the one was elected, the other rejected, in order to prove that the foundation of divine predestination is not in works. Then after starting the objection, Is God unjust? instead of employing what would have been the surest and plainest defense of his justice—viz. that God had recompensed Esau according to his wickedness, he is contented with a different solution—viz. that the reprobate are expressly raised up, in order that the glory of God may thereby be displayed.At last, he concludes that God has mercy on whom he will have mercy, and whom he will he hardeneth (Rom. 9:18). You see how he refers both to the mere pleasure of God. Therefore, if we cannot assign any reason for his bestowing mercy on his people, but just that it so pleases him, neither can we have any reason for his reprobating others but his will. When God is said to visit in mercy or harden whom he will, men are reminded that they are not to seek for any cause beyond his will.

11. Nu moeten we nog spreken over de verworpenen, van wie de apostel daar ook handelt. Want evenals Jakob, toen hij nog niets door goede werken verdiend had, tot genade wordt aangenomen, zo wordt Ezau, toen hij nog door geen enkele wandaad verontreinigd was, gehaat. Wanneer we de ogen slaan op de werken, doen wij de apostel onrecht, alsof hij niet gezien had juist datgene, wat wij duidelijk zien. Verder wordt bewezen, dat hij het niet gezien heeft, daar hij met name er de nadruk op legt, dat, toen zij nog niets goeds of kwaads gedaan hadden, de een uitverkoren en de ander verworpen was: opdat hij zou bewijzen, dat het fundament der Goddelijke predestinatie niet in de werken gelegen is. Vervolgens wanneer hij de tegenwerping te berde heeft gebracht, of God dan niet onrechtvaardig is, dan maakt hij geen gebruik van datgene, wat de zekerste en duidelijkste bescherming van zijn rechtvaardigheid geweest zou zijn, namelijk, dat God Ezau vergolden heeft naar zijn boosheid; maar hij is tevreden met een andere oplossing, namelijk deze, dat de verworpenen tot dit doel opgewekt worden, opdat Gods heerlijkheid door hen in het licht gesteld zou worden. Eindelijk voegt hij deze slotwoorden toe: dat God barmhartig is wie Hij wil, en verhard, wie Hij wil. Ziet ge dat hij deze twee stelt alleen in Gods goeddunken? Indien wij dus geen reden kunnen aanwijzen, waarom Hij de zijnen barmhartigheid waardig keurt, dan omdat het Hem zo behaagt, zullen wij ook van de verwerping van anderen geen andere reden hebben dan zijn wil. Want wanneer gezegd wordt, dat God verhard of met barmhartigheid bejegent degene, die Hij wil, dan worden de mensen daardoor vermaand geen oorzaak te zoeken buiten zijn wil.

11. Auch die Verwerfung geschieht nicht auf Grund von werken, sondern allein nach Gottes Willen

Nun wenden wir uns den Verworfenen zu, die der Apostel (Röm. 9-11) zugleich in seine Betrachtung einbezieht. Wie nämlich Jakob, als er sich noch durch keinerlei gute Werke Verdienste erworben hat, zu Gnaden angenommen wird, so wird andererseits Esau, als er noch durch keinerlei Missetat befleckt ist, gehaßt (Röm. 9,13). Richten wir unser Auge auf die Werke, so fügen wir dem Apostel Unrecht zu, als hätte er eben das, was uns deutlich ist, nicht gesehen. Daß er es aber nicht gesehen hat, liegt klar zutage; denn er legt ausdrücklich darauf Gewicht, daß, als die beiden Brüder noch nichts Gutes oder Böses aus sich hervorgebracht hatten, der eine erwählt, der andere dagegen verworfen worden ist; er will ja eben beweisen, daß das Fundament der göttlichen Vorbestimmung nicht in den Werken liegt. Dann bringt er weiter den Einwand zur Sprache, ob denn Gott ungerecht sei (Röm. 9,14); aber dabei beruft er sich nicht auf das, was doch der sicherste und offenste Beleg für Gottes Gerechtigkeit gewesen wäre, nämlich darauf, er habe dem Esau eben nach seiner Bosheit vergolten; nein, er begnügt sich mit einer ganz anderen Lösung: die Verworfenen würden dazu erweckt, daß Gottes Ehre durch sie verherrlicht werde! Zum Schluß fügt er die Feststellung an: „So erbarmt er sich nun, welches er will, und verstockt, welchen er will“ (Röm. 9,18). Siehst du, wie er beides allein auf Gottes Gutdünken zurückführt? Wir können also dafür, daß er den Seinen Barmherzigkeit zuteil werden läßt, nur einen Grund anführen: weil es ihm so wohlgefällt; aber ebenso haben wir auch für die Verwerfung anderer keine andere Ursache als seinen Willen. Denn wenn es heißt, Gott verstocke oder verfolge auch mit seiner Barmherzigkeit, wen er wolle, so werden die Menschen dadurch gemahnt, keinerlei Ursache außerhalb seines Willens zu suchen!

11. Soos die uitverkiesing berus ook die verwerping op God se wil

Nou moet ons praat van die verworpenes wat die apostel tegelyk daar byvoeg.¹²⁵ Want soos Jakob in genade aangeneem word terwyl hy nog niks met goeie werke verdien het nie, so word Esau gehaat terwyl hy nog met geen oortreding bevlek was nie.¹²⁶ As ons ons oë na hulle werke wend, doen ons die apostel ’n onreg aan asof hy iets wat vir ons glashelder is, nie raakgesien het nie. Verder word dit bewys dat hy dit nie gesien het nie omdat hy dit uitdruklik benadruk dat die een uitverkies en die ander verwerp is hoewel hulle nog niks goeds of kwaads gedoen het nie, om te bewys dat God se predestinasie nie in werke geleë is nie. Wanneer hy daarna die beswaar opper of God onregverdig is, maak hy nie van dit wat die sekerste en duidelikste verdediging van sy geregtigheid sou wees, gebruik nie, naamlik dat God Esau volgens sy kwaad vergeld het. Maar hy is tevrede met ’n oplossing wat hiervan verskil, naamlik dat verworpenes verwek word met die doel dat God se heerlikheid deur hulle geopenbaar kan word. Uiteindelik voeg hy die volgende slotsom by: God ontferm Hom oor diegene oor wie Hy Hom wil ontferm, en Hy verhard diegene wat Hy wil verhard.¹²⁷ Sien jy dat hy albei hierdie dinge in God se oordeel alleen stel? As ons derhalwe geen rede kan aantoon waarom Hy diegene wat aan Hom behoort, sy barmhartigheid waardig ag behalwe dat dit Hom behaag nie, dan het ons ook in die verwerping van ander mense geen ander rede as sy wil nie. Want wanneer gesê word dat God iemand verhard of dat Hy Hom ontferm oor wie Hy wil, word mense daarmee vermaan om geen rede buite sy wil te soek nie.

11. Поговорим теперь об отверженных, которых св. Павел тоже упоминает в рассматриваемом отрывке. Как Иаков, ничего не заслужив своими делами, получил благодать, так и Исав, ничем не согрешив, был отвергнут Богом (Рим 9:13). Если мы сосредоточимся на делах, то тем самым оскорбим апостола: будто бы он не видел того, что для нас очевидно! А он этого явно не видел, ибо как раз подчёркивает, что, хотя оба они не сделали ни добра ни зла, один был избран, другой отвергнут. Отсюда он заключает, что предопределение основывается не на делах. Далее, задав вопрос «Неужели неправда у Бога?» [Рим 9:14], он не говорит, что Бог воздал Исаву за его злую натуру (что было бы самым ясным и надёжным доводом в пользу справедливости Бога), а предлагает совсем иное решение: Бог может воздвигнуть отверженных, чтобы явить этим свою славу.

В заключение апостол добавляет, что Бог кого хочет милует, а кого хочет ожесточает (Рим 9:18). Мы видим, что для него причина того и другого заключается в Божьей воле. Если мы не можем указать другой причины, по которой Бог принимает избранных, кроме той, что это Ему угодно, то не можем назвать и другой причины, почему Он отвергает остальных людей, кроме его воли. Если сказано, что Бог ожесточается или оказывает милость по своему желанию, то это сказано для того, чтобы мы не искали никаких иных причин помимо его воли.