1. 177 | Talibus rudimentis probe nos simul instituit Scriptura quis rectus sit bonorum terrestrium usus: res in componenda vitae ratione minime negligenda. Nam si vivendum est, utendum quoque necessariis vitae adminiculis; nec fugere ea quoque possumus quae videntur oblectationi magis quam necessitati inservire. Modum ergo tenere oportet, ut pura conscientia sive ad necessitatem sive ad oblectamentum utamur; eum Dominus verbo suo praescribit, quum docet, vitam praesentem, quandam peregrinationem suis esse, qua in caeleste regnum contendunt.¹ Si per terram transeundum est duntaxat, non dubium quin eatenus utendum sit eius bonis, ut cursum nostrum iuvent potius quam morentur. || Ideo non abs re suadet Paulus hoc mundo ita utendum esse quasi non utamur: eodem animo emendas esse possessiones quo venduntur [1. Cor. 7. f. 31]². || Verum quia lubricus est hic locus, et utranque in partem proclivis ad lapsum, studeamus pedem figere ubi tuto stare liceat. Fuerunt enim nonnulli, boni et sancti alioqui homines, qui quum viderent intemperiem ac luxuriam effraeni libidine perpetuo evagari nisi severius coerceatur, corrigere autem tam perniciosum malum cuperent: quae una illis occurrebat ratio, corporeis bonis uti homini permiserunt, quatenus necessitatis interesset³. Pium quidem consilium: sed impendio austeriores fuerunt. Nam (quod est valde periculosum) arctiores laqueos induerunt conscientiis quam quibus verbo Domini stringerentur. || Necessitas porro illis est, ab omnibus abstinere quibus carere possis; ita secundum eos vix ad panem cibarium et aquam addere quicquam liceret. Aliorum maior austeritas, qualis refertur de Cratete Thebano, qui opes suas in mare proiecit: quia nisi perirent, perditum 178 se ab illis iri putabat¹. || Multi autem hodie, dum praetextum quaerunt quo in rerum externarum usu carnis intemperies excusetur, et interim lascivienti viam sternere volunt: pro confesso assumunt, quod minime illis concedo, nulla modificatione restringendam esse hanc libertatem: sed permittendum cuiusque conscientiae ut usurpet quantum sibi licere videat. Equidem fateor nec debere nec posse conscientias statis praecisisque legum formulis hic alligari: sed quum Scriptura generales legitimi usus tradat regulas, secundum illas certe limitandus nobis est.

1. Par ceste mesme leçon l’Escriture nous instruit aussi bien quel est le droit usage des biens terriens: laquelle chose n’est pas à negliger, quand il est question de bien ordonner nostre vie. Car si nous avons à vivre, il nous faut aussi user des aides necessaires à la vie. Et mesme nous ne nous pouvons abstenir des choses qui semblent plus servir à plaisir qu’à necessité. Il faut donc tenir quelque mesure, à ce que nous en usions en pure et saine conscience, tant pour nostre necessité comme pour nostre delectation. Ceste mesure nous est monstrée de Dieu, quand il enseigne que la vie presente est à ses serviteurs comme un pelerinage par lequel ils tendent au Royaume celeste. S’il nous faut seulement passer par la terre, il n’y a doute que nous devons tellement user des biens d’icelle, qu’ils avancent plustost nostre course qu’ils ne la retardent. Parquoy sainct Paul n’admonneste point sans cause qu’il nous font user de ce monde cy, ne plus ne moins que si nous n’en usions point, et qu’il faut acheter les heritages et possessions de telle affection comme on les vend (1 Cor. 7:30, 31). Mais pource que ceste matiere est scrupuleuse, et qu’il y a danger de tomber tant en une extremité qu’en l’autre, advisons de donner certaine doctrine, en laquelle on se puisse seurement resoudre. Il y en a d’aucuns bons personnages et saincts, lesquels voyans l’intemperance des hommes se desborder tousjours comme à bride avallée, sinon qu’elle soit restreinte avec severité: voulans d’autrepart corriger un si grand mal, n’ont permis à l’homme d’user des biens corporels, sinon entant qu’il seroit requis pour sa necessité. Ce qu’ils ont fait, pource qu’ils ne voyoyent point d’autre remede. Leur conseil procedoit bien d’une bonne affection, mais ils y sont allez d’une trop grande rigueur. Car ils ont fait une chose fort dangereuse: c’est qu’ils ont lié les consciences plus estroitement qu’elles n’estoyent liées par la parolle de Dieu. Car ils determinent que nous servons à la necessité, nous abstenant de toute chose dont on se puisse passer. Parquoy si on les vouloit croire, à grand’peine seroit-il licite de rien adjouster au pain bis et à l’eau. Il y a eu encore plus d’austerité en quelques uns, comme on recite de Crates, citoyen de Thebes, lequel jetta ses richesses en la mer, estimant que si elles ne peperissoyent, luy-mesme estoit perdu. Aucontraire, il y ena aujourdhuy plusieurs, lesquels voulans chercher couleur pour excuser toute intemperance en l’usage des choses externes, et lascher la bride à la chair, laquelle n’est autrement que trop prompte à se desborder, prennent un article pour resolu, que je ne leur accorde pas: c’est qu’il ne faut restreindre ceste liberté par aucune moderation: mais plustost qu’on doit permettre à la conscience d’un chacun, d’en user comme elle se verra estre licite. Je confesse bien que nous ne devons ne pouvons astreindre les consciences en cest endroit à certaines formules et preceptes: mais puis que l’Escriture baille reigles generales de l’usage legitime, pourquoy ne sera-il compassé et comme borné selon icelles?

1. 645 By such principles, the Scripture also fully instructs us in the right use of terrestrial blessings—a thing that ought not to be neglected in a plan for the regulation of life. For if we must live, we must also use the necessary supports of life; nor can we avoid even those things which appear to subserve our pleasures rather than our necessities. It behooves us, therefore, to observe moderation, that we may use them with a pure conscience, whether for necessity or for pleasure. This the Lord prescribes in his word, when he teaches us, that to his servants the present life is like a pilgrimage, in which they are travelling towards the celestial kingdom. If we are only to pass through the earth, we ought undoubtedly to make such a use of its blessings as will rather assist than retard us in our journey. It is not without reason, therefore, that Paul advises us to use this world as though we used it not, and to buy with the same disposition with which we sell.¹⁸⁷⁷ But as this is a difficult subject, and there is danger of falling into one of two opposite errors, let us endeavour to proceed on safe ground, that we may avoid both extremes. For there have 646 been some, in other respects good and holy men, who, seeing that intemperance and luxury, unless restrained with more than ordinary severity, would perpetually indulge the most extravagant excesses, and desiring to correct such a pernicious evil, have adopted the only method which occurred to them, by permitting men to use corporeal blessings no further than their necessity should absolutely require. This advice was well intended, but they were far too austere. For they committed the very dangerous error of imposing on the conscience stricter rules than those which are prescribed to it by the word of the Lord. By restriction within the demands of necessity, they meant an abstinence from every thing from which it is possible to abstain; so that, according to them, it would scarcely be lawful to eat or drink any thing but bread and water. Others have discovered still greater austerity, like Crates the Theban, who is said to have thrown his wealth into the sea, from an apprehension that, unless it were destroyed, he should himself be destroyed by it. On the contrary, many in the present day, who seek a pretext to excuse intemperance in the use of external things, and at the same time desire to indulge the licentiousness of the flesh, assume as granted, what I by no means concede to them, that this liberty is not to be restricted by any limitation; but that it ought to be left to the conscience of every individual to use as much as he thinks lawful for himself. I grant, indeed, that it is neither right nor possible to bind the conscience with the fixed and precise rules of law in this case; but since the Scripture delivers general rules for the lawful use of earthly things, our practice ought certainly to be regulated by them.

1. Necessity of this doctrine. Use of the goods of the present life. Extremes to be avoided. 1. Excessive austerity. 2. Carnal intemperance and lasciviousness.

31 By such rudiments we are at the same time well instructed by Scripture in the proper use of earthly blessings, a subject which, in forming a scheme of life, is by no mean to be neglected. For if we are to live, we must use the necessary supports of life; nor can we even shun those things which seem more subservient to delight than to necessity. We must therefore observe a mean, that we may use them with a pure conscience, whether for necessity or for pleasure. This the Lord prescribes by his word, when he tells us that to his people the present life is a kind of pilgrimage by which they hasten to the heavenly kingdom. If we are only to pass through the earth, there can be no doubt that we are to use its blessings only in so far as they assist our progress, rather than retard it. Accordingly, Paul, not without cause, admonishes us to use this world without abusing it, and to buy possessions as if we were selling them (1 Cor. 7:30, 31). But as this is a slippery place, and there is great danger of falling on either side, let us fix our feet where we can stand safely. There have been some good and holy men who, when they saw intemperance and luxury perpetually carried to excess, if not strictly curbed, and were desirous to correct so pernicious an evil, imagined that there was no other method than to allow man to use corporeal goods32only in so far as they were necessaries: a counsel pious indeed, but unnecessarily austere; for it does the very dangerous thing of binding consciences in closer fetters than those in which they are bound by the word of God. Moreover, necessity, according to them,¹ was abstinence from every thing which could be wanted, so that they held it scarcely lawful to make any addition to bread and water. Others were still more austere, as is related of Cratetes the Theban, who threw his riches into the sea, because he thought, that unless he destroyed them they would destroy him. Many also in the present day, while they seek a pretext for carnal intemperance in the use of external things, and at the same time would pave the way for licentiousness,assume for granted, what I by no means concede, that this liberty is not to be restrained by any modification, but that it is to be left to every man’s conscience to use them as far as he thinks lawful. I indeed confess that here consciences neither can nor ought to be bound by fixed and definite laws; but that Scripture having laid down general rules for the legitimate uses we should keep within the limits which they prescribe.

1. Door zulke onderwijzingen leert de Schrift ons tevens uitnemend, wat het rechte gebruik is der aardse goederen: een zaak, die bij het inrichten van ons leven geenszins veronachtzaamd mag worden. Want als we moeten leven, moeten we ook de noodzakelijke hulpmiddelen des levens gebruiken. En wij kunnen ook die dingen niet vermijden, die meer het genot dan de noodzakelijkheid schijnen te dienen. Wij moeten dus maat houden, opdat wij ze met een zuiver geweten, hetzij tot noodzaak, hetzij tot genieting gebruiken. Die maat schrijft ons God in zijn Woord voor, wanneer Hij leert, dat het tegenwoordige leven voor de zijnen een zekere reis is, waardoor zij trekken naar het hemelse Koninkrijk. Indien wij slechts over de aarde moeten trekken, dan moeten wij ongetwijfeld haar goederen inzoverre gebruiken, dat ze onze loop eerder helpen dan vertragen. Daarom raadt ons Paulus terecht aan, dat wij deze wereld zo moeten gebruiken, alsof we haar niet gebruikten (1 Cor. 7:30) en dat we bezittingen met dezelfde gezindheid moeten kopen, waarmede ze verkocht worden. Maar aangezien dit terrein glibberig is en naar beide zijden hellende tot de val, moeten wij ons beijveren de voet stevig neer te zetten waar we veilig staan kunnen. Want er zijn sommigen geweest, overigens goede en heilige mannen, die, daar ze zagen, dat de onmatigheid en de zucht naar weelde door een ongebreidelde lust voortdurend de maat overschrijden, indien ze niet tamelijk streng bedwongen worden, en daar ze een zo verderfelijk kwaad begeerden te verbeteren, de mens toestonden (als de enige wijze van verbetering, die hun in de geest kwam) de lichamelijke goederen te gebruiken, voorzover de noodzaak het eiste. Zeker een vrome raad; maar zij waren rijkelijk streng. Want (en dat is zeer gevaarlijk) zij hebben de consciëntiën gebonden met enger banden, dan waarmee Gods Woord ze bindt. Verder betekent noodzaak voor hen dit, dat men zich van alles onthoudt, wat men kan missen. Zo zou men volgens hen aan brood en water ternauwernood iets mogen toevoegen. De strengheid van anderen was nog groter, zoals verhaald wordt van de Thebaan Crates, die zijn schatten in de zee wierp, omdat hij meende, dat, wanneer zij niet te gronde gingen, hij door hen te gronde zou gaan. Maar tegenwoordig houden velen, terwijl ze een voorwendsel zoeken om de onmatigheid des vleses in het gebruik der uitwendige dingen te verontschuldigen en terwijl ze ondertussen de weg willen banen voor de losbandigheid van het vlees, het voor een uitgemaakte zaak, wat ik hun allerminst toegeef, dat deze vrijheid door generlei maatstelling beperkt moet worden, maar dat het aan ieders geweten overgelaten moet worden, dat hij gebruikt zoveel als hij meent, dat hem geoorloofd is. Ik erken wel, dat hierin de consciëntiën niet moeten en niet kunnen gebonden worden aan vastgestelde nauwkeurige wettelijke bepalingen; maar daar de Schrift algemene regels voor een wettelijk gebruik geeft, moeten wij het ongetwijfeld naar die regels afmeten.

1. 467Doppelte Gefahr: falsche Enge und falsche Weite

Mit solchen Grundlinien gibt uns die Schrift zugleich die rechte Unterweisung darüber, welches der rechte Gebrauch der irdischen Güter sei. Es handelt sich dabei um eine Frage, die wir bei der Gestaltung unseres Lebens durchaus nicht beiseitelassen dürfen. Denn wenn wir leben sollen, so müssen wir auch die zum Leben erforderlichen Mittel benutzen. Wir können auch dem nicht aus dem Wege gehen, was mehr dem Genuß als der Notdurft zu dienen scheint. Wir müssen also Maß halten, um jene Mittel mit reinem Gewissen zur Notdurft oder auch zum Genuß zu verwenden. Dieses Maß schreibt uns der Herr in seinem Wort vor: er lehrt uns, daß dieses gegenwärtige Leben für die Seinen gewissermaßen eine Wanderschaft ist, auf der sie zum Himmelreich streben. Wenn wir die Erde also bloß durchwandern sollen, so müssen wir ihre Güter ohne Zweifel dazu verwenden, daß sie unseren Lauf fördern, statt ihn zu hemmen. So gibt Paulus den keineswegs unsachgemäßen Rat, diese Welt zu gebrauchen, als gebrauchten wir sie nicht, und den Besitz in der gleichen Gesinnung zu kaufen, wie man ihn verkauft (1. Kor. 7,30f.).

