1. 326 1. EX continua illa, quam retulimus, serie colligere licet Legem non ideo post mortem Abrahae quadringentis circiter annis fuisse superadditam, ut electum populum a Christo abduceret: imo ut suspensos teneret animos usque ad eius adventum, accenderet etiam eius desiderium, et in expectatione confirmaret ne longiore mora deficerent. Legis nomine non solum decem praecepta, quae pie iusteque vivendi regulam praescribunt, intelligo, sed formam religionis per manum Mosis a Deo traditam. Neque enim datus est Moses legislator qui benedictionem generi Abrahae promissam aboleret: imo videmus ut passim revocet in memoriam Iudaeis gratuitum illud foedus cum patribus eorum percussum, cuius haeredes erant: acsi ad illud renovandum missus foret. Id clarissime ex ceremoniis patefactum fuit. Quid enim magis inane aut frivolum quam homines, ut se Deo reconcilient, foetidum nidorem ex adipe pecudum offerre? ut sordes suas eluant, ad aquae vel sanguinis aspersionem confugere? Denique totus legalis cultus (si per se reputetur, 327 nec contineat umbras et figuras quibus respondeat veritas) res erit prorsus lusoria. Quare non abs re et in concione Stephani [Act. 7. f. 44], et in epistola ad Hebraeos [Heb. 8. b. 5] tam diligenter expenditur locus ille ubi Deus Mosen iubet quaecunque ad tabernaculum pertinent formare secundum exemplar quod ostensum illi fuerat in monte [Exo. 25. d. 40]. Nisi enim spirituale aliquid fuisset propositum quo tenderent, non secus in illis operam lusissent Iudaei atque Gentes in suis nugis.^a Profani homines, qui nunquam serio in pietatis studium incubuerant, non absque fastidio audire sustinent tam multiplices ritus: neque solum mirantur cur Deus veterem populum fatigaverit tanta ceremoniarum congerie, sed despiciunt illas ac rident tanquam pueriles lusus. Nempe quia ad finem non attendunt, a quo si legales figurae separentur, vanitatis damnari necesse est. Atqui ostendit typus ille, Deum non ideo mandasse sacrificia ut cultores suos occuparet in terrenis exercitiis, sed potius ut altius erigeret eorum mentes. Quod etiam ex eius natura liquido constare potest: quia, ut spiritualis est, non alio quam spirituali cultu oblectatur. Testantur hoc tot Prophetarum sententiae, quibus Iudaeos socordiae arguunt, quod putent ullius esse apud Deum momenti quaevis sacrificia. An quia Legi quicquam derogare consilium sit? Minime: sed (ut erant veri illius interpretes) hoc modo ad scopum oculos dirigi voluerunt, a quo vulgus errabat. Iam ex gratia Iudaeis oblata certo colligitur legem Christo non fuisse vacuam; hunc enim adoptionis finem illis proposuit Moses, ut essent Deo in regnum sacerdotale [Exod. 19. a. 6]: quod assequi non poterant nisi maior et praestantior quam ex sanguine pecudum reconciliatio intercederet. Quid enim minus consentaneum, quam Adae filios, qui haereditaria labe nascuntur omnes peccati mancipia, in regiam dignitatem attolli, et hoc modo fieri gloriae Dei consortes, nisi aliunde illis proveniret tam praeclarum bonum? Ius quoque sacerdotii quomodo apud eos vigere potuit qui vitiorum sordibus abominabiles Deo erant, nisi consecrati essent in sancto capite? Quare eleganter Petrus illud Mosis dictum convertit, plenitudinem gratiae, cuius gustum sub Lege perceperant Iudaei, in Christo exhibitam esse docens, Vos estis genus electum, inquit, regale sacerdotium [1. Pet. 2. b. 9]. Huc enim tendit vocum inversio, plus adeptos esse quibus apparuit Christus per Evangelium, quam illorum patres: quia omnes praediti sint sacerdotali honore et regio, ut Mediatore suo freti, libere in Dei conspectum prodire audeant.

1. De tout le discours que nous avons fait, il est facile à recueillir que la Loy n’a pas esté donnée environ quatre cens ans apres la mort d’Abraham, pour esloigner de Jesus Christ le peuple eleu: mais plustost pour tenir les esprits en suspens jusques à l’advenement d’iceluy et les inciter à un desir ardent de telle venue: les confermer aussi en attente, afin qu’ils ne defaillissent pour la longueur du terme. Or par ce mot de Loy je n’enten pas seulement les dix preceptes, lesquels nous monstrent la reigle de vivre justement et sainctement, mais la forme de religion telle que Dieu a publiée par la main de Moyse. Car Moyse n’a pas esté donné pour Legislateur, afin d’abolir la benediction promise à la race d’Abraham: plustost nous voyons que çà et là il rappelle les Juifs à ceste alliance gratuite que Dieu avoit establie avec leurs Peres, et de laquelle ils estoyent heritiers: comme s’il eust esté envoyé pour la renouveller. Ce qui a esté amplement manifesté par les ceremonies. Car il n’y auroit rien plus sot ou frivole, que d’offrir de la gresse et fumée puante des entrailles des bestes pour se reconcilier avec Dieu, ou avoir son refuge à quelque aspersion de sang ou d’eau, pour nettoyer les souillures de l’ame. Bref si tout le service qui a esté sous la Loy est consideré en soy, comme s’il ne contenoit nulles ombres ne figures qui eussent leur verité correspondante, il semblera que ce soit un jeu de petits enfans. Parquoy ce n’est pas sans cause que tant au sermon dernier de sainct Estienne qu’en l’Epistre aux Hebrieux, ce passage où Dieu commanda à Moyse de faire le tabernacle avec ses dependances, selon le patron qui luy avoit esté monstré en la montagne, est si diligemment noté (Act. 7:44; Hebr. 8:5; Exode 25:40). Car si le tout n’eust eu son but spirituel, les Juifs y eussent aussi bien perdu leur peine, comme les Payens en leurs badinages. Les gaudisseurs et gens profanes, qui n’ont jamais appliqué leur estude à droite pieté, se faschent d’un tel amas de ceremonies qu’on voit en la Loy: et non seulement s’esmerveillent comme Dieu a voulu donner tant de peine au peuple ancien, le chargeant de tant de fardeaux: mais se moquent de tant de façons de faire, comme des menus fatras et jeux de petits enfans: voire pource qu’ils ne regardent pas à la fin, de laquelle quand les figures de la Loy sont separées, on les peut bien juger vaines et inutiles. Mais ce patron duquel il est parlé, monstre bien que Dieu n’a pas ordonné les sacrifices pour occuper en choses terrestres ceux qui le voudroyent servir, mais plustost pour eslever leurs esprits plus haut. Ce qu’on peut verifier par sa nature: car comme il est esprit, aussi ne prend-il plaisir qu’à service spirituel. Ce que plusieurs sentences des Prophetes tesmoignent, quand ils redarguent les Juifs de leur bestise, en ce qu’ils pensoyent que les sacrifices tels quels fussent aucunement prisez de Dieu. Leur intention n’estoit point de rien deroguer à la Loy: mais estans droits et vrais expositeurs d’icelle, ils ont ramené le vulgaire des Juifs au but duquel ils s’estoyent destournez. Desja nous avons à recueillir, puis que la grace de Dieu a esté offerte aux Juifs, que la Loy n’a pas esté vuide de Christ. Car Moyse leur a proposé ceste fin de leur adoption: c’est qu’ils fussent pour royaume sacerdotal à Dieu (Exode 19:6), ce qu’il ne pouvoyent obtenir, s’il n’y eust eu une reconciliation plus digne et pretieuse que par le sang des bestes brutes. Car quelle raison ne propos y auroit-il, que les fils d’Adam, lesquels par contagion hereditaire naissent tous esclaves de peché, fussent soudain eslevez en dignité royale, et par ce moyen faits participans de la gloire de Dieu, sinon qu’un si haut bien et si excellent leur parvint d’ailleurs? Comment aussi le droit de sacrificature leur pouvoit-il appartenir, ou avoir lieu entre eux, veu qu’ils estoyent abominables à Dieu par les macules de leurs vices, sinon qu’ils eussent esté consacrez en cest office par la saincteté du chef? Parquoy sainct Pierre en tournant les mots de Moyse, a usé d’une grace et dexterité qui est bien à noter: c’est qu’en signifiant que la plenitude de grace que les Juifs ont gousté sous la Loy, a esté desployée en Jesus Christ: il dit, Vous estes le lignage eleu, et la sacrificature royale (1 Pierre 2:9)? Car ce changement des mots tend à ce qu’on cognoisse que ceux ausquels Jesus Christ est apparu par l’Evangile, ont receu plus de biens que leurs Peres: d’autant qu’ils sont tous ornez et revestus d’honneur sacerdotal et royal, afin d’avoir liberté de se presenter devant Dieu franchement par le moyen de leur mediateur.

1. 312 From the deduction we have made, it may easily be inferred, that the law was superadded about four hundred years after the death of Abraham, not to draw away the attention of the chosen people from Christ, but rather to keep their minds waiting for his advent, to inflame their desires and confirm their expectations, that they might not be discouraged by so 313 long a delay. By the word law, I intend, not only the decalogue, which prescribes the rule of a pious and righteous life, but the form of religion delivered from God by the hands of Moses. For Moses was not made a legislator to abolish the blessing promised to the seed of Abraham; on the contrary, we see him on every occasion reminding the Jews of that gracious covenant made with their fathers, to which they were heirs; as though the object of his mission had been to renew it. It was very clearly manifested in the ceremonies. For what could be more vain or frivolous than for men to offer the fetid stench arising from the fat of cattle, in order to reconcile themselves to God? or to resort to any aspersion of water or of blood, to cleanse themselves from pollution? In short, the whole legal worship, if it be considered in itself, and contain no shadows and figures of correspondent truths, will appear perfectly ridiculous. Wherefore it is not without reason, that both in the speech of Stephen and in the Epistle to the Hebrews, that passage is so carefully stated, in which God commands Moses to make all things pertaining to the tabernacle “according to the pattern showed to him in the mount.”⁷⁷⁵ For unless there had been some spiritual design, to which they were directed, the Jews would have laboured to no purpose in these observances, as the Gentiles did in their mummeries. Profane men, who have never seriously devoted themselves to the pursuit of piety, have not patience to hear of such various rites: they not only wonder why God should weary his ancient people with such a mass of ceremonies, but they even despise and deride them as puerile and ludicrous. This arises from inattention to the end of the legal figures, from which if those figures be separated, they must be condemned as vain and useless. But the “pattern,” which is mentioned, shows that God commanded the sacrifices, not with a design to occupy his worshippers in terrestrial exercises, but rather that he might elevate their minds to sublimer objects. This may be likewise evinced by his nature; for as he is a Spirit, he is pleased with none but spiritual worship. Testimonies of this truth may be found in the numerous passages of the Prophets, in which they reprove the stupidity of the Jews for supposing that sacrifices possess any real value in the sight of God. Do they mean to derogate from the law? Not at all; but being true interpreters of it, they designed by this method to direct the eyes of the people to that point from which the multitude were wandering. Now, from the grace offered to the Jews, it is inferred as a certain truth, that the law was not irrespective of Christ; for Moses mentioned to 314 them this end of their adoption, that they might “be unto God a kingdom of priests;”⁷⁷⁶ which could not be attained without a greater and more excellent reconciliation than could arise from the blood of beasts. For what is more improbable than that the sons of Adam, who by hereditary contagion are all born the slaves of sin, should be exalted to regal dignity, and thus become partakers of the glory of God, unless such an eminent blessing proceeded from some other source than themselves? How also could the right of the priesthood remain among them, the pollution of whose crimes rendered them abominable to God, unless they had been consecrated in a holy head? Wherefore Peter makes a beautiful application of this observation of Moses, suggesting that the plenitude of that grace, of which the Jews enjoyed a taste under the law, is exhibited in Christ. “Ye are,” says he, “a chosen generation, a royal priesthood.”⁷⁷⁷ This application of the words tends to show, that they, to whom Christ has appeared under the gospel, have obtained more than their forefathers; because they are all invested with sacerdotal and regal honours, that in a dependence on their Mediator they may venture to come boldly into the presence of God.

1. The whole system of religion delivered by the hand of Moses, in many ways pointed to Christ. This exemplified in the case of sacrifices, ablutions, and an endless series of ceremonies. This proved, 1. By the declared purpose of God; 2. By the nature of the ceremonies themselves; 3. From the nature of God; 4. From the grace offered to the Jews; 5. From the consecration of the priests.

300 From the whole course of the observations now made, we may infer, that the Law was not superadded about four hundred years after the death of Abraham in order that it might lead the chosen people away from Christ, but, on the contrary, to keep them in suspense until his advent; to inflame their desire, and confirm their expectation, that they might not become dispirited by the long delay. By the Law, I understand not only the Ten Commandments, which contain a complete rule of life, but the whole system of religion delivered by the hand of Moses. Moses was not appointed as a Lawgiver, to do away with the blessing promised to the race of Abraham; nay, we see that he is constantly reminding the Jews of the free covenant which had been made with their fathers, and of which they were heirs; as if he had been sent for the purpose of renewing it. This is most clearly manifested by the ceremonies. For what could be more vain or frivolous than for men to reconcile themselves to God, by offering him the foul odour produced by burning the fat of beasts? or to wipe away their own impurities by be sprinkling themselves with water or blood? In short, the whole legal worship (if considered by itself apart from the types and shadows of corresponding truth) is a mere mockery. Wherefore, both in Stephen’s address (Acts 7:44), and in the Epistle to the Hebrews, great weight is justly given to the passage in which God says to Moses, “Look that thou make them after the pattern which was showed thee in the mount,” (Exod. 25:40). Had there not been some spiritual end to which they were directed, the Jews, in the observance of them, would have deluded themselves as much as the Gentiles in their vanities. Profane men, who have never made religion their serious study, cannot bear without disgust to hear of such a multiplicity of rites. They not merely wonder why God fatigued his ancient people with such a mass of ceremonies, but they despise and ridicule them as childish toys. This they do, because they attend not to the end; from which, if the legal figures are separated, they cannot escape the charge of vanity. But the type shows that God did not enjoin sacrifice, in order that he might occupy his worshippers with earthly exercises, but rather that he might raise their minds to something higher. This is clear even from His own nature. Being a spirit, he is delighted only with spiritual worship. The same thing is testified by the many passages in which the Prophets accuse the Jews of stupidity, for imagining that mere sacrifices have any value in the sight of God. Did they by this mean to derogate in any respect from the Law? By 301no means; but as interpreters of its true meaning, they wished in this way to turn the attention of the people to the end which they ought to have had in view, but from which they generally wandered. From the grace offered to the Jews we may certainly infer, that the law was not a stranger to Christ.Moses declared the end of the adoption of the Israelites to be, that they should be “a kingdom of priests, and an holy nation,” (Exod. 19:6). This they could not attain, without a greater and more excellent atonement than the blood of beasts. For what could be less in accordance with reason, than that the sons of Adams who, from hereditary taint, are all born the slaves of sin, should be raised to royal dignity, and in this way made partakers of the glory of God, if the noble distinction were not derived from some other source? How, moreover, could the priestly office exist in vigour among those whose vices rendered them abominable in the sight of God, if they were not consecrated in a holy head? Wherefore, Peter elegantly transposes the words of Moses, teaching that the fulness of grace, of which the Jews had a foretaste under the Law, is exhibited in Christ, “Ye are a chosen generation, a royal priesthood,” (1 Pet. 2:9). The transposition of the words intimates that those to whom Christ has appeared in the Gospel, have obtained more than their fathers, inasmuch as they are all endued with priestly and royal honour, and can, therefore, trusting to their Mediator, appear with boldness in the presence of God.

1. Uit die onafgebroken reeks, die wij vermeld hebben, kan men opmaken, dat de wet ongeveer vierhonderd jaren na de dood van Abraham niet daarom gegeven is, om het uitverkoren volk van Christus af te leiden, maar opdat ze veeleer de harten in verwachting zou houden tot op zijn komst, en ook het verlangen naar Hem zou aanvuren, en hen tijdens de verwachting zou versterken, opdat ze niet door een al te lang vertoef zouden bezwijken. Onder de wet versta ik niet alleen de tien geboden, die de regel voorschrijven om vroom en rechtvaardig te leven, maar ook de inrichting van de godsdienst, die door de hand van Mozes door God is overgegeven. Immers Mozes is niet als wetgever gegeven om de zegening, aan het Geslacht van Abraham beloofd, te niet te doen; ja we zien, hoe hij telkens weer bij de Joden in de herinnering terugroept het genadeverbond, dat met hun vaderen gesloten was en waarvan zij erfgenamen waren; alsof hij gezonden was om het te vernieuwen. Dit is zeer duidelijk gebleken uit de ceremoniën. Want wat is meer ijdel en onbeduidend dan dat de mensen, om zich met God te verzoenen de stinkende reuk uit het vet der beesten offeren? Dat zij, om hun eigen vuil af te wassen, de toevlucht nemen tot de besprenkeling met water of bloed? Kortom de gehele dienst der wet zal, wanneer hij op zich zelf beschouwd wordt en niet de schaduwen en gedaanten bevat, aan welke de waarheid beantwoordt, een geheel bespottelijke zaak zijn. Daarom wordt niet zonder reden zowel in de prediking van Stephanus (Hand. 7:44) als ook in de brief aan de Hebreën (Heb. 8:5) zo naarstig die plaats besproken, waar God Mozes beveelt alles wat tot de tabernakel behoort, te maken naar het voorbeeld, dat hem op de berg getoond was (Ex. 25:40) Want indien de Joden niet iets geestelijks was voorgesteld om naar te streven, zouden zij in die dingen evenzeer hun moeite verspild hebben als de heidenen in hun beuzelarijen. Onheilige mensen, die nooit met ernst zich op het nastreven der vroomheid hebben toegelegd, kunnen niet zonder afkeer horen van zo veelvuldige ceremoniën; en zij vragen zich niet alleen verwonderd af, waarom God het oude volk met een zo grote menigte ceremoniën vermoeid heeft, maar zij verachten die en lachen ze uit als kinderspel. En wel omdat ze niet letten op de bedoeling, want wanneer men de gestalten der wet daarvan scheidt, moeten ze wel als ijdelheden veroordeeld worden. Maar dat voorbeeld toont aan, dat God niet daarom offeranden bevolen heeft, om zijn dienaren met aardse oefeningen bezig te houden, maar veeleer om hun verstand omhoog te richten. En dat kon ook uit Gods natuur duidelijk blijken; want, gelijk Hij geestelijk is, heeft Hij ook in geen andere dan geestelijke dienst behagen. Dit betuigen zoveel uitspraken der profeten, waarin deze de Joden beschuldigen van onwetendheid, omdat ze menen, dat offers bij God van enige betekenis zijn. Deden de profeten dit om iets te kort te doen aan de wet? Allerminst, maar, daar ze ware uitleggers van de wet waren, wilden ze op die manier de ogen richten op het doel, waarvan de grote massa afdwaalde. Men kan reeds uit de genade, die de Joden aangeboden werd, met zekerheid opmaken, dat de wet niet zonder Christus geweest is. Want dit heeft Mozes hun voorgesteld als het doel van hun aanneming tot kinderen, dat ze Gode tot een priesterlijk koninkrijk zouden zijn (Ex. 19:6) en dat konden ze niet bereiken tenzij een groter en voortreffelijker verzoening tussenbeide kwam dan uit het bloed der beesten. Want wat is minder natuurlijk, dan dat de kinderen van Adam, die door de erfsmet allen geboren worden als slaven der zonde, tot de koninklijke waardigheid zouden worden opgeheven en daardoor deelgenoten zouden worden aan de heerlijkheid Gods, tenzij zulk een voortreffelijk goed van elders tot hen kwam? Hoe kon ook het recht des priesterschaps bij hen, die door het vuil hunner zonden verfoeilijk waren voor God, van kracht zijn, indien ze niet geheiligd waren in een heilig Hoofd? Daarom wordt dit gezegde van Mozes met juist oordeel omgezet, wanneer hij leert (1 Petr. 2:9) dat de volheid der genade, waarvan de Joden onder de wet een proef gekregen hadden, in Christus aan het licht gebracht is. "Gij zijt een uitverkoren geslacht," zegt hij, "een koninklijk priesterdom." Want de omzetting der woorden heeft deze bedoeling dat zij, aan wie Christus door het evangelie verschenen is, meer verkregen hebben dan hun vaderen, omdat ze allen toegerust zijn met een priesterlijke en koninklijke eer, zodat ze, vertrouwend op hun Middelaar, vrij durven komen voor Gods aangezicht.

1. 205Erster Teil: Das Gesetz als Zuchtmeister auf Christus (1-5) Das Gesetz weist über sich hinaus

Das Gesetz ist etwa vierhundert Jahre nach dem Tode des Abraham (Anklang an Gal. 3,17) hinzugetan; aber es kam, wie man aus der langen Reihe von Zeugnissen, die wir anführten, ersehen kann, nicht, um das erwählte Volk von Christus wegzuführen, sondern vielmehr um sein Herz bis zu dessen Ankunft in Erwartung zu halten, sein Verlangen immer neu zu entfachen und es im Warten zu stärken, damit es nicht bei dem langen Verzug vom Wege abkomme! Unter „Gesetz“ verstehe ich nicht bloß die zehn Gebote, welche die Richtschnur bilden, wie man fromm und gerecht leben soll, sondern die ganze Gestalt der Gottesverehrung, wie sie Gott durch Moses Hand eingerichtet und gelehrt hat. Auch ist Mose als Gesetzgeber nicht dazu eingesetzt worden, die dem Abraham gewordene Verheißung des Heils aufzuheben. Ja, wir sehen, wie er immer wieder die Juden an jenen Gnadenbund erinnert, der einst mit ihren Vätern geschlossen war und dessen Erben sie waren; so war er gewissermaßen zur Erneuerung dieses Bundes gesandt. Das wurde vor allem aus den Zeremonien deutlich. Was konnte denn nichtiger und frevelhafter sein, als daß Menschen, um sich mit Gott zu versöhnen, ihm den garstigen Geruch vom Fett ihrer Tiere darbrachten, daß sie, um den Unflat ihrer Seele abzuwaschen, zur Besprengung mit Wasser oder gar mit Blut ihre Zuflucht nahmen? Kurzum, der ganze gesetzliche Gottesdienst wäre doch — wenn man ihn an sich betrachtete und er nicht Schatten und Bilder enthielte, mit welchen die Wahrheit tatsächlich übereinstimmte — geradezu eine Lächerlichkeit! Deshalb wird nicht ohne sachlichen Grund in der Rede des Stephanus (Apg. 7,44) und auch im Hebräerbrief (8,5) mit so besonderer Aufmerksamkeit jene Stelle in Betracht gezogen, in welcher Gott dem Mose gebietet, alles zur „Stiftshütte“ Gehörige nach dem Urbild zu gestalten, das ihm auf dem Berge gezeigt worden war (Ex. 25,40). Hätte den Juden nicht ein geistliches Ziel sich dargeboten, nach dem sie sich ausrichten sollten, so hätten sie mit ihrem Gottesdienst ebensosehr Possenspiel getrieben wie die Heiden in ihren törichten Unternehmungen! Unfromme Menschen, die sich nie ernstlich um rechte Frömmigkeit bemüht haben, können nur mit Verdruß von soviel verschiedenen gottesdienstlichen Gebräuchen hören; und sie wundern sich nicht nur, warum denn Gott das Volk des Alten Bundes mit einer solchen Menge von Zeremonien geplagt habe, sondern sie verachten sie und machen sich über sie lustig wie über kindisches Spiel! Das ist verständlich: sie achten ja nicht auf das Ziel, ohne das die im Gesetz gegebenen Bilder notwendig dem Urteil verfallen müssen: sie sind nichtig!

Aber jenes Urbild zeigt, daß Gott die Opfer nicht geboten hat, um seinen Verehrern mit irdischen Verrichtungen zu schaffen zu geben, sondern um ihr Herz emporzurichten. Das läßt sich schon aus Gottes Wesen ganz klar ersehen: es ist geistlich, und darum hat er auch nur an geistlicher Verehrung Wohlgefallen. Das bezeugen soviel Prophetenworte, welche den Juden ihre Torheit vorhalten, weil sie wähnen, vor Gott hätten irgendwelche Opfer irgendeinen Wert. Oder wollten die Propheten etwa dem Gesetz sein Ansehen rauben? Nicht im geringsten: sondern sie waren vielmehr seine rechten Ausleger und wollten auf diese Weise die Augen auf den eigentlichen Sinn und den entscheidenden Gesichtspunkt richten, von dem das Volk abirrte. Schon aus der den Juden dargebotenen Gnade kann man mit Sicherheit entnehmen, daß das Gesetz nicht ohne Christus gewesen ist. Denn Mose stellte ihnen als Zweck ihrer gnädigen Annahme eben dies vor Augen, daß sie „ein priesterlich Königreich“ sein sollten (Ex. 19,6), und das konnten sie doch gewiß nur erreichen, wenn 206 eine stärkere und wirksamere Versöhnung zustande kam als aus dem Blut von Tieren! Denn was wäre sinnloser, als daß Adamskinder, die doch in erblicher Verderbnis allesamt als Knechte der Sünde zur Welt kommen, zur Königswürde erhoben und solchermaßen Teilhaber der Herrlichkeit Gottes würden — wenn ihnen solch ein herrliches Gut nicht von ganz anderer Seite zukäme? Wie sollte auch die priesterliche Würde Menschen zuteil werden können, die doch im Unflat ihrer Laster Gott widerwärtig waren — sofern sie nicht in dem heiligen Haupte geweiht worden wären? Sehr fein kehrt daher Petrus diese Stelle bei Mose um, um zu zeigen, wie die Fülle der Gnade, von der die Juden unter dem Gesetz einen Vorgeschmack empfangen hatten, in Christus offenbar geworden ist: „Ihr seid das auserwählte Geschlecht, das königliche Priestertum“ (1. Petr. 2,9). Die Umkehrung der Wörter („priesterliches Königreich“ — „königliches Priestertum“) soll zeigen, daß die, welchen Christus durch das Evangelium erschienen ist, mehr empfangen haben als ihre Väter, weil sie ja alle der priesterlichen und königlichen Würde teilhaftig geworden sind, so daß sie also im Vertrauen auf ihren Mittler frei vor Gottes Angesicht erscheinen dürfen!

1.

Die sedewet sowel as die seremoniële wet het Christus as doel (Afdeling 1-2)

476 Uit die aaneenlopende reeks verwysings wat ons vermeld het, kan ons aflei dat die wet ongeveer vierhonderd jaar na Abraham se dood gegee is.² Die doel daarvan was nie om die uitverkore volk daarmee van Christus af weg te neem nie maar om hulle harte tot sy koms in spanning te hou, hulle aan te vuur om na Hom te verlang en hulle in hulle verwagting te versterk om nie as gevolg van ’n te langdurige verwagting moed te verloor nie. Onder die woord wet verstaan ek nie slegs die tien gebooie wat ’n reël vir ’n godvrugtige en regverdige lewe voorskryf nie, 477  maar ook die vorm van godsdiens wat God deur die hand van Moses aan ons oorgelewer het. Want Moses is nie as wetgewer gegee om die seën wat aan die geslag van Abraham belowe is, tot niet te maak nie; inteendeel, ons sien dat hy die Jode oral herinner aan die genadeverbond wat met hulle vaders gesluit is en waarvan hulle die erfgename was. Dit is net asof hy gestuur is om die verbond te hernieu.³ Dit is deur die seremonies baie duidelik gemaak. Want wat kan ydeler of sinloser wees as dat mense ’n stinkende walm van beesvet offer om hulle met God te versoen? Wat kan groter onsin wees as dat hulle hulle toevlug neem tot besprinkeling met water of bloed om hulle eie vuilheid af te was? Kortom: die hele eerbiediging van die wet sou heeltemal ’n speletjie wees as dit op sigself deurdink sou word en dit nie skadu’s en beelde sou insluit waarmee die waarheid ooreenstem nie. Daarom word die verwysing waar God Moses beveel om alles wat by die tabernakel hoort, volgens die voorbeeld wat op die berg aan hom getoon is, te maak, nie sonder rede so noukeurig in die preek van Stefanus en in die brief aan die Hebreërs opgeweeg nie.⁴ Want as iets geesteliks nie aan hulle voorgehou is om na te strewe nie, sou die Jode hulle inspanning, net soos die heidene in hulle onbenullighede, tevergeefs daarmee verspeel het. Onheiliges wat ywer vir godvrugtigheid nooit met erns beoefen het nie, verdra nie om na so baie ritusse te luister sonder om ’n afkeer daarvan te kry nie. Hulle wonder nie alleen waarom God die volk van ouds met so ’n groot massa seremonies vermoei het nie, maar hulle verag en bespot dit ook as kinderspeletjies. Hulle let egter nie op die doel daarvan nie, want as die gestaltes van die wet van die doel geskei sou word, moet dit noodwendig as nikswerd veroordeel word. En tog het daardie weergawe⁵ aangetoon dat God die offerandes nie maar net aan sy dienaars opgedra het om hulle met aardse oefeninge besig te hou nie maar eerder om hulle verstand hoër op te hef.

Dit kan ook duidelik uit sy natuur na vore kom. Aangesien Hy geestelik is, het Hy slegs in ’n geestelike diens behae. Soveel uitsprake van die profete getuig hiervan. Hierin beskuldig hulle die Jode van onverstandigheid omdat hulle dink dat hulle offers vir God van enige belang was. Of was die profete van plan om hiermee iets uit die wet weg te ruim? Hoegenaamd nie! Aangesien hulle egter waaragtige vertolkers van die wet was, was hulle doel dat die volk se oë so op die eindpunt gerig moes word waarvan hulle afgedwaal het. Uit die genade wat die Jode 478  aangebied is, kan ons met sekerheid aflei dat die wet nie sonder Christus was nie. Want Moses het aan hulle voorgehou dat dit die doel van hulle aanneming was om vir God ’n priesterlike koninkryk te wees.⁶ Dit kon hulle egter nie verkry nie, tensy hulle ’n groter en voortrefliker versoening kry as een wat uit beesbloed sou ontstaan.⁷ Want dit is glad nie paslik dat die kinders van Adam, wat almal met hulle erflike verval as slawe van die sonde gebore word, tot die waardigheid van ’n koning verhef word en daardeur deelgenote in die heerlikheid van God word as so ’n voortreflike seën hulle nie van elders sou bereik nie. Hoe kon die priesterlike reg ook onder hulle van krag wees terwyl hulle as gevolg van die vuilheid van hulle sondes vir God afstootlik was as hulle nie in ’n heilige Hoof geheilig was nie?

Daarom keer Petrus Moses se woorde pragtig om wanneer hy ons leer dat die volheid van die genade wat die Jode onder die wet gesmaak het, in Christus geopenbaar is. Hy sê: “Julle is ’n uitverkore geslag, ’n koninklike priesterdom”.⁸ Want die omskakeling van die woorde het die strekking dat die mense aan wie Christus deur die evangelie verskyn het, meer verkry het as hulle vaders, want hulle het almal priesterlike en koninklike eer, sodat hulle kan waag om vrymoedig voor die aangesig van God te verskyn omdat hulle op die Middelaar steun.

1. Из всего сказанного выше легко заключить, что спустя приблизительно четыреста лет после смерти Авраама Закон был дан отнюдь не для того, чтобы отдалить избранный народ от Иисуса Христа. Напротив, он был дан, чтобы дух народа бодрствовал вплоть до пришествия Христа, чтобы возбудить в народе горячее желание этого пришествия и таким образом поддержать евреев в ожидании, не дав им отчаяться из-за длительности такого ожидания. Под Законом я имею в виду не только Десять заповедей, где записаны правила справедливой и святой жизни, но и определённую форму религии, объявленную Богом через Моисея. Ибо Моисей был сделан Законодателем не с целью отмены благословения, данного роду Авраама: наоборот, мы видим, что Моисей неоднократно напоминает евреям о бескорыстном союзе, заключённом Богом с их отцами, которого они - наследники, а он послан, чтобы обновить этот союз.

Это в полной мере проявилось и в обрядах. Ведь не было бы ничего глупее и легкомысленнее, нежели, стремясь примириться с Богом, предлагать Ему дымящийся зловонный жир внутренностей животных или, желая очистить душу, кропить кровью и водой. Так что если рассматривать предписанное Законом служение само по себе, как не содержащее ни образов, ни тени скрывающейся за ним истины, то оно покажется забавой малых детей. Поэтому и в последней проповеди св. Стефана (Деян 7:44), и в Послании к евреям (Евр 8:5) не без оснований так подробно излагается то место Писания, где Бог велит Моисею сделать святилище по образцу, который был показан ему на горе (Исх 25:40). Если бы всё это не заключало духовной цели, то труды евреев оказались бы так же тщетны, как и нелепые затеи язычников. Легкомысленные невежды, никогда не прилагавшие усилий к истинному благочестию, возмущаются огромным числом предписаний Закона и не только удивляются тому, что Бог возложил такие тяжкие труды и такое бремя на древний народ, но и насмехаются над множеством предписаний относительно сущих мелочей, как над детскими забавами. Однако считать эти положения Закона бесполезными и пустыми можно, только если отрывать их от его цели.

Образец, о котором идёт речь, показывает, что Бог предписал жертвоприношения не для того, чтобы занять своих почитавших Его людей земными делами, но чтобы направить их дух к более возвышенным предметам. Это явствует из самой природы Бога: поскольку Он есть Дух, Ему угодно лишь духовное служение. Как свидетельствуют многочисленные высказывания пророков, обличавших евреев в разного рода глупостях, они считали, что Бог не принимает жертвы сами по себе. Пророки ни в коем случае не намеревались отступать от Закона, но, честно изъясняя его подлинный смысл, привлекали внимание простого народа к цели, от которой он отклонился. Мы уже уяснили, что, поскольку евреям была ниспослана милость Бога, Закон не был чужд Христу. Моисей открыл им цель усыновления: дабы они были царством священников у Бога (Исх 19:6). А этого они не могли бы достичь, если бы не было средства примирения, более достойного и драгоценного, нежели кровь животных. Какие были бы основания и повод к тому, чтобы Сыны Адама, которые через наследственную порчу все родились рабами греха, вдруг оказались возвышены до царского достоинства и тем самым стали участниками славы Божьей,- если бы они не получили высокое и совершенное откуда-то извне? И как могло бы принадлежать им право на священнодействие, как могло оно осуществляться при том, что они были отвратительны Богу грязью своих пороков, если бы они не были освящены для этого служения святым Главой?

Вот почему св. Пётр, не без изящества изменяя слова Моисея, изъясняется с прямотой весьма примечательной. Имея в виду, что полнота милости, которую вкусили евреи под Законом, полностью раскрылась в Иисусе Христе, Пётр говорит: «Вы - род избранный, царственное священство» (1 Пет 2:9). Порядок слов изменён для того, чтобы стало ясно, что те, кому через Евангелие явился Иисус Христос, получили больше благ, чем их отцы, ибо все они увенчаны священническим и царским достоинством, дабы открыто и свободно предстать перед Богом, доверившись Посреднику.

2. 328 Atque hic obiter notandum est, regnum quod tandem erectum fuit in familia Davidis, esse Legis partem, et contineri sub Mosis ministerio^a; unde sequitur, tam in toto genere Levitico quam in posteris Davidis Christum oculis veteris populi quasi in duplici speculo fuisse obiectum. Quia, ut nuper dixi¹, non aliter coram Deo esse poterant vel reges vel^b sacerdotes, qui et servi erant peccati ac mortis, et sua corruptione polluti. Hinc verissimum esse patet illud Pauli, Iudaeos quasi sub paedagogi custodia fuisse retentos [Galat. 3. d. 24], donec veniret semen in cuius gratiam data erat promissio. Nam quia nondum familiariter innotuerat Christus, similes fuerunt pueris, quorum imbecillitas nondum plenam rerum caelestium scientiam ferre poterat. Quomodo autem ceremoniis ad Christum fuerint manuducti, ante dictum est², et ex pluribus Prophetarum testimoniis melius intelligere licet. Nam etsi novis quotidie sacrificiis ad Deum placandum accedere ipsos oportuit, unico tamen sacrificio scelera omnia expiatum iri promittit Iesaias [Iesa. 53]³; cui concinit Daniel [Dan. 9]⁴. Sacerdotes ex tribu Levi designati sanctuarium ingrediebantur: at de unico sacerdote semel^c dictum fuit, iureiurando divinitus electum esse qui sacerdos esset in perpetuum secundum ordinem Melchisedech [Psal. 110. b. 4]. Erat tunc visibilis olei unctio, aliam fore Daniel ex visione pronuntiat. Ac ne pluribus insistam, satis prolixe et dilucide author epistolae ad Hebraeos a quarto cap. ad undecimum usque demonstrat nihili et inanes esse ceremonias donec ad Christum ventum fuerit. Quod vero ad decem praecepta spectat, tenenda similiter est Pauli admonitio, Christum esse finem Legis in salutem omni credenti [Rom. 10. a. 4]: et altera, Christum esse spiritum qui literam per se mortiferam vivificat [2. Cor. 3. b. 6]. Nam priore quidem significat frustra doceri iustitiam praeceptis, donec eam Christus et gratuita imputatione et spiritu regenerationis conferat. Quare merito Christum vocat complementum Legis, vel finem: quia nihil prodesset quid exigat Deus a nobis scire, nisi sub iugo et onere intolerabili laborantibus et oppressis Christus succurreret. Alibi Legem propter transgressiones positam esse docet [Galat. 3. c. 19]: nempe ut homines damnationis suae convictos humiliaret. Porro quia haec ad Christum 329 quaerendum vera et unica est praeparatio, quaecunque diversis verbis tradit, probe inter se consentiunt. Sed quia disceptatio illi fuit cum perversis doctoribus, qui Legis operibus iustitiam nos mereri fingebant, ut eorum errorem refutaret, coactus est interdum nudam Legem praecise accipere: quae tamen gratuitae adoptionis foedere alioqui vestita est^a.

2. Il est ici à noter en passant, que le royaume qui a esté dressé en la maison de David, estoit une partie de la charge et commission qui avoit esté donnée à Moyse, et de la doctrine de laquelle il avoit esté ministre. Dont il s’ensuit que tant en la lignée de Levi qu’aux successeurs de David, Jesus Christ a esté proposé devant les yeux des Juifs, comme en un double miroir: pource que (comme j’ay n’agueres dit) ils ne pouvoyent estre autrement sacrificateurs devant Dieu, veu qu’ils estoyent serfs de peché et de mort, et pollus en leur corruption. On peut aussi maintenant voir combien est vray ce que dit sainct Paul, que les Juifs ont esté retenus sous la Loi (Gal. 3:24), comme sous la garde d’un maistre d’escole, jusqu’à ce que la semence, en faveur de laquelle la grace avoit esté donnée, vinst. Car d’autant que Jesus Christ ne leur estoit point encores familierement monstré, ils ont esté semblables pour ce temps-là a des enfans, et leur rudesse et infirmité ne pouvoit porter pleine science des choses celestes. Or comment ils ont esté conduits à Jesus Christ par les ceremonies, il a esté desja exposé, et on le peut encores mieux comprendre par beaucoup de tesmoignages des Prophetes. Car combien qu’ils fussent obligez à offrir journellement nouveaux sacrifices pour appaiser Dieu, toutesfois Isaie leur monstre que tous pechez seroyent effacez pour un coup par un sacrifice unique et perpetuel. Ce qu’aussi Daniel conferme (Is. 53:5; Daniel 9:26, 27). Les Sacrificateurs estans choisis de la lignée de Levi, entroyent au sanctuaire: mais cependant il estoit dit au Pseaume, que Dieu en avoit eleu un seul, voire establi avec serment solennel et immuable, pour estre Sacrificateur selon l’estat de Melchisedec (Ps. 110:4). L’onction de l’huile visible avoit lors son cours: mais Daniel, selon qu’il avoit eu par vision, prononce qu’il y en aura bien une autre. Je n’insisteray pas plus longuement sur ceci, d’autant que l’autheur de l’Epistre aux Hebrieux, depuis le quatrieme chapitre, jusques à l’onzieme deduit au long et au large et monstre clairement que toutes les ceremonies de la Loy sont de nulle valeur et nul profit, jusques à ce qu’on vienne à Jesus Christ. Quant aux dix commandemens, ceste sentence de sainct Paul leur compete aussi bien: assavoir que Jesus Christ est la fin de la Loy, et en salut à tous croyans. Item, Que Jesus Christ est I’ame ou l’esprit qui vivifie la lettre, laquelle en soy autrement seroit mortelle (Rom. 10:4; 2 Cor. 3:6). Car au premier passage il signifie que c’est en vain que nous sommes enseignez quelle est la vraye justice, jusques à ce que Jesus Christ la nous donne tant par imputation gratuite, qu’en nous regenerant par son Esprit Pourtant à bon droit il nomme Jesus Christ l’accomplissement ou la fin de la Loy: pource qu’il ne profiteroit rien de savoir ce que Dieu requiert de nous, sinon que Jesus Christ nous secourust, en nous allegeant du joug et fardeau insupportable, sous lequel nous travaillons et sommes accablez. En un autre lieu il dit que la Loy a esté mise pour les transgressions, voire afin d’humilier les hommes en les ayant conveincus de leur damnation (Gal. 3:19). Or pource que telle est la vraye preparation et unique pour venir à Christ, tout ce qu’il dit en divers mots, s’accorde tresbien ensemble. Mais pource qu’il a eu à debattre contre des seducteurs, qui enseignoyent qu’on se pouvoit justifier, et meriter salut par les œuvres de la Loy, pour abattre leur erreur il a esté quelque fois contraint de prendre la Loy plus estroitement, comme si elle commandoit simplement de bien vivre, ja soit que l’alliance d’adoption ne s’en doyve point separer, quand on parle de tout ce qu’elle contient.

2. And here it must be remarked, by the way, that the kingdom, which at length was erected in the family of David, is a part of the law, and comprised under the ministry of Moses; whence it follows, that both in the posterity of David, and in the whole Levitical tribe, as in a twofold mirror, Christ was exhibited to the view of his ancient people. For, as I have just observed, it was otherwise impossible that in the Divine view they should be kings and priests, who were the slaves of sin and death, and polluted by their own corruptions. Hence appears the truth of the assertion of Paul, that the Jews were subject, as it were, to the authority of a schoolmaster, till the advent of that seed, for whose sake the promise was given.⁷⁷⁸ For Christ being not yet familiarly discovered, they were like children, whose imbecility could not yet bear the full knowledge of heavenly things. But how they were led to Christ by the ceremonies, has been already stated, and may be better learned from the testimonies of the Prophets. For although they were obliged every day to approach God with new sacrifices, in order to appease him, yet Isaiah promises them the expiation of all their transgressions by a single sacrifice,⁷⁷⁹ which is confirmed by Daniel.⁷⁸⁰ The priests chosen from the tribe of Levi, used to enter into the sanctuary; but concerning that one priest it was once said, that he was 315 divinely chosen with an oath, to be “a priest for ever after the order of Melchisedec.”⁷⁸¹ There was, then, an unction of visible oil; but Daniel, from his vision, foretells an unction of a different kind. But not to insist on many proofs, the author of the Epistle to the Hebrews, from the fourth chapter to the eleventh, demonstrates in a manner sufficiently copious and clear, that, irrespective of Christ, all the ceremonies of the law are worthless and vain. And in regard to the decalogue, we should attend to the declaration of Paul, that “Christ is the end of the law for righteousness to every one that believeth;”⁷⁸² and also that Christ is “the Spirit,” who gives “life” to the otherwise dead letter.⁷⁸³ For in the former passage he signifies that righteousness is taught in vain by the precepts, till Christ bestows it both by a gratuitous imputation, and by the Spirit of regeneration. Wherefore he justly denominates Christ the completion or end of the law; for we should derive no benefit from a knowledge of what God requires of us, unless we were succoured by Christ when labouring and oppressed under its yoke and intolerable burden. In another place, he states that “the law was added because of transgressions;”⁷⁸⁴ that is, to humble men, by convicting them of being the causes of their own condemnation. Now, this being the true and only preparation for seeking Christ, the various declarations which he makes are in perfect unison with each other. But as he was then engaged in a controversy with erroneous teachers, who pretended that we merit righteousness by the works of the law,—in order to refute their error, he was sometimes obliged to use the term law in a more restricted sense, as merely preceptive, although it was otherwise connected with the covenant of gratuitous adoption.

2. Proof continued. 6. From a consideration of the kingdom erected in the family of David. 7. From the end of the ceremonies. 8. From the end of the Moral Law.

And it is to be observed, by the way, that the kingdom, which was at length erected in the family of David, is part of the Law, and is comprehended under the dispensation of Moses; whence it follows, that, as well in the whole tribe of Levi as in the posterity of David, Christ was exhibited to the eyes of the Israelites as in a double mirror. For, as I lately observed (sec. 1), in no other way could those who were the slaves of sin and death, and defiled with corruption, be either kings or priests. Hence appears the perfect truth of Paul’s statement, “The law was our schoolmaster to bring us unto Christ,” “till the seed should come to whom the promise was made” (Gal. 3:24, 19). For Christ not yet having been made familiarly known to the Jews, they were like children whose weakness could not bear a full knowledge of heavenly things. How they were led to Christ by the ceremonial law has already been adverted to, and may be made more intelligible by several passages in the Prophets. Although they were required, in order to appease God, to approach him daily with new sacrifices, yet Isaiah promises, that all their sins would be expiated by one single sacrifice, and with this Daniel concurs (Isa. 53:5; Dan. 9:26, 27). The priests appointed from the tribe of Levi entered the sanctuary, but it was once said of a single priest, “The Lord has sworn, and will not repent, Thou art a priest for ever, after the order of Melchizedek,” (Ps. 110:4).The unction of oil was then visible, but Daniel in vision declares that there will be another unction. Not to dwell on this, the author of the Epistle to 302the Hebrews proves clearly, and at length, from the fourth to the eleventh chapter, that ceremonies were vain, and of no value, unless as bringing us to Christ. In regard to the Ten Commandments, we must, in like manner, attend to the statement of Paul, that “Christ is the end of the law for righteousness to every one that believeth,” (Rom.10:4); and, again, that ministers of the new testament were “not of the letter, but of the spirit: for the letter killeth, but the split giveth life,” (2 Cor. 3:6). The former passage intimates, that it is in vain to teach righteousness by precept, until Christ bestow it by free imputation, and the regeneration of the Spirit. Hence he properly calls Christ the end or fulfilling of the Law, because it would avail us nothing to know what God demands did not Christ come to the succour of those who are labouring, and oppressed under an intolerable yoke and burden. In another place, he says that the Law “was added because of transgressions,” (Gal. 3:19), that it might humble men under a sense of their condemnation. Moreover, inasmuch as this is the only true preparation for Christ, the statements, though made in different words, perfectly agree with each other. But because he had to dispute with perverse teachers, who pretended that men merited justification by the works of the Law, he was sometimes obliged, in refuting their error, to speak of the Law in a more restricted sense, merely as law, though, in other respects, the covenant of free adoption is comprehended under it.

2. En dit moet terloops opgemerkt worden, dat het koninkrijk, dat eindelijk opgericht is in het huis Davids, een deel der wet is en vervat is onder de dienst van Mozes, waaruit volgt, dat zowel in het gehele geslacht der Levieten als ook in de nakomelingen van David Christus voor de ogen van het oude volk is gesteld als het ware in een dubbele spiegel. Want, zoals ik tevoren zeide, anders konden zij voor Gods aanschijn geen koningen of priesters zijn, die slaven waren der zonde en des doods, en door hun verderf verontreinigd. Hieruit blijkt, dat volkomen waar is, wat Paulus zegt (Gal. 3:24) dat de Joden als het ware onder de hoede van een tuchtmeester gehouden zijn, totdat het zaad kwam, om wiens wille de belofte gegeven was. Want omdat Christus hun nog niet van nabij bekend geworden was, waren zij gelijk aan kinderen, wier zwakheid nog niet de volle kennis der hemelse zaken kon dragen. Hoe ze echter door de ceremoniën tot Christus geleid zijn, is te voren gezegd, en kan men uit verscheidene getuigenissen der profeten beter begrijpen. Want ofschoon ze dagelijks met nieuwe offers moesten naderen om God te verzoenen, belooft Jesaja toch (Jes. 53:5) dat door een enige offerande al hun zonden verzoend zullen worden, en Daniël (Dan. 9:26,27) stemt daarmee overeen. De priesters, uit de stam van Levi aangewezen, gingen het heiligdom binnen; maar van een enige Priester is eenmaal gezegd, dat Hij door een eed van God uitverkoren is om priester te zijn in der eeuwigheid naar de ordening van Melchizedek (Ps. 110:4) Toen was er een zichtbare zalving met olie; maar Daniël verkondigt uit een visioen, dat er een andere zou zijn. En om niet bij meer getuigenissen te blijven staan: de schrijver van de brief aan de Hebreën toont van het vierde tot het elfde hoofdstuk uitvoerig en duidelijk genoeg aan, dat de ceremoniën nietswaardig en ijdel zijn, totdat men tot Christus is gekomen. Wat echter betreft de tien geboden, moet gelijkelijk de vermaning van Paulus onthouden worden (Rom. 10:4) dat het einde der wet is Christus, tot zaligheid een iegelijk, die gelooft; en de andere (2 Cor. 3:6) dat Christus de Geest is, die de op zichzelf doodbrengende letter levend maakt. Want door de eerste geeft hij te kennen, dat de gerechtigheid door de geboden tevergeefs geleerd wordt, totdat Christus haar door de genadige toerekening en de Geest der wedergeboorte aanbrengt. Daarom noemt hij Christus terecht de vervulling of het einde der wet; want het zou tot niets nut zijn te weten, wat God van ons eist, wanneer niet Christus ons, die gebukt gaan en bezwijken onder het juk en de ondragelijke last, te hulp kwam. Elders (Gal. 3:19) leert hij, dat de wet gegeven is om de overtredingen, namelijk opdat ze de mensen zou overtuigen van hun verdoemenis en daardoor zou verootmoedigen. Verder, omdat dit de ware en enige voorbereiding is om Christus te zoeken, komt al wat Paulus met verschillende woorden leert, uitnemend overeen. Maar omdat hij streed met verkeerde leraars, die verzonnen, dat wij door de werken der wet gerechtigheid verdienen, was hij, om hun dwaling te weerleggen, gedwongen somtijds de naakte wet op zichzelf te nemen, welke echter overigens toch met het verbond der genadige aanneming bekleed is.

2. Das Gesetz enthält Verheißung

Hier ist noch beiläufig zu erwähnen, daß ja auch das Königtum, das schließlich im Geschlechte Davids aufgerichtet wurde, ein Teil des Gesetzes und unter dem Amt des Mose mit beschlossen war. So ergibt sich, daß Christus im ganzen levitischen Gesetz wie auch unter den Nachkommen des David dem Alten Volke wie in einem doppelten Spiegel vor die Augen gestellt war. Denn ohne ihn hätten sie ja, wie ich schon sagte, vor Gott gar nicht als Könige oder Priester dastehen können, da sie doch Knechte der Sünde und des Todes waren, befleckt von ihrer Verderbnis. Paulus selbst bezeugt, daß dieser Satz wahr ist, wenn er sagt, die Juden seien gewissermaßen unter der Aufsicht eines „Zuchtmeisters“ gehalten worden (Gal. 3,24), bis der „Same“ gekommen sei, dem die Verheißung galt. Denn weil Christus den Männern des Alten Bundes noch nicht näher bekannt war, so waren sie noch Kindern gleich, die in ihrer Schwachheit die volle Kunde von den himmlischen Dingen noch nicht ertragen konnten. Wie sie aber mittels der Zeremonien zu Christus geführt wurden, das wurde bereits ausgeführt und läßt sich außerdem aus sehr vielen Zeugnissen der Propheten noch besser erkennen. Die Leute mußten zwar alle Tage mit neuen Opfern vor Gott treten, um ihn zu versöhnen — und doch verheißt Jesaja, all ihre vergehen würden mit einem einzigen Opfer gesühnt werden (Jes. 53,5). Dieser Verheißung stimmt auch Daniel bei (Dan. 9,26f.). So gingen zwar die Hohenpriester aus dem Stamme Levi, die dazu verordnet waren, ins Allerheiligste; aber von dem einen Hohenpriester heißt es einmal, daß er durch einen Eid Gottes erkoren sei zu einem Priester in Ewigkeit nach der Ordnung Melchisedeks (Psalm 110,4). Damals geschah die Salbung äußerlich, mit Öl — Daniel dagegen weissagt auf Grund eines Gesichts, die künftige Salbung werde anders aussehen! Ich will nicht mehr aufzählen: der Verfasser des Hebräerbriefes bringt ja vom vierten bis zum elften Kapitel seines Briefes den völlig ausgeführten und klaren Nachweis, daß die Zeremonien nichtig und leer waren, ehe man zu Christus kam.

Was die Zehn Gebote angeht, so müssen wir hier die entsprechende Aussage des Paulus festhalten. Er sagt nämlich: „Christus ist des Gesetzes Ende, wer an ihn glaubt, der ist gerecht“ (Röm. 10,4) und „Der Herr ist der Geist“ (2. Kor. 3,17), der den Buchstaben „lebendig macht“, der doch an sich tödlich wäre (2. Kor. 3,6). An der ersteren Stelle zeigt er: die Gerechtigkeit, die in den Geboten zum Ausdruck kommt, lehrt man solange vergeblich, bis sie uns Christus durch gnädige Zurechnung und durch den Geist der Wiedergeburt zuteil werden läßt. Deshalb nennt er Christus mit Recht die „Erfüllung“ oder auch das „Ende“ des Gesetzes; denn es würde uns ja gar nichts helfen, zu wissen, was Gott von uns verlangt, wenn uns nicht Christus, während wir unter untragbarem Joch und niederdrückender Last uns zerarbeiten 207 und zu Boden gedrückt werden, zu Hilfe käme. An anderer Stelle lehrt Paulus, das Gesetz sei „um der Übertretungen willen“ gegeben (Gal. 3,19), nämlich um die Menschen ihrer Verdammnis zu überführen und sie demütig zu machen. Da nun dies die wahre und einzige Vorbereitung ist, um Christus zu suchen, so stimmen die Ausdrücke, die Paulus braucht, trotz ihrer Verschiedenheit tadellos zusammen. Aber weil er mit verkehrten Lehrern zu kämpfen hatte, die so taten, als verdienten wir uns die Gerechtigkeit durch Gesetzeswerke, so mußte er, um ihrem Irrtum entgegenzutreten, zuweilen das bloße Gesetz streng für sich nehmen, obwohl es sonst von dem Bunde, der uns aus Gottes Gnaden die Kindschaft verleiht, nicht zu trennen ist.

2. Christus is die voleinding van die wet tot saligheid vir elkeen wat glo.

Hier moet ons terloops daarop let dat die koninkryk wat uiteindelik in die huis van Dawid opgerig is, ’n deel van die wet is en onder die bediening van Moses ingesluit word. Die gevolgtrekking waartoe daaruit geraak kan word, is dat Christus sowel in die hele geslag van Levi as in die nageslag van Dawid asof dit in twee spieëls was, aan die oë van die volk van ouds voorgehou is. Want, soos ek so pas gesê het, kon hulle nie anders konings of priesters voor die aangesig van God wees nie, omdat hulle slawe van die sonde en die dood en deur hulle eie bedorwenheid besoedel was. Hieruit is dit duidelik dat dit wat Paulus leer, baie waar is, naamlik dat die Jode onder toesig van ’n tugmeester gehou is, totdat die saad sou kom ter wille van wie die belofte gegee is.⁹ Omdat hulle Christus nog nie met vertroue geken het nie, was hulle soos kinders¹⁰ 479 wat as gevolg van hulle swakheid nog nie die voile kennis van die hemelse dinge kon verdra nie. Tevore is reeds gesê en uit baie getuienisse van die profete kan ons beter aflei hoe hulle deur seremonies met die hand na Christus toe gelei is. Hoewel hulle elke dag met nuwe offers tot God moes nader om Hom te versoen, belowe Jesaja nogtans dat al hulle sondes met slegs een offerande gereinig sou word.¹¹ Daniël stem ook hiermee saam.¹² Priesters wat uit die stam van Levi aangewys is, het gewoonlik die heiligdom betree. Maar van die enige priester is daar eenmaal gesê dat Hy met ’n eed deur God uitverkies is om vir ewig ’n priester te wees volgens die orde van Melgisédek.¹³ Daar was toe ’n sigbare salwing met olie, maar na aanleiding van ’n gesig verkondig Daniël dat daar ’n ander salwing sal wees.¹⁴ Maar om nou nie op meer getuienis aan te dring nie; die skrywer van die brief aan die Hebreërs dui van die vierde tot die elfde hoofstuk oorvloedig en duidelik aan dat die seremonies van geen waarde was nie en ook ydel totdat hulle by Christus sou kom.

Sover dit die Tien Gebooie aangaan, moet ons eweneens Paulus se vermaning net so in gedagte hou, naamlik dat Christus die voleinding van die wet is tot saligheid vir elkeen wat glo.¹⁵ ’n Tweede uitspraak is dat Christus die Gees is¹⁶ wat die letter, wat op sigself dood is, lewendig maak.¹⁷ Want met die eerste verwysing gee hy te kenne dat geregtigheid tevergeefs deur die gebooie geleer word, totdat Christus dit uit genadige toerekening en deur die Gees van wedergeboorte verleen. Daarom noem hy Christus tereg die vervulling of voleinding van die wet. Dit sou immers geen voordeel vir ons inhou om te weet wat God van ons eis nie, tensy Christus ons te hulp kom terwyl ons onder ’n juk en ondraaglike las swoeg en neergedruk word. Elders leer hy ons dat die wet ter wille van ons oortredings gegee is, naamlik om die mens van sy verdoemenis te oortuig en ootmoedig te stem.¹⁸ Omdat dit verder die ware en enigste voorbereiding is om Christus te soek, kom alles wat hy met verskillende woorde leer, goed met mekaar ooreen. Hy was egter in ’n stryd met verkeerde leraars gewikkel, wat die wanopvatting geskep het dat ons deur die werke van die wet geregtigheid kan verdien. Om 480  dus hulle dwaling te weerlê is hy soms gedwing om die wet bloot in enger sin aan te neem.¹⁹ Andersins is dit nogtans met die verbond van vrye aanneming ingeklee.

2. Здесь уместно заметить, что царство, воздвигнутое домом Давида, было частью задания, возложенного на Моисея, и учение о царстве - частью учения, проповедником которого он был. Отсюда следует, что в колене Левиевом и в потомстве Давида Иисус Христос был представлен евреям как бы в двойном зеркале, ибо в противном случае (как я только что сказал) они не могли бы быть священнослужителями перед Богом, будучи рабами греха и смерти, осквернёнными и испорченными. Теперь ясно, насколько прав был св. Павел, когда сказал, что евреи удерживались под Законом, словно под присмотром школьного учителя (Гал 3:24), пока не взошло семя, ради которого была дана милость. Ибо, пока Иисус Христос не был явлен во плоти, они были подобны детям, и неведение и немощь препятствовали им воспринять знание о небесных предметах.

Уже было сказано, как они были ведомы к Иисусу Христу с помощью обрядов. Ещё лучше это можно уяснить из многочисленных свидетельств пророков. Хотя евреи были обязаны ежедневно приносить новые жертвы для умиротворения Бога, Исайя показывает им, что все грехи будут однажды изглажены одной-единственной вечной жертвой (Ис 53). Это подтверждает Даниил (Дан 9). Священники, избранные из колена Левиева, входили во святилище; однако в псалме сказано, что Бог избрал одного и поставил его с торжественной непреложной клятвой быть священником Мельхиседека (Пс 109/110:4). Видимое миропомазание совершалось обычным порядком, но Даниил, рассказывая о своём видении, говорит, что будет иное венчание на царство [Дан 7:13-14]. Я не стану более задерживаться на этом, поскольку автор Послания к евреям с четвёртой его главы по одиннадцатую во всех деталях и совершенно ясно показывает, что предписанные Законом обряды не имеют никакой ценности и не приносят никакой пользы после пришествия Иисуса Христа.

Что касается Десяти заповедей, то их великолепно завершают слова св. Павла о том, что Иисус Христос - конец Закона во спасение всех верующих (Рим 10:4). Он же сказал, что Иисус Христос есть душа или дух, который животворит букву, а сама по себе она мертва (2 Кор 3:6). Первая фраза означает, что напрасно мы выясняли, в чём состоит истинная праведность, пока нам не показал её Иисус Христос - как через обличение, так и через возрождение своим Духом. Поэтому апостол с полным основанием называет Иисуса Христа исполнением и концом Закона: нет никакой пользы в том, чтобы знать, чего требует от нас Бог, если не помогает нам Иисус и не облегчает невыносимого бремени, под которым мы трудимся и влечёмся. В другом месте он говорит, что Закон дан по причине преступлений (Гал 3:19), дабы смирить людей, убедить их в том, что они осуждены. Такова была истинная и уникальная подготовка к явлению Христа, и всё, что сказано об этом в разных выражениях, легко свести воедино. Но поскольку приходилось спорить с совратителями, учившими, будто можно оправдаться и заслужить спасение делами Закона, то, чтобы разбить их заблуждения, апостол был вынужден рассматривать Закон в более узком смысле, как если бы он просто предписывал добрые дела. При этом, говоря о содержании Закона, союз усыновления нельзя отделять и от этих предписаний.

3. Quomodo autem a lege morali edocti magis inexcusabiles reddamur, ut nos ad veniam expetendam reatus sollicitet, breviter cognoscere operaepretium est. || Si verum est^b perfectionem iustitiae in Lege nos edoceri: istud etiam consequitur, absolutam eius observationem perfectam esse coram Deo iustitiam: qua scilicet homo iustus apud caeleste tribunal censeatur ac reputetur. Quare Moses, Lege promulgata, non dubitat contestari caelum et terram quod proposuisset Israeli vitam et mortem, bonum et malum [Deut. 30. d. 19]. Nec refragari licet quin iustam Legis obedientiam maneat aeternae salutis remuneratio, quemadmodum a Domino promissa est. Rursum tamen operaepretium est recognoscere ecquid eam obedientiam praestemus, cuius merito concipienda sit illius remunerationis fiducia. Quantulum enim est, videre in Legis observantia positum vitae aeternae praemium, nisi praeterea constet an ea via pervenire ad vitam aeternam nobis liceat? Hac vero in parte, Legis imbecillitas se profert; nam quia in nullo nostrum illa Legis observantia deprehenditur, a vitae promissionibus exclusi, in solam maledictionem^c recidimus. Dico non quid fiat modo, sed quid necessarium sit; quum enim longe^d supra humanam facultatem sit Legis doctrina, potest quidem homo eminus spectare appositas promissiones, non tamen fructum ex iis aliquem colligere. Hoc ergo unum restat ut ab earum bono suam miseriam melius aestimet, dum cogitat praecisa spe salutis, mortem sibi certo imminere. Ex adverso instant horrificae sanctiones, quae non paucos nostrum, sed omnes ad unum irretitos constringunt; instant inquam, ac inexorabili asperitate nos persequuntur, ut praesentissimam in Lege mortem^e cernamus.

3. Or il est expedient de voir en bref comment nous sommes rendus tant plus inexcusables, apres avoir esté enseignez par la loy morale, pour nous soliciter à demander pardon. Or s’il est vray que la perfection de justice soit monstrée en la Loy, il s’ensuyt pareillement que l’observation entiere de la Loy est entiere justice devant Dieu, par laquelle l’homme puisse estre reputé juste devant son Throne celeste. Pourtant Moyse ayant publié la Loy, ne fait point de doute d’appeler en tesmoin le ciel et la terre, qu’il a proposé au peuple d’Israel la vie et la mort, le bien et le mal (Deut. 30:19). Et ne pouvons contredire, que l’obeissance entiere de la Loy ne soit remunerée de la vie eternelle, comme le Seigneur l’a promis. Toutesfois il nous faut d’autrepart considerer, assavoir si nous accomplissons telle obeissance, de laquelle nous puissions concevoir quelque confiance de salut. Car dequoy sert-il d’entendre qu’en obeissant à la Loy on peut attendre le loyer de la vie eternelle, si quant et quant nous ne cognoissions que par ce moyen nous pouvons parvenir à salut? Or en cest endroit se demonstre i’imbecil-lité de la Loy: car d’autant que ceste obeissance n’est trouvée en nul de nous, par cela estans exclus des promesses de vie, nous tombons en malediction eternelle. Je ne dy pas seulement ce qui se fait, mais ce qui est necessaire qu’il advienne. Car comme ainsi soit que la doctrine de la Loy surmonte de beaucoup la faculté des hommes, nous pouvons bien de loin regarder les promesses qui y sont données: mais nous n’en pouvons recevoir aucun fruit. Pourtant il ne nous en revient rien, sinon que par cela nous voyons d’autant mieux nostre misere: entant que toute esperance de salut nous est ostée, et la mort revelée. D’autre costé se presentent les horribles menaces qui y sont mises: lesquels ne pressent pas aucuns de nous, mais tous generalement. Elles nous pressent, di-je, et nous poursuyvent d’une rigueur inexorable, tellement que nous voyons une certaine malediction en la Loy.

3. But it is worthy of a little inquiry, how we are rendered more inexcusable by the instructions of the moral law, in order that a sense of our guilt may excite us to supplicate for pardon. If it be true that the law displays a perfection of righteousness, it also follows that the complete observation of it, is in the sight of God a perfect righteousness, in which a man would be esteemed and reputed righteous at the tribunal of heaven. Wherefore Moses, when he had promulgated the law, hesitated not to “call heaven and earth to record”⁷⁸⁵ that he had proposed to the Israelites life and death, good and evil. Nor can we deny that the reward of eternal life awaits a righteous obedience to the law, according to the Divine promise. But, on the other hand, it is proper to examine whether we perform that obedience, the merit of which can warrant 316 our confident expectation of that reward. For how unimportant is it, to discover that the reward of eternal life depends on the observance of the law, unless we also ascertain whether it be possible for us to arrive at eternal life in that way! But in this point the weakness of the law is manifest. For as none of us are found to observe the law, we are excluded from the promises of life, and fall entirely under the curse. I am now showing, not only what does happen, but what necessarily must happen. For the doctrine of the law being far above human ability, man may view the promises, indeed, from a distance, but cannot gather any fruit from them. It only remains for him, from their goodness to form a truer estimate of his own misery, while he reflects that all hope of salvation is cut off, and that he is in imminent danger of death. On the other hand, we are urged with terrible sanctions, which bind, not a few of us, but every individual of mankind; they urge, I say, and pursue us with inexorable rigour, so that in the law we see nothing but present death.

3. A more ample exposition of the last proof. The Moral Law leads believers to Christ. Showing the perfect righteousness required by God, it convinces us of our inability to fulfil it. It thus denies us life, adjudges us to death, and so urges us to seek deliverance in Christ.

But in order that a sense of guilt may urge us to seek for pardon, it is of importance to know how our being instructed in the Moral Law renders us more inexcusable. If it is true, that a perfect righteousness is set before us in the Law, it follows, that the complete observance of it is perfect righteousness in the sight of God; that is, a righteousness by which a man may be deemed and pronounced righteous at the divine tribunal. Wherefore Moses, after promulgating the Law, hesitates not to call heaven and earth to witness, that he had set life and death, good and evil, before the people. Nor can it be denied, that the reward of eternal salvation, as promised by the Lord, awaits the perfect obedience of the Law (Deut. 30:19). Again, however, it is of importance to understand in what way we perform that obedience for which we justly entertain the hope of that reward. For of what use is it to see that the reward of eternal life depends on the observance of the Law, unless it moreover appears whether it be in our power in that way to attain to eternal life? Herein, then, the weakness of the Law is manifested; for, in none of us is that righteousness of the Law manifested, and, therefore, being excluded from the promises of life, we again fall under the curse. I state not only what happens, but what must necessarily happen. The doctrine of the Law transcending our capacity, a man may indeed look from a distance at the promises held forth, but he cannot derive any benefit from them. The only thing, therefore, remaining for him is, from their excellence to form a better estimate of his own 303misery, while he considers that the hope of salvation is cut off, and he is threatened with certain death. On the other hand, those fearful denunciations which strike not at a few individuals, but at every individual without exceptions rise up; rise up, I say, and, with inexorable severity, pursue us; so that nothing but instant death is presented by the Law.

3. Hoe wij nu, door de zedenwet onderwezen, minder te verontschuldigen worden, om door de schuld te worden aangezet tot het streven naar vergeving, moeten wij in het kort nagaan. Indien het waar is, dat de volmaaktheid der gerechtigheid ons in de wet geleerd wordt, volgt daaruit ook, dat het volledig houden der wet de volmaakte gerechtigheid is voor God, waardoor de mens voor de hemelse rechterstoel voor rechtvaardig geoordeeld en gerekend wordt. Daarom aarzelt Mozes niet, nadat hij de wet had afgekondigd, de hemel en de aarde tot getuigen te nemen, dat hij Israël het leven en de dood, het goede en het kwade had voorgesteld. Men mag ook niet ontkennen, dat de juiste gehoorzaamheid aan de wet beloond wordt met de eeuwige zaligheid, zoals die door de Here beloofd is. Aan de andere kant echter moeten wij nagaan, of wij wel die gehoorzaamheid betonen, door wier verdienste wij het vertrouwen op die vergelding mogen opvatten. Want wat betekent het te zien, dat op het houden der wet als beloning het eeuwige leven gesteld is, als dan bovendien niet vaststaat, of wij langs die weg tot het eeuwige leven kunnen komen? In dit stuk echter openbaart zich de zwakheid der wet. Want aangezien in niemand onzer die onderhouding der wet wordt gevonden, zijn wij van de beloften des levens uitgesloten en vervallen alleen tot de vloek. Ik zeg niet, wat er geschiedt, maar wat moet geschieden. Want daar de leer der wet ver boven het menselijk vermogen ligt, kan de mens wel van verre de toegevoegde beloften aanschouwen, maar toch geen enkele vrucht uit hen verkrijgen. Dit ene blijft dus over, dat hij naar het goede van die beloften zijn eigen ellende des te beter kan taxeren, wanneer hij bedenkt, dat, nu de hoop op de zaligheid afgesneden is, de dood hem gewis boven het hoofd hangt. Daartegenover dreigen vreselijke strafbepalingen, die niet weinigen van ons, maar allen, tot de laatste toe, verstrikken en vastsnoeren; zij dreigen, zeg ik, en achtervolgen ons met onverbiddelijke scherpte, zodat wij in de wet de dood onmiddellijk voor ons zien.

3. Das Gesetz macht uns unentschuldbar und treibt uns in die Verzweiflung

Jetzt ist es aber der Mühe wert, zu überdenken, wie wir gerade dadurch, daß wir im Sittengesetz (lex moralis) unterwiesen sind, nur um so unentschuldbarer werden, damit uns unsere eigene Schuldverhaftung dazu antreibt, Vergebung zu suchen. Ist es wahr, daß uns im Gesetze vollkommene Gerechtigkeit gelehrt wird, so folgt daraus, daß nur dessen gänzliche Erfüllung vor Gott vollkommene Gerechtigkeit ist, kraft deren der Mensch vor dem himmlischen Gericht als gerecht gilt und behandelt wird. So ruft Mose nach der Verkündung des Gesetzes ohne Bedenken Himmel und Erde zu Zeugen darüber an, daß er Israel vorgelegt habe „Leben und Tod, Gut und Böse“ (Deut. 30,19). Auch läßt sich nicht leugnen, daß der rechte Gesetzes-gehorsam die ewige Seligkeit als Belohnung erwarten kann, so wie sie der Herr verheißen hat. Aber auf der anderen Seite müssen wir dann auch zusehen, ob denn wir solchen Gehorsam irgendwie leisten, auf dessen Verdienst sich jene Zuversicht auf eine Belohnung gründen ließe. Denn was soll es uns helfen, wenn wir sehen, daß auf der Erfüllung des Gesetzes der Lohn des ewigen Lebens liegt — wenn nicht auch klar ist, ob wir denn auf diesem Wege zum ewigen Leben gelangen können!

Aber an dieser Stelle zeigt sich die Schwachheit des Gesetzes — denn es wird ja in keinem von uns jene Erfüllung des Gesetzes gefunden, und deshalb sind wir von den Verheißungen des Lebens ausgeschlossen und dem Fluch preisgegeben. Ich sage dabei nicht, was nur tatsächlich geschieht, sondern was notwendig ist; denn das, was das Gesetz lehrt, geht weit über Menschenkraft — und so kann der Mensch wohl von ferne die dem Gesetz beigelegten Verheißungen erschauen, aber keinerlei Frucht aus ihnen ziehen. Da bleibt also allein dies, daß er aus der Größe dieser Verheißungen sein eigenes Elend besser erkenne, indem er erwägt, daß ihm alle Hoffnung auf die Seligkeit abgeschnitten ist und der Tod ihm unausweichlich droht. Und dann stehen da auf der anderen Seite die furchtbaren Drohungen, die nicht einzelne von uns, sondern uns alle rettungslos binden und umstricken — sie stehen da und verfolgen uns mit unerbittlicher Härte, so daß wir im Gesetz den Tod unmittelbar vor Augen haben!

3. Omdat geeneen van ons die wet na behore kan eerbiedig nie, kan ons daarin net die dood baie naby aan ons sien.

Dit is nogtans die moeite werd om kortliks te wete te kom hoe ons nog meer sonder verontskuldiging is wanneer ons deur die sedewet geleer is, sodat ons skuld ons daartoe kan opwek om vergifnis te vra. As dit waar is dat ons in die wet geleer word om die geregtigheid te volbring, volg daaruit dat absolute eerbiediging daarvan volkome geregtigheid voor die aangesig van God is. Daarvolgens word die mens natuurlik voor die regbank van die hemele as regverdig beskou en gereken. Daarom het Moses nie geaarsel om die hemel en die aarde as getuies aan te roep daarvoor dat hy lewe en dood, goed en kwaad aan Israel voorgehou het toe hy die wet afgekondig het nie.²⁰ Ons mag ook nie ontken dat regmatige gehoorsaamheid aan die wet met die ewige saligheid beloon word nie, soos die Here belowe het.

Aan die ander kant is dit ook die moeite werd om agter te kom of ons wel die gehoorsaamheid betoon, deur die verdienste waarvan ons wel die vertroue mag koester dat ons so ’n beloning sal ontvang. Want van hoe weinig betekenis is dit dat ons kan sien dat die loon van ’n ewige lewe in die eerbiediging van die wet geleë is, as dit nie bowendien ook duidelik is of ons met daardie weg die ewige lewe kan bereik nie? In hierdie opsig vertoon die swakheid van die wet homself. Omdat daar trouens by geeneen van ons so ’n eerbiediging van die wet te vinde is nie, is ons van die belofte van ’n ewige lewe uitgesluit en val ons heeltemal onder die vloek. Ek sê nie wat gebeur nie maar wat noodwendig moet gebeur. Aangesien die aanleer van die wet die mens se vermoë ver te bowe gaan, kan die mens wel die beloftes wat dit inhou, van ver af sien, maar tog kan hy geen vrug daarvan pluk nie. Daar bly dus net hierdie een ding oor om uit die goeie van die beloftes sy eie ellende beter te kan waardeer wanneer hy daaroor nadink dat die hoop op saligheid vir hom afgesny is en dat die dood sekerlik oor hom hang. Teenoor die beloftes dreig verskriklike strafbepalings wat nie net ’n paar van ons nie maar almal tot die laaste een verstrik en verstrengel. Ek herhaal: dit bedreig en jaag ons met onverbiddelike hardvogtigheid na sodat ons in die wet die dood baie naby aan ons kan sien.

3. Здесь уместно коротко сказать, почему мы стали более виновными после того, как нам был преподан нравственный закон, дабы побудить нас молиться о прощении. Если верно, что в Законе мы видим совершенную справедливость, то соблюдение всего Закона представляет собой полную праведность в очах Бога (по-французски понятия "справедливость" и "праведность" передаются одним словом - "justice"), благодаря которой человек может быть оправдан перед Небесным Престолом. Поэтому Моисей, обнародовав Закон, без колебаний призывает небо и землю в свидетели того, что он предложил народу Израиля жизнь и смерть, добро и зло (Втор 30:19). И тут мы не можем отрицать, что полное исполнение Закона будет вознаграждено вечной жизнью, как обещал Господь. Но, с другой стороны, нам следует поразмышлять о том, а можем ли мы, целиком повинуясь Закону, в какой-то мере рассчитывать на спасение. Ибо какая польза слышать, что, повинуясь Закону, можно ожидать в награду вечную жизнь, если при этом мы не знаем, что таким образом наверняка достигнем спасения? Здесь проявляется бессилие Закона, ибо на такое послушание не способен ни один из нас и, следовательно, все мы, лишённые обетования жизни, подпадаем под вечное проклятие.

Я говорю не только о том, что происходит, но и о том, что обязательно произойдёт в будущем. Ибо, поскольку требования намного превосходят возможности людей, мы можем лишь как бы смотреть издалека на данные нам обетования, но не получим от них никакой пользы. От Закона мы не получаем ничего, кроме возможности лучше видеть наше несчастное состояние, ибо у нас отнята всякая надежда на спасение и дан лишь страх смерти. С другой стороны, появились ужасные угрозы, преследующие не некоторых из нас, а вообще всех. Они преследуют и угнетают нас, говорю я, с неумолимой суровостью - до такой степени, что в Законе мы видим некое проклятие.

4. | Itaque si Legem duntaxat intuemur, nihil^f aliud possumus^g 330 quam animum despondere, confundi, ac desperare, quum ex ea damnemur omnes, ac maledicamur: || a beatitudine quam suis cultoribus proponit, procul arceamur. Ergone, inquies, ita nos ludificatur Dominus? Quantulum enim a ludibrio abest, spem foelicitatis ostentare, ad eam invitare et hortari, illam testari nobis expositam, quum interim praeclusus sit et inaccessus ingressus? Respondeo, Etiamsi promissiones Legis, quatenus conditionales sunt, a perfecta Legis obedientia dependeant, quam nullibi reperire est: non tamen frustra datas esse. Ubi enim didicimus irritas nobis fore et inefficaces nisi gratuita sua bonitate, citra intuitum operum, nos Deus amplexetur, atque adeo^a illam bonitatem, nobis per Evangelium exhibitam fide simus^b amplexati: ne ipsis quidem deest sua efficacia etiam cum annexa conditione. Sic enim tum omnia nobis gratuito confert ut hoc quoque ad cumulum suae beneficentiae adiungat quod semiplenam nostram obedientiam non respuens, et quod deest complemento, remittens, perinde atque a nobis impleta conditione, legalium promissionum fructum percipere nos facit. Sed hanc quaestionem, quia in tractanda fidei iustificatione plenius disputanda erit¹, non ultra in praesens prosequemur.

4. Pourtant, si nous ne regardons que la Loy, nous ne pouvons autre chose que perdre du tout courage, estre confus, et nous desesperer: veu qu’en icelle nous sommes tous maudits et condamnez, et n’y a celuy de nous qui ne soit forclos de la beatitude promise à ceux qui l’observent. Quelcun demandera si Dieu se delecte à nous tromper. Car il semble bien advis que c’est une moquerie, de monstrer quelque esperance de felicité à l’homme, l’appeler et exhorter à icelle, promettre qu’elle luy est appareillée, et cependant que l’accez soit fermé. Je respon, que combien que les promesses de la Loy, d’autant quelles sont conditionnelles, ne doyvent point estre accomplies sinon à ceux qui auront accomply toute justice (ce qui ne se trouve entre les hommes), toutesfois qu’elles n’ont point esté données en vain. Car apres que nous avons entendu qu’elles n’ont point de lieu ny efficace envers nous, sinon que Dieu par sa bonté gratuite nous reçoyve sans aucun esgard de nos œuvres: apres aussi que nous avons receu par foy icelle bonté, laquelle il nous presente par son Evangile, ces mesmes promesses avec leur condition ne sont point vaines. Car lors le Seigneur nous donne gratuitement toutes choses, en telle sorte que sa liberalité vient jusques à ce comble, de ne rejetter pas nostre obeissance imparfaite: mais en nous remettant et pardonnant ce qui y defaut, l’accepter pour bonne et entiere, et par consequent nous faire recevoir le fruit des promesses legales, comme si leur condition estoit accomplie. Mais d’autant que ceste question sera plus pleinement traitée, quand nous parlerons de la justification de la foy, je ne la veux point maintenant poursuyvre plus outre.

4. Therefore, if we direct our views exclusively to the law, the effects upon our minds will only be despondency, confusion, and despair, since it condemns and curses us all, and keeps us far from that blessedness which it proposes to them who observe it. Does the Lord, then, you will say, in this case do nothing but mock us? For how little does it differ from mockery, to exhibit a hope of felicity, to invite and exhort to it, to declare that it is ready for our reception, whilst the way to it is closed and inaccessible! I reply, although the promises of the law, being conditional, depend on a perfect obedience to the law, which can nowhere be found, yet they have not been given in vain. For when we have learned that they will be vain and inefficacious to us, unless God embrace us with his gratuitous goodness, without any regard to our works, and unless we have also embraced by faith that goodness, as exhibited to us in the gospel,—then these promises are not without their use, even with the condition annexed to them. For then he gratuitously confers every thing upon us, so that he adds this also to the number of his favours, that not rejecting our imperfect obedience, but pardoning its deficiencies, he gives us to enjoy the benefit of the legal promises, just as if we had fulfilled the condition ourselves. But as we shall more fully discuss this question when we treat of the justification of faith, we shall pursue it no further at present.

4. The promises of the Law, though conditional, founded on the best reason. This reason explained.

Therefore, if we look merely to the Law, the result must be despondency, confusion, and despair, seeing that by it we are all cursed and condemned, while we are kept far away from the blessedness which it holds forth to its observers. Is the Lord, then, you will ask, only sporting with us? Is it not the next thing to mockery, to hold out the hope of happiness, to invite and exhort us to it, to declare that it is set before us, while all the while the entrance to it is precluded and quite shut up? I answer, Although the promises, in so far as they are conditional, depend on a perfect obedience of the Law, which is nowhere to be found, they have not, however, been given in vain. For when we have learned, that the promises would be fruitless and unavailing, did not God accept us of his free goodness, without any view to our works, and when, having so learned, we, by faith, embrace the goodness thus offered in the gospel, the promises, with all their annexed conditions, are fully accomplished. For God, while bestowing all things upon us freely, crowns his goodness by not disdaining our imperfect obedience; forgiving its deficiencies, accepting it as if it were complete, and so bestowing upon us the full amount of what the Law has promised. But as this point will be more fully discussed in treating of justification by faith, we shall not follow it further at present.

4. Indien wij dus slechts op de wet zien, kunnen wij niet anders dan de moed laten zinken, in verwarring geraken en wanhopen, daar wij door haar allen worden verdoemd en vervloekt, en van de gelukzaligheid, die zij haar dienaren voorstelt, ver worden afgehouden. Spot de Here dan zo met ons? zult ge zeggen. Want hoe weinig verschilt dit van spot: de hoop op geluk te tonen, er toe uit te nodigen en aan te sporen, te betuigen dat het voor ons gereed ligt, terwijl intussen de ingang afgesloten en ontoegankelijk is? Ik antwoord: ook al zijn de beloften der wet, voorzover zij van een voorwaarde vergezeld gaan, van de volmaakte gehoorzaamheid aan de wet afhankelijk, die men nergens kan vinden, zo zijn ze toch niet te vergeefs gegeven. Want wanneer we geleerd hebben, dat ze voor ons vergeefs en zonder uitwerking zullen zijn, tenzij God ons door zijn goedheid uit genade en zonder aanzien van onze werken, omhelst, en wanneer wij bovendien die goedheid, die ons door het evangelie geopenbaard is, met geloof omhelsd hebben, dan missen zij niet hun werking, ook wanneer er een voorwaarde is toegevoegd. Want dan schenkt Hij ons alles uit genade zo, dat Hij ter bekroning van zijn weldadigheid dit toevoegt, dat Hij onze halve gehoorzaamheid niet verwerpt, wat er aan de vervulling ontbreekt, vergeeft en even alsof de voorwaarde door ons vervuld was, ons de vrucht van de beloften der wet doet genieten. Maar thans zullen wij deze kwestie niet verder nagaan, omdat over haar bij de behandeling van de rechtvaardigmaking des geloofs uitvoeriger zal moeten gesproken worden.

4. Trotzdem sind die Verheißungen im Gesetz nicht ohne Sinn

Schauen wir also allein auf das Gesetz, so müssen wir unabwendbar verzagen, zuschanden werden und verzweifeln: denn es verdammt und verflucht uns alle und hält uns von der Seligkeit, die es denen verheißt, die es recht halten, gerade weitab! „So treibt also der Herr“, mag vielleicht jemand sagen, „auf diese Weise mit uns Spott? Denn was ist das anders als Spott, uns Hoffnung auf die Seligkeit zu machen, zu ihr einzuladen und zu ermuntern, sie uns zu bezeugen, als ob sie uns bereitet wäre — wo doch währenddessen der Zugang dazu verschlossen und unzugänglich ist?“ Ich antworte: Gewiß hängen die Verheißungen des Gesetzes, die ja an Bedingungen geknüpft sind, von dem vollkommenen Gesetzesgehorsam ab, der tatsächlich nirgendwo zu finden ist. Aber trotzdem sind sie nicht ohne Absicht gegeben. Haben wir nämlich einmal die Erfahrung gemacht, daß sie an uns ohne Kraft und Wirkung sind, wenn uns nicht Gott selber, abseits von allem Blick auf die Werke, aus lauter Güte in Gnaden annimmt, und haben wir diese Gnade, die uns im Evangelium dargeboten wird, im Glauben angenommen — so bleiben diese Verheißungen mitsamt der an sie geknüpften Bedingung nicht unwirksam. Denn dann lässt 208 uns Gott alles aus freier Gnade zuteil werden und beweist seine Freundlichkeit auch darin, daß er unseren unvollkommenen Gehorsam nicht verwirft, uns erläßt, was an der Erfüllung noch mangelt, und uns, als hätten wir selbst die gestellte Bedingung erfüllt, an der Frucht der Gesetzesverheißungen teilhaben läßt. Aber diese Frage muß bei der Lehre von der Rechtfertigung durch den Glauben noch näher behandelt werden, und deshalb wollen wir sie vorerst nicht weiter treiben.

4. 481 Die beloftes van die wet sou waardeloos wees as God ons nie uit genade sonder inagneming van ons werke omhels en ons sy goedertierenheid wat in die evangelie geopenbaar is, in die geloof aangryp nie.

As ons dus ons oë slegs op die wet rig, kan ons nie anders as om moed te verloor, verslae en wanhopig te word nie, omdat ons almal op grond daarvan verdoem en vervloek word,²¹ en ons word ver weg gehou van die geluksaligheid wat die wet aan dié wat dit eerbiedig, voorhou. “Maar”, sal jy sê, “speel die Here dan so met ons? Want hoe weinig verskil dit nie van bespotting nie dat dit die hoop op geluksaligheid aan ons toon, dat dit ons daartoe uitnooi en aanspoor, dat dit getuig dat dit aan ons voorgehou is, terwyl dit intussen vir ons geslote en dit vir ons onmoontlik is om daartoe in te gaan?”

My antwoord daarop is dat, selfs al sou die belofte van die wet insoverre dit voorwaardelik is, van die volkome gehoorsaamheid aan die wet afhang, wat by niemand te vind is nie, dit nogtans nie verniet gegee is nie. Ons leer dat die beloftes²² vir ons waardeloos en kragteloos sal wees, tensy God ons uit sy genadige goedertierenheid sonder inagneming van ons werke omhels en ons daardie goedertierenheid wat deur die evangelie aan ons geopenbaar is, in die geloof aangryp. Dan is die beloftes tewens nogtans nie kragteloos nie, selfs al sou daar ’n voorwaarde daaraan verbind wees. Hy verleen immers aan ons alles uit genade, sodat Hy by sy stapel weldade nog byvoeg dat Hy ons halfvolmaakte gehoorsaamheid nie verwerp nie en dat Hy ons alles wat ontbreek om dit te vervolmaak, vergewe en asof ons die voorwaarde vervul het, die vrug van die beloftes van die wet laat geniet. Maar omdat ons hierdie vraagstuk in die behandeling van die regverdigmaking deur die geloof breedvoerig moet bespreek,²³ sal ons die onderwerp vir die huidige nie verder opvolg nie.

4. Итак, если мы смотрим только на Закон, то мы можем лишь утратить всякое мужество, впасть в смятение и отчаяние, поскольку в нём все мы прокляты и осуждены и нет среди нас ни одного, кто бы не был лишен блаженства, обещанного соблюдающим его. Но разве Богу, спросит кто-нибудь, нравится нас обманывать? Ибо представляется очевидным, что подавать человеку надежду на счастье, обещать, что оно близко, и при этом закрыть к нему доступ - не более чем насмешка. Я отвечаю, что, хотя обетования Закона, поскольку они обусловлены, должны осуществиться лишь для тех, кто исполнил всякую правду (а таковых среди людей нет), они всё же были даны не напрасно. После того как мы уяснили, что эти обетования к нам неприложимы, если только Бог в своей бескорыстной доброте не примет нас, невзирая на наши дела; а также после того как нами через веру воспринята эта доброта, явленная нам Богом в его Евангелии,- вот тогда те же обетования со всеми их условиями уже не напрасны. Когда Господь даёт нам всё это даром, то в своей щедрости Он не отвергает нашего далеко не полного послушания. Прощая недостаточность этого послушания, Он принимает его, как если бы оно было полным и совершенным, и тем самым позволяет нам получить плоды обетований Закона, как если бы он был исполнен. Этот вопрос будет рассмотрен подробно, когда мы будем говорить об оправдании верой, и поэтому сейчас я не продолжаю эту тему.

5. Quod autem impossibilem Legis observationem diximus, id est paucis verbis explicandum simul et confirmandum; solet enim vulgo absurdissima sententia videri: ut Hieronymus non dubitarit anathema illi denuntiare^{c 2}. Quid visum sit Hieronymo, nihil moror: nos quid verum sit inquiramus. Non texam hic longas ambages de variis possibilitatis generibus. Impossibile appello quod nec fuit unquam^d, et ne in posterum sit, Dei ordinatione ac decreto^e impeditur. Si ab ultima memoria repetamus, neminem sanctorum extitisse dico qui corpore mortis circundatus, ad eum dilectionis scopum pertigerit ut ex toto corde, ex tota mente, ex tota anima, ex tota potentia Deum amaret: neminem rursum qui non concupiscentia laborarit. Quis reclamet? Video quidem quales nobis sanctos imaginetur stulta superstitio, quorum scilicet puritati vix caelestes Angeli respondeant: sed repugnante tum Scriptura, tum experientiae ratione. Dico item, neminem posthac futurum, qui 331 ad verae^a perfectionis metam perventurus sit nisi corporis mole solutus. In hanc rem primum suppetunt aperta Scripturae testimonia, Non est homo iustus super terram qui non peccet, dicebat Solomo^b [1. Reg. 8. e. 46]. David autem, Non iustificabitur in conspectu tuo omnis vivens [Psal. 143. a. 2]. Iob plurimis locis idem affirmat¹. Clarissime omnium Paulus, quod caro concupiscit adversus spiritum, et spiritus adversus carnem [Galat. 5. c. 17]. || Nec alia ratione probat, omnes qui sub Lege sunt, maledictioni subiectos, || nisi quia scriptum sit, maledictos omnes qui non permanserint in omnibus eius mandatis [Galat. 3. b. 10; Deut. 27. d. 26]: innuens scilicet, imo pro confesso assumens, neminem permanere posse. Quicquid autem Scripturis praedictum est, id pro perpetuo, adeoque pro necessario haberi decet. Eiusmodi argutia vexabant Augustinum Pelagiani, || iniuriam fieri Deo si plus iubeat quam per eius gratiam praestare queant fideles². || Ille, ut effugeret calumniam, fatebatur posse quidem Dominum, si vellet, hominem mortalem in Angelicam puritatem evehere: sed neque fecisse unquam, nec facturum, quod aliter in Scripturis asseruisset^{c 3}. Id neque ego inficior: sed addo tamen, importune de potentia Dei^d disputari contra eius veritatem; ideo cavillis non esse obnoxiam sententiam, siquis dicat fieri non posse quod non futurum^e Scripturae pronuntiant. Verum si de verbo disputatur, Dominus rogantibus discipulis quis possit salvus esse, respondet, apud homines id quidem impossibile, apud Deum vero omnia possibilia [Matt. 19. d. 25]⁴. Validissima etiam ratione id contendit Augustinus, nunquam in hac carne reddere nos quem debemus legitimum Deo amorem. Amor, inquit, notitiam ita sequitur, ut Deum amare nemo perfecte possit qui non cognitam prius ad plenum^f habuerit eius bonitatem. Nos dum in mundo peregrinamur, cernimus per speculum et in aenigmate^g: sequitur ergo imperfectum esse nostrum amorem [De spiritu et litera, in fine, et saepe alias.]^{h 5}. Sit ergo extra controversiam, impossibile esse in hac carne Legis implementum, 332 si naturae nostrae impotentiam intuemur, quemadmodum et ex Paulo alibi [Rom. 8. a. 3] adhuc ostendetur.

5. Ce que nous avons dit, l’observation de la Loy estre impossible, il nous le faut brevement expliquer et confermer. Car il semble advis que ce soit une sentence fort absurde, tellement que sainct Hierome n’a point fait doute de la condamner pour meschante. Touchant de la raison qui l’a meu à ce faire, je ne m’en soucie: il nous doit suffire d’entendre la verité. Je ne feray point ici grandes distinctions des manieres de possibilité. J’appelle Impossible, ce qui n’a jamais esté veu, et est ordonné par la sentence de Dieu que jamais ne sera. Quand nous regarderons depuis le commencement du monde, je dy qu’il n’y a eu nul de tous les saincts, lequel estant en ceste prison de corps mortel ait eu une dilection si parfaite, jusques à aimer Dieu de tout son cœur, de toute son ame et de toute sa vertu. Je dy davantage, qu’il n’y en a eu nul qui n’ait esté entaché de quelque concupiscence. Qui contredira à cela? Je voy bien quels saincts imagine la superstition: c’est assavoir d’une telle pureté qu’à grand’peine les Anges du ciel soyent semblables: mais cela repugne tant à l’Escriture qu’à l’experience. Je dy encore plus, qu’il n’y en aura jamais qui vienne jusques à un tel but de perfection, jusques à ce qu’il soit delivré de son corps. Ce qui est prouvé de plusieurs evidens tesmoignages de l’Escriture. Salomon disoit en dediant le Temple, qu’il n’y a homme sur la terre qui ne peche. David dit que nul des vivans ne sera justifié devant Dieu (1 Rois 8:46; Ps. 143:2). Ceste sentence est souvent repetée au livre de Job. Sainct Paul l’afferme plus clairement que tous les autres: La chair, dit-il, convoite contre l’Esprit, et l’Esprit contre la chair. Et ne prend autre raison pour prouver que tous ceux qui sont sous la Loy sont maudits, sinon pource qu’il est escrit que tous ceux qui ne demeureront point en l’obeissance des commandemens, seront maudits (Gal. 5:17; 3:10; Deut 27:26). En quoy il signifie, ou plustost met comme une chose resolue que nul n’y peut demeurer. Or tout ce qui est predit en l’Escriture, il le faut avoir pour eternel, et mesme pour necessaire. Les Pelagiens molestoyent sainct Augustin de ceste subtilité: c’est qu’on fait injure à Dieu, s’il commande plus outre que ce que les fideles ne peuvent faire par sa grace. Luy, pour eviter leur calomnie; confessoit que le Seigneur pourroit bien s’il vouloit exalter un homme mortel en perfection angelique: mais que jamais ne l’avoit fait, et ne le feroit point à l’advenir, pource qu’il a dit du contraire.⁷² Je ne contredy point à ceste sentence: mais j’adjouste qu’il n’y a nul propos de disputer de la puissance de Dieu contre sa verité. Et pourtant je dy que ceste sentence ne se peut caviller, si quelcun dit estre impossible que les choses adviennent, desquelles nostre Seigneur a denoncé qu’elles n’adviendront point. Mais encore si on dispute du mot, Jesus Christ estant interrogué de ses disciples qui pourroit estre sauvé: respond que cela est impossible aux hommes, mais à Dieu que toutes choses sont possibles (Matth. 19:25). Sainct Augustin monstre par bonnes raisons, que jamais nous ne rendons en la vie presente l’amour à Dieu que nous luy devons: L’amour, dit-il, procede tellement de la cognoissance que nul ne peut parfaitement aymer Dieu, qu’il n’ait cogneu premierement sa bonté.⁷³ Or cependant que nous sommes en ce pelerinage terrien, nous ne la voyons sinon obscurement, et comme en un miroir: il s’ensuit donc que l’amour que nous luy portons est imparfait. Ainsi, que nous ayons cela pour certain, que l’accomplissement de la Loy nous est impossible, cependant que nous conversons en ce monde: comme il sera demonstré ailleurs par sainct Paul (Rom. 8:3).

5. Our assertion, respecting the impossibility of observing the law, must be briefly explained and proved; for it is generally esteemed a very absurd sentiment, so that Jerome has not scrupled to denounce it as accursed. What was the opinion of 317 Jerome, I regard not; let us inquire what is truth. I shall not here enter into a long discussion of the various species of possibility; I call that impossible which has never happened yet, and which is prevented by the ordination and decree of God from ever happening in future. If we inquire from the remotest period of antiquity, I assert that there never has existed a saint, who, surrounded with a body of death, could attain to such a degree of love, as to love God with all his heart, with all his soul, and with all his mind; and, moreover, that there never has been one, who was not the subject of some inordinate desire. Who can deny this? I know, indeed, what sort of saints the folly of superstition imagines to itself, such as almost excel even the angels of heaven in purity; but such an imagination is repugnant both to Scripture and to the dictates of experience. I assert also that no man, who shall exist in future, will reach the standard of true perfection, unless released from the burden of the body. This is established by clear testimonies of Scripture: Solomon says, “There is not a just man upon earth, that doeth good and sinneth not.”⁷⁸⁶ David; “In thy sight shall no man living be justified.”⁷⁸⁷ Job in many passages affirms the same thing;⁷⁸⁸ but Paul most plainly of all, that “the flesh lusteth against the Spirit, and the Spirit against the flesh.”⁷⁸⁹ Nor does he prove, that “as many as are of the works of the law are under the curse,” by any other reason but because “it is written, Cursed is every one that continueth not in all things which are written in the book of the law to do them;”⁷⁹⁰ evidently suggesting, and even taking it for granted, that no one can continue in them. Now, whatever is predicted in the Scriptures, must be considered as perpetual, and even as necessary. With a similar fallacy Augustine used to be teased by the Pelagians, who maintained that it is an injury to God, to say that he commands more than the faithful through his grace are able to perform. To avoid their cavil, he admitted that the Lord might, if he chose, exalt a mortal man to the purity of angels; but that he neither had ever done it, nor would ever do it, because he had declared otherwise in the Scriptures.⁷⁹¹ This I do not deny; but I add that it is absurd to dispute concerning the power of God, in opposition to his veracity; and that, therefore, it affords no room for cavilling, when any one maintains that to be impossible, which the Scriptures declare will never happen. But if the dispute be about the term, the Lord, in reply to an inquiry of his disciples, “Who, then, can be saved?” says, “With men this is impossible; but with God all things are 318 possible.”⁷⁹² Augustine contends, with a very powerful argument, that in this flesh we never render to God the legitimate love which we owe to him. “Love,” says he, “is an effect of knowledge, so that no man can perfectly love God, who has not first a complete knowledge of his goodness. During our pilgrimage in this world, we see through an obscure medium; the consequence of this, then, is, that our love is imperfect.” It ought, therefore, to be admitted without controversy, that it is impossible in this carnal state to fulfil the law, if we consider the impotence of our nature, as will elsewhere be proved also from Paul.⁷⁹³

5. No inconsistency in giving a law, the observance of which is impossible. This proved from reason, and confirmed by Scripture. Another confirmation from Augustine.

What has been said as to the impossible observance of the Law, it will be proper briefly to explain and confirm, the general opinion being, that nothing can be more absurd. Hence Jerome has not hesitated to denounce anathema against it.¹ What Jerome thought, I care not; let us inquire what is the truth. I will not here enter into a long and intricate discussion on the various kinds of possibility. By impossible, I mean, that which never was, and, being prevented by the ordination and decree of God, never will be. I say, that if we go back to the remotest period, we shall not find a single saint who, clothed with a mortal body, ever attained to such perfection as to love the Lord with all his heart, and soul, and mind, and strength; and, on the other hand, not one who has not felt the power of concupiscence. Who can deny this? I am aware, indeed of a kind of saints whom a foolish superstition imagines, and whose purity the angels of heaven scarcely equal. This, however, is repugnant both to Scripture and experience. But I say further, that no saint ever will attain to perfection, so long as he is in the body. Scripture bears clear testimony to this effect: “There is no man that sinneth 304not,” saith Solomon (1 Kings 8:46). David says, “In thy sight shall no man living be justified,” (Psalm 143:2). Job also, in numerous passages, affirms the same thing. But the clearest of all is Paul, who declares that “the flesh lusteth against the Spirit, and the Spirit against the flesh,” (Gal. 5:17). And he proves, that “as many as are of the works of the law are under the curse,” for the simple reason, that it is written, “Cursed is every one that continueth not in all things which are written in the book of the law to do them,” (Gal. 3:10; Deut. 27:26); intimating, or rather assuming it as confessed, that none can so continue. But whatever has been declared by Scripture must be regarded as perpetual, and hence necessary. The Pelagians annoyed Augustine with the sophism, that it was insulting to God to hold, that he orders more than believers are able, by his grace, to perform; and he, in order to evade it, acknowledged that the Lord was able, if he chose, to raise a mortal man to angelic purity; but that he had never done, and never would do it, because so the Scripture had declared (Augustine, lib. de Nat. et Grat). This I deny not: but I add, that there is no use in absurdly disputing concerning the power of God in opposition to his truth; and therefore there is no ground for cavilling, when it is said that that thing cannot be, which the Scriptures declare will never be. But if it is the word that is objected to, I refer to the answer which our Saviour gave to his disciples when they asked, “Who then can be saved?” “With men,” said he, “this is impossible; but with God all things are possible” (Mt. 19:25). Augustine argues in the most convincing manner, that while in the flesh, we never can give God the love which we owe him. “Love so follows knowledge, that no man can perfectly love God who has not previously a full comprehension of his goodness,” (Augustin. de Spiritu et Litera, towards the end, and elsewhere). So long as we are pilgrims in the world, we see through a glass darkly, and therefore our love is imperfect. Let it therefore be held incontrovertible, that, in consequence of the feebleness of our nature, it is impossible for us, so long as we are in the flesh, to fulfil the law. This will also be proved elsewhere from the writings of Paul (Rom. 8:3).¹

5. Wat we echter gezegd hebben over de onmogelijkheid om de wet te houden, moet met enkele woorden uitgelegd en tevens bevestigd worden. Want de grote massa pleegt haar te houden voor een zeer ongerijmde opvatting, zodat Hieronymus niet geaarzeld heeft tegen haar de vloek uit te spreken. Wat Hieronymus er van dacht, raakt mij niet; laat ons onderzoeken, wat de waarheid is. Ik zal hier geen lange redeneringen houden over de verschillende soorten van mogelijkheid. Onmogelijk noem ik wat er nooit geweest is en door Gods ordinantie en besluit verhinderd wordt, ooit te zijn. Als we van de oudste tijden af beginnen, zeg ik, dat er nooit een heilige geweest is, die, omgeven met het lichaam des doods, tot dat doelwit der liefde gekomen is, dat hij met zijn ganse hart, met zijn ganse verstand, met zijn ganse ziel, en met alle krachten God beminde; aan de andere kant ook niemand, die niet te kampen had met begeerte. Wie zou dit kunnen tegenspreken? Ik zie wel, wat voor heiligen het dwaze bijgeloof zich voorstelt, namelijk zulke, aan wie ternauwernood de engelen in de hemel in reinheid gelijk zijn; maar daartegen verzet zich zowel de Schrift als ook de ervaring. Evenzo zeg ik dat er na dezen niemand zijn zal, die tot de ware volmaaktheid komen zal, zolang hij nog niet van de last des lichaams verlost is. Hiervoor staan in de eerste plaats duidelijke getuigenissen der Schrift ter beschikking. "Er is geen rechtvaardig mens op aarde, die niet zondigt" zei Salomo (1 Kon. 8:46) En David: "Niemand, die leeft, zal voor uw aangezicht gerechtvaardigd worden" (Ps. 143:2) Job bevestigt hetzelfde op zeer veel plaatsen. Het allerduidelijkst spreekt Paulus, zeggende, dat het vlees begeert tegen de Geest en de Geest tegen het vlees (Gal. 5:17) En op geen andere manier bewijst hij, dat allen, die onder de wet zijn, aan de vloek onderworpen zijn, dan door er op te wijzen, dat er geschreven is, dat allen vervloekt zijn, die niet blijven in alle geboden der wet (Gal. 3:10; Deut.27:26) terwijl hij aanduidt, ja als zeker aanneemt, dat niemand daarin blijven kan. En al wat in de Schrift voorzegd is, moet voor eeuwig en daarom voor noodzakelijk gehouden worden. De Pelagianen kwelden Augustinus met spitsvondigheid van deze aard: dat Gode onrecht geschiedt, wanneer men zegt, dat Hij meer beveelt dan de gelovigen door zijn genade kunnen volbrengen. Om aan deze bedriegelijke redenering te ontkomen, erkende Augustinus¹, dat de Here, als Hij wilde, een sterfelijk mens wel tot de reinheid van een engel kon brengen; maar dat Hij dit nooit gedaan had en nooit zou doen, omdat Hij het in de Schrift op andere wijze gezegd had. En dat loochen ook ik niet; maar toch voeg ik er aan toe, dat het lastig is over Gods macht te redeneren tegen zijn waarheid in; en dat daarom, wanneer men zegt, dat niet geschieden zal datgene, waarvan de Schrift zegt, dat het niet geschieden zal, zulk een uitspraak niet gehekeld mag worden. Wanneer echter geredetwist wordt over een woord: op de vraag der discipelen, wie zalig kon worden, antwoordt de Here (Matt. 19:25) dat dit bij de mensen wel onmogelijk is, maar dat bij God alle dingen mogelijk zijn. Op zeer goede grond beweert ook Augustinus², dat wij in dit vlees nooit aan God de rechtmatige liefde geven, die wij Hem verschuldigd zijn. "De liefde," zegt hij, "volgt zo op de kennis, dat niemand God volmaakt kan liefhebben, die niet eerst ten volle zijn goedheid heeft leren kennen. Zo lang wij in de wereld als vreemdelingen verkeren, zien wij door een spiegel en in een duistere rede; daaruit volgt dus, dat onze liefde onvolkomen is." Zo zij dus buiten twijfel, dat de vervulling der wet in dit vlees onmogelijk is, wanneer wij letten op de onmacht onzer natuur, zoals ook uit Paulus elders nog zal aangetoond worden (Rom. 8:3)

5. Uns ist die Erfüllung des Gesetzes unmöglich

Wir sagten aber: es ist uns unmöglich, das Gesetz zu erfüllen. Das muß noch mit wenigen Worten näher beleuchtet und zugleich bekräftigt werden. Denn es gilt im allgemeinen als ein ganz widersinniger Satz, so daß Hieronymus ihn gar ohne Bedenken mit dem „Anathema“ (Verfluchungswort) belegt hat. Ich will mich aber nicht mit der Ansicht des Hieronymus aufhalten, sondern nach der Wahrheit fragen. Ich will auch hier keine langen Umschweife machen mit der Frage, wievielerlei Arten von „Möglichkeiten“ es gibt. Ich nenne das „unmöglich“, was nach Gottes Ordnung und Ratschluß weder je hat sein können, noch je wird sein können. Gehen wir auch in die äußerste Vergangenheit zurück, so werden wir doch nie einen Heiligen finden, der — in diesem Todesleibe! — in der Liebe zu solchem Grad von Vollkommenheit gelangt wäre, daß er wirklich Gott liebe „von ganzem Herzen, von ganzer Seele und aus ganzem Gemüte und aus allen seinen Kräften“, ja wir werden nie einen finden, der nicht mit seiner Begierde zu kämpfen gehabt hätte! Wer will da widersprechen? Ich weiß freilich, was für Heilige uns törichter Aberglaube vorstellen will — denen kommen gewiß die Engel im Himmel an Reinheit kaum gleich! Aber das steht mit der Schrift und der Erfahrung im Widerspruch. Ich behaupte aber weiter: es wird auch in Zukunft keiner zum Ziel der Vollkommenheit gelangen, wenn er nicht der Last des Körpers entledigt ist!

Dafür sind zunächst klare Zeugnisse der Schrift vorhanden. So sagt Salomo: „Es ist kein Mensch auf Erden gerecht, daß er nicht sündige“ (1. Könige 8,46). Und David bekennt: „Vor dir ist kein Lebendiger gerecht“ (Ps. 143,2). Das gleiche bestätigt Hiob an sehr vielen Stellen (z. B. Hiob 9,2; 25,4). Am deutlichsten redet Paulus: „Das Fleisch gelüstet wider den Geist und den Geist wider das Fleisch“ (Gal. 5,17). Den Nachweis dafür, daß alle, die unter dem Gesetze sind, dem Fluch unterworfen sind, führt er damit, daß ja geschrieben steht: „verflucht sei jedermann, der nicht bleibt in allem dem, was gefordert wird im Buche des Gesetzes, daß er es tue“ (Gal. 3,10; Deut. 27,26). Damit deutet er natürlich an, ja, er betrachtet es als allgemein zugestanden, daß niemand darin bleiben kann. Was aber in der Schrift gesagt ist, das muß fortdauernd als bleibend und notwendig gelten. Mit einer ähnlichen Spitzfindigkeit quälten die Pelagianer den Augustin: Gott tue Unrecht, wenn er mehr befehle, als die Gläubigen vermöge seiner Gnade leisten könnten. Augustin gestand ihnen, um dieser Schmähung aus dem Wege zu gehen, zu, der Herr könne gewiß, wenn er wolle, den sterblichen Menschen bis zur Reinheit der Engel erheben, aber er habe es eben nie getan und werde es auch nie tun, weil er es in der Schrift anders ausgesprochen habe. Das leugne ich auch nicht; aber ich füge doch hinzu, daß man nicht die Befugnis hat, unangemessen über Gottes Macht zu reden, um damit seiner Wahrheit sich zu widersetzen. Deshalb ist es ganz unzweideutig geredet, wenn man sagt, unmöglich sei das, was nach dem Zeugnis der Schrift nicht geschehen werde. Wird aber über das Wort selbst gestritten, so bedenke man, daß der Herr seinen Jüngern, die ihn fragen, wer denn überhaupt selig werden könne, zur Antwort gibt: „Bei den Menschen ist’s unmöglich, aber bei Gott sind alle Dinge möglich (Matth. 19,25f.). Für die Behauptung, daß wir in diesem Fleische Gott nie die Liebe erweisen, die wir ihm schuldig sind, bringt Augustin einen sehr gut begründeten Beweis: „Die Liebe folgt der Erkenntnis, so daß also niemand Gott vollkommen lieben kann, der nicht zuvor seine Güte voll und ganz erkannt hat. Solange wir aber in der Welt auf der Wanderschaft sind, schauen wir ‚durch einen Spiegel und 209 in einem dunklen Wort’ — und deshalb muß unsere Liebe auch unvollkommen bleiben!“ (Am Ende der Schrift „Vom Geist und Buchstaben“ und auch sonst öfters). Es soll deshalb keinem Zweifel unterliegen, daß uns in diesem Fleische die Erfüllung des Gesetzes unmöglich ist, sofern wir auf die Ohnmacht unserer Natur schauen. Das werden wir auch an anderer Stelle noch mit den Worten des Apostels Paulus (Röm. 8,3) beweisen.

5. Dit is onmoontlik om die wet in hierdie lewe te volbring.

Ons moet egter ons stelling dat dit onmoontlik is om die wet te onderhou, met enkele woorde verduidelik en terselfdertyd ook versterk. Dit word trouens gewoonlik oor die algemeen as ’n baie dwase 482 opvatting beskou - dermate dat Hieronymus nie geaarsel het om die banvloek daaroor uit te spreek nie.²⁴ Met Hieronymus se opvatting gaan ek my nie laat ophou nie. Laat ons eerder soek na die waarheid. Ek sal hier nie ’n lang omhaal van woorde oor die verskillende moontlikhede invleg nie. Ek noem iets onmoontlik wat nog nooit was nie en volgens God se verordening en besluit ook verhinder word om ooit in die toekoms te wees. As ons dan die gryse verlede kan ophaal, verklaar ek dat daar geeneen van die heiliges was wat in hierdie doodsbestaan²⁵ die teiken van die liefde bereik het nie, naamlik om God met sy hele hart, met sy hele verstand, met sy hele siel en met al sy kragte lief te hê nie.²⁶ Ek sê weer eens dat daar nie een van hulle was wat nie onder sy begeertes gesloof het nie. Wie sou sy stem daarteen verhef? Ek sien wel watter soort heiliges die dwase bygeloof vir ons optower²⁷ - mense wie se suiwerheid byna met die engele in die hemel ooreenstem! Maar die Skrif en ons redelike ervaring is in stryd daarmee. Eweneens verklaar ek dat daar hierna niemand sal wees wat die teiken van ware volmaaktheid sal bereik nie tensy hy van die las van sy liggaam verlos is. Hiervoor is daar ten eerste duidelike getuienis van die Skrif. Salomo het gesê: “Daar is geen regverdige op die aarde wat nie sondig nie”.²⁸ Dawid sê: “Voor u aangesig sal niemand wat lewe, regverdig gemaak word nie”.²⁹ Job bevestig dit op baie plekke.³⁰ Paulus sê dit die duidelikste van almal, naamlik dat die vlees teen die Gees begeer en die Gees teen die vlees.³¹ Hy gebruik nie ’n ander rede om te bewys dat almal wat onder die wet is, aan die vloek onderworpe is nie, as bloot dat daar geskryf is dat almal vervloek is wat nie in al sy gebooie gebly het nie.³² Daarmee gee hy natuurlik te kenne of, liewer, aanvaar hy uitdruklik dat niemand in die 483  wet kan bly nie. Alles wat ons egter in die Skrif voorsê is, behoort as ewig en daarom as noodsaaklik beskou te word.

Die Pelagiane het Augustinus met sulke spitsvondighede getreiter, naamlik dat God ’n onreg aangedoen word as gesê word dat Hy meer gebied as wat gelowiges deur sy genade kan lewer.³³ Om aan hulle valse beskuldigings te ontkom het hy wel erken dat die Here, as Hy wil, in staat is om die sterflike mens tot die suiwerheid van ’n engel te verhef. Hy voeg egter by dat die Here dit nog nooit gedoen het of sal doen nie, omdat Hy in die Skrif anders getuig het.³⁴ Ek ontken dit ook nie, maar ek voeg nogtans by dat dit onpaslik is om oor God se mag te redekawel asof dit met sy waarheid in stryd is. As iemand derhalwe sou sê dat iets nie kan gebeur nie omdat die Skrif verklaar dat dit nie sal gebeur nie, moet sy opvatting nie daarom bespotlik gemaak word nie. Maar as daar oor die woord onmoontlik geredekawel word: Wanneer sy dissipels die Here vra wie salig kon word, antwoord Hy hulle dat dit wel by mense onmoontlik is maar dat alles by God moontlik is.³⁵ Augustinus verklaar ook met die kragtigste rede dat ons nooit in hierdie vlees die regmatige liefde wat ons aan Hom verskuldig is, aan God betoon nie. Hy sê: “Die liefde volg so op die kennis dat niemand God volkome kan liefhê, as hy nie eers vooraf sy goedertierenheid ten voile geken het nie. So lank as wat ons vreemdelinge in die wêreld is, sien ons deur ’n spieël en in ’n raaisel.³⁶ Daaruit volg dus dat ons liefde onvolmaak is.”³⁷ Laat daar dan geen twis daaroor wees nie dat dit onmoontlik is om die wet in hierdie vlees te volbring as ons op die magteloosheid van ons natuur let,³⁸ soos ook nog elders uit ’n brief van Paulus aangetoon sal word.³⁹

Die drie funksies van die sedewet (Afdeling 6-12)

5. Нам следует кратко пояснить и доказать утверждение о невозможности исполнения Закона. Ибо на первый взгляд это утверждение представляется настолько нелепым, что св. Иероним не поколебался осудить его (Иероним. Диалог против Пелагия, I, 10; III, 3 (MPL, XXIII, 525, 599)). Меня не занимают мотивы, по которым он это сделал,- нам достаточно разобраться, где истина. Не буду проводить здесь тонких различий между типами вероятности. «Невозможным» я называю то, чего никто никогда не наблюдал и о чём объявлено Богом, что этого никогда не произойдёт. Я утверждаю, что от начала мира не было ни одного святого, который, пребывая в темнице смертного тела, достиг бы такого совершенства, чтобы любить Бога всем сердцем, всею душою и всеми силами своими. Ещё я утверждаю, что не было ни одного человека, не запятнанного каким-нибудь скверным желанием. Кто может это опровергнуть? Я знаю, каких святых воображают себе суеверные люди: их чистота едва ли уступает чистоте Ангелов небесных. Но это противоречит и Писанию, и реальной жизни. Скажу больше: никогда не будет человека, который бы дошёл до такой степени совершенства, что мог бы освободиться от своего тела.

Это доказано многочисленными свидетельствами Писания. Посвящая Храм Господу. Соломон говорил, что нет человека, который не грешил бы (3 Цар 8:47-48). Давид сказал, что не оправдается перед Богом ни один из живущих (Пс 142:2). Яснее других это провозгласил св. Павел: «Плоть желает противного духу, а дух - противного плоти» (Гал 5:17). Чтобы показать, что прокляты те, кто под Законом, он приводит единственный довод: «Ибо написано: „проклят всяк, кто не исполняет постоянно всего, что написано в книге закона"» (Гал 3:10; Втор 27:26). Он имеет в виду или, вернее, провозглашает как несомненный факт, что постоянно всего не исполняет никто. Всё объявленное в Писании нужно считать вечным и, следовательно, всегда обязательным.

Пелагиане досаждали св. Августину софизмом: заявлять, будто Бог велит верным Ему более того, что они могут исполнить по его милости, значит оскорблять Бога. Августин, уклоняясь от их клеветы, признавал, что Господь мог бы, если бы хотел, возвысить смертного человека до ангельского совершенства, но Он этого не сделал и никогда не сделает, потому что Он сказал противоположное. Я не отрицаю этого, но должен добавить, что нелепо рассуждать о могуществе Бога, противопоставляя его Божьей истине. Когда кто-либо говорит о невозможности того, чтобы произошло какое-то событие, о котором наш Господь объявил, что оно никогда не произойдёт, то здесь не о чем дискутировать. Если же спорить о словах, то полезно вспомнить, что в ответ на вопрос учеников «кто же может спастись?» Иисус сказал, что людям это невозможно, но Богу всё возможно (Мф 19:25-26). Св. Августин хорошо обосновал, что в этой жизни мы никогда не возлюбим Бога так, как обязаны Его любить. «Любовь,- пишет он, - настолько зависима от знания, что никто не может любить Бога совершенной любовью, если прежде не познал его благость. Но пока мы находимся в земном странствии, мы видим её словно в тусклом зеркале: отсюда следует, что любовь, которую мы испытываем к Богу, несовершенна».

Итак, пусть нам станет абсолютно ясно, что, пока мы пребываем в этом мире, исполнение Закона для нас невозможно, как это доказал св. Павел в другом Послании (Рим 8:3 сл.).

6. | Sed quo tota res melius patefiat, officium usumque Legis quam moralem vocant^{a 1}, succincto ordine recolligamus. Porro tribus istis^b partibus, quantum intelligo, continetur²: Prima est, ut dum iustitiam Dei ostendit, id est, quae sola Deo accepta est, suae unumquenque iniustitiae admoneat, certiorem faciat convincat denique ac condemnet. Sic enim opus est, caecum et ebrium amore sui hominem, ad notitiam simul et confessionem suae tum imbecillitatis tum impuritatis adigi: quando^c nisi vanitas eius evidenter redarguatur, insana virium suarum confidentia inflatus est, || nec adduci unquam potest ut de earum tenuitate sentiat, quantisper eas arbitrii sui modo metitur. Atqui^d simulac eas comparare ad Legis difficultatem coepit, habet illic quod ferociam minuat. Utcunque enim ingentem de iis opinionem praesumpserit, mox tamen eas sub tanto pondere anhelare sentit: deinde titubare ac labascere tandem concidere etiam ac deficere. Sic Legis magisterio eruditus, exuit illam, qua prius caecutiebat, arrogantiam. Similiter altero, quo ipsum laborare dictum est, superbiae morbo sanandus est. Quandiu iudicio suo stare permittitur, hypocrisin comminiscitur pro iustitia: qua contentus, factitiis nescio quibus iustitiis adversus Dei gratiam erigitur. Postquam vero ad Legis trutinam examinare vitam suam cogitur, omissa commentitiae illius iustitiae praesumptione, immenso spatio se abesse a sanctitate cernit: rursus infinitis vitiis se abundare, quibus purus antea videbatur. Tam profundis enim ac sinuosis recessibus absconduntur concupiscentiae mala, ut hominis aspectum facile fallant. Nec sine causa dicit Apostolus, se concupiscentiam ignorasse nisi Lex diceret, Non concupisces [Rom. 7. b. 7]: quia nisi per illam retegatur ex latebris suis, occultius miserum hominem perdit quam id exitiale eius telum sentiatur.

6. Mais afin que le tout s’entende plus clairement, recueillons en un sommaire l’office et l’usage de la Loy qu’on appelle morale: duquel selon que je puis juger, il y a trois parties. La premiere est qu’en demonstrant la justice de Dieu, c’est à dire celle qui luy est agreable, elle admonneste un chacun de son injustice, et l’en rend certain, jusques à l’en conveincre et condamner. Car il est besoin que l’homme, lequel est autrement aveuglé et enyvré en l’amour de soymesme, soit contraint à cognoistre et confesser tant son imbecillité que son impureté: veu que si sa vanité n’est redarguée à l’œil, il est enflé d’une folle outrecuidance de ses forces, et ne peut estre induit à recognoistre la foiblesse et petitesse d’icelles, quand il les mesure à sa fantasie. Mais quand il les esprouve à executer la loy de Dieu, par la difficulté qu’il y trouve il a occasion d’abattre son orgueil. Car quelque grande opinion qu’il en ait conceu auparavant, il sent lors combien elles sont grevées d’un si pesant fardeau, jusques à chanceller, vaciller, dechoir, et finalement du tout defaillir. Ainsi l’homme estant instruit de la doctrine de la Loy, est retiré de son outrecuidance dont il est plein de sa nature. Il a aussi besoin d’estre purgé de l’autre vice d’arrogance, dont nous avons parlé. Car cependant qu’il s’arreste à son jugement, il forge au lieu de vraye justice, une hypocrisie, en laquelle se complaisant il s’enorgueillit contre la grace de Dieu, sous ombre de je ne say quelles observations inventées de sa teste: mais quand il est contraint d’examiner sa vie selon la balance de la loy de Dieu, laissant sa fantasie qu’il avoit conceue de ceste fausse justice, il voit qu’il est eloigné à merveille de la vraye saincteté, et au contraire, qu’il est plein de vices, desquels il se pensoit estre pur auparavant. Car les concupiscences sont si cachées et entortillées, que facilement elles trompent la veue de l’homme. Et n’est point sans cause que l’Apostre dit qu’il n’a seu que c’estoit de concupiscence, sinon que la Loy luy dist, Tu ne convoiteras point (Rom. 7:7). Car si elle n’est descouverte par la Loy, et tirée hors de ses cachettes, elle meurtrit le malheureux homme, sans ce qu’il en sente rien.

6. But for the better elucidation of the subject, let us state, in a compendious order, the office and use of what is called the moral law. It is contained, as far as I understand it, in these three points. The first is, that while it discovers the righteousness of God, that is, the only righteousness which is acceptable to God, it warns every one of his own unrighteousness, places it beyond all doubt, convicts, and condemns him. For it is necessary that man, blinded and inebriated with self-love, should thus be driven into a knowledge of himself, and a confession of his own imbecility and impurity. Since, unless his vanity be evidently reproved, he is inflated with a foolish confidence in his strength, and can never be brought to perceive its feebleness as long as he measures it by the rule of his own fancy. But as soon as he begins to compare it to the difficulty of the law, he finds his insolence and pride immediately abate. For how great soever his preconceived opinion of it, he perceives it immediately pant under so heavy a load, and then totter, and at length fall. Thus, being instructed under the tuition of the law, he lays aside that arrogance with which he was previously blinded. He must also be cured of the other disease, of pride, with which, we have observed, he is afflicted. As long as he is permitted to stand in his own judgment, he substitutes hypocrisy instead of righteousness; contented with which, he rises up with I know not what pretended righteousnesses, in opposition to the grace of God. But when he is constrained to examine his life according to the rules of the law, he no longer presumes on his counterfeit righteousness, but perceives that he is at an infinite distance from holiness; and also that he abounds with innumerable vices, from which he before supposed himself to be pure. For the evils of concupiscence are concealed in such deep and intricate recesses, as easily to elude the view of man. And it is not without cause that the Apostle says, “I had not known lust, except the law had said, Thou shalt not covet;”⁷⁹⁴ because, unless it be stripped of its 319 disguises, and brought to light by the law, it destroys the miserable man in so secret a manner, that he does not perceive its fatal dart.

6. A consideration of the office and use of the Moral Law shows that it leads to Christ. The Law, while it describes the righteousness which is acceptable to God, proves that every man is unrighteous.

That the whole matter may be made clearer, let us take a succinct view of the office and use of the Moral Law. Now this office and use seems to me to consist of three parts. First, by exhibiting the righteousness of God,—in other words, the righteousness which alone is acceptable to God,—it admonishes every one of his own unrighteousness, certiorates, convicts, and finally condemns him. This is necessary, in order that man, who is blind and intoxicated with self-love, may be brought at once to know and to confess his weakness and impurity. For until his vanity is made perfectly manifest, he is puffed up with infatuated confidence in his own 305powers, and never can be brought to feel their feebleness so long as he measures them by a standard of his own choice. So soon, however, as he begins to compare them with the requirements of the Law, he has something to tame his presumption. How high soever his opinion of his own powers may be, he immediately feels that they pant under the heavy load, then totter and stumble, and finally fall and give way. He, then, who is schooled by the Law, lays aside the arrogance which formerly blinded him. In like manner must he be cured of pride, the other disease under which we have said that he labours. So long as he is permitted to appeal to his own judgment, he substitutes a hypocritical for a real righteousness, and, contented with this, sets up certain factitious observances in opposition to the grace of God. But after he is forced to weigh his conduct in the balance of the Law, renouncing all dependence on this fancied righteousness, he sees that he is at an infinite distance from holiness, and, on the other hand, that he teems with innumerable vices of which he formerly seemed free. The recesses in which concupiscence lies hid are so deep and tortuous that they easily elude our view; and hence the Apostle had good reason for saying, “I had not known lust, except the law had said, Thou shalt not covet.” For, if it be not brought forth from its lurkingplaces, it miserably destroys in secret before its fatal sting is discerned.

6. Maar opdat de gehele zaak beter duidelijk worde, moeten we de taak en het gebruik der zedenwet, zoals men haar noemt, kort en in geregelde orde nagaan. Die taak bestaat, voorzover ik het zie, in de volgende drie stukken. Het eerste is, dat ze, terwijl ze gerechtigheid Gods, dat wil zeggen die, welke alleen Gode aangenaam is, aantoont, een ieder herinnert aan zijn eigen ongerechtigheid, hem daarvan in kennis stelt en ten slotte overtuigt en hem veroordeelt. Want zo is het nodig, dat de mens, die blind is, en dronken van eigenliefde, gebracht wordt tot de kennis en de bekentenis van zijn eigen zwakheid en onreinheid, aangezien hij, wanneer zijn ijdelheid niet kennelijk wordt gelogenstraft, opgeblazen is van dwaas vertrouwen op zijn eigen krachten en er nooit toe gebracht kan worden, dat hij hun geringheid beseft, zolang hij die afmeet naar de maat van zijn eigen oordeel. Maar zodra hij begonnen is ze te vergelijken met de moeilijkheid van de wet, heeft hij daar iets, dat zijn overmoed intomen kan. Want welk een grote gedachte hij ook van zijn krachten heeft opgevat, weldra merkt hij toch, dat zij onder zulk een gewicht hijgen, dan wankelen en struikelen, en eindelijk neervallen en bezwijken. Zo door het leraarschap der wet onderwezen, laat hij die aanmatiging, door welke hij te voren verblind was, los. Op gelijke wijze moet hij van de andere ziekte, waaraan hij, naar we zeiden, lijdt, namelijk die der hovaardij, genezen worden. Zolang hem toegestaan wordt, op zijn eigen oordeel af te gaan, ziet hij ten onrechte huichelarij aan voor gerechtigheid, en daarmede tevreden, verheft hij zich door een of andere soort van verzonnen gerechtigheden tegen de genade Gods. Maar wanneer hij gedwongen wordt zijn leven te wegen in de weegschaal der wet, dan laat hij de gedachte aan die gewaande gerechtigheid varen en ziet, dat hij onmetelijk ver van de heiligheid verwijderd is, en dat hij aan de andere kant vol is van ontelbare fouten, waarvan hij tevoren vrij scheen te zijn. Want het kwaad der begeerte ligt in zo diepe en kronkelachtige schuilhoeken verborgen, dat het de blik der mensen gemakkelijk ontgaat. En niet zonder reden zegt de apostel (Rom. 7:7) dat hij de begeerlijkheid niet geweten had zonde te zijn, indien de wet niet zeide: Gij zult niet begeren; want indien ze door de wet niet uit haar schuilhoek wordt te voorschijn gehaald, richt ze de ongelukkige mens heimelijk te gronde, voordat haar dodend wapen gemerkt wordt.

6. Zweiter Teil: Das Gesetz überführt uns als Sünder (usus elenchticus legis. 6-9) Der Ernst des Gesetzes nimmt uns alle Selbsttäuschung

Aber damit dies alles klarer ins Licht trete, wollen wir das Amt und die Anwendung des Gesetzes, das man das „sittliche“ nennt, in kurzer Ordnung durchgehen. Es besteht, soweit ich erkennen kann, in drei Stücken.

Die erste Anwendung des Gesetzes besteht darin, daß es uns Gottes Gerechtigkeit anzeigt, also was vor Gott wohlgefällig ist, und auf diese Weise jeden einzelnen an seine Ungerechtigkeit erinnert, sie ihm zur Gewißheit macht und ihn schließlich überführt und verdammt. So muß der Mensch in seiner Blindheit und im Rausche seiner Selbstliebe zur Erkenntnis und zugleich auch zum Bekenntnis seiner Schwachheit und Unreinigkeit gebracht werden; denn wenn er nicht deutlichst seiner Nichtigkeit überführt wird, so bläht er sich in toller Zuversicht auf seine eigene Kraft auf und läßt sich nie dazu bringen, die Ohnmacht dieser Kraft zu empfinden, da er sie nach seinem eigenen Gutdünken einschätzt. Sobald er aber seine Kraft mit der Schwere des Gesetzes vergleicht, findet er genug Anlaß, seinen Stolz abzulegen. Denn mag er von seiner Kraft auch eine noch so hohe Meinung haben, so merkt er doch, wie sie unter solcher Last alsbald keucht, danach wankt und gleitet und schließlich niedersinkt und ermattet. Hat so das Gesetz an ihm sein Lehramt ausgeübt, so legt er jene Anmaßung ab, die ihn zuvor blendete. So kann er auch von dem anderen Gebrechen, mit dem er, wie wir sagten, zu kämpfen hat, nämlich der Hoffart (superbia), heil werden. Solange er sein eigener Richter sein darf, hält er Heuchelwerke für Gerechtigkeit; damit gibt er sich zufrieden und lehnt sich nun mit wer weiß welcher selbstgemachten Gerechtigkeit gegen Gottes Gnade auf. Wird er aber genötigt, sein Leben auf der Goldwaage des Gesetzes zu prüfen, so zerfällt der Wahn erträumter Gerechtigkeit, und er gewahrt, wie er durch einen unermeßlichen Abstand von der wahren Heiligkeit getrennt und auf der anderen Seite von zahllosen Lastern befleckt ist, von denen er zuvor rein schien. Denn die bösen Begierden sind im Menschen so tief verborgen und so undurchsichtig, daß sie seinen Blick leicht täuschen. So sagt auch der Apostel nicht ohne Grund, er habe von der Lust nichts gewußt, wenn ihm das Gesetz nicht gesagt hätte: Laß dich nicht gelüsten (Röm. 7,7). Denn wenn das Gesetz die Lust nicht aus ihrem Schlupfwinkel hervorholte, so richtete sie den armen Menschen im verborgenen zugrunde, ehe er ihr tödliches Geschoß bemerkt.

6. Die eerste funksie van die sedewet: om die mens van sy verwaandheid en hooghartigheid te stroop en so tot selfkennis te bring

Maar om die hele saak nog beter bekend te stel moet ons die funksie en 484  gebruik van die wet wat as die sedewet bekend staan, kortliks en ordelik saamvat. Sover ek dit verstaan, bestaan dit uit drie dele.⁴⁰ Wanneer die sedewet die geregtigheid van God aan ons toon, dit is die geregtigheid wat alleen vir God aanvaarbaar is, is die doel daarvan in die eerste plek om elkeen oor sy ongeregtigheid te vermaan, om hom daarvan te verseker en ten slotte hom daaraan skuldig te vind en te verdoem. Want so moet die mens wat blind en beskonke van liefde vir homself is, terselfdertyd tot die kennis en die erkenning van sy eie swakheid en sy eie onreinheid gedryf word, want as sy ydelheid nie onmiskenbaar aan die kaak gestel word nie, is die mens opgeblase van ’n waansinnige vertroue op sy eie kragte, en hy kan nooit so ver gebring word om die swakheid daarvan aan te voel so lank as wat hy dit aan die maat van sy eie oordeel meet nie. Maar sodra hy sy kragte begin vergelyk met die probleme wat die wet gee, vind hy daarin iets om sy voortvarendheid te verminder. Want hoewel hy ’n groot dunk van sy kragte veronderstel het, kom hy tog weldra agter dat dit onder so ’n groot gewig na asem snak; daarna begin dit te wankel en te struikel, en uiteindelik stort dit in duie en beswyk. Wanneer hy onder toesig van die wet so onderwys is, stroop dit die verwaandheid waardeur hy eers verblind is, van hom af.

Net so moet hy van die tweede kwaal, naamlik hooghartigheid, waaronder hy swoeg, soos ons gesê het, genees word. So lank as wat hy toegelaat word om in sy eie oordeel te berus, verwar hy geveinsdheid met geregtigheid. As hy daarmee tevrede is, verhef hy hom met sekere gewaande geregtighede teen die genade van God. Nadat hy gedwing is om sy lewe in die weegskaal van die wet te weeg, laat vaar hy die verwaandheid van sy gewaande geregtigheid en hy sien dat hy oneindig 485 ver weg is van heiligheid. Maar hy sien ook dat hy vol is van tallose gebreke, hoewel dit tevore vir hom gelyk het asof hy rein is. Want die kwaad van begeerte is in sulke diep en krom skuilplekke verborge dat hulle ’n mens se oë maklik ontgaan. Die apostel sê dus nie sonder rede dat hy begeerte nie sou geken het as dit nie was dat die wet gesê het: “Jy mag nie begeer nie”,⁴¹ want as dit nie deur die wet in sy skuilplekke oopgevlek word nie, stuur dit die ellendige mens so heimlik in die verderf in dat hy die dodelike wapen daarvan nie bemerk nie.

6. Для того чтобы привести всё сказанное выше в более стройную систему, рассмотрим в общих чертах действие и применение Закона, именуемого нравственным. Насколько я могу судить, он имеет троякое действие. Во-первых, представляя Божью справедливость, то есть то, что угодно Богу, Закон показывает каждому человеку его неправоту, неправедность, убеждает его в этом и наконец осуждает. Это необходимо ввиду того, что человек, ослеплённый и опьянённый любовью к себе, должен понять и открыто признать своё бессилие и нечистоту. До тех пор пока его тщеславие не предстанет перед ним в истинном свете, он полон безумной уверенности в своих силах и, измеряя их по прихоти собственной фантазии, не в состоянии осознать всей их слабости и ничтожности. Но когда человек испытывает свои силы, исполняя Божий Закон, то по причине трудностей, с которыми ему приходится при этом сталкиваться, у него появляется возможность смирить свою гордыню. Ибо, как бы высоко ни было его мнение о своих силах, он тогда сразу же ощущает, что на нём лежит тяжкое бремя, под которым он пригибается, дрожит, спотыкается и в конце концов падает. Человек, наученный Законом, расстаётся с самоуверенностью, переполняющей его от природы.

Ему нужно также очиститься от порока высокоумия, о котором мы говорили. Ибо пока человек руководствуется собственными суждениями, он вместо истинной праведности выказывает лицемерие и, любуясь собой и гордясь, противопоставляет Божьей милости свои фантастические измышления. Но когда его вынуждают взвесить свою жизнь на весах Божьего Закона, он видит, как бесконечно далёк он от подлинной святости и, напротив, полон пороков, о которых даже не подозревал. Нечистые желания в нём запрятаны так глубоко, что не осознаются им. Поэтому апостол не без оснований говорит, что он и не понимал бы, что речь идёт о вожделении, если бы Закон ему не сказал: «Не пожелай!» (Рим 7:7). Если бы благодаря Закону вожделение не было выявлено и извлечено из тайников души, оно умертвило бы несчастного человека, который бы этого даже не почувствовал.

7. | Ita Lex instar est speculi cuiusdam, in quo nostram impotentiam, tum ex hac iniquitatem, postremo ex utraque maledictionem contemplamur: quemadmodum oris nostri maculas speculum nobis repraesentat. || Quem enim ad sequendam iustitiam destituit facultas, hic in luto peccatorum haereat defixus 333 necesse est. Peccatum continuo maledictio sequitur. Ideo quo maioris transgressionis deprehensos convictosque Lex tenet, eo gravioris simul iudicii reos agit. Huc pertinet Apostoli dictum, quod per Legem est cognitio peccati [Rom. 3. c. 20]. Primum enim eius officium illic tantum notat, cuius experimentum est in peccatoribus nondum regeneratis. Huic coniuncta sunt ista, Legem esse subingressam ut abundaret peccatum [Rom. 5. d. 20], ac proinde esse administrationem mortis [2. Cor. 3. b. 7], quae iram operetur [Rom. 4. c. 15], et occidat. Eo enim magis haud dubie crescit iniquitas, quo liquidiore peccati intelligentia conscientia feritur: quod ad praevaricationem tunc^a adversus Legislatorem contumacia accedit. Restat igitur ut iram Dei in peccatoris exitium armet: quia nihil per se potest quam accusare, damnare, et perdere. Et quemadmodum scribit Augustinus, si desit Spiritus gratiae, in hoc tantum adest ut reos faciat et occidat [De corrept. et gratia.]¹. || Id autem quum dicitur, nec ignominia afficitur Lex, nec eius quidem excellentiae quicquam derogatur. ^b Sane si voluntas nostra tota in eius obedientiam^c formata compositaque foret, plane iam^d ad salutem sufficeret sola ipsius cognitio^e: at quum natura nostra carnalis et corrupta cum spirituali Dei Lege hostiliter pugnet, nec eius disciplina quicquam emendetur, superest^f ut Lex^g quae in salutem (si auditores idoneos nacta fuisset) data erat^h, in peccati et mortis occasionem cedat [Vide Ambr. cap. 1. de lac. et vita beata, cap. 6.]^{i 2}. Quandoquidem enim omnes eius transgressores esse convincimur, quo iustitiam Dei^k clarius reserat^l, eo nostram ex adverso iniquitatem magis detegit: quo vitae salutisque praemium iustitiae repositum certius confirmat, eo certiorem iniquorum interitum^m redditⁿ. Tantum ergo abest quin Legi contumeliosa sint ista elogia, ut ad illustriorem divinae^o beneficentiae commendationem plurimum valeant. Nam inde profecto patet, nostra nequitia et pravitate nos impediri quominus vitae beatitudine per Legem in propatulo posita fruamur. Unde suavior redditur, 334 quae sine Legis subsidio nobis succurrit Dei gratia: et amabilior, quae illam nobis confert, misericordia, qua^a discimus, identidem benefaciendo, et nova dona cumulando nunquam ipsum^b fatigari.

7. Pourtant la Loy est comme un miroir, auquel nous contemplons premierement nostre foiblesse, en apres l’iniquité qui procede d’icelle, finalement la malediction qui est faite des deux, comme nous appercevons en un miroir les taches de nostre visage. Car celuy auquel defaut toute faculté à justement vivre, ne peut antre chose faire, que demeurer en la boue de peché. Apres le peché s’ensuit malediction. Parquoy d’autant que la Loy nous conveinc de plus grande transgression, d’autant elle nous monstre plus damnables, et dignes de plus grand’ peine. C’est ce qu’entend l’Apostre, quand il dit, que par la Loy vient la cognoissance de peché (Rom. 3:20). Car il note là le premier office d’icelle, lequel se monstre aux pecheurs qui ne sont point regenerez. A un mesme sens reviennent aussi ces sentences: que la Loy est survenue afin d’augmenter le peché: et pourtant qu’elle est administration de mort, laquelle produit l’ire de Dieu, et nous occit (Rom. 5:20; 2 Cor. 3:7). Car il n’y a nulle doute que d’autant plus que la conscience est touchée de pres de l’apprehension de son peché, l’iniquité croist quant et quant: veu qu’avec la transgression lors est conjointe la rebellion à l’encontre du Legislateur (Rom. 4:15). Il reste donc qu’elle arme la vengeance de Dieu en la ruine du pecheur: d’autant qu’elle ne peut sinon accuser, condamner et perdre. Et comme dit sainct Augustin, Si l’Esprit de grace est osté, la Loy ne profite d’autre chose que d’accuser et occir.⁷⁴ Or en disant cela, on ne fait nulle injure à la Loy, et ne derogue-on rien à son excellence. Certes si nostre volonté estoit du tout fondée et reiglée en l’obeissance d’icelle, il nous sufflroit de cognoistre sa doctrine pour nostre salut. Mais comme ainsi soit que nostre nature, comme elle est corrompue et charnelle, soit directement repugnante à la Loy spirituelle de Dieu, et ne se puisse corriger par la discipline d’icelle: il s’ensuit que la Loy, qui avoit esté donnée à salut, si elle eust esté bien receue, nous tourne en occasion de peché et de mort.⁷⁵ Car puis que nous sommes tous conveincus d’estre transgresseurs d’icelle, d’autant plus qu’elle nous revele la justice de Dieu, d’autre costé elle descouvre nostre iniquité: d’autant plus qu’elle nous certifie du loyer preparé à la justice, elle nous asseure pareillement de la confusion preparée aux iniques. Parquoy tant s’en faut qu’en ces propos nons facions quelque injure à la Loy, que nous ne saurions mieux recommander la bonté de Dieu. Car par cela il appert que nostre seule perversité nous empesche d’obtenir la beatitude eternelle, laquelle nous estoit presentée en la Loy. Par cela nous avons matiere de prendre plus grande saveur à la grace de Dieu, laquelle nous subvient au defaut de la Loy: et à aimer davantage sa misericorde, par laquelle ceste grace nous est conferée, entant que nous voyons qu’il ne se lasse jamais en nous bien faisant, et adjoustant tousjours benefice sur benefice.

7. Thus the law is like a mirror, in which we behold, first, our impotence; secondly, our iniquity, which proceeds from it; and lastly, the consequence of both, our obnoxiousness to the curse; just as a mirror represents to us the spots on our face. For when a man is destitute of power to practise righteousness, he must necessarily fall into the habits of sin. And sin is immediately followed by the curse. Therefore the greater the transgression of which the law convicts us, the more severe is the judgment with which it condemns us. This appears from the observation of the Apostle, that “by the law is the knowledge of sin.”⁷⁹⁵ For he there speaks only of the first office of the law, which is experienced in sinners not yet regenerated. The same sentiment is conveyed in the following passages: that “the law entered, that the offence might abound;”⁷⁹⁶ and that it is therefore “the ministration of death, which worketh wrath and slayeth.”⁷⁹⁷ For iniquity undoubtedly increases more and more, in proportion to the clearness of that sense of sin which strikes the conscience; because to transgression of the law, there is then added contumacy against the lawgiver. It remains, therefore, that the law arm the Divine wrath against the sinner; for of itself it can only accuse, condemn, and destroy. And, as Augustine says, if we have not the Spirit of grace, the law serves only to convict and slay us. But this assertion neither reflects dishonour on the law, nor at all derogates from its excellence. Certainly, if our will were wholly conformed to the law, and disposed to obey it, the mere knowledge of it would evidently be sufficient to salvation. But since our carnal and corrupt nature is in a state of hostility against the spirituality of the Divine law, and not amended by its discipline, it follows that the law, which was given for salvation, if it could have found adequate attention, becomes an occasion of sin and death. For since we are all convicted of having transgressed it, the more clearly it displays the righteousness of God, so, on the contrary, the more it detects our iniquity, and the more certainly it confirms the reward of life and salvation reserved for the righteous, so much the more certain it makes the perdition of the wicked. These expressions, therefore, are so far from being dishonourable to the law, that they serve more illustriously to recommend the Divine goodness. For hence it really appears, that our iniquity and depravity prevent us from enjoying that blessed life which is revealed to all men in the law. Hence the grace of God, which 320 succours us without the assistance of the law, is rendered sweeter; and his mercy, which confers it on us, more amiable; from which we learn that he is never wearied with repeating his blessings and loading us with new favours.

7. The Law fitly compared to a mirror, which shows us our wretchedness. This derogates not in any degree from its excellence.

Thus the Law is a kind of mirror. As in a mirror we discover any stains upon our face, so in the Law we behold, first, our impotence; then, in consequence of it, our iniquity; and, finally, the curse, as the consequence of both. He who has no power of following righteousness is necessarily plunged in the mire of iniquity, and this iniquity is immediately followed by the curse. Accordingly, the greater the transgression of which the Law convicts us, the severer the judgment to which we are exposed. To this effect is the Apostle’s declaration, that “by the law is the knowledge of sin,” (Rom. 3:20). By these words, he only points out the first office of the Law as experienced by sinners not yet regenerated. In conformity to this, it is said, “the law entered that the offence might abound;” and, accordingly, that it is “the ministration of death;” that it “worketh wrath” and kills (Rom. 5:20; 2 Cor. 3:7; Rom. 4:15). For there cannot be a doubt that the clearer the consciousness of guilt, the greater the increase of sin; because then to transgression a rebellious feeling against the Lawgiver is added. All that remains for the Law, is to arm the wrath of God for the destruction of the sinner; for by itself it can do nothing but accuse, condemn, and destroy him. Thus Augustine says, “If the Spirit of grace be absent, the law is present only to convict and slay us.”¹ But to say this neither insults the law, nor derogates in any degree from its excellence. Assuredly, if our whole will were formed and disposed to obedience, the 306mere knowledge of the law would be sufficient for salvation; but since our carnal and corrupt nature is at enmity with the Divine law, and is in no degree amended by its discipline, the consequence is, that the law which, if it had been properly attended to, would have given life, becomes the occasion of sin and death. When all are convicted of transgression, the more it declares the righteousness of God, the more, on the other hand, it discloses our iniquity; the more certainly it assures us that life and salvation are treasured up as the reward of righteousness, the more certainly it assures us that the unrighteous will perish. So far, however are these qualities from throwing disgrace on the Law, that their chief tendency is to give a brighter display of the divine goodness. For they show that it is only our weakness and depravity that prevents us from enjoying the blessedness which the law openly sets before us. Hence additional sweetness is given to divine grace, which comes to our aid without the law, and additional loveliness to the mercy which confers it, because they proclaim that God is never weary in doing good, and in loading us with new gifts.

7. Zo is de wet als een spiegel, waarin wij onze onmacht, en verder uit deze onze ongerechtigheid en tenslotte uit beide onze vervloeking aanschouwen; evenals een spiegel ons de vlekken van ons gelaat doet zien. Want hij, wie het vermogen ontbreekt tot het navolgen der gerechtigheid, moet wel in het slijk der zonde vast blijven steken. En op de zonde volgt terstond de vervloeking. Daarom op hoe groter overtreding de wet iemand betrapt en hem daarvan overtuigt aan des te zwaarder oordeel maakt ze hem tegelijkertijd schuldig. Hierop slaat het woord van de apostel (Rom. 3:20) dat door de wet de kennis der zonde is. Want hij bedoelt daar alleen de eerste taak der wet, die zij ten uitvoer brengt in nog niet wedergeboren zondaars. Hiermee hangen deze woorden samen, dat de wet bovendien ingekomen is, opdat de misdaad te meerder zou worden (Rom. 5:20) en dat ze daarom de bediening des doods is, die toorn wekt en doodt (2 Cor. 3:7; Rom.4:15) Want zonder twijfel neemt de ongerechtigheid des te meer toe, naarmate het geweten door een helderder inzicht in de zonde getroffen wordt; omdat in dat geval bij de overtreding nog wederspannigheid tegen de Wetgever komt. Dus blijft er over, dat de wet de toorn Gods wapent tot de ondergang van de zondaar; want door zichzelf kan ze niets anders dan beschuldigen, veroordelen en te gronde richten. En zoals Augustinus schrijft¹ : "Indien de Geest der genade er niet is, is de wet er slechts om te beschuldigen en te doden. Wanneer echter dit gezegd wordt, wordt de wet daarmee niet gesmaad en aan haar voortreffelijkheid wordt in geen enkel opzicht te kort gedaan. Ongetwijfeld, indien onze wil geheel tot gehoorzaamheid aan haar gevormd en geschikt gemaakt werd, zou alleen reeds de kennis van haar voldoende zijn tot zaligheid; maar daar onze vleselijke en verdorven natuur met de geestelijke wet Gods vijandig strijdt en door onderwijzing in de wet niet in het minst verbeterd wordt, blijft er over, dat de wet, die tot zaligheid gegeven was (als ze geschikte hoorders aangetroffen had,) wordt tot een oorzaak der zonde en des doods². Want aangezien wij allen overtuigd worden overtreders te zijn, legt ze, naarmate ze Gods gerechtigheid helderder kenbaar maakt, daartegenover des te meer onze gerechtigheid bloot, en naarmate ze met meer zekerheid bevestigt, dat het loon des levens en der zaligheid voor de gerechtigheid is weggelegd, leert ze een des te gewisser ondergang voor de onrechtvaardigen. Het is er dus zover vandaan, dat de genoemde uitspraken smadelijk zijn voor de wet, dat zij zelfs zeer veel kracht hebben om de Goddelijke weldadigheid des te heerlijker aan te prijzen. Want daaruit blijkt voorwaar, dat wij door onze slechtheid en verdorvenheid verhinderd worden het geluk des levens te genieten, dat door de wet voor aller ogen aangeboden wordt. En daardoor wordt Gods genade die ons zonder de steun der wet te hulp komt, des te liefelijker, en de barmhartigheid, die ons de genade toebrengt, des te beminnenswaardiger, door welke wij leren, dat Hij nooit vermoeid wordt van telkens weer wel te doen en nieuwe gaven op de vorige te hopen.

7. Auch das Strafamt des Gesetzes schmälert seine Würde nicht

So ist also das Gesetz einem Spiegel gleich, in dem wir unsere Ohnmacht und aus ihr unsere Ungerechtigkeit, wiederum aus diesen beiden unsere Verdammnis erblicken sollen, so wie uns ein Spiegel die Flecken und Runzeln unseres leiblichen Angesichts vor Augen hält. Denn wer nicht befähigt ist, den Weg der Gerechtigkeit zu gehen, der muß notwendig im Schlamm der Sünde steckenbleiben. Der Sünde aber folgt stets die Verdammnis. Je größer also die Übertretung ist, deren uns das Gesetz zeiht und überführt, desto schwerer ist auch das Gericht, dessen es uns schuldig erscheinen läßt. Hierhin gehört auch das Wort des Apostels: „Durch das Gesetz kommt Erkenntnis der Sünde“ (Röm. 3,20); denn er beschreibt an dieser Stelle bloß das erste Amt des Gesetzes, insofern es sich an solchen Sündern erzeigt, die noch nicht wiedergeboren sind. Dazu sind auch Stellen zu nehmen wie: „Das Gesetz ist zwischeneingekommen, damit die Sünde mächtiger würde“ (Röm. 5,20), oder auch die Bemerkung, es sei ein „Amt des Todes“ (2. Kor. 3,7), das da „Zorn anrichtet“ (Röm. 4,15) und „tötet“. Denn ohne Zweifel wird die Ungerechtigkeit desto größer, je deutlicher das Gewissen um sie weiß: denn jetzt kommt zur Übertretung noch der bewußte 210 Widerstand gegen den Gesetzgeber hinzu. So erregt das Gesetz also schließlich Gottes Zorn zum Verderben des Sünders, denn aus sich vermag es ja nichts anders als anzuklagen, zu verdammen und zugrunde zu richten. Es geht, wie Augustin schreibt: „Fehlt die Gnade des Heiligen Geistes, so ist das Gesetz nur da, um anzuklagen und zu töten“ (Von der Züchtigung und Gnade 1,2). Wenn man das sagt, so geschieht damit dem Gesetz kein Eintrag, und es verliert auch nichts von seiner hohen Würde. Ja, wenn unser Wille befähigt und geeignet wäre, ihm gänzlich zu gehorchen, so würde ja seine Kenntnis allein schon voll und ganz zur Seligkeit ausreichen; da aber unsere fleischliche, verderbte Natur mit Gottes geistlichem Gesetze sich in Feindschaft und offenem Streit befindet und auch durch seine Zucht nicht gebessert wird, so kann das Gesetz nur eine Ursache zur Sünde und zum Tode werden, obwohl es — sofern es geeignete Hörer gefunden hätte — doch zum Heil gegeben ist (Vergleiche Ambrosius, Von Jakob und dem seligen Leben, 1). Denn wir werden ja alle als Gesetzesübertreter überführt: je klarer das Gesetz uns also Gottes Gerechtigkeit vor Augen stellt, desto mehr deckt es anderseits unsere eigene Ungerechtigkeit auf; und je gewisser es der Gerechtigkeit Leben und Seligkeit als Lohn verheißt, desto sicherer macht es auch das Verderben der Ungerechten!

Jene Sprüche sind also dem Ansehen des Gesetzes nicht im mindesten abträglich, ja sie dienen sogar in hervorragender Weise dazu, Gottes Wohltat zu loben und zu erheben. Denn gerade aus ihm geht ja klar hervor, daß unsere eigene Bosheit und Verderbtheit uns hindert, die Seligkeit des Lebens zu genießen, die uns im Gesetz öffentlich verheißen wird! Um so herrlicher wird uns die Gnade Gottes, die uns ohne Mitwirkung des Gesetzes zu Hilfe kommt, um so liebenswerter wird uns Gottes Barmherzigkeit, die uns die Gnade zuwendet; aus ihr lernen wir, daß er nimmermehr müde wird, uns Gutes zu tun und uns alle Tage neu mit seiner Gnade zu überschütten.

7. Die wet is soos ’n spieël waarin ons ons magteloosheid en uit ons magteloosheid ons ongeregtigheid en uit albei ons vervloeking kan waarneem.

So is die wet soos ’n spieël waarin ons ons magteloosheid en uit ons magteloosheid ons ongeregtigheid en ten slotte uit albei ons vervloeking kan waarneem net soos ’n spieël vlekke op ons gesig weerkaats. Die mens se vermoë het hom immers daarvan beroof om die geregtigheid te verkry, en hy moet noodwendig in die slyk van die sondes vassteek en daaraan bly kleef. Die vloek volg onmiddellik na die sonde. Hoe groter die sonde is waarin die wet die mens betrap en waarvan dit hom aankla, des te swaarder is die oordeel wat hy terselfdertyd oor hom haal. Die woorde van die apostel het hierop betrekking: “Deur die wet is die kennis van die sonde”.⁴² Daar dui hy slegs die eerste funksie van die wet aan, wat op sondaars wat nog nie wedergebore is nie, van toepassing is. Die volgende is nou hieraan verbonde, naamlik dat die wet bygekom het sodat die sonde meer kan word⁴³ en dat dit dus die bediening van die dood is,⁴⁴ wat toorn wek⁴⁵ en doodmaak. Want ongetwyfeld neem die ongeregtigheid nog meer toe namate die mens se gewete deur duideliker kennis van sy sonde getref word, en by sy pligsversuim kom daar dan ook weerspannigheid teen die Wetgewer by. Daar bly dus net oor dat die wet die toorn van God tot verderf van die sondaar bewapen, want dit kan niks anders doen as om die sondaar aan te kla, hom te verdoem en in die verderf in te stuur nie.

Augustinus skryf byvoorbeeld: “As die Gees van genade ontbreek, is die wet maar net daar om die mens aan te kla en te dood”.⁴⁶ Met hierdie 486  woorde word die wet nie gesmaad nie en geen afbreuk aan sy uitnemendheid gedoen nie. As ons wil ten minste volkome gevorm en ingestel is om dit te gehoorsaam, sou die kennis daarvan alleen alreeds vir ons saligheid voldoende gewees het. Aangesien ons vleeslike en bedorwe natuur egter vyandig teen die geestelike wet van God stry en daarin geen verbetering deur die onderwysing van die wet aangebring word nie, bly daar dus niks anders oor as dat die wet, wat vir ons saligheid aan ons gegee is as ons maar net daarna wil luister, die oorsaak van die sonde en die dood word nie.⁴⁷ Omdat ons almal daaraan skuldig staan dat ons die wet oortree, ontmasker dit ons ongeregtigheid te meer namate dit God se geregtigheid duideliker na vore bring. Dit verseker ons des te meer van die ondergang van die onregverdiges namate dit met groter sekerheid bevestig dat daar ’n loon van die lewe en saligheid vir geregtigheid weggebêre is. Tog is dit verre daarvan dat sulke beskrywings beledigend is vir die wet; dit dra tewens eerder daartoe by om God se goedertierenheid voortrefliker aan te prys. Daaruit blyk inderdaad dat ons sondigheid en boosheid ons verhinder om die geluksalige lewe wat deur die wet openlik aan ons voorgehou is, te geniet. As gevolg daarvan word God se genade, wat ons sonder die bystand van die wet onderskraag soveel aangenamer en sy barmhartigheid, wat aan ons sy genade verleen, soveel liefliker. Deur sy barmhartigheid leer ons dat Hy nooit moeg word om oor en oor sy weldade aan ons te betoon en ons met nuwe gawes te oorlaai nie.

7. Закон - это как бы зеркало, в котором мы, словно пятна на лице, замечаем сначала нашу немощь, затем происходящее от неё нечестие и наконец проклятие - следствие немощи и нечестия. Ибо тот, кто лишен способности жить праведно, способен лишь оставаться в грязи греха. За грехом следует проклятие. Чем в более тяжком преступлении обличает нас Закон, тем суровее осуждение и тяжелей наказание. Именно это имеет в виду апостол, говоря, что Законом познаётся грех (Рим 3:20). Здесь он указывает на первое действие Закона, оказываемое на не возрождённых к новой жизни грешников. Тот же смысл имеют слова, что с приходом Закона увеличился грех (Рим 5:20) и поэтому Закон смертоносен (2 Кор 3:7), что он производит гнев Божий (Рим 4:15) и убивает нас. Ибо несомненно, что чем отчётливее сознание греха, тем больше нечестие, поскольку в этом случае с преступлением соединён мятеж против Законодателя. Тогда он восстанавливает Бога на мщение вплоть до уничтожения грешника, и Закон лишь обвиняет, осуждает и губит его.

Св. Августин сказал: «Если отнят Дух милости, то Закон служит лишь для обвинения и уничтожения» (Августин. О порицании и благодати, I, 2 (MPL, XLIV, 917)). Эти слова не оскорбляют Закон и ни в коей мере не посягают на его совершенство. Если бы наша воля полностью опиралась на послушание ему и руководствовалась им, то для нашего спасения было бы достаточно знать его предписания. Но так как наша природа, будучи плотской и испорченной, находится в прямой вражде с духовным Божьим Законом и не может быть исправлена через подчинение ему, то Закон, данный для спасения, если он принят надлежащим образом, на самом деле становится поводом к греху и причиной смерти.

Поскольку все мы изобличены как преступники Закона, то чем полнее раскрывается в нём справедливость Бога, тем явственнее обнаруживается наше нечестие. Чем надёжнее он удостоверяет нас в награде за праведность, тем убедительнее свидетельствует о гибели нечестивых. Эти слова настолько далеки от какого-либо оскорбления Закона, что, пожалуй, мы не могли бы лучше сказать о доброте Бога. Ибо из них следует заключить, что только наша испорченность мешает нам получить вечное блаженство, предложенное нам в Законе. Тем самым мы имеем возможность явственнее ощутить сладость Божьей милости, снисходящей к нам помимо Закона, и сильнее возлюбить Божье милосердие, благодаря которому дана нам эта милость,- видя, что Бог не устаёт делать нам добро, умножая свои благодеяния.

8. ^c Quod autem omnium nostrum iniquitas et dammatio, Legis testimonio consignatur, non ideo fit (si tamen rite in ea proficimus)^d ut concidamus desperatione^e, ac desponsis animis in praecipitium corruamus. In hunc certe modum illinc exanimantur reprobi: sed ob animi obstinationem. Apud filios Dei alium esse eruditionis finem convenit. ^fNos quidem iudicio Legis damnatos esse testatur Apostolus^g, quo omne os^h obstruatur, et obnoxius reddatur omnis mundus Deo [Rom. 3. c. 19]. Idem tamen alibi docet, Deum omnes sub incredulitate conclusisse, non ut perdat, aut omnesⁱ perire sinat, sed ut omnium misereatur [Rom. 11. d. 32]. Nempe ut || omissa suae virtutis stolida^k opinione, sola Dei manu stare se et consistere intelligant, || ut nudi et vacui ad eius misericordiam^l confugiant, in hanc se toti reclinent, in hanc penitus^m se abdant, hanc unam pro iustitia et meritis arripiant, quae omnibus in Christo exposita est quicunque eam vera fide et expetunt et expectant. || Deusⁿ enim in Legis praeceptis^o nonnisi perfectae iustitiae, qua nos omnes destituti sumus, remunerator: contra autem severus scelerum iudex apparet. In Christo autem facies eius gratiae ac lenitatis^p plena, erga miseros etiam ac indignos peccatores relucet.

8. Or ce que nostre iniquité et condamnation est conveincue et signée par le tesmoignage de la Loy: cela ne se fait point afin que nous tombions en desespoir, et qu’ayans du tout perdu courage, nous abandonnions en ruine: car cela n’adviendra point, si nous en faisons bien nostre profit. Bien est vray que les meschans se desconfortent en ceste façon: mais cela advient de l’obstination de leur cœur. Mais il faut que les enfans de Dieu viennent à autre fin, c’est d’entendre ce que dit sainct Paul, lequel confesse bien que nous sommes tous condamnez par la Loy, afin que toute bouche soit fermée, et que tout de monde soit rendu redevable à Dieu (Rom. 3:19): mais cependant en un autre lieu il enseigne que Dieu a tout enclos sous incredulité: non pas pour perdre, ou mesme pour laisser perir, mais afin de faire misericorde à tous (Rom. 11:32): assavoir afin que se demettans de toute vaine estime de leur vertu, ils recognoissent qu’ils ne sont soustenus sinon de sa main. Davantage, qu’estans du tout vuides et desnuez, ils recourent à sa misericorde, se reposans entierement en icelle, se cachans sous l’ombre d’icelle, la prenans seule pour justice et merite, comme elle est exposée en Jesus Christ à tous ceux qui la cherchent, desirent et attendent par vraye foy. Car le Seigneur n’apparoit point aux preceptes de la Loy remunerateur sinon de parfaite justice, de laquelle nous sommes tous desprouveuz: au contraire se monstre severe executeur des peines deues à nos fautes: mais en Christ sa face nous reluit pleine de grace et de douceur, combien que nous soyons povres pecheurs et indignes.

8. But though the iniquity and condemnation of us all are confirmed by the testimony of the law, this is not done (at least if we properly profit by it) in order to make us sink into despair, and fall over the precipice of despondency. It is true that the wicked are thus confounded by it, but this is occasioned by the obstinacy of their hearts. With the children of God, its instructions must terminate in a different manner. The Apostle indeed declares that we are all condemned by the sentence of the law, “that every mouth may be stopped, and all the world may become guilty before God.”⁷⁹⁸ Yet the same Apostle elsewhere informs us, that “God hath concluded them all in unbelief,” not that he might destroy or suffer all to perish, but “that he might have mercy upon all;”⁷⁹⁹ that is, that leaving their foolish opinion of their own strength, they may know that they stand and are supported only by the power of God; that being naked and destitute, they may resort for assistance to his mercy, recline themselves wholly upon it, hide themselves entirely in it, and embrace it alone for righteousness and merits, since it is offered in Christ to all who with true faith implore it and expect it. For in the precepts of the law, God appears only, on the one hand, as the rewarder of perfect righteousness, of which we are all destitute; and on the other, as the severe judge of transgressions. But in Christ, his face shines with a plenitude of grace and lenity, even towards miserable and unworthy sinners.

8. When the Law discloses our guilt, we should not despond, but flee to the mercy of God. How this may be done.

But while the unrighteousness and condemnation of all are attested by the law, it does not follow (if we make the proper use of it) that we are immediately to give up all hope and rush headlong on despair. No doubt, it has some such effect upon the reprobate, but this is owing to their obstinacy. With the children of God the effect is different. The Apostle testifies that the law pronounces its sentence of condemnation in order “that every mouth may be stopped, and all the world may become guilty before God,” (Rom. 3:19). In another place, however, the same Apostle declares, that “God has concluded them all in unbelief;” not that he might destroy all, or allow all to perish, but that “he might have mercy upon all,” (Rom. 11:32); in other words, that divesting themselves of an absurd opinion of their own virtue, they may perceive how they are wholly dependent on the hand of God; that feeling how naked and destitute they are, they may take refuge in his mercy, rely upon it, and cover themselves up entirely with it; renouncing all righteousness and merit, and clinging to mercy alone, as offered in Christ to all who long and look for it in true faith. In the precepts of the law, God is seen as the rewarder only of perfect righteousness (a righteousness of which all are destitute), and, on the other hand, as the stern avenger of wickedness. But in Christ his countenance beams forth full of grace and gentleness towards poor unworthy sinners.

8. Dat nu ons aller ongerechtigheid en verdoemenis door het getuigenis der wet verzegeld wordt, geschiedt niet (namelijk wanneer wij naar behoren vordering in haar maken), opdat wij in wanhoop zouden bezwijken en, de moed opgevend in het verderf zouden storten. Zeker, de verworpenen worden op die manier daardoor verdorven, maar dat is wegens de hardnekkigheid van hun gemoed. Maar bij de kinderen Gods moet de bedoeling der onderwijzing een andere zijn. De apostel getuigt wel, dat wij door het oordeel der wet verdoemd zijn (Rom. 3:19) "opdat alle mond gestopt worde, en de gehele wereld voor God verdoemelijk zij". Dezelfde leert echter elders (Rom. 11:32) dat God allen onder de ongehoorzaamheid besloten heeft, niet om hen te vernietigen of te laten omkomen, maar opdat Hij hun allen barmhartig zou zijn. En wel opdat ze, na de dwaze mening omtrent hun eigen kracht te hebben laten varen, zouden inzien, dat ze alleen door Gods hand staan en staande blijven, opdat ze naakt en ledig tot zijn barmhartigheid zouden vluchten, op haar geheel steunen, in haar zich geheel verbergen en haar alleen voor hun gerechtigheid en verdiensten zouden aangrijpen, welke in Christus voor allen ter beschikking is, die haar met een waar geloof begeren en verwachten. Want God verschijnt in de geboden der wet als een beloner slechts van de volmaakte gerechtigheid, waarvan wij allen verstoken zijn, maar daarentegen als een gestreng rechter der misdaden. In Christus echter schittert zijn aangezicht vol van genade en zachtmoedigheid, ook voor ellendige en onwaardige zondaren.

8. Das Strafamt des Gesetzes in seiner Wirkung an Gläubigen und ungläubigen

Wenn uns nun im Zeugnis des Gesetzes unser aller Ungerechtigkeit und Verdammnis versichert wird, so geschieht das — wenn wir es recht anzuwenden lernen — nicht dazu, daß wir in Verzweiflung versinken und uns trostlos ins Verderben stürzen. Gewiß werden die Gottlosen auf diese Weise verängstigt, aber das geschieht doch wegen ihrer inneren Verhärtung. Bei den Kindern Gottes muß doch wohl eine andere Erziehungsabsicht bestehen. Wir sind gewiß nach dem Zeugnis des Apostels durch das Urteil des Gesetzes verdammt, „auf daß aller Mund gestopft werde und alle Welt Gott schuldig sei“ (Röm. 3,19). Aber der gleiche Apostel lehrt doch an anderer Stelle: „Gott hat alle verschlossen unter den Unglauben“ — nicht daß er alle zugrunde richte oder umkommen ließe, sondern —, „daß er sich aller erbarme!“ (Röm. 11,32) — nämlich, daß sie alle die törichte Meinung von ihrer eigenen Kraft fahren lassen und einsehen, daß sie allein durch Gottes Hand stehen und Bestand haben — daß sie nackt und bloß zu seiner Barmherzigkeit ihre Zuflucht nehmen, auf sie allein sich stützen, sich in ihr gänzlich bergen, sie allein als Gerechtigkeit und Verdienst für sich in Anspruch nehmen, da sie doch in Christus allen dargeboten wird, die nach ihr im rechten Glauben verlangen und wartend ausschauen. Gott erscheint in den Vorschriften des Gesetzes allein als Vergelter für vollkommene Gerechtigkeit, deren wir alle ermangeln — und auf der anderen Seite erscheint er als der strenge Richter für alle Vergehen. In Christus aber ist sein Angesicht voll Gnade und Freundlichkeit und leuchtet elenden und unwürdigen Sündern!

8. Die doel met die onderwysing van die wet is dat die mens sy eie magteloosheid moet begryp en sy toevlug net tot die barmhartigheid van God neem.

As ons tog na behore daarin vordering maak, is die doel waarom ons almal se ongeregtigheid en verdoemenis deur die getuienis van die wet beseël word, nie dat ons uit wanhoop moet beswyk of uit moedeloosheid in ’n afgrond moet instort nie. Die verwerptes word sekerlik vanweë hulle koppigheid so beproef. By die kinders van God moet die onderwysing van die wet ’n ander doel dien. Die apostel getuig wel dat ons volgens die oordeel van die wet verdoem is, sodat elke mond daardeur gesnoer en die hele wêreld voor God skuldig word.⁴⁸ Tog leer hy ons elders dat God almal onder die ongeloof ingesluit het, nie om almal die verderf te laat ingaan of almal verlore te laat gaan nie maar om Hom oor almal te ontferm.⁴⁹ Die doel daarvan is dat die mens sy 487  weerbarstige indruk van eie krag moet laat vaar en moet begryp dat hy slegs deur die hand van God staande bly en bestaan; dat hy naak en met leë hande sy toevlug tot sy barmhartigheid moet neem. Hierop moet hy hom volkome toelê; hierin moet hy hom heeltemal verberg en dit alleen as geregtigheid en verdienste aangryp wat in Christus aan almal geopenbaar is wat in ware geloof daarna strewe en daarop wag. Want in die gebooie van die wet is God die Beloner van niks anders as net die volmaakte geregtigheid, waarvan ons almal verstoke is nie. Aan die ander kant verskyn Hy egter ook as die streng Regter van ons oortredinge. In Christus skitter sy gesig egter vol genade en sagmoedigheid - ook teenoor ellendige en onwaardige sondaars.⁵⁰

8. Итак, наше нечестие и осуждение установлены и удостоверены свидетельством Закона. Однако это сделано не для того, чтобы мы впали в отчаяние и, совершенно потеряв самообладание, погубили себя. Такого не произойдёт, если из Закона мы сумеем извлечь пользу. Правда, многим дурным людям это не удаётся, но лишь по причине их упрямства. Дети Божьи должны идти к другой цели - к пониманию слов св. Павла, который недвусмысленно признаёт, что все мы осуждены Законом, «так что заграждаются всякие уста, и весь мир становится виновен пред Богом» (Рим 3:19). Но вместе с тем в другом месте он учит, что, хотя Бог всех заключил в непослушание, но не для того, чтобы погубить или оставить на погибель, но чтобы всех помиловать (Рим 11:32). Это значит для того, чтобы люди, отбросив тщеславное самодовольство, признали, что всех их поддерживает рука Бога. Для того, чтобы, лишённые всего, они прибегли к Божьему милосердию, целиком полагаясь на него, как оно явлено в Иисусе Христе всем, кто с истинной верой ищет, жаждет и ожидает Его. Согласно Закону Господь вознаграждает только совершенную праведность, которой нет ни у кого из нас, и приводит в исполнение суровые приговоры за грехи. Но во Христе его лик сияет нам милостью и благостью, хотя все мы - всего лишь бедные и недостойные грешники.

9. De profectu ad implorandam auxilii gratiam^q saepe Augustinus: ut quum scribit Hilario, Iubet Lex ut facere iussa conati, et in nostra infirmitate sub Lege fatigati, adiutorium gratiae poscere noverimus [Epist. 89.]¹. Item Asellio, Utilitas Legis est ut hominem de sua infirmitate convincat, et gratiae medicinam, quae in Christo est, implorare compellat [Epist. 200.]². 335 Item ad Innocentium Romanum, Iubet Lex: gratia vires agendi subministrat [Epist. 95.]¹. Item Valentino, Iubet Deus quae non possumus, ut noverimus quid ab illo petere debeamus [Lib. de corrept. et grat.]². || Item, Data est Lex ut vos reos faceret: rei facti, timeretis: timentes, indulgentiam peteretis: de viribus vestris non praesumeretis [In Psal. 70]³. Item, Ad hoc data est Lex, ut de magno parvulum faceret: ut te ad iustitiam vires de tuo non habere monstraret, ac sic^a inops, indignus, ac egenus ad gratiam confugeres. Postea sermonem ad Deum dirigit, Ita fac Domine, ita fac misericors Domine: impera quod non possit impleri: imo impera quod nonnisi per gratiam tuam possit impleri: ut quum homines id implere per suas vires nequiverint, omne os obstruatur, et nemo sibi magnus videatur. Sint omnes parvuli, et reus fiat omnis mundus coram^b Deo [In Psal. 118. Concione 27]⁴. Sed ego ineptus sum qui tot testimonia^c congero, quum proprium opus scripserit sanctus ille vir^d, cui titulum fecit De spiritu et litera⁵. || Secundum profectum non tam significanter describit, vel quod dependere ex illo priore noverat, vel quod non ita probe tenebat, || vel quod verba non habebat quibus rectum alioqui sensum ita distincte et perspicue explicaret. || Neque tamen in reprobis quoque ipsis primum hoc Legis officium cessat. Quanquam enim cum filiis Dei non hucusque pergunt ut post carnis deiectionem^e interiore homine renoventur ac reflorescant, sed primo terrore attoniti in desperatione iacent: pertinet tamen ad manifestandam divini iudicii aequitatem, eiusmodi fluctibus eorum conscientias exagitari. Siquidem libenter semper cupiunt adversus Dei iudicium tergiversari: nunc illo nondum patefacto, Legis tamen^f et conscientiae testimonio sic consternati, in seipsis produnt quid meriti sint.

9. Quant est de l’instruction que nous devons prendre en la Loy, pour nous faire implorer l’aide de Dieu, sainct Augustin en parle souvent: comme quand il dit, La Loy commande, à fin que nous estans efforcez de faire ses commandemens, et succombans par nostre infirmité, nous apprenions d’implorer l’aide de Dieu.⁷⁶ Item, L’utilité de la Loy est de conveincre l’homme de son infirmité, et le contreindre de requerir la medecine de grace, laquelle est en Christ.⁷⁷ Item, La Loy commande: la grace donne force de bien faire.⁷⁸ Item, Dieu commande ce que nous ne pouvons faire, afin que nous sachions ce que nous luy devons demander.⁷⁹ Item, La Loy a esté donnée pour nous rendre coulpables: afin qu’estans coulpables nous craignions, et qu’en craignant nous demandions pardon, et ne presumions point de nos forces.⁸⁰ Item, La Loy a esté donnée afin de nous faire petits, au lieu que nous estions grans: afin de nous monstrer que nous n’avons point la force de nous-mesmes d’acquerir Justice, afin qu’estans ainsi povres et indigens, nous recourions à la grace de Dieu.⁸¹ Consequemment il adjouste une priere, Fay ainsi Seigneur, commande nous ce que nous pouvons accomplir, ou plustost, commande nous ce que nous ne pouvons accomplir sans ta grace: afin que quand les hommes ne pourront accomplir par leurs forces ce que tu dis, toute bouche soit fermée, et que nul ne s’estime grand: que tous soyent petits, et que tout le monde soit rendu coulpable devant Dieu. Mais c’est chose superflue à moy, d’assembler tesmoignages de sainct Augustin sur ceste matiere, veu qu’il en a escrit un livre propre, lequel il a intitulé, De l’esprit et de la lettre. Touchant du second profit, il ne le declaire pas si expressement: possible à cause qu’il pensoit que l’un se pourrait entendre par l’autre, ou bien qu’il n’en estoit pas si resolu, ou bien qu’il ne s’en pouvoit pas depescher comme il eust voulu. Or combien que l’utilité dont nous avons parlé, convient proprement aux enfans de Dieu, toutesfois elle est commune aux reprouvez. Car combien qu’ils ne viennent point jusques à ce poinct, comme font les fideles, d’estre confus selon la chair, pour recevoir vigueur spirituelle en l’esprit, mais defaillent du tout en estonnement et desespoir, neantmoins cela est bon pour manifester l’equité du jugement de Dieu, que leurs consciences soyent agitées de tel tourment. Car tant qu’il leur est possible ils taschent tousjours de tergiverser contre le jugement de Dieu. Maintenant combien que le jugement de Dieu ne soit point manifesté, neantmoins par le tesmoignage de la Loy et de leur conscience ils sont tellement abattus, qu’ils demonstrent ce qu’ils ont merité.

9. Of making use of the law to implore the assistance of God, Augustine frequently treats; as when he writes to Hilary: “The law gives commands, in order that, endeavouring to perform them, and being wearied through our infirmity under the law, we may learn to pray for the assistance of grace.” Also to Asellius: “The utility of the law is to convince man of his own infirmity, and to compel him to pray for the gracious remedy provided in Christ.” Also to Innocentius Romanus: “The law commands: grace furnishes strength for the performance.” Again, to Valentine: “God commands what we cannot perform, that we may know for what blessings we ought to supplicate him.” Again: “The law was given to convict you; that being convicted you might fear, that fearing you might pray for pardon, and not presume on your own strength.” Again: “The end for which the law was given, was to diminish that which was great, to demonstrate that you 321 have of yourself no ability to work righteousness, that thus, being poor, indigent, and destitute, you might have recourse to grace for relief.” Afterwards he addresses himself to God: “Thus do, O Lord! thus do, O merciful Lord! command that which cannot be performed: even command that which cannot be performed without thy grace: that when men cannot perform it in their own strength, every mouth may be stopped, and no man appear great in his own estimation. Let all men be mean, and let all the world be proved guilty before God.” But I am not wise in collecting so many testimonies, when this holy man has written a treatise expressly on this subject, which he has entitled De Spiritu et Litera, On the Spirit and Letter. The second use of the law he does not so clearly describe, either because he knew that it depends on the first, or because he did not so fully understand it, or because he wanted words to explain it with distinctness and perspicuity adequate to his ideas of it. Yet this first office of the law is not confined to the pious, but extends also to the reprobate. For though they do not, with the children of God, advance so far as, after the mortification of the flesh, to be renewed, and to flourish again in the inner man, but, confounded with the first horrors of conscience, remain in despair, yet they contribute to manifest the equity of the Divine judgment, by their consciences being agitated with such violent emotions. For they are always desirous of cavilling against the judgment of God; but now, while it is not yet manifested, they are, nevertheless, so confounded with the testimony of the law and of their own conscience, that they betray in themselves what they have deserved.

9. Confirmation of the first use of the Moral Law from various passages in Augustine.

There are many passages in Augustine, as to the utility of the law in leading us to implore Divine assistance. Thus he writes to Hilary,¹ “The law orders, that we, after attempting to do what is ordered and so feeling our weakness under the law, may learn to implore the help of grace.” In like manner, he writes to Asellius, 307“The utility of the law is, that it convinces man of his weakness, and compels him to apply for the medicine of grace, which is in Christ.” In like manner, he says to Innocentius Romanus, “The law orders; grace supplies the power of acting.” Again, to Valentinus, “God enjoins what we cannot do, in order that we may know what we have to ask of him.” Again, “The law was given, that it might make you guilty—being made guilty might fear; fearing, might ask indulgence, not presume on your own strength.” Again, “The law was given, in order to convert a great into a little man—to show that you have no power of your own for righteousness; and might thus, poor, needy, and destitute, flee to grace.” He afterwards thus addresses the Almighty, “So do, O Lord, so do, O merciful Lord; command what cannot be fulfilled; nay, command what cannot be fulfilled, unless by thy own grace: so that when men feel they have no strength in themselves to fulfil it, every mouth may be stopped, and no man seem great in his own eyes. Let all be little ones; let the whole world become guilty before God.” But I am forgetting myself in producing so many passages, since this holy man wrote a distinct treatise, which he entitled De Spiritu et Litera. The other branch of this first use he does not describe so distinctly, either because he knew that it depended on the former, or because he was not so well aware of it, or because he wanted words in which he might distinctly and clearly explain its proper meaning. But even in the reprobate themselves, this first office of the law is not altogether wanting. They do not, indeed, proceed so far with the children of God as, after the flesh is cast down, to be renewed in the inner man, and revive again, but stunned by the first terror, give way to despair. Still it tends to manifest the equity of the Divine judgment, when their consciences are thus heaved upon the waves. They would always willingly carp at the judgment of God; but now, though that judgment is not manifested, still the alarm produced by the testimony of the law and of their conscience bespeaks their deserts.

9. Augustinus spreekt dikwijls over de uitwerking der wet tot het inroepen van Gods genadige bijstand; zo wanneer hij schrijft aan Hilarius¹ : "De wet gebiedt, opdat wij, na gepoogd te hebben de bevelen te volbrengen en in onze zwakheid onder de wet afgetobd te zijn, de hulp der genade zouden weten in te roepen." Evenzo aan Asellius² : "Het nut der wet is daarin gelegen, dat ze de mens overtuigt van zijn zwakheid en aandrijft om het medicijn der genade, dat in Christus is, te vragen." Evenzo aan Innocentius te Rome³ : "De wet gebiedt, de genade schenkt de kracht om te doen." Evenzo aan Valentinus⁴ : "God beveelt wat we niet kunnen, opdat wij zouden weten, wat we van Hem moeten vragen." Evenzo⁵ : "De wet is gegeven om u schuldig te maken, en opdat gij, schuldig gemaakt, zoudt vrezen, en vrezende vergeving zoudt vragen, en geen hoge dunk van uw eigen krachten zoudt hebben." Evenzo⁶ : "De wet is hiertoe gegeven, opdat zij u van groot klein zou maken; opdat ze zou aantonen, dat gij van uzelf geen krachten hebt tot gerechtigheid, en zo arm, onwaardig en behoeftig, uw toevlucht zoudt nemen tot de genade." Daarna richt hij het woord tot God: "Doe zo Here, doe zo Here in uw barmhartigheid: beveel wat niet vervuld kan worden; ja beveel, wat slechts door uw genade vervuld kan worden, opdat, wanneer de mensen dat door hun eigen krachten niet hebben kunnen vervullen, alle mond gestopt worde en niemand zichzelf groot toeschijne; laat allen klein zijn en de gehele wereld schuldig zijn voor God." Maar ik ben dwaas, dat ik zoveel getuigenissen bijeenbreng, daar die heilige man een eigen boek geschreven heeft, getiteld: "Over de Geest en de letter. "De tweede uitwerking der wet beschrijft hij niet zo duidelijk, hetzij omdat hij wist, dat zij afhing van de eerste, hetzij omdat hij er niet zulk een vaste mening over had, hetzij omdat hij geen woorden kon vinden om zijn overigens juiste opvatting zo nauwkeurig en duidelijk uit te leggen. En toch is ook in de verworpenen de wet werkzaam tot het volbrengen van deze eerste taak. Want ofschoon ze niet met de kinderen Gods zover komen, dat ze na de ternederwerping des vleses in de inwendige mens vernieuwd worden en opbloeien, maar door de eerste schrik overmand in wanhoop terneerliggen, strekt het toch tot openbaring van de billijkheid van Gods oordeel, dat hun geweten door dergelijke stormen verontrust wordt. Want altijd begeren ze gaarne tegen Gods oordeel uitvluchten te zoeken, maar terwijl dat oordeel nog niet geopenbaard is, verraden ze nu, door het getuigenis der wet en van hun geweten aldus terneergeslagen, in zichzelf, wat ze verdiend hebben.

9.

Wieso nun das Gesetz dahin wirkt, daß wir Gott um Hilfe und Gnade anrufen, das beschreibt Augustin häufig. So schreibt er an Hilarius: „Das Gesetz gebietet, damit wir versuchen, das Gebotene zu tun, und in unserer Schwachheit unter dem Gesetz ermatten, um dann die Hilfe der Gnade anrufen zu lernen“ (Brief 157). Weiter schreibt er an Asellicus: „Der Nutzen des Gesetzes besteht darin, daß es den Menschen von seiner Schwachheit überführt und ihn antreibt, als Heilmittel die 211 Gnade anzurufen, die in Christus ist“ (Brief 196). Ähnlich an den Römer Innocentius: „Das Gesetz gebietet — und die Gnade reicht die Kraft zum Wirken dar!“ (Brief 177). Oder an Valentinus: „Es gebietet Gott, was wir nicht vermögen, damit wir erkennen, was wir von ihm erbitten sollen“ (Von der Züchtigung und Gnade — tatsächlich „Von der Gnade und dem freien Willen“, 16). Oder: „Das Gesetz ist gegeben, um euch schuldig zu machen; seid ihr schuldig, so sollt ihr euch fürchten, in eurer Furcht aber um Vergebung bitten — und alles Vertrauen auf eigene Kraft verlieren“ (Zu Psalm 70). Auch wieder: „Das Gesetz ist dazu gegeben, das Große klein zu machen, um dir zu zeigen, daß du aus dir selber nicht die Kräfte hast zur Gerechtigkeit, so daß du ohnmächtig, unwürdig und arm deine Zuflucht zur Gnade nimmst.“ Danach richtet er sich an Gott selber: „So laß es geschehen, Herr, so mache es, barmherziger Herr: gebiete, was nicht erfüllt werden kann, ja gebiete, was nur durch deine Gnade erfüllt werden kann, so daß, wenn die Menschen es in eigener Kraft nicht erfüllen können, jeder Mund gestopft werde und niemand sich groß erscheine. So sollen alle ganz klein werden, und alle Welt soll vor Gott schuldig sein!“ (Zu Psalm 118, Predigt 27). Aber es ist eigentlich verkehrt, daß ich so viele Zeugnisse aufführe, wo doch der fromme (sanctus!) Mann (Augustin) ein besonderes Buch über diese Dinge geschrieben hat, dem er den Titel „Vom Geist und Buchstaben“ gab. In diesem Büchlein macht er indessen die zweite Anwendung des Gesetzes nicht hinreichend deutlich, weil er sie vielleicht von dieser ersten abhängig dachte oder sie auch nicht richtig verstanden oder nicht über die Worte verfügt hat, um sein sonst sichtbares rechtes Verständnis klar und lichtvoll darzustellen.

Indessen vollbringt das Gesetz dies sein erstes Amt auch in den Gottlosen. Sie kommen zwar nicht soweit wie die Kinder Gottes, daß sie ihr Fleisch erniedrigen, am inneren Menschen wiedergeboren werden und neu aufblühen, sondern verfallen auf den ersten Schrecken hin in tiefe Verzweiflung; aber die Gerechtigkeit des göttlichen Urteils tut sich doch darin kund, daß auch ihr Gewissen in solche tiefe Erregung gerät. Sie möchten wohl immer gern gegen Gottes Urteil eine Ausflucht suchen — aber selbst jetzt, wo das Gericht selber noch nicht sichtbar ist, geraten sie doch durch das Zeugnis des Gesetzes und ihres eigenen Gewissens in Schrecken und beweisen an sich selbst, was sie verdient haben!

9. Augustinus se uitsprake in verband met die eerste doel van die wet

Augustinus skrywe dikwels oor die nut van die wet om God om sy genade en bystand aan te roep. So skryf hy byvoorbeeld aan Hilarius:

“Die wet gebied ons om te leer om die bystand van sy genade te vra, terwyl ons ons inspan om die gebooie na te kom en omdat ons deur ons swakheid onder die wet vermoei is”.⁵¹ Ook aan Asellius skrywe hy: “Die nut van die wet is daarin geleë dat dit die mens oor sy swakheid aankla, en hom dwing om die geneesmiddel van die genade wat in Christus is, te vra”.⁵² Net so ook aan Innocentius Romanus: “Die wet gebied; diegenade voorsien die kragte om dit te werk”.⁵³ Aan Valentinus skryf hy:

“God gebied wat ons nie kan volbring nie, sodat ons kan weet wat ons van Hom moet vra”.⁵⁴ Net so: “Die wet is gegee om julle aan te kla; en omdat julle aangekla is, dat julle kan vrees; en wanneer julle vrees, dat julle Hom om vergifnis kan vra; sodat julle nie op eie krag moet vertrou nie!”⁵⁵ Verder: “Die wet is met hierdie doel gegee om van ’n magtige mens ’n geringe te maak; om vir jou aan te toon dat jy uit jou eie geen krag het om geregtigheid te bereik nie maar dat jy hulpeloos, onwaardig en behoeftig jou toevlug tot sy genade moet neem”.⁵⁶ Daarna spreek hy 488 God aan: “Doen dan so, o Here; doen dan so, barmhartige Here; gebied wat nie volbring kan word nie; ja, gebied wat slegs deur u genade vervul kan word, sodat elke mond gesnoer en niemand vir homself magtig sou lyk nie aangesien die mens nie in staat is om dit uit eie krag te vervul nie. Laat almal gering wees en laat die hele wêreld voor God skuldig word”.⁵⁷ Maar ek is onbedrewe om soveel getuienis uit sy werke te versamel, aangesien die heilige man ’n hele werk hieroor geskrywe het. Die titel daarvan is Die Gees en die letter.⁵⁸

Hy beskrywe die tweede voordeel van die wet nie so duidelik nie, omdat hy waarskynlik daarvan bewus was dat dit van die eerste voordeel afhang of omdat hy dit nie so goed begryp het nie of omdat hy nie woorde gehad het om sy gevoel, wat andersins reg is, so duidelik en glashelder toe te lig nie. Nogtans hou die eerste voordeel van die wet nie by verwerpte mense op nie. Want hoewel hulle nie saam met die kinders van God so ver vorder dat hulle na die aflegging van die vlees innerlik hernuwe sou word en weer sou opbloei nie maar deur hulle eerste vrees verdwaas word en in wanhoop gaan lê, dien dit tog om die billikheid van God se oordeel te openbaar dat hulle gewetens deur sulke strominge gekwel word. Want hulle begeer maar altyd te graag om teen God se oordeel ’n uitvlug te soek. Hoewel die oordeel nou nog nie geopenbaar is nie, is hulle nogtans deur die getuienis van die wet en hulle gewete so verslae en bring hulle self aan die lig wat hulle verdien het.

9. Св. Августин часто рассуждает о выводах, которые следует извлечь из Закона, чтобы воззвать о помощи к Богу. Например, он говорит: «Закон повелевает, чтобы, пытаясь исполнить его предписания и потерпев неудачу из-за своего бессилия, мы научились просить помощи у Бога» (Августин. Письма, 157 (Иларию Сиракузанину), II, 9 (MPL, XXXIII, 677)). Также: «Закон полезен тем, что убеждает человека в его немощи и заставляет просить лекарства милости, которая во Христе» (Августин. Письма, 196 (Азеллику), II, 6 (MPL, XXXIII, 893)). А также: «Закон убеждает: милость даёт силы поступать правильно» (Августин. Письма, 177 (Иннокентию Римлянину), 5 (MPL, XXXIII, 766)). И ещё: «Бог требует от нас невозможного для того, чтобы мы знали, о чём Его просить» (Августин. О благодати и свободном решении, XVI, 32 (MPL, XLIV, 900)). А также: «Закон дан, чтобы обвинить нас, дабы мы, чувствуя себя виновными, боялись и, боясь, просили прощения, а не хвалились собственными силами» (Августин. Толк. на Пс 70, проповедь I, 19 (MPL, XXXVI, 889)). Ещё: «Закон дан, чтобы умалить нас, возвеличивающих себя, и показать, что мы никогда не сможем достичь праведности собственными силами, дабы, почувствовав себя нищими и немощными, мы прибегли к милости Бога» (Августин. Толк. на Пс 118, проповедь XXVII, 3 (MPL, XXXVII, 1581)).

Августин предлагает молитву: «Господи, вели нам то, чего мы не можем исполнить, или, лучше, вели нам то, чего мы не можем исполнить без твоей милости, дабы, когда люди не смогут исполнить указанное Тобой своими силами, были заграждены всякие уста и никто не почитал себя сильным; дабы все умалились и почувствовали вину перед Тобою» (Там же).

Представлять все свидетельства св. Августина на эту тему излишне, так как он посвятил ей целую книгу - «О духе и букве» (De Spiritu et Littera). Другую сторону полезности Закона он не изъяснил столь четко - возможно, полагая, что её можно понять через первую, а возможно, он не был в ней столь же твёрдо убеждён или не сумел изложить её так, как хотел бы.

Итак, польза, которую могут извлечь из Закона дети Божьи, касается и отверженных. Хотя, в отличие от верующих, они не приходят к правильному выводу о том, что униженные во плоти могут обрести крепость в духе, и впадают в страх и отчаяние, тем не менее и это благо, потому что здесь обнаруживается справедливость Божьего суда, подвергающего мучениям их совесть. Они все время пытаются разными увёртками, насколько возможно, исказить правду Божьего суда. Теперь же, хотя Божий суд ещё не произошёл, они уже повержены свидетельством Закона и своей совести и обнаружилось то, что они заслужили.

10. Secundum Legis officium est || ut qui nulla iusti rectique cura, nisi coacti, tanguntur, dum audiunt diras in ea sanctiones^g, coerceantur^h saltem poenarum formidine. Coercentur autem, non quod interior eorum animus permoveatur aut afficiatur: sed quia, tanquam iniecto fraeno, manus ab exteriori opere continent, etⁱ suam pravitatem intus cohibent, quam alioqui petulanter 336 effusuri erant. Ex eo nec meliores quidem sunt, nec apud Deum iustiores. Nam tametsi vel terrore vel pudore impediti exercere non audent quod animo conceperunt, nec suae libidinis furias palam efflare^a, cor tamen non habent compositum ad timorem et obedientiam Dei: imo quo magis sese retinent, eo fortius^b intus accenduntur, fervent, bulliunt^c, parati quidvis facere, et quovis prorumpere nisi hic terror Legis obstaret. Nec id solum^d, sed Legem quoque ipsam pessime oderunt, et Deum Legislatorem execrantur, ut eum, si possent, maxime velint tollere^e, quem nec recta iubentem, nec suae maiestatis contemptores ulciscentem ferre possunt. || Aliis quidem obscurius, aliis clarius, omnibus tamen nondum regeneratis hic sensus inest, ut non voluntaria submissione, sed inviti ac restitantes, tantum timoris violentia ad Legis studium trahantur. || Sed tamen haec coacta expressaque iustitia, necessaria est publicae hominum communitati, cuius hic tranquillitati^f consulitur, dum cavetur ne omnia permisceantur tumultu^g quod fieret si omnia omnibus licerent^h. || Quinetiam filiis Dei non est inutile hac paedagogia exerceri, quantisper ante vocationem, Spiritu sanctificationis destituti, insipientia carnis lasciviuntⁱ. Dum enim divinae ultionis terrore vel ab externa petulantia retrahuntur, utcunque nondum animo domiti parum in praesentia promoveant, aliqua tamen ex parte ferendo iustitiae iugo assuefiunt: ne quum vocati fuerint, sint ad disciplinam ceu ad rem incognitam, rudes prorsus ac novitii. Hoc officium videtur Apostolus proprie attigisse, quum tradit Legem non esse iusto positam, sed iniustis et immorigeris, impiis et peccatoribus, sceleratis et profanis, parricidis, homicidis, fornicariis, paederastis, plagiariis, mendacibus ac periuris: et siquid aliud sanae doctrinae adversatur [1. Tim. 1. b. 9]¹. Indicat enim esse exultantibus, et sine modo alioquin vagaturis carnis libidinibus, retinaculum.

10. Le second office de la Loy est, à ce que ceux qui ne se soucient de bien faire que par contrainte, en oyant les terribles menaces qui y sont contenues, pour le moins par crainte de punition, soyent retirez de leur meschanceté. Or ils en sont retirez, non pas que leur cœur soit interieurement esmeu ou touché, mais seulement ils sont estreints comme d’une bride, pour ne point executer leurs mauvaises cupiditez, lesquelles autrement ils accompliroyent en licence desbordée. Par cela ils ne sont de rien plus justes ne meilleurs devant Dieu. Car combien qu’ils soyent retenus par crainte ou par honte, tellement qu’ils n’osent pas executer ce qu’ils ont conceu en leur cœur, et ne jettent hors la rage de leur intemperance, neantmoins ils n’ont point le cœur rengé à la crainte et obeissance de Dieu: mais plustost d’autant plus qu’ils se retiennent, ils sont d’autant plus enflambez et eschauffez en leur concupiscence, estans prests de commettre toute vilenie et turpitude, sinon que l’horreur de la Loy les restreint Et non seulement le cœur demeure tousjours mauvais, mais aussi ils hayssent mortellement la loy de Dieu: et d’autant que Dieu en est autheur, ils l’ont en execration: tellement que s’il leur estoit possible ils l’aboliroyent volontiers: veu qu’ils ne le peuvent endurer commandant ce qui est bon et sainct et droit, et se vengeant des contempteurs de sa majesté. Ceste affection se monstre plus apertement en d’aucuns, aux autres elle est plus cachée, neantmoins elle est en tous ceux qui ne sont point regenerez: c’est qu’ils sont induits à se submettre tellement quellement à la Loy, non pas d’un franc vouloir, mais par contrainte, et avec grande resistence: et n’y a autre chose qui les y astreingne, sinon qu’ils craignent la rigueur de Dieu. Neantmoins ceste justice contrainte et forcée est necessaire à la communauté des hommes, à la tranquillité de laquelle nostre Seigneur prouvoit, quand il empesche que toutes choses ne soyent renversées en confusion: ce qui seroit