Wir befinden uns aber hier auf schlüpfrigem Boden, und man kann nach beiden Seiten sehr leicht abstürzen, deshalb wollen wir uns befleißigen, festen Fußes dahin zu treten, wo man sicher stehen kann. Es hat nämlich einige sonst gute und heilige Männer gegeben, die sahen, daß Maßlosigkeit und Ausschweifung immerzu in zügelloser Gier über jedes Maß hinausgehen, wenn man sie nicht streng in Zucht hält - und deshalb suchten sie einem derart verderblichen Übel abzuhelfen; dabei aber kam ihnen nur ein einziges Mittel in den Sinn: sie verstatteten dem Menschen den Gebrauch der leiblichen Güter nur insoweit, als dies zur Notdurft erforderlich war. Das ist nun gewiß ein frommer Rat; aber seine Urheber waren doch bei weitem zu streng. Denn sie taten etwas höchst Gefährliches: sie legten dem Gewissen schärfere Fesseln an, als die, mit denen sie des Herrn Wort bindet. Unter „Notdurft“ verstehen sie nun weiter, der Mensch solle sich alles dessen enthalten, was er entbehren kann; nach ihrer Meinung kann man also außer Brot und Wasser kaum etwas genießen. Andere waren noch strenger: so berichtet man von einem Thebaner namens Krates, der alle seine Reichtümer ins Meer warf, weil er meinte, wenn sein Besitz nicht zugrundeginge, so würde er von ihm zugrundegerichtet.

Heutzutage gibt es aber viele Leute, die einen Vorwand suchen, um die Schwelgerei des Fleisches im Gebrauch der äußeren Dinge zu entschuldigen, und die dabei seiner Ausgelassenheit einen Weg bahnen wollen; diese nehmen nun - was ich ihnen in keiner Weise zugebe! - als ausgemacht an, diese Freiheit dürfe durch keinerlei gesetztes Maß begrenzt werden, sondern man müsse es dem Gewissen des Einzelnen überlassen, daß er an sich nehme, soviel er für erlaubt halte. Ich gestehe zwar, daß man hier die Gewissen nicht mit feststehenden, genauen Gesetzesformeln binden soll und kann; aber da die Schrift für den rechten Gebrauch (der irdischen Güter) allgemeine Regeln gibt, so sollen wir ihn doch gewiß nach diesen Regeln bemessen.

1. Al die seëninge van hierdie lewe is gawes van God (Afdeling 1 - 2)

Twee uiterstes in die genieting van God se gawes

920 Met sulke grondbeginsels leer die Skrif ons terselfdertyd terdeë wat die regmatige gebruik van wêreldse goed is. Dit is ’n onderwerp wat ons glad nie in die wind moet slaan wanneer ons ons lewens inrig nie. Want as ons dan moet leef, moet ons ook van noodsaaklike lewensmiddele gebruik maak. Ons kan ook nie wegvlug van goed wat klaarblyklik genot eerder as noodsaaklikheid dien nie. Ons moet dus die manier om alles met ’n rein gewete te gebruik, ken - of dit uit noodsaaklikheid of vir genot is. Die Here skryf hierdie manier in sy Woord aan ons voor wanneer Hy leer dat die teenswoordige lewe vir die wat aan Hom behoort, soos ’n pelgrimstog¹ is waarmee gelowiges na die hemelse koninkryk voortsnel.² As ons slegs deur die aarde moet gaan, moet ons aardse goed ongetwyfeld so gebruik dat hulle ons in ons vaart help eerder as vertraag. Daarom raai Paulus ons nie sonder rede nie aan om hierdie wêreld so te gebruik asof ons dit nie gebruik nie en dat ons besittings met dieselfde gesindheid moet koop as waarmee ons dit verkoop.³ Omdat hierdie onderwerp egter gevaarlik is en neig om na albei kante oor te hel, moet ons ons inspan om ons voete op ’n plek te plaas waar hulle veilig kan staan.

Want daar was party mense wat andersins opreg en heilig was, wat gesien het dat ’n gebrek aan selfbeheersing en oordadigheid voortdurend as gevolg van onbeteuelde begeerte sy perke te buite gaan tensy dit baie streng beteuel word en so ’n verderflike dwaling tog wou regstel. Daar was maar net een metode wat by hulle opgekom het. Hulle het die mens naamlik toegelaat om stoflike goed slegs in soverre te gebruik as wat dit vir hulle behoefte van belang was.⁴ Dit was wel vrome raad, maar hulle was veels te streng. Want hulle het hulle gewetens in knellender strikke 921 vasgewoel as waarmee hulle deur die Woord van die Here gebind word - iets wat baie gevaarliker is. Behoefte het verder vir hulle beteken dat ’n mens hom van alles moet weerhou waarsonder hy kan klaarkom. Volgens hulle sou ’n mens byvoorbeeld beswaarlik iets by jou brood en water kon voeg. Ander mense se strengheid was nog groter. Van Krates, die Thebaan, word byvoorbeeld vertel dat hy sy rykdom in die see gegooi het omdat hy gereken het dat hy self te gronde sou gaan as hulle nie sou vergaan nie.⁵ Vandag is daar egter baie mense wat na ’n dekmantel soek om die gebrek aan selfbeheersing van hulle vlees in die gebruik van die stoflike dinge te verskoon en intussen ’n weg wil baan vir die vlees om uitspattig te kere te gaan. Hulle aanvaar as vanselfsprekend dat hierdie vryheid deur geen maat aan bande gelê mag word nie - iets waarin ek hulle hoegenaamd nie gelyk gee nie! Hulle meen egter dat dit aan elkeen se gewete oorgelaat moet word om soveel te gebruik as wat hy sien dat dit vir hom geoorloof is. Ek erken inderdaad dat ons gewete hierin nie kort en klaar met vasgestelde formules en wette gebind moet of kan word nie. Aangesien die Skrif ons egter algemene  reëls leer om dit regmatig te gebruik, moet ons die gebruik van ons stoflike goed sekerlik daartoe beperk.

1. На том же опыте Писание учит нас, как правильно пользоваться земными благами. Этим уроком недопустимо пренебрегать, так как речь идёт о правильном устроении нашей жизни. Ведь если мы должны жить, то нам нужно пользоваться необходимыми для жизни благами. Мы не можем воздерживаться и от тех вещей, которые, как представляется, более служат нашему удовольствию, чем необходимости. Так что нужно соблюдать определённую меру, чтобы с чистой совестью и здравым рассудком пользоваться жизненными благами как по необходимости, так и для удовольствия. Эта мера указана нам Богом, который учит, что для его рабов здешняя жизнь - это странствие в Царство Небесное [1 Пар 29:15; Пс 38/39:13; 118/119:19; Евр 11:8-10,13-16; 13:14; 1 Пет 2:11]. Если нам предстоит лишь мимоходом пройти по земле, то несомненно, что мы должны пользоваться её благами таким образом, чтобы это ускоряло, а не замедляло наш путь. Поэтому св. Павел с полным основанием увещевает нас, чтобы мы пользовались этим миром как не пользующиеся, а приобретать следует с таким чувством, как будто бы продаём (1 Кор 7:30-31). Но поскольку это тонкая материя и здесь существует опасность уклониться либо в одну либо в другую крайность, то мы дадим определённое учение, на которое можно было бы надёжно опереться.

Существует немало добрых и святых людей, которые так ненавидели нашу невоздержанность, что не позволяли людям пользоваться плотскими утехами, если только они не требуются по необходимости. Когда мы несёмся неведомо куда, словно закусив удила, если только нас не ограничить со всей строгостью, то, желая исправить это великое зло, они поступали так, потому что не видели иного лекарства. Их намерения происходили от хороших чувств, однако в своей строгости они заходили слишком далеко. И они допустили весьма опасную вещь: связали совесть более тесными узами, чем связывает её Слово Божье. Ибо они установили, чтобы мы удовлетворяли лишь свои насущные нужды, воздерживаясь от всего, без чего можно обойтись. Если следовать им, то едва ли позволительно добавлять что-либо к хлебу и воде. Некоторые проявляли ещё большую строгость: так рассказывают, например, про жителя Фив по имени Кратет, который выбросил всё своё достояние в море, потому что полагал, что если оно не погибнет, то погибнет он.

Сегодня, напротив, находится немало людей, которые, желая оправдать и приукрасить всякое излишество в использовании окружающих их вещей и разнузданность плоти, и без того чрезмерно склонной к вольностям, считают окончательно решённым вопрос, с чем я вовсе не согласен: что не следует ограничивать свободу никакой мерой, а следует позволить совести каждого человека решать, что для неё допустимо. Я признаю, что мы не должны и не можем ограничивать совесть в этом пункте какими-то определёнными формулировками и предписаниями. Но раз Св. Писание дало общие правила законного пользования земными благами, то почему не свериться с ними и не установить ограничения, соответствующие этим правилам?

2. Sit hoc principium, usum donorum Dei non aberrare, quum in eum finem refertur in quem illa nobis author ipse^a creavit ac destinavit: siquidem in bonum nostrum creavit, non perniciem. Quamobrem nemo iter rectius tenebit, quam qui diligenter finem hunc intuebitur. Iam si reputemus quem in finem alimenta creaverit, reperiemus non necessitati modo, sed oblectamento quoque ac hilaritati voluisse consulere. Sic in vestibus, praeter necessitatem, finis ei fuit decorum et honestas. In herbis, arboribus et frugibus, praeter usus varios, aspectus gratia, et iucunditas odoris; nisi enim id verum esset, non recenseret Propheta inter beneficia Dei, quod vinum laetificat cor hominis, quod oleum splendidam eius faciem reddit [Psal. 104. b. 15]. Non commemorarent passim Scripturae, ad commendandam eius benignitatem, ipsum eiusmodi omnia dedisse hominibus. Et ipsae naturales rerum dotes satis demonstrant quorsum et quatenus frui liceat. An vero tantam floribus pulchritudinem indiderit Dominus, quae ultro in oculos incurreret: tantam odoris suavitatem, quae in olfactum influeret: et nefas erit vel illos pulchritudine, vel hunc odoris gratia affici? Quid? annon colores sic distinxit ut alios aliis faceret gratiores? Quid? annon auro et argento, ebori ac marmori gratiam attribuit, qua prae aliis aut metallis aut lapidibus pretiosa redderentur? Denique annon res multas, citra necessarium usum, commendabiles nobis reddidit?

2. Pour le premier cil nous faut tenir cela, que l’usage des dons de Dieu n’est point desreiglé, quand il est reduit à la fin à laquelle Dieu nous les a creez et destinez: veu qu’il les a creez pour nostre bien, et non pas pour nostre dommage. Parquoy nul ne tiendra plus droite voye, que celuy qui regardera diligemment ceste fin. Or si nous reputons à quelle fin Dieu a creé les viandes, nous trouverons qu’il n’a pas seulement voulu pourvoir à nostre necessité, mais aussi à nostre plaisir et recreation. Ainsi aux vestemens, outre la necessité, il a regardé ce qui estoit honneste et decent. Aux herbes, arbres et fruits, outre les diverses utilitez qu’il nous en donne, il a voulu resjouir la veue par leur beauté, et nous donner encore un autre plaisir en leur odeur. Car si cela n’estoit vray, le Prophete ne raconterait point entre les benefices de Dieu, que le vin resjouist le cœur de l’homme, et l’huyle fait reluyre sa lace (Ps. 104:15). L’Escriture ne feroit point mention çà et là, pour recommander la benignité de Dieu, qu’il a fait tous ces biens à l’homme. Et mesme les bonnes qualitez de toutes choses de nature, nous monstrent comment nous en devons jouir, et à quelle fin, et jusques a quel poinct. Pensons nous que nostre Seigneur eust donné une telle beauté aux fleurs, laquelle se representast à l’œil, qu’il ne fust licite d’estre touché de quelque plaisir en la voyant? Pensons nous qu’il leur eust donné si bonne odeur, qu’il ne vousist bien que l’homme se delectast à flairer? Davantage, n’a-il pas tellement distingué les couleurs, que les unes ont plus de grace que les autres? N’a-il pas donné quelque grace à l’or, à l’argent, à l’yvoirre et au marbre, pour les rendre plus pretieux et nobles que les autres metaux et pierres? Finalement, ne nous a-il pas donné beaucoup de choses, lesquelles nous devons avoir en estime sans ce qu’elles nous soyent necessaires?

2. It must be laid down as a principle, that the use of the gifts of God is not erroneous, when it is directed to the same end for which the Creator himself has created and appointed them for us; since he has created them for our benefit, not for our injury. Wherefore, no one will observe a more proper rule, than he who shall diligently regard this end. Now, if we consider for what end he has created the various kinds of aliment, we shall find that he intended to provide not only for our necessity, but likewise for our pleasure and delight. So in clothing, he has had in view not mere necessity, but propriety and decency. In herbs, trees, and fruits, beside their various uses, his design has been to gratify us by graceful forms and pleasant odours. For if this were not true, the Psalmist would not recount among the Divine blessings, “wine that maketh glad the heart of man, and oil to make his face to shine;”¹⁸⁷⁸ nor would the Scriptures universally declare, in commendation of his goodness, that he has given all these things to men. And 647 even the natural properties of things sufficiently indicate for what end, and to what extent, it is lawful to use them. But shall the Lord have endued flowers with such beauty, to present itself to our eyes, with such sweetness of smell, to impress our sense of smelling; and shall it be unlawful for our eyes to be affected with the beautiful sight, or our olfactory nerves with the agreeable odour? What! has he not made such a distinction of colours as to render some more agreeable than others? Has he not given to gold and silver, to ivory and marble, a beauty which makes them more precious than other metals or stones? In a word, has he not made many things worthy of our estimation, independently of any necessary use?

2. God, by creating so many mercies, consulted not only for our necessities, but also for our comfort and delight. Confirmation from a passage in the Psalms, and from experience.

Let this be our principle, that we err not in the use of the gifts of Providence when we refer them to the end for which their author made and destined them, since he created them for our good, and not for our destruction. No man will keep the true path better than he who shall have this end carefully in view. Now then, if we consider for what end he created food, we shall find that he consulted not only for our necessity, but also for our enjoyment and delight.Thus, in clothing, the end was, in addition to necessity, comeliness and honour; and in herbs, fruits, and trees, besides their various uses, gracefulness of appearance and sweetness of smell. Were it not so, the Prophet would not enumerate among the mercies of God “wine that maketh glad the heart of man, and oil to make his face to shine,” (Ps. 104:15). The Scriptures would not everywhere mention, in commendation of his benignity, that he had given such things to men. The natural qualities of things themselves demonstrate to what end, and how far, they may be lawfully enjoyed. Has the Lord adorned flowers with all the beauty which spontaneously presents itself to the eye, and the sweet odour which delights the sense of smell, and shall it be unlawful for us to enjoy that beauty and this odour? What? Has he not so distinguished colours as to make some more agreeable than others? Has he not given qualities to gold and silver, ivory and marble, thereby rendering them precious above other metals or stones? In short, has he not given many things a value without having any necessary use?

2. Dit zij het beginsel, dat het gebruik van Gods gaven niet van de rechte weg afdoolt, wanneer het gericht wordt tot dat doel, waarvoor de Gever zelf die gaven voor ons geschapen en bestemd heeft; immers Hij heeft ze geschapen tot ons welzijn, niet tot ons verderf. Daarom zal niemand beter het juiste spoor houden dan wie naarstig dit doel in het oog houdt. Indien wij dan nagaan tot welk doel Hij het voedsel geschapen heeft, dan zullen wij bevinden, dat Hij niet alleen voor de nooddruft, maar ook voor genieting en blijdschap heeft willen zorgen. Zo was in de klederen, behalve de noodzaak, ook de sierlijkheid en de eerbaarheid zijn bedoeling. In de gewassen, bomen en veldvruchten, behalve menigerlei nuttig gebruik, ook aangenaamheid van aanblik en liefelijkheid van geur. Want indien dit niet juist was, zou de profeet onder de weldaden Gods niet vermelden, dat de wijn het hart des mensen verheugt, en dat de olie zijn gelaat blinkende maakt (Ps. 104:15) De Schrift zou niet op vele plaatsen vermelden, tot prijs van Gods milddadigheid, dat Hij al dergelijke dingen de mensen gegeven heeft. En de natuurlijke gaven der dingen zelf tonen genoegzaam aan, waartoe en in hoeverre men ze mag gebruiken. Of zou de Here de bloemen een zo grote schoonheid geschonken hebben, die zich vanzelf aan onze ogen voordoet, een zo grote liefelijkheid van geur, die in onze reukorganen komt, en zou het dan niet geoorloofd zijn, dat de ogen getroffen worden door die schoonheid, of de neus door die heerlijke geur ? Wat ? Heeft Hij de kleuren niet zo onderscheiden, dat Hij de ene aangenamer maakte dan de andere? Wat? Heeft Hij niet aan goud en zilver, aan ivoor en marmer een schoonheid toegekend, die hen kostbaar maken boven andere metalen of gesteenten? Kortom heeft Hij niet vele zaken, boven het noodzakelijk gebruik, prijzenswaard voor ons gemaakt?

2. Der Hauptgrundsatz

Der Hauptgrundsatz soll dabei folgender sein: der Gebrauch der Gaben Gottes geht nicht vom rechten Wege ab, wenn er sich auf den Zweck ausrichtet, zu dem uns der Geber selbst diese Gaben erschaffen und bestimmt hat. Er hat sie nämlich zu unserem Besten erschaffen und nicht zu unserem Verderben. Deshalb wird keiner den rechten Weg besser innehalten als der, welcher diesen Zweck fleißig im Auge behält. Wenn wir nun also bedenken, zu welchem Zweck er die Nahrungsmittel geschaffen hat, so werden wir finden, daß er damit nicht bloß für unsere Notdurft sorgen wollte, sondern auch für unser Ergötzen und unsere Freude! So hatte er bei unseren Kleidern außer der Notdurft auch anmutiges Aussehen und Anständigkeit 468 als Zweck im Auge. Kräuter, Bäume und Früchte sollen uns nicht nur mancherlei Nutzen bringen, sondern sie sollen auch freundlich anzusehen sein und seinen Wohlgeruch haben. Wäre das nicht wahr, so könnte es der Prophet nicht zu den Wohltaten Gottes rechnen, daß „der Wein des Menschen Herz erfreut“ und daß „seine Gestalt schön werde vom Öl“ (Ps. 104,15). Dann könnte uns die Schrift auch nicht immer wieder zum Lobpreis seiner Güte daran erinnern, daß er selbst solches alles den Menschen gegeben hat! Auch die natürlichen Gaben der Dinge selbst zeigen uns ausreichend, wozu und wieweit man sie genießen darf. Hat doch der Herr die Blumen mit solcher Lieblichkeit geziert, daß sie sich unseren Augen ganz von selber aufdrängt, hat er ihnen doch so süßen Duft verliehen, daß unser Geruchssinn davon erfaßt wird - wie sollte es dann ein Verbrechen sein, wenn solche Schönheit unser Auge, solcher liebliche Duft unsere Nase berührte? Wie, hat er denn nicht die Farben so unterschieden, daß die eine anmutiger ist als die andere? Wie, hat er nicht Gold und Silber, Elfenbein und Marmorstein solche Schönheit geschenkt, daß sie dadurch vor anderen Metallen und Steinen kostbar werden? Hat er nicht überhaupt viele Dinge über den notwendigen Gebrauch hinaus kostbar für uns gemacht?

2. ’n Algemene beginsel vir die gebruik van ’n mens se aardse goed

Die volgende beginsel moet dus geld: dat ons nie van die regmatige gebruik van God se gawes afwyk as ons dit op die doel rig waarvoor die Skepper self dit vir ons geskep en bestem het nie, want Hy het dit tot ons voordeel en nie tot ons verderf geskep nie. Daarom sal niemand reguiter koers hou as hy wat noukeurig sy oë op hierdie doel rig nie. As ons dan nadink oor wat sy doel was toe Hy voedsel geskep het, sal ons vind dat Hy nie alleen ons behoefte nie, maar ook ons genot en vrolikheid in ag geneem het. So was sy doel in die geval van ons klere benewens noodsaaklikheid ook versiering en eerbaarheid. In die geval van plante, bome en vrugte was sy doel benewens die uiteenlopende gebruik daarvan ook die aangenaamheid daarvan om dit te sien en te ruik.⁶ As dit trouens nie waar is nie, sou die profeet dit nie onder die weldade van God getel het dat wyn die mens se hart verbly en dat olie sy gesig laat blink nie.⁷ Die Skrifte sou nie oral tot lof van God se goedertierenheid vermeld het dat Hy al sulke dinge aan die mens gegee het nie. Die natuurlike eienskappe van dinge toon self ook voldoende aan met watter doel en in hoeverre dit geniet mag word. Of sou die Here werklik 922 so ’n skoonheid aan blomme gegee het as wat spontaan voor ons oë kom, sou Hy so ’n aangename welriekende geur daaraan gegee het, en sal dit ons dan nie geoorloof wees om òf deur hulle skoonheid òf deur hulle geur aangenaam verras te word nie? Waarom dan? Het Hy dan nie hulle kleure so onderskei dat die een aangenamer as ’n ander een is nie? Wat daarvan dat Hy aan goud en silwer, aan ivoor en marmer ’n kosbaarheid verleen waardeur hulle kosbaarder as ander metale of gesteentes gemaak word? Kortom: het Hy nie baie dinge benewens die noodsaaklike gebruik daarvan vir ons aantreklik gemaak nie?⁸

Die gebruik van aardse goed moet bydra tot Christelike roepingsvervulling (Afdeling 3 - 6)

2. Прежде всего нам следует помнить, что пользование Божьими дарами упорядочено в том смысле, чтобы вести к цели, для которой нас создал и предназначил Бог. Ибо Он вручил нам эти дары для нашего блага, а не во вред нам. Поэтому только тот будет идти верным путём, кто будет иметь в виду именно эту цель. Если мы задумаемся, для какой цели Бог создал пищу, то обнаружим, что Он не только хотел удовлетворить нашу нужду, но и дать нам удовольствие и развлечение. Также и в отношении одежды Он, помимо необходимости, принял во внимание достоинство и приличие. Что касается трав, деревьев и плодов, то кроме пользы, которую они нам приносят, Господь пожелал порадовать наш взор их красотой и доставить удовольствие их ароматом. Если бы это было не так, то пророк, говоря о Божьих благодеяниях, не сказал бы, что вино веселит сердце человека, а от елея блистает лицо его (Пс 103/104:15); и в Писании не говорилось бы то тут то там о щедрости Бога, подарившего все эти блага людям.

В то же время полезные качества всех природных вещей показывают нам, как, для чего и в какой степени мы должны ими пользоваться. Задумаемся, дал бы наш Господь такую красоту цветам, которая предстаёт нашему взору, если бы не было позволено испытывать удовольствие, разглядывая их? Дал бы Он им столь приятный аромат, если бы не желал, чтобы человек вдыхал его? Расцветил бы Он их такими красками, из которых одна милее другой? Дал бы Он такую красоту золоту, серебру, слоновой кости или мрамору, чтобы представить их более ценными и благородными, чем другие металлы и камни? Наконец, предоставил бы нам Господь множество вещей, которые мы весьма ценим, хотя они для нас бесполезны?

3. Facessat ergo inhumana illa philosophia, quae dum nullum nisi necessarium usum concedit ex creaturis, non tantum maligne nos privat licito beneficentiae divinae fructu: sed obtinere non potest, nisi hominem cunctis sensibus spoliatum in stipitem redegerit. Sed non minus diligenter altera ex parte occurrendum est carnis libidini: quae nisi in ordinem cogitur, 179 sine modo exundat: et habet (ut dixi) suos suffragatores, qui sub praetextu concessae libertatis, nihil non illi permittunt. Primo fraenum illi unum iniicitur, si statuatur, ideo condita nobis esse omnia ut cognoscamus^a authorem, ac eius indulgentiam erga nos gratiarum actione prosequamur. Ubi gratiarum actio, si te epulis aut vino ita ingurgites ut vel obstupescas, vel inutilis reddaris ad pietatis tuaeque vocationis officia? Ubi Dei recognitio, si caro ex nimia abundantia in foedam libidinem ebulliens, mentem impuritate sua inficit, nequid recti aut honesti cernas? Ubi in vestibus gratitudo erga Deum, si sumptuoso earum ornatu et nos admiremur, et alios fastidiamus? si elegantia et nitore ad impudicitiam nos comparemus^b? Ubi recognitio Dei, si in earum splendorem defixae sint^c mentes? || nam totos suos sensus multi sic deliciis addicunt, ut mens obruta iaceat: multi marmore, auro, picturis ita delectantur ut marmorei fiant, vertantur quasi in metalla, similes sint pictis figuris. Nidor culinae vel odorum suavitas alios obstupefacit, ne quid spirituale olfaciant. || Id quoque ipsum in reliquis videre est. Quamobrem constat hic iam abutendi licentiam aliquantum cohiberi, || et confirmari illam Pauli regulam, ne carnis curam agamus ad eius concupiscentias [Rom. 13. d. 14], quibus si nimium conceditur, sine modo vel temperie ebulliunt.

3. Laissons là donc ceste Philosophie inhumaine, laquelle ne concedant à l’homme nul usage des creatures de Dieu, sinon pour sa necessité, non seulement nous prive sans raison du fruict licite de la beneficence divine: mais aussi ne peut avoir lieu, sinon qu’ayant despouillé l’homme de tout sentiment, elle le rende semblable à un tronc de bois. Mais aussi de l’autre costé, il ne faut pas moins diligemment aller au devant de la concupiscence de nostre chair, laquelle se desborde sans mesure, si elle n’est tenue sous bride. Davantage, il y en a d’aucuns (comme j’ay dit) qui sous couverture de liberté luy concedent toutes choses. Il la fuant donc brider premierement de ceste reigle: c’est que tous les biens que nous avons, nous ont esté creez afin que nous en recognoissions l’autheur et magnifions sa benignité par action de graces. Or où sera l’action de graces, si par gourmandise tu te charges tellement de vin et de viandes, que tu en deviennes stupide, et sois rendu inutile à servir Dieu, et faire ce qui est de la vocation? Où est la recognoissance de Dieu, si la chair estant incitée par trop grande abondance à vilaines concupiscences, infecte l’entendement de son ordure, jusqu’à l’aveugler, et luy oster la discretion du bien et du mal? Comment remercions-nous Dieu de ce qu’il nous donne les habillemens que nous portons, s’il y a une somptuosité laquelle nous face enorgueillir et mespriser les autres? s’il y a une braveté laquelle nous soit instrument pour nous servir à paillardise? comment, dy-je, recognoistrons-nous nostre Dieu, si nous avons les yeux fichez à contempler la magnificence de nos habits? Car plusieurs assujettissent tous leurs sens à delices, en telle sorte que leur esprit y est ensevely. Plusieurs se delectent tellement en or, marbre et peinctures, qu’ils en deviennent comme pierres, qu’ils sont comme transfigurez en metaux, et semblables à des idoles. Le flair de la cuisine en ravit tellement d’aucuns, qu’ils en sont hebetez pour ne rien apprehender de spirituel. Autant en peut-on dire de toutes autres especes. Il appert donc que par ceste consideration, la licence d’abuser des dons de Dieu est desja aucunement restreinte, et que ceste reigle de sainct Paul est confermée, de ne point avoir soin de nostre chair pour complaire à ses cupiditez (Rom. 13:14): ausquelles si on pardonne trop, elles jettent de terribles bouillons sans mesure.

3. Let us discard, therefore, that inhuman philosophy which, allowing no use of the creatures but what is absolutely necessary, not only malignantly deprives us of the lawful enjoyment of the Divine beneficence, but which cannot be embraced till it has despoiled man of all his senses, and reduced him to a senseless block. But, on the other hand, we must, with equal diligence, oppose the licentiousness of the flesh; which, unless it be rigidly restrained, transgresses every bound. And, as I have observed, it has its advocates, who, under the pretext of liberty, allow it every thing. In the first place, it will be one check to it, if it be concluded, that all things are made for us, in order that we may know and acknowledge their Author, and celebrate his goodness towards us by giving him thanks. What will become of thanksgiving, if you overcharge yourself with dainties or wine, so as to be stupefied or rendered unfit for the duties of piety and the business of your station? Where is any acknowledgment of God, if your body, in consequence of excessive abundance, being inflamed with the vilest passions, infects the mind with its impurity, so that you cannot discern what is right or virtuous? Where is gratitude towards God for clothing, if, on account of our sumptuous apparel, we admire ourselves and despise others? if with the elegance and beauty of it, we prepare ourselves for unchastity? Where is our acknowledgment of God, if our minds be fixed on the splendour of our garments? For many so entirely devote all their senses to the pursuit of pleasure, that the mind is, as it were, buried in it; many are so delighted with marble, gold, and pictures, that they become like statues, are, as it were, metamorphosed into metal, and resemble painted images. The flavour of meats, or the sweetness of odours, so stupefies some, that they have no relish for any thing spiritual. The same may be observed in other cases. Wherefore it is evident, that this principle lays some restraint on the license of abusing the Divine bounties, and confirms the rule given us by Paul, that we “make not provision for the flesh, to fulfil the lusts 648 thereof;”¹⁸⁷⁹ which, if they are allowed too much latitude, will transgress all the bounds of temperance and moderation.

3. Excessive austerity, therefore, to be avoided. So also must the wantonness of the flesh. 1. The creatures invite us to know, love, and honour the Creator. 2. This not done by the wicked, who only abuse these temporal mercies.

Have done, then, with that inhuman philosophy which, in allowing no use of the creatures but for necessity, not only maliciously deprives us of the lawful fruit of the divine beneficence, but cannot be realised without depriving man of all his senses, and reducing him33to a block. But, on the other hand, let us with no less care guard against the lusts of the flesh, which, if not kept in order, break through all bounds, and are, as I have said, advocated by those who, under pretence of liberty, allow themselves every sort of license. First one restraint is imposed when we hold that the object of creating all things was to teach us to know their author, and feel grateful for his indulgence. Where is the gratitude if you so gorge or stupify yourself with feasting and wine as to be unfit for offices of piety, or the duties of your calling? Where the recognition of God, if the flesh, boiling forth in lust through excessive indulgences infects the mind with its impurity, so as to lose the discernment of honour and rectitude? Where thankfulness to God for clothing, if on account of sumptuous raiment we both admire ourselves and disdain others? if, from a love of show and splendour, we pave the way for immodesty? Where our recognition of God, if the glare of these things captivates our minds? For many are so devoted to luxury in all their senses that their mind lies buried: many are so delighted with marble, gold, and pictures, that they become marble-hearted—are changed as it were into metal, and made like painted figures. The kitchen, with its savoury smells, so engrosses them that they have no spiritual savour. The same thing may be seen in other matters. Wherefore, it is plain that there is here great necessity for curbing licentious abuse, and conforming to the rule of Paul, “make not provision for the flesh to fulfil the lusts thereof,” (Rom. 13:14). Where too much liberty is given to them, they break forth without measure or restraint.

3. Weg dus met die onmenselijke filosofie, die, doordat ze slechts het noodzakelijk gebruik van het geschapene toestaat, ons niet alleen boosaardig berooft van het geoorloofde gebruik der Goddelijke weldadigheid, maar ook niet zich kan handhaven zonder de mens van al zijn zintuigen te beroven en tot een blok hout te maken. Maar niet minder naarstig moet men aan de andere kant de lust des vleses tegengaan, want wanneer die niet binnen de perken gehouden wordt, treedt hij zonder maat buiten de oevers, en heeft, zoals ik zeide, zijn aanhangers, die onder het voorwendsel van geoorloofde vrijheid, hem alles toestaan. In de eerste plaats wordt hem een breidel aangelegd wanneer vastgesteld wordt, dat alle dingen daarom voor ons geschapen zijn, opdat wij de Gever leren kennen en zijn goedertierenheid jegens ons met dankzegging erkennen. Maar waar is de dankzegging, wanneer gij in spijs of wijn zo zwelgt, dat gij of afstompt, of onbekwaam wordt tot de plichten der vroomheid en van uw roeping ? Waar is de erkentenis Gods, indien het vlees ten gevolge van al te grote overvloed uitspat tot schandelijke lust en de geest door zijn onreinheid zo aantast, dat gij niet meer kunt zien wat goed of eerbaar is? Waar is in de klederen de dankbaarheid tot God, wanneer we door hun kostbare versiering onszelf bewonderen en anderen versmaden ? Wanneer we door sier en schittering ons toebereiden tot onkuisheid? Waar is de erkentenis Gods, indien onze harten hangen aan hun luister ? Want velen onderwerpen al hun zinnen zo aan genietingen, dat hun geest bedolven terneerligt; velen scheppen in marmer, goud en schilderingen zulk een vermaak, dat ze als het ware marmer worden, in metaal veranderen en gelijk zijn aan de geschilderde figuren. De geur van de keuken of de liefelijkheid der reukwerken stompt anderen zo af, dat ze niets geestelijks meer kunnen ruiken. En ditzelfde kan men ook in de andere dingen zien. Daarom blijkt, dat hier de ongebondenheid van het misbruik reeds enigszins bedwongen wordt, en dat bevestigd wordt de regel van Paulus (Rom. 13:14) dat we het vlees niet moeten verzorgen tot begeerlijkheden, want indien wij al te veel daaraan toegeven, spatten zij zonder maat en beheersing uit.

3. Der Blick auf den Geber der Gaben verhindert Engherzigkeit und Maßlosigkeit

Deshalb fort mit jener unmenschlichen Philosophie, die uns die Kreaturen nur zur Notdurft will brauchen lassen und uns damit einer erlaubten Frucht der göttlichen Wohltätigkeit beraubt, auch nur da zur Geltung kommen kann, wo sie einem Menschen alle Sinne weggenommen und ihn zum Klotz gemacht hat!

Aber nicht weniger fleißig müssen wir auf der anderen Seite der Begierde des Fleisches begegnen; wenn man die nicht in die Ordnung zwingt, dann geht sie ohne Maß über die Ufer, und sie hat, wie gesagt, ihre Fürsprecher, die ihr unter dem Vorwande der uns zugestandenen Freiheit alles und jedes erlauben. Ihr legt man nun zunächst dadurch einen Zügel an, daß man festhält: es ist alles dazu für uns erschaffen, daß wir den Geber erkennen und ihm für seine Güte gegen uns Dank sagen. Wo bleibt aber solche Danksagung, wenn man sich an Speisen und Wein derart maßlos übernimmt, daß man stumpf oder zur Erfüllung der Pflichten der Frömmigkeit oder seines Berufs untüchtig wird? Wo bleibt die Erkenntnis Gottes, wenn das Fleisch vor lauter Überfluß zu schändlicher Gier ausschweift, wenn es mit seiner Unreinigkeit das Herz ansteckt, so daß man nicht mehr sehen kann, was gut und ehrbar ist? Was die Kleider angeht - wo bleibt da die Dankbarkeit gegen Gott, wenn wir sie überreich zieren und uns dann selbst in ihnen bewundern und andere geringschätzen, oder wenn wir uns durch ihren Glanz, ihre Pracht zur Unkeuschheit verleiten lassen? Wo bleibt die Erkenntnis Gottes, wenn unser Herz an die Großartigkeit unserer Kleider gefesselt ist? Viele Leute geben ja alle ihre Sinne dem Genuß dermaßen hin, daß ihr Herz davon erdrückt zu Boden liegt. Viele haben an Marmor oder Gold oder Gemälden solches Vergnügen, daß sie gleichsam selber zu Marmor werden, sich gewissermaßen in Metall verwandeln oder den gemalten Bildern ähnlich werden! Andere werden vom Duft der Küche und von der Süße der Wohlgerüche dermaßen abgestumpft, daß sie nichts Geistliches mehr zu riechen vermögen! Das Gleiche kann man auch in bezug auf andere irdische Güter beobachten. Deshalb wird offenbar schon durch die hier gegebene Erwägung die Freiheit, Gottes Gaben zu mißbrauchen, einigermaßen im Zaum gehalten, und es bestätigt sich hier die Regel des Paulus, wir sollten für unser Fleisch nicht etwa so sorgen, daß es dabei seinen Lüsten leben könnte (Röm. 13,14); denn wenn man den Lüsten zuviel nachgibt, dann treiben sie ihre Ausschweifung ohne Maß und Beherrschung!

3. Die gebruik van aardse goed moet ten eerste lei tot kennis, liefde en eerbied vir die Skepper daarvan

Weg dus met so ’n onmenslike filosofie. Terwyl dit ons slegs die noodsaaklike gebruik van dit wat geskep is gun, beroof dit ons nie slegs kwaadwillig van die geoorloofde vrug van God se milddadigheid nie, maar dit kan dit ook nie bereik nie, tensy dit die mens van al sy sinne beroof en hom in ’n stomp verander! Aan die ander kant moet ons nie minder noukeurig die begeerte van ons vlees teengaan nie. Tensy dit in bedwang gehou word, stroom dit mateloos oor sy walle. Soos ek gesê het,⁹ het dit ook sy eie ondersteuners wat onder dekmantel van die vryheid wat hulle toegestaan is, alles toelaat.

Ten eerste word begeerte in toom gehou as bepaal word dat alles vir ons geskep is met die doel dat ons die Skepper daarvan kan leer ken en vir sy goedertierenheid jeens ons dank kan betoon.¹⁰ Waar is die dankbetoon dan as jy jou so aan kos of wyn vergryp dat jou sinne afgestomp raak of dat jy nutteloos word om die verpligtinge van godsvrug en van jou roeping 923 te vervul? Waar is jou erkenning aan God as jou vlees as gevolg van oordadige oorvloed in ’n afstootlike wellustigheid uitborrel¹¹ en jou verstand met sy onreinheid besmet sodat jy niks wat reg of eerbaar is, kan raaksien nie? Waar is ons dankbaarheid teenoor God in die geval van ons klere as ons ons vanweë die uitspattige versiering daarvan bewonder en ’n afkeer in ander mense ontwikkel? Waar is dit as ons ons met prag en praal vir onkuisheid voorberei? Waar is die erkenning aan God as ons verstand op die glans daarvan vasgenael is? Want baie mense lewer al hulle sintuie so aan genietinge uit dat hulle verstand oorstelp gaan lê. Baie mense skep so ’n behae in marmer, goud en skilderye dat hulle self marmerstene word of in metaal verander of soos geskilderde beelde lyk. ’n Kombuiswalm of aangename geure stomp party mense so af dat hulle niks geesteliks kan ruik nie. Dit is ook in die geval van ander goed te sien. Daarom is dit duidelik dat die losbandige misbruik hiervan alreeds hier effens aan bande gelê word en dat Paulus se reël hier bevestig word, naamlik dat ons geen voorsorg vir die vlees moet maak om sy begeertes te bevredig nie.¹² As te veel daaraan toegegee word, borrel dit sonder maat of beheer uit.

3. Так что оставим эту бесчеловечную «философию», которая, дозволяя человеку пользоваться Божьими творениями лишь по необходимости, не только без всяких оснований отбирает у нас законные плоды Божьих благодеяний, но и сама по себе возможна лишь при условии, что, полностью отняв у нас человеческие чувства, уподобит человека деревяшке. Однако при этом не следует идти навстречу похотям нашей плоти, которые не знают меры, если не удерживать их в узде. К тому же (как я уже говорил) находятся люди, которые, прикрываясь свободой, уступают им во всём. Плоть следует смирять, руководствуясь прежде всего следующим правилом: все блага, которыми мы обладаем, были сотворены, дабы мы испытывали признательность к их Создателю и прославляли в молитвах его щедрость. Но откуда возьмётся молитва, если ты, удовлетворяя своё чревоугодие, так нагружаешься вином и яствами, что становишься безумен и уже не способен служить Богу и делать то, к чему призван? Откуда появится признательность Богу, если плоть из-за чрезмерного изобилия полна сладострастных желаний, разум загрязнён её похотями вплоть до полного ослепления, до потери способности различать добро и зло? Как сможем мы возблагодарить Бога за одежды, которые носим, если у нас появилось тщеславие, побуждающее гордиться и презирать других? Или если это щегольство, служащее орудием разврата? Каким образом, спрашиваю я вас, возблагодарим мы Бога, если наш взор прикован к великолепию наших нарядов?

Некоторые люди до такой степени подчинили свои чувства наслаждениям, что похоронили в них разум. Иные настолько услаждают себя золотом, мрамором и картинами, что стали словно камни, превратились в металл и уподобились идолам. Аромат кухни настолько завораживает иных людей, что они становятся совершенно нечувствительны к духовному. То же самое можно сказать о пристрастиях любого иного рода. Отсюда следует, что злоупотребление Божьими дарами определённым образом ограничено и подтверждается правило св. Павла, что попечение о плоти нельзя превращать в похоти (Рим 13:14), каковые, если им потворствовать, изливаются неудержимым потоком.

4. | Sed nulla certior aut expeditior via est quam quae nobis fit a praesentis vitae contemptu et caelestis immortalitatis meditatione. Inde enim consequuntur duae regulae, ut qui utuntur hoc mundo, perinde affecti sint, acsi non uterentur: qui uxores ducunt, acsi non ducerent: qui emunt, acsi non emerent, quemadmodum Paulus praecipit [1. Cor. 7. d. 31]¹. Deinde ut non minus placide ac patienter penuriam, quam moderate abundantiam ferre noverint. Qui praescribit utendum hoc mundo tanquam non utaris, non modo in cibo et potu, gulae intemperiem: in mensis, aedificiis, vestibus nimiam mollitiem, ambitionem, superbiam, fastum, morositatem excindit: sed omnem curam atque affectionem, quae te vel abducat^d, vel impediat a caelestis vitae cogitatione et excolendae animae studio. Atqui vere illud olim a Catone dictum est, Cultus magnam curam, magnam virtutis esse incuriam²: et veteri proverbio usurpatum, Eos qui multum in corporis cura occupantur, fere animae esse negligentes. Ergo ut ad certam formulam non exigenda sit fidelium 180 in rebus externis libertas, huic tamen certe legi subiecta est ut quam minimum sibi indulgeant: contra, perpetua animi intentione sibi instent ad rescindendum omnem supervacuae copiae apparatum, nedum coercendam luxuriam: ac diligenter caveant ne ex adiumentis sibi faciant impedimenta.

4. Mais il n’y a point de voye plus certaine ne plus courte, que quand l’homme est ramené à contemner la vie presente, et mediter l’immortalité celeste. Car de là s’ensuyvent deux reigles. La premiere est, que ceux qui usent de ce monde, y doyvent avoir aussi peu d’affection comme s’ils n’en usoyent point: ceux qui se marient, comme s’ils ne se marioyent point; ceux qui achetent, comme s’ils n’avoyent rien, selon le precepte de sainct Paul (1 Cor. 7:30, 31). L’antre, que nous apprenions de porter aussi patiemment et d’un cœur autant paisible, povreté, comme d’user moderément d’abondance. Celuy qui commande d’user de ce monde comme n’en usant point, non seulement retranche toute intemperance en boire et en manger, toutes delices, trop grande ambition, orgueil, mescontement importun, tant en edifices comme en vestemens et façon de vivre: mais aussi corrige toute solicitude et affection laquelle destourne ou empesche de penser à la vie celeste, et parer nostre ame de ses vrais ornemens. Or cela a esté vrayement dit anciennement de Caton, que là où il y a grand soin de braveté, il y a grande negligence de vertu: comme aussi le proverbe ancien porte, que ceux qui s’occupent beaucoup à traiter mollement et parer leurs corps, ne se soucient gueres de leur ame. Parquoy combien que la liberté des fideles és choses exterieures ne se doyve restreindre à certaines formules, toutesfois elle est sujette à ceste loy, assavoir, qu’ils ne se permettent que le moins qu’il leur sera possible. Aucontraire, qu’ils soyent vigilans à retrancher toute superfluité et vain appareil d’abondance, tant s’en faut qu’ils doyvent estre intemperans: et qu’ils se gardent diligemment de se faire des empeschemens des choses qui leur doyvent estre en aide.

4. But there is no way more certain or concise, than what we derive from a contempt of the present life, and meditation on a heavenly immortality. For thence follow two rules. The first is, “that they that have wives be as though they had none; and they that buy, as though they possessed not; and they that use this world, as not abusing it;”¹⁸⁸⁰ according to the direction of Paul: the second, that we should learn to bear penury with tranquillity and patience, as well as to enjoy abundance with moderation. He who commands us to use this world as though we used it not, prohibits not only all intemperance in eating and drinking, and excessive delicacy, ambition, pride, haughtiness, and fastidiousness in our furniture, our habitations, and our apparel, but every care and affection, which would either seduce or disturb us from thoughts of the heavenly life, and attention to the improvement of our souls. Now, it was anciently and truly observed by Cato, That there is a great concern about adorning the body, and a great carelessness about virtue; and it is an old proverb, That they who are much engaged in the care of the body, are generally negligent of the soul. Therefore, though the liberty of believers in external things cannot be reduced to certain rules, yet it is evidently subject to this law, That they should indulge themselves as little as possible; that, on the contrary, they should perpetually and resolutely exert themselves to retrench all superfluities and to restrain luxury; and that they should diligently beware lest they pervert into impediments things which were given for their assistance.

4. All earthly blessings to be despised in comparison of the heavenly life. Aspiration after this life destroyed by an excessive love of created objects. First, Intemperance.

There is no surer or quicker way of accomplishing this than by despising the present life and aspiring to celestial immortality. For hence two rules arise: First, “it remaineth, that both they that have wives be as though they had none;” “and they that use this world, as not abusing it,” (1 Cor. 7:29, 31). Secondly, we must learn to be no less placid and patient in enduring penury, than moderate in enjoying abundance. He who makes it his rule to use this world as if he used it not, not only cuts off all gluttony in regard to meat and drink, and all effeminacy, ambition, pride, excessive shows and austerity, in regard to his table, his house, and his clothes, but removes every care and affection which might withdraw or hinder him from aspiring to the heavenly life, and cultivating the interest of his soul.¹ It was well said by Cato: Luxury causes great care, and produces great carelessness as to virtue; and it is an old proverb,—Those who are much occupied with the care of the body, usually give little care to the soul. Therefore while the liberty of the Christian in external matters is not to be tied down to a strict rule, it is, however, subject to this law—he must indulge as little as possible; on the other hand,34it must be his constant aims not only to curb luxury, but to cut off all show of superfluous abundance, and carefully beware of converting a help into an hinderance.

4. Maar geen weg is zekerder of meer gebaand, dan die zich voor ons opent door de verachting van het tegenwoordige leven en de overdenking van de hemelse onsterfelijkheid. Want daaruit volgen twee regels, namelijk dat zij, die deze wereld gebruiken, zo gezind zijn, alsof ze haar niet gebruiken, die vrouwen huwden, alsof ze haar niet huwden, die kopen, alsof ze niet kochten, gelijk Paulus leert (1 Cor. 7:30 e.v.). Vervolgens dat ze het gebrek evenzeer kalm en lijdzaam als de overvloed matig weten te dragen. Wie voorschrijft, dat men deze wereld moet gebruiken alsof men ze niet gebruikte, roeit niet alleen uit onmatige gulzigheid in spijs en drank, al te grote wekelijkheid, praalvertoon, trotsheid, hoogmoed en eigenzinnigheid in maaltijden, gebouwen en klederen, maar ook elke zorg en gezindheid, die u zou afleiden of afhouden van de overdenking van het hemels leven en van de ijver in het verzorgen van uw ziel. Terecht heeft oudtijds Cato gezegd, dat grote zorg voor de uiterlijke levenswijze betekent grote zorgeloosheid aangaande de deugd; en een oud spreekwoord zegt, dat zij, die veel in beslag genomen worden door de zorg voor het lichaam, gemeenlijk hun ziel veronachtzamen. Dus, ook al moet de vrijheid der gelovigen in uiterlijke zaken niet naar een bepaalde regel afgemeten worden, zo is ze toch althans aan deze wet onderworpen, dat zij zichzelf zo min mogelijk moeten toegeven; dat zij daarentegen door een onafgebroken oplettendheid van de geest bij zichzelf erop moeten aanhouden om alle toerusting van overtollige overvloed af te snijden, om niet eens te zeggen, dat ze alle lust tot weelde moeten bedwingen, en dat ze dus naarstig er zich voor moeten hoeden om zich uit hulpmiddelen beletselen te maken.

4. Das Trachten nach dem ewigen Leben bestimmt auch die äußere Lebensführung im rechten Sinne

Den sichersten und gebahntesten Weg aber finden wir, wenn wir das gegenwärtige Leben verachten und nach der himmlischen Unsterblichkeit unser Trachten richten. Daraus ergeben sich nämlich zwei Regeln. Die erste finden wir in der Anweisung des Paulus: „Die diese Welt gebrauchen, sollen gesinnt sein, als ob sie sie nicht gebrauchten ... die da Weiber haben, als hätten sie keine, die da kaufen, als kauften sie nicht ...“ (1. Kor. 7,29-31; nicht Luthertext und nicht in der gegebenen 469 Reihenfolge). Die zweite Regel heißt: sie sollen den Mangel mit Friedsamkeit und Geduld und gleicherweise den Überfluß mit Mäßigung zu tragen wissen. Wenn Paulus uns die Weisung erteilt, diese Welt zu gebrauchen, als gebrauchten wir sie nicht, dann tilgt er damit nicht nur alle unmäßige Schlemmerei in Essen und Trinken, nicht nur alle gar zu große Weichlichkeit, alle Ehrsucht, alle Hoffart und Aufgeblasenheit und allen Eigensinn in unserer Nahrung, in Häusern und Kleidern - nein, überhaupt jede Sorge und Sucht, die uns vom Denken an das himmlische Leben und vom Eifer um die Durchbildung unserer Seele abführt oder uns darin hemmt! Es ist aber recht, was einst Cato gesagt hat: wer sich groß um seine äußere Zier mühe, der mühe sich eben sehr wenig um die Tugend. Und ein altes Sprichwort sagt ähnlich: Wer sich viel mit der Sorgfalt um seinen Leib befaßt, der kümmert sich gewöhnlich um seine Seele nicht!

So darf man also gewiß die Freiheit der Gläubigen in solchen äußerlichen Dingen nicht an bestimmte Formeln binden; aber einem Gesetz ist sie doch unterworfen, und das heißt: sie sollen sich möglichst wenig selber zugeben, dagegen in beständiger Anspannung ihres Herzens darauf bedacht sein, allen Aufwand an überflüssigem Reichtum zu meiden und vollends die Ausschweifung zu dämpfen. Sie sollen sich fleißig hüten, sich nicht aus Hilfen Hemmnisse zu bereiten!

4. Ten tweede: die oordenking van hemelse onsterflikheid moet by gelowiges na aanleiding van twee reëls voorrang geniet

Daar is egter geen pad wat sekerder of meer sonder hindernisse is as die een wat deur veragting vir die huidige lewe en die oordenking van die hemelse onsterflikheid vir ons gebaan word nie. Daaruit volg trouens twee reëls: ten eerste dat mense wat hierdie wêreld gebruik, die gesindheid moet hê asof hulle dit nie gebruik het nie; en die wat in die huwelik tree, asof hulle nie in die huwelik getree het nie; die wat koop, asof hulle nie gekoop het nie, soos Paulus ons beveel;¹³ ten tweede dat hulle moet weet om gebrek ewe kalm en geduldig te verdra as wat hulle weet om oorvloed met matigheid te verdra.

Hy wat aan jou voorskryf dat jy hierdie wêreld moet gebruik asof jy dit nie gebruik nie, vernietig jou gulsigheid en gebrek aan selfbeheersing in kos en drank; Hy vernietig nie alleen jou uitspattige toeskietlikheid, jou ambisie, hoogmoed, hooghartigheid en jou eiesinnigheid in jou etes, jou geboue en jou klere nie maar ook alle bekommernis en geneigdheid wat jou aandag aftrek of jou verhinder om oor die hemelse lewe na te dink en om jou te beywer om jou siel te ontwikkel. En tog het Cato lank gelede ’n waar woord gesê toe hy verklaar het dat groot 924 bekommernis oor klere groot onverskilligheid oor deug beteken.¹⁴ Die ou spreekwoord geld ook hier, naamlik dat mense wat hulle besig hou deur baie sorg aan hulle liggame te bestee, oor die algemeen hulle siele verwaarloos.

Hoewel gelowiges se vryheid dus nie in uitwendige sake aan die hand van ’n bepaalde formule afgeweeg moet word nie, is hulle vryheid in die uiterlike dinge tog sekerlik aan hierdie wet onderworpe, naamlik dat hulle so min moontlik aan hulleself vrye teuels moet gee. Hulle moet daarenteen met volgehoue inspanning van hulle gemoed by hulleself daarop aandring om alle voorbereiding van oorbodige oorvloed te beëindig en uitspattigheid aan bande te lê en noulettend te waak dat hulle nie van hulpmiddels vir hulle hindernisse maak nie.

4. К этой цели нет более надёжного и короткого пути, чем тот, когда человек приходит к презрению нынешней жизни и к размышлению о небесном бессмертии. Здесь существуют два правила. Первое, согласно св. Павлу, состоит в том, чтобы пользующиеся этим миром были как не пользующиеся, женатые - как не женатые, покупающие - как ничего не имеющие (1 Кор 7:29-31). Второе правило предполагает необходимость научиться с терпением и спокойным сердцем переносить бедность и умеренно пользоваться изобилием. Тот, кто велит пользоваться этим миром, словно не пользуясь, не только противодействует излишествам в еде и питье и во всяческих удовольствиях, чрезмерному честолюбию, гордости, навязчивому недовольству жилищем, одеждой или образом жизни, но также исправляет привязанность и озабоченность, отвращающую от мыслей о небесной жизни или мешающую им, лишающую нашу душу истинных украшений.

В древности Катон очень верно заметил: когда чересчур заботятся о внешнем впечатлении, весьма пренебрегают добродетелью. А старая поговорка гласит, что люди, много заботящиеся об услаждении и украшении своего тела, почти не заботятся о душе. Поэтому, хотя свобода верующих во внешних проявлениях не должна ограничиваться формальными предписаниями, она подчинена сформулированному выше закону: им дозволяется только то, без чего нельзя обойтись. Пусть же верующие остерегаются предаваться излишествам и выставлять напоказ своё изобилие, не говоря уже о том, что они должны соблюдать умеренность. И пусть они тщательно следят за тем, чтобы вещи, предназначенные подавать им помощь, не превращались в помеху.

5. Altera regula erit, ut quibus res angustae sunt ac tenues, patienter carere noverint, ne immodica earum cupiditate sollicitentur, quam qui tenent, non mediocriter in schola Domini profecerunt. Quemadmodum vix habere potest quo se discipulum Christi esse probet qui non hac in parte aliquatenus saltem profecerit. Nam praeterquam quod rerum terrenarum appetentiam comitantur pleraque alia vitia: qui impatienter fert penuriam, contrarium etiam in abundantia morbum ut plurimum prodit. Hoc intelligo, quod qui sordida veste erubescet, pretiosa gloriabitur: qui tenui coenula non contentus, lautioris desiderio inquietabitur, intemperanter quoque lautitiis illis abutetur, si contingant: qui privatam humilemque conditionem difficulter feret ac inquieto animo, si ad honores conscendat, a fastu haudquaquam abstinebit. Huc ergo contendant omnes quibus non fictum pietatis studium est, ut discant, Apostoli exemplo, satiari et esurire: abundare, et penuriam pati [Philip. 4. c. 12]. Habet praeterea Scriptura et tertiam regulam, qua rerum terrenarum usum modificat: de qua nonnihil dictum est quum praecepta charitatis tractaremus.¹ Statuit enim, omnes illas sic esse datas nobis Dei benignitate et in commodum nostrum destinatas, ut sint velut deposita quorum reddenda sit olim ratio. Sic ergo dispensare oportet ut assidue auribus nostris insonet vox illa, Redde rationem villicationis tuae². Simul occurrat, a quo eiusmodi ratio exigatur, nempe ab eo qui ut abstinentiam, sobrietatem, frugalitatem, modestiam tantopere commendavit: luxum, superbiam, ostentationem, vanitatem denique execratur; cui non alia bonorum dispensatio approbatur quam quae sit cum charitate coniuncta, qui delicias quaslibet, quae a castitate ac puritate hominis animum abstrahunt, vel mentem caligine hebetant, ore suo iam condemnavit.

5. L’autre reigle sera, que ceux qui sont en povreté, apprennent de se passer patiemment de ce qui leur defaut, de peur d’estre tourmentez de trop grande solicitude. Ceux qui peuvent observer ceste moderation, n’ont pas petitement profité en l’escole du Seigneur. Comme d’autrepart celuy qui n’a rien profité en cest endroit, à grand’peine pourra-il rien avoir en quoy il s’approuve disciple de Christ. Car outre ce que plusieurs autres vices suyvent la cupidité des choses terriennes, il advient quasi tousjours que celuy qui endure impatiemment povreté, monstre un vice contraire en abondance. Par cela j’enten que celuy qui aura honte d’une meschante robbe, se glorifiera en une precieuse: celuy qui n’estant point content d’un maigre repas, se tormentera du desir d’un meilleur, ne se pourra point contenir en sobrieté, quand il se trouvera en bon appareil: celuy qui ne se pourra tenir en basse condition ou privée, mais en sera molesté et fasché, ne se pourra pas garder d’orgueil et arrogance s’il parvient à quelques honneurs. Parquoy tous ceux qui veulent servir à Dieu sans feintise, se doyvent estudier, à l’exemple de l’Apostre, de pouvoir porter abondance et indigence (Phil. 4:12): c’est de se tenir moderément en abondance, et avoir bonne patience en povreté. L’Escriture a encore une troisieme reigle pour moderer l’usage des choses terriennes: de laquelle nous avons brievement touché en traitant les preceptes de charité. Car elle monstre que toutes choses nous sont tellement données par la benignité de Dieu, et destinées en nostre utilité, qu’elles sont comme un depost dont il nous faudra une fois rendre conte. Pourtant il nous les faut dispenser en telle sorte, que nous ayons tousjours memoire de ceste sentence, qu’il nous faut rendre conte de tout ce que nostre Seigneur nous a baillé en charge (Luc 16:2). Davantage, nous avons à penser qui c’est qui nous appelle à conte, assavoir Dieu, lequel comme il nous a tant recommandé abstinence, sobrieté, temperance et modestie, aussi il a en execration toute intemperance, orgueil, ostentation et vanité: auquel nulle dispensation n’est approuvée, sinon celle qui est compassée à charité: lequel desja a condamné de sa bouche toutes delices, dont le cœur de l’homme est destourné de chasteté et pureté, ou son entendement rendu stupide.

5. The other rule will be, That persons whose property is small should learn to be patient under their privations, that they may not be tormented with an immoderate desire of riches. They who observe this moderation, have attained no small proficiency in the school of the Lord, as he who has made no proficiency in this point can scarcely give any proof of his being a disciple of Christ. For besides that an inordinate desire of earthly things is accompanied by most other vices, he who is impatient under penury, in abundance generally betrays the opposite passion. By this I mean, that he who is ashamed of a mean garment, will be proud of a splendid one; he who, not content with a slender meal, is disquieted with the desire of a more sumptuous one, would also intemperately abuse those dainties, should they fall to his lot; he who bears a private and mean condition with discontent and disquietude, would not abstain from pride and arrogance, should he 649 rise to eminence and honours. Let all, therefore, who are sincere in the practice of piety, earnestly endeavour to learn, after the apostolic example, “both to be full and to be hungry, both to abound and to suffer need.”¹⁸⁸¹ The Scripture has also a third rule, by which it regulates the use of earthly things; of which something was said, when we treated of the precepts of charity. For it states, that while all these things are given to us by the Divine goodness, and appointed for our benefit, they are, as it were, deposits intrusted to our care, of which we must one day give an account. We ought, therefore, to manage them in such a manner that this alarm may be incessantly sounding in our ears, “Give an account of thy stewardship.”¹⁸⁸² Let it also be remembered by whom this account is demanded; that it is by him who has so highly recommended abstinence, sobriety, frugality, and modesty; who abhors profusion, pride, ostentation, and vanity; who approves of no other management of his blessings, than such as is connected with charity; who has with his own mouth already condemned all those pleasures which seduce the heart from chastity and purity, or tend to impair the understanding.

5. Second, Impatience and immoderate desire. Remedy of these evils. The creatures assigned to our use. Man still accountable for the use he makes of them.

Another rule is, that those in narrow and slender circumstances should learn to bear their wants patiently, that they may not become immoderately desirous of things, the moderate use of which implies no small progress in the school of Christ. For in addition to the many other vices which accompany a longing for earthly good, he who is impatient under poverty almost always betrays the contrary disease in abundance. By this I mean, that he who is ashamed of a sordid garment will be vain-glorious of a splendid one; he who not contented with a slender, feels annoyed at the want of a more luxurious supper, will intemperately abuse his luxury if he obtains it; he who has a difficulty, and is dissatisfied in submitting to a private and humble condition, will be unable to refrain from pride if he attain to honour. Let it be the aim of all who have any unfeigned desire for piety to learn, after the example of the Apostle, “both to be full and to be hungry, both to abound and to suffer need,” (Phil. 4:12). Scripture, moreover, has a third rule for modifying the use of earthly blessings. We have already adverted to it when considering the offices of charity. For it declares that they have all been given us by the kindness of God, and appointed for our use under the condition of being regarded as trusts, of which we must one day give account. We must, therefore, administer them as if we constantly heard the words sounding in our ears, “Give an account of your stewardship.” At the same time, let us remember by whom the account is to be taken—viz. by him who, while he so highly commends abstinence, sobriety, frugality, and moderation, abominates luxury, pride, ostentation, and vanity; who approves of no administration but that which is combined with charity, who with his own lips has already condemned all those pleasures which withdraw the heart from chastity and purity, or darken the intellect.

5. De andere regel zal deze zijn, dat zij, die slechts weinige en povere goederen hebben, groter bezit gelaten weten te missen, opdat ze niet door een onmatige begeerte daarnaar worden gekweld. Zij, die deze regel houden, hebben geen geringe vordering gemaakt in de school des Heren. Gelijk hij, die in dit opzicht niet althans enige vordering gemaakt heeft, ternauwernood iets heeft, waardoor hij kan bewijzen, dat hij een discipel van Christus is. Want behalve dat de begeerte naar aardse goederen vergezeld wordt door verscheidene andere zonden, vertoont hij, die de armoede niet gelaten draagt, gemeenlijk in overvloed een tegenovergestelde ziekte. Ik bedoel dit, dat hij, die zich zal schamen over een schamel kleed, op een kostbaar kleed trots zal zijn; wie, niet tevreden met een eenvoudige maaltijd, door verlangen naar een rijkere verontrust wordt, die zal ook die weelderigheid ongebonden misbruiken, als ze hem te beurt valt; wie een eenvoudige en nederige staat moeilijk en met een ongerust hart verdraagt, zal, als hij tot eer opklimt, zich niet van grootsheid kunnen afhouden. Laat dus allen, die zonder geveinsdheid streven naar vroomheid, het hierop toeleggen, dat zij, naar het voorbeeld van de apostel (Filip. 4:12) leren, verzadigd te zijn en hongerig te zijn, overvloed te hebben en gebrek te lijden. De Schrift heeft bovendien een derde regel, waarnaar zij het gebruik der aardse goederen afmeet: over welke regel een en ander gezegd is, toen wij de geboden der liefde behandelden. Want zij stelt vast, dat al die goederen ons door Gods milddadigheid zo gegeven zijn en tot ons nut bestemd, dat ze als het ware in bewaring gegeven goederen zijn, waarvan eens rekenschap moet worden afgelegd. Wij moeten ze dus zo besturen, dat voortdurend in onze oren weerklinkt het woord: "Geef rekenschap van uw rentmeesterschap" (Luc. 16:2) Tevens moeten we bedenken, door wie een dergelijke rekenschap geëist wordt, namelijk door Hem, die onthouding, soberheid, matigheid en ingetogenheid heeft aangeprezen en weelde, trotsheid, praalvertoon en ijdelheid verfoeit; wie geen ander beheer der goederen aangenaam is, dan hetwelk verbonden is met liefde; die alle genietingen, welke de geest des mensen aftrekken van kuisheid en reinheid, of die zijn verstand verduisteren, met zijn mond reeds veroordeeld heeft.

5. Genügsamkeit

Die zweite Regel heißt (vgl. Sektion 4, Seite 469, Zeile 1): wenn einer in engen und kargen Verhältnissen lebt, so soll er geduldig zu entbehren wissen, um sich nicht in maßloser Begierde nach dem, was ihm fehlt, zu beunruhigen. Wer sich an diese Regel hält, der ist in der Schule des Herrn nicht wenig vorangekommen. Wer andererseits in diesem Stück nicht wenigstens einige Fortschritte gemacht hat, der wird sich schwerlich als Jünger Christi erweisen können. Denn zunächst gesellen sich zum Trachten nach irdischen Dingen vielerlei andere Laster. Und dann wird ja auch der, welcher den Mangel ohne Geduld trägt, beim Überfluß in der Regel das gegenteilige Gebrechen an den Tag legen. Das verstehe ich so: wenn einer sich in geringer Kleidung schämt, dann wird er sich in köstlichem Gewände brüsten; ist einer mit einfachem Mahl nicht zufrieden und läßt er sich von der Begierde nach einem vornehmeren beunruhigen, so wird er auch die Genüsse maßlos mißbrauchen, wenn sie ihm einmal zufallen; wenn jemand eine vor der Öffentlichkeit verborgene und niedrige Stellung einnimmt und das nur schwer und unruhigen Herzens erträgt, so wird er sich, sofern er einmal zu Ehren kommt, schwerlich von aufgeblasenem Stolz zurückhalten. Darum soll jeder, der ohne Heuchelei nach Frömmigkeit trachtet, danach streben, daß er lerne, was der Apostel uns an seinem eigenen Beispiel zeigt: „Ich bin ... geschickt, beides, satt sein und hungern, beides, übrig haben und Mangel leiden“ (Phil. 4,12).

Aller irdischer Besitz ist anvertrautes Gut

Außerdem hat die Schrift noch eine dritte Regel, um uns für den Gebrauch der irdischen Dinge das rechte Maß zu geben. Von ihr haben wir schon einiges gesagt, als von den Geboten der Liebe die Rede war. Wir stellten da nämlich fest: all diese irdischen Dinge sind uns dergestalt aus Gottes Freundlichkeit geschenkt und in Nutzung gegeben, daß sie gewissermaßen anvertrautes Gut darstellen, über welches wir einst Rechenschaft ablegen müssen. So sollen wir dies Gut also austeilen und uns dabei stets das Wort in den Ohren klingen lassen: „Tu Rechnung von deinem Haushalten!“ (Luk. 16,2). Zugleich sollen wir auch bedenken, wer das eigentlich ist, der auf diese Weise Rechenschaft von uns fordert: es ist doch der, der uns Enthaltsamkeit, Nüchternheit, Besonnenheit und Mäßigkeit so sehr anempfohlen hat und demgemäß Ausschweifung, Hoffart, Prahlerei und Eitelkeit verflucht. Er billigt keine andere Austeilung unserer Güter als die, bei der auch die Liebe waltet. Er hat alle Vergnügungen, die das Menschenherz von der Keuschheit und Reinheit wegführen oder unseren Sinn mit Finsternis umhüllen, bereits jetzt mit eigenem Munde verdammt.

5. Die tweede reël: geduld tydens ontbering; ten derde leer die Skrif dat ons alles wat ons het, in pand het en daaroor rekenskap sal moet gee

Die tweede reël hou die volgende in: Mense wie se sake benard en wie se besittings karig is, moet weet hoe om geduldig die ontbering te dra, om nie deur ’n oormatige begeerte na goed verontrus te word nie.

Mense wat aan hierdie reël vashou, het geen geringe vordering in die skool van die Here gemaak nie. So kan iemand wat nie ten minste ’n mate van vordering in hierdie aspek gemaak het nie, beswaarlik gronde hê om te bewys dat hy ’n dissipel van Christus is. Want benewens die feit dat baie ander sondes met die begeerte na aardse goed hand aan hand gaan, toon iemand wat gebrek ongeduldig verdra, meesal in oorvloed die teenoorgestelde kwaal. Hieronder verstaan ek dat iemand wat skaam is vir goedkoop klere, oor duur klere sal pronk. Iemand wat nie tevrede is met ’n karige maaltydjie nie, sal deur ’n verlange na ’n deftiger maaltyd onrustig gemaak word en ook lekkernye sonder selfbeheersing misbruik as dit hom te beurt val. Iemand wat sy persoonlike nederige toestand met moeite en met ’n onrustige gemoed verdra, sal hom glad nie van hooghartigheid weerhou as hy tot ereposisies geklim het nie.

Almal wat nie ’n geveinsde ywer vir godsvrug het nie, moet hulle dus inspan om volgens die voorbeeld van die apostel te leer om versadig te wees en om honger te wees; om oorvloed te hê en armoede te verduur.¹⁵ Daarbenewens het die Skrif ook ’n derde reël waarvolgens dit die gebruik van aardse goed beperk. Hieroor het ons al ’n ietsie gesê toe ons die liefdesgebooie behandel het.¹⁶ Dit bepaal immers dat alle goed so deur God se goedertierenheid aan ons gegee is en dat dit so tot ons voor- 925 deel bestem is dat dit as ’t ware aan ons toevertrou is om eenmaal daarvan rekenskap te gee. Ons moet dit dus so uitdeel dat die woorde: “Gee rekenskap van jou rentmeesterskap”,¹⁷ voortdurend in ons ore weerklink. Terselfdertyd moet dit gedurig in ons gedagtes opkom deur wie sodanige rentmeesterskap geëis word, naamlik deur Hom wat onthouding, nugterheid, spaarsin en ingetoënheid so hoog by ons aangeprys het en uitspattigheid, hooghartigheid, pronkery en ten slotte ydelheid vervloek; Hy wat slegs ’n uitdeling van stoflike dinge goedkeur wat met die liefde verbind is; Hy wat alreeds met sy eie mond al die genietinge wat die mens se gemoed van kuisheid en reinheid wegtrek of sy verstand met duisternis afstomp, verdoem het.

5. Ещё одно правило состоит в том, чтобы бедные учились терпеливо пребывать в нужде и не изводили себя несбыточными желаниями. Те, кто способен к подобной умеренности, немало преуспели в школе Господа. И напротив, тот, кто не преуспел в этом, едва ли приобретёт нечто такое, что позволит ему именоваться учеником Христа. Ведь помимо того, что алчность к земным вещам сопровождается многими другими пороками, почти всегда каждый, кто не умеет терпеливо переносить бедность, обнаруживает противоположный порок в изобилии. Здесь я имею в виду, что стыдящийся бедного платья, возгордится в богатом; не довольствующийся скудной пищей и сгорающий от желания иметь лучшую, не сможет соблюдать умеренность, оказавшись за обильным столом; не мирящийся с низким положением или лишениями, но мучающийся от них и озлобляющийся, не избежит гордыни и высокомерия, если добьётся почестей. Поэтому все те, кто желает непритворно служить Богу, должны, по примеру апостола, учиться жить и в скудости, и в изобилии (Флп 4:12), то есть быть долготерпеливыми в скудости и умеренными в изобилии.

В Писании есть и третье правило умеренности при пользовании земными благами, которого мы коснулись, рассуждая о заповеди любить ближнего. Она говорит о том, что всё полученное нами по Божьей щедрости и предназначенное нам на пользу как бы находится у нас на хранении, о котором однажды придётся дать отчёт [Лк 16:2]. В силу этого нам следует распоряжаться Божьими благами таким образом, чтобы всегда держать в памяти это условие: нам нужно будет дать отчёт за всё, что Господь нам поручил. Более того, мы должны помнить, что Тот, кто призовёт нас к отчёту, то есть Бог, увещевая нас быть воздержанными, трезвыми, умеренными и скромными, в то же самое время ненавидит всякую неумеренность, гордыню, суету и тщеславие. И Он не одобрит никакого распоряжения собственностью, если оно не вызвано любовью к ближнему; Он своими устами уже осудил все наслаждения, которые отвращают сердце человека от целомудрия и чистоты и помрачают его разум.

6. Postremo est illud notabile, quod Dominus unumquenque nostrum in cunctis vitae actionibus, in suam vocationem intueri iubet.³ Novit enim quanta inquietudine ferveat humanum ingenium, quam desultoria levitate huc atque illuc feratur, quam cupida sit ad res diversas simul amplexandas, eius ambitio. 181 Ergo, ne stultitia et temeritate nostra, omnia sursum deorsum miscerentur, distinctis vitae generibus sua cuique officia ordinavit. Ac nequis temere suos fines transiliret, eiusmodi vivendi genera vocationes appellavit. Suum ergo singulis vivendi genus est quasi statio a Domino attributa¹, ne temere toto vitae cursu circumagantur. Adeo autem necessaria est ista distinctio, ut actiones omnes nostrae inde coram ipso^a aestimentur, ac saepe quidem longe aliter quam pro humanae ac philosophicae rationis iudicio. Nullum magis praeclarum facinus habetur, etiam apud Philosophos, quam liberare tyrannide patriam²; atqui voce caelestis arbitri^b aperte damnatur qui privatus manum tyranno intulerit³. Verum nolo in recensendis exemplis immorari; satis est si noverimus vocationem Domini, esse in omni re bene agendi principium ac fundamentum: ad quam qui se non referet, nunquam rectam in officiis viam tenebit. Poterit forte interdum nonnihil in speciem laudabile designare: sed illud qualecunque sit in conspectu hominum, apud Dei thronum respuetur; deinde^c in ipsis vitae partibus nulla erit symmetria. Proinde tum optime composita erit tua vita quum ad hunc scopum dirigetur; || quia nec quisquam propria temeritate impulsus plus tentabit quam ferat sua vocatio: quia sciet fas non esse transilire suas metas. Qui obscurus erit privatam vitam non aegre colet, ne gradum in quo divinitus locatus erit deserat. Rursum haec erit curis, laboribus, molestiis aliisque oneribus non parva levatio, dum quisque sciet Deum in his omnibus sibi esse ducem. Libentius magistratus partes suas obibit: paterfamilias se ad officium astringet: quisque in suo vitae genere incommoda, sollicitudines, taedia, anxietates perferet ac vorabit, ubi persuasi fuerint onus cuique a Deo esse impositum. || Hinc et eximia consolatio nascetur, quod nullum erit tam sordidum ac vile opus (in quo modo tuae vocationi pareas) quod non coram Deo resplendeat et pretiosissimum habeatur.

6. Nous avons aussi à observer diligemment que Dieu commande à un chacun de nous, de regarder sa vocation en tous les actes de sa vie. Car il cognoist combien l’entendement de l’homme brusle d’inquietude, de quelle legiereté il est porté çà et là, et de quelle ambition et cupidité il est solicité à embrasser plusieurs choses diverses tout ensemble. Pourtant de peur que nous ne troublissions toutes choses par nostre follie et temerité, Dieu distinguant ces estats et manieres de vivre, a ordonné à un chacun ce qu’il auroit à faire. Et afin que nul n’outrepassast legierement ses limites, il a appelé telles manieres de vivre, Vocations. Chacun donc doit reputer à son endroit que son estat luy est comme une station assignée de Dieu, à ce qu’il ne voltige et circuisse çà et là inconsiderément tout le cours de sa vie. Or ceste distinction est tant necessaire, que toutes nos œuvres sont estimées devant Dieu par icelle: et souventesfois autrement que ne porte le jugement de la raison humaine et philosophique. Non seulement le commun, mais les philosophes reputent que c’est l’acte le plus noble et excellent qu’on sauroit faire, que de delivrer son pays de tyrannie. Aucontraire, tout homme privé qui aura violé un tyran, est apertement condamné par la voix de Dieu. Toutesfois je ne me veux pas arrester à reciter tous les exemples qu’on pourroit alleguer: il suffist que nous cognoissions la vocation de Dieu nous estre comme un principe et fondement de nous bien gouverner en toutes choses: et que celuy qui ne se rengera à icelle, jamais ne tiendra le droit chemin pour deuement s’acquiter de son office. Il pourra bien faire quelque acte aucune fois louable en apparence exterieure: mais il ne sera point accepté au throne de Dieu, quelque estime qu’il ait devant les hommes. Davantage, si nous n’avons nostre vocation comme une reigle perpetuelle, il n’y aura point de certaine tenue ne correspondance entre les parties de nostre vie. Pourtant celuy qui aura adressé sa vie à ce but, l’aura tres-bien ordonnée: pource que nul n’osera attenter plus que sa vocation ne porte, et ne se laissera pousser de sa propre temerité, sachant bien qu’il ne luy est loisible de passer ses bornes. Celuy qui sera de petite estime, se contentera neantmoins paisiblement de sa condition, de peur de sortir du degré auquel Dieu l’aura colloqué. Ce sera aussi un allegement bien grand en tous soins, travaux, fascheries et autres charges, quand chacun sera persuadé que Dieu luy est guide et conducteur à cela. Les Magistrats s’employeront plus volontiers à leur charge: un pere de famille se contreindra à faire son devoir de meilleur courage: bref, chacun se portera plus patiemment en son estat et surmontera les peines, solicitudes, chagrins et angoisses qui y sont, quand tous seront bien resolus que nul ne porte autre fardeau, sinon celuy que Dieu luy a mis sur les espaules. De là il nous reviendra une singuliere consolation: c’est qu’il n’y aura œuvre si mesprisée, ne sordide, laquelle ne reluyse devant Dieu, et ne soit fort precieuse, moyennant qu’en icelle nous servions à nostre vocation.

6. Lastly, it is to be remarked, that the Lord commands every one of us, in all the actions of life, to regard his vocation. For he knows with what great inquietude the human mind is inflamed, with what desultory levity it is hurried hither and thither, and how insatiable is its ambition to grasp different things at once. Therefore, to prevent universal confusion being produced by our folly and temerity, he has appointed to all their particular duties in different spheres of life. And that no one might rashly transgress the limits prescribed, he has styled such spheres of life vocations, or callings. Every individual's line of life, therefore, is, as it were, a post assigned him by the Lord, that he may not wander about in uncertainty all his days. And so necessary is this distinction, that in his sight all our actions are estimated according to it, and often very differently from the sentence of human reason and philosophy. There is no exploit esteemed more honourable, even among philosophers, than to deliver our country from tyranny; but the voice of the celestial Judge openly condemns the private man who lays violent hands on a tyrant. It is not my design, however, to stay to enumerate examples. It is sufficient if we know that the principle and foundation of right conduct in every case is the vocation of the Lord, and that he who disregards it will never keep the right way in the duties of his station. He may sometimes, perhaps, achieve something apparently laudable; but however it may appear in the eyes of men, 650 it will be rejected at the throne of God; besides which, there will be no consistency between the various parts of his life. Our life, therefore, will then be best regulated, when it is directed to this mark; since no one will be impelled by his own temerity to attempt more than is compatible with his calling, because he will know that it is unlawful to transgress the bounds assigned him. He that is in obscurity will lead a private life without discontent, so as not to desert the station in which God has placed him. It will also be no small alleviation of his cares, labours, troubles, and other burdens, when a man knows that in all these things he has God for his guide. The magistrate will execute his office with greater pleasure, the father of a family will confine himself to his duty with more satisfaction, and all, in their respective spheres of life, will bear and surmount the inconveniences, cares, disappointments, and anxieties which befall them, when they shall be persuaded that every individual has his burden laid upon him by God. Hence also will arise peculiar consolation, since there will be no employment so mean and sordid (provided we follow our vocation) as not to appear truly respectable, and be deemed highly important in the sight of God.

6. God requires us in all our actions to look to his calling. Use of this doctrine. It is full of comfort.

The last thing to be observed is, that the Lord enjoins every one of us, in all the actions of life, to have respect to our own calling. He knows the boiling restlessness of the human mind, the fickleness with which it is borne hither and thither, its eagerness to hold opposites at one time in its grasp, its ambition. Therefore, lest all things should be thrown into confusion by our folly and rashness, he has assigned distinct duties to each in the different modes of life. And that no one may presume to overstep his proper limits, he has distinguished the different modes of life by the name of callings. Every man’s mode of life, therefore, is a kind of station assigned him by the Lord, that he may not be always driven about at random. So necessary is this distinction, that all our actions are thereby estimated in his sight, and often in a very different way from that in which human reason or philosophy would estimate them. There is no more illustrious deed even among philosophers than to free one’s country from tyranny, and yet the private individual who stabs the tyrant is35openly condemned by the voice of the heavenly Judge. But I am unwilling to dwell on particular examples; it is enough to know that in every thing the call of the Lord is the foundation and beginning of right action. He who does not act with reference to it will never, in the discharge of duty, keep the right path. He will sometimes be able, perhaps, to give the semblance of something laudable, but whatever it may be in the sight of man, it will be rejected before the throne of God; and besides, there will be no harmony in the different parts of his life. Hence, he only who directs his life to this end will have it properly framed; because free from the impulse of rashness, he will not attempt more than his calling justifies, knowing that it is unlawful to overleap the prescribed bounds. He who is obscure will not decline to cultivate a private life, that he may not desert the post at which God has placed him. Again, in all our cares, toils, annoyances, and other burdens, it will be no small alleviation to know that all these are under the superintendence of God. The magistrate will more willingly perform his office, and the father of a family confine himself to his proper sphere. Every one in his particular mode of life will, without repining, suffer its inconveniences, cares, uneasiness, and anxiety, persuaded that God has laid on the burden. This,too, will afford admirable consolation, that in following your proper calling, no work will be so mean and sordid as not to have a splendour and value in the eye of God.

6. Ten slotte moet ook dit opgemerkt worden, dat de Here een ieder onzer beveelt bij al de handelingen zijns levens te letten op zijn roeping. Want Hij weet van welk een onrust 's mensen natuur bruist, door welk een onbestendige lichtvaardigheid ze her en derwaarts geslingerd wordt, hoe begerig haar eerzucht is om verschillende zaken tegelijk aan te grijpen. Opdat dus niet door onze dwaasheid en roekeloosheid alle dingen ondersteboven en door elkaar zouden geraken, heeft Hij de soorten van leven onderscheiden en aan een ieder zijn plichten toegewezen. En opdat niemand onbezonnen zijn grenzen te buiten zou gaan, heeft Hij zulke soorten van leven roepingen genoemd. Aan een ieder is dus zijn eigen soort van leven als een wachtpost door de Here toegekend, opdat hij niet in de ganse loop zijns levens onbestemd zou worden rondgedreven. En die onderscheiding is zo noodzakelijk, dat al onze handelingen daarnaar voor zijn aangezicht beoordeeld worden, en dat dikwijls geheel anders dan in overeenstemming zou zijn met de menselijke en wijsgerige redenering. Geen daad wordt voor voortreffelijker gehouden, ook bij de wijsgeren, dan het vaderland te bevrijden van tirannie. En toch wordt door de stem van de hemelse Rechter openlijk veroordeeld hij, die als particulier persoon aan een tiran de hand geslagen heeft. Maar ik wil me niet ophouden met het opsommen van voorbeelden. Het is voldoende, als we weten, dat de roeping des Heren het beginsel en fundament is om in elke zaak goed te handelen; en wie zich aan haar niet houdt, zal in zijn plichten nooit de rechte weg houden. Wellicht zal hij somtijds iets kunnen verrichten, dat in schijn lofwaardig is; maar hoe dat ook zij in de ogen der mensen, voor Gods troon zal het verworpen worden. Bovendien zal in de delen van zijn leven geen enkele gelijkmatigheid zijn. Daarom zal uw leven dan zeer goed ingericht zijn, wanneer dit in het oog zal gehouden worden; want dan zal niemand, door zijn eigen onbezonnenheid gedreven, meer proberen dan zijn roeping meebrengt, omdat hij weet, dat hij zijn grenzen niet mag overschrijden. Wie een onopgemerkt burger is, zal zijn ambteloos leven niet moeilijk leiden, opdat hij de plaats, waarop hij van Godswege gezet is, niet verlate. Aan de andere kant zal dit in zorgen, moeiten en zwarigheden een niet geringe verlichting zijn, wanneer een ieder weet, dat God hem in dit alles tot een leidsman is. De overheid zal met meer bereidwilligheid haar ambt waarnemen, de huisvader zich tot zijn plicht zetten, een ieder zal in zijn eigen soort van leven gemakkelijker de ongemakken, bekommernissen, verdrietigheden en moeilijkheden dragen en verwerken, als ze overtuigd zijn, dat aan een ieder door God zijn last is opgelegd. Hieruit zal ook een uitnemende vertroosting ontstaan, dat geen werk zo onaanzienlijk en gering zal zijn, dat (wanneer men slechts gehoorzaamt aan zijn roeping) niet in Gods oog schittert en voor kostbaar gehouden wordt.

6. 470Die Bedeutung des Berufs für die Lebensführung

Zum Schluß ist noch wichtig zu bemerken, daß der Herr jedem einzelnen von uns befiehlt, bei allem Tun und Lassen auf seinen Beruf zu achten. Denn er wußte ja, wieviel brennende Unrast den Menschengeist erfüllt, wieviel unstete Leichtfertigkeit ihn hin- und hertreibt und wie gierig sein Ehrgeiz ist, die verschiedensten Dinge zugleich an sich zu nehmen! Er hat also, damit nicht durch unsere Torheit und Ver-messenheit alle Dinge im Himmel und auf Erden durcheinandergeworfen würden, die verschiedenen Lebensgestalten (vitae genera) eingesetzt und jeder ihre besonderen Pflichten zugeordnet. Und damit keiner unbedacht seine Grenzen überschreite, hat er diese Lebensgestalten Berufe genannt. Für jeden einzelnen von uns ist also unsere Lebensgestalt gewissermaßen ein Wachtposten, den uns der Herr zugewiesen hat, damit wir nicht unser Leben lang umgetrieben werden. Diese Unterscheidung (der Berufe) ist von sehr großer Bedeutung; ja, nach ihr richtet sich die Beurteilung all unseres Handelns vor Gott; und zwar oft wesentlich anders, als unsere Menschenoder Philosophenvernunft urteilen würde. So gilt es z.B. auch bei den Philosophen als die herrlichste aller Taten, wenn einer sein Vaterland von der Tyrannis befreit. Das Wort des himmlischen Richters dagegen spricht gegen den, der als Privatmann die Hand gegen einen Tyrannen erhoben hat, ein klares Verdammungsurteil.

Ich will mich aber nicht mit der Aufzählung von Beispielen aufhalten. Die Hauptsache ist, wenn wir wissen, daß die Berufung des Herrn der Ausgangspunkt und die Grundlage für alles rechte Handeln ist; wer sich danach nicht richtet, der wird in (der Stellung zu) seinen Pflichten nie und nimmer den rechten Weg innehalten! Ein solcher Mensch mag wohl zuweilen etwas vollbringen, das dem Anschein nach löblich ist; aber wie es auch vor Menschenaugen aussehen mag: vor Gottes Thron wird es verworfen werden. Zudem wird (bei einem solchen Menschen) auch in den einzelnen Lebensgebieten selber keinerlei Gleichmaß herrschen. Darum wird unser Leben am richtigsten gestaltet werden, wenn wir es nach diesem Gesichtspunkt richten. Denn dann wird sich keiner von seiner eigenen Vermessenheit dazu treiben lassen, mehr zu unternehmen, als es sein Beruf mit sich bringt; dann wird er eben wissen, daß es uns verwehrt ist, unsere Grenzen zu überspringen. Wer ein unbeamteter Mann ist, der wird sein ohne öffentliche Aufgaben dahingehendes („privates“) Leben ohne Verdrießlichkeit führen, damit er nicht den Platz verläßt, an den ihn Gott gestellt hat. Auf der anderen Seite wird es uns in Sorgen, Mühen und Schwierigkeiten und anderen Lasten keine geringe Erleichterung bereiten, wenn jeder Einzelne weiß, daß Gott in all diesen Dingen sein Führer ist. Ist er obrigkeitliche Person, so wird er dann williger sein Amtswerk ausüben, ist er Familienvater, so wird er seine Pflicht fleißig tun - und es wird jeder in seiner Lebensgestalt Unannehmlichkeit, Sorgen, Verdruß und Ängste tragen und herunterschlucken, wenn er gewiß sein darf, daß jedem seine Last von Gott auferlegt ist. Daraus entspringt dann auch ein herrlicher Trost: denn wenn wir nur unserem Beruf gehorchen, so wird kein Werk so unansehnlich und gering sein, daß es nicht vor Gott leuchtet und für sehr köstlich gehalten wird!

6. Ons lewenshandelinge moet daarop ingestem wees om ons roeping te vervul

Laastens moet ons daarop let dat die Here elkeen van ons gebied om ons oë in al ons lewenshandelinge op sy roeping¹⁸ te hou. Want Hy weet hoe ’n groot onrustigheid in die mens se geaardheid kook en hoe dit deur ’n wispelturige ligsinnigheid holderstebolder meegesleur word. Hy weet hoe groot ons begeerte is om terselfdertyd verskillende dinge aan te gryp. Om dus te voorkom dat ons alles met ons dwaasheid en voortvarendheid deurmekaarkrap, het Hy verskillende lewenswyses onderskei en vir elkeen sy eie pligte bestem. En om te verhoed dat iemand onbesonne sy grense oorskry, het Hy sulke lewenswyses roepings genoem. Elkeen het dus sy eie lewenswyse wat deur die Here soos ’n wagpos aan hom toegeken is, sodat hy nie sy hele lewe lank lukraak rondgedryf word nie. Hierdie onderskeid is egter so noodsaaklik dat al ons lewenshandelinge daarvolgens voor Hom opgeweeg word, en dit is dikwels iets heeltemal anders as wat die mens se rede of filosowe se oordeel daaroor is. Daar is byvoorbeeld nie ’n daad wat voortrefliker geag word as om jou vaderland van ’n tiran te bevry nie - en dit is selfs onder filosowe die opvatting.¹⁹ Tog word ’n burger wat sy hand aan ’n tiran 926 slaan, openlik volgens die uitspraak van die hemelse Regter veroordeel.²⁰

Ek wil egter nie tyd verkwis deur ’n lang lys voorbeelde op te noem nie. Dit is genoegsaam as ons weet dat die roeping van die Here die beginsel en fondament is om in elke saak goed te handel. Iemand wat hom nie hierop toelê nie, sal nooit in sy pligsvervulling die regte koers hou nie. Soms sal hy miskien iets kan doen wat skynbaar lofwaardig is, maar wat die gehalte van sy optrede ook al voor die mense is, voor God se troon sal dit verwerp word. Sy lewe sal verder nie in alle opsigte harmonies wees nie. Jou lewe sal daarom die heel beste ingerig wees wanneer dit op hierdie doel afgestem word want dan sal niemand deur eie onbesonnenheid aangedryf word en meer aanpak as wat sy roeping kan verdra nie. Hy sal tewens weet dat dit hom nie geoorloof is om sy perke te buite te gaan nie. Iemand wat onbefaamd is, sal nie moeite ondervind om as gewone mens te leef nie, sodat hy nie die status waarin God hom gestel het, wil verlaat nie. Aan die ander kant sal dit ’n groot verligting vir sy bekommernisse, sy moeite, ergernisse en ander laste wees wanneer elkeen weet dat God in al hierdie dinge sy gids is. Die owerheid sal met groter bereidwilligheid hulle deel doen. ’n Vader sal hom geredelik op sy pligte toelê. Elkeen sal in sy eie lewenspatroon ongerief, bekommernisse, sleurwerk en benoudhede verdra en verwerk wanneer hulle daarvan oortuig is dat elkeen se las deur God op hom gelê is. Hieruit sal ook voortreflike troos ontstaan omdat geen taak so onbeduidend en gering sal wees dat dit nie voor God se aangesig skitter en uiters kosbaar geag word nie, mits jy maar jou roeping gehoorsaam.

6. Мы должны также, как того требует Бог от каждого человека, на протяжении всей жизни внимательно следить за тем, к чему Он призывает нас в любом нашем поступке. Ибо Господь знает, насколько человеческое сознание разгорячено беспокойством, с какой лёгкостью оно бросается из стороны в сторону и с какой самонадеянностью и алчностью стремится постигнуть самые разнообразные вещи. Поэтому, дабы своими безрассудством и дерзостью мы не нарушили всего порядка вещей, Бог установил различия между профессиями и образом жизни, предписал каждому его обязанности. А чтобы никто не преступал установленных для него границ, Он назвал каждый образ жизни «призванием». Посему каждый на своём месте должен сознавать, что его положение - словно пост, на который он поставлен Богом, что ему не подобает скакать в разные стороны и опрометчиво менять течение своей жизни.

Такое различие крайне необходимо потому, что Бог судит все наши дела соответственно нашему призванию и часто его суждения совсем иные, нежели точка зрения человеческого или философского разума. Не только простой народ, но даже философы полагают, что самое благородное и великолепное свершение - это освобождение своей страны от тирании. И всё же всякий конкретный человек, который совершит насилие над тираном, осуждается гласом Божьим. Не хочу задерживаться на перечислении всех примеров, которые здесь можно привести. Достаточно осознать, что принципом и основанием нашего поведения в разных обстоятельствах является призвание, указанное Богом. И тот, кто не будет им руководствоваться, никогда не найдёт верного пути к исполнению своего долга. Он сможет, конечно, совершить какой-то внешне похвальный поступок, но всё-таки не будет допущен к Божьему престолу, каким бы уважением он ни пользовался в глазах людей.

Далее, если мы не примем наше призвание за непреложное правило, то не сможем вести себя должным образом и не придём к гармонии между различными сторонами нашей жизни. Поэтому человек, который будет направлять свою жизнь к цели своего призвания, очень хорошо устроит её, ибо не будет покушаться на большее, чем то, что несёт с собой его призвание, не даст воли собственной дерзости, отлично зная, что ему не позволено выходить за определённые границы. Человек, которого ценят не слишком высоко, спокойно удовлетворится своим положением из страха выйти за пределы отмеренного ему Богом. Когда каждый будет убеждён, что в любом состоянии его ведёт и направляет Бог, это принесёт большое облегчение во всех заботах, трудах, тяготах и невзгодах.

Чиновники станут усерднее трудиться согласно своим обязанностям. Отцы семейств найдут в себе силы исполнять свой долг решительнее. Каждый человек будет терпеливее в своём положении и превозможет все трудности, тревоги, огорчения и печали, которые встретятся на его пути. Это станет возможно тогда, когда все убедятся, что каждый несёт только то бремя, которое возложил на его плечи Бог. Отсюда к нам придёт высшее утешение: нет дела нечистого и презренного, которое не засияло бы перед Богом и не стало бы драгоценным, если, выполняя его, мы служим нашему призванию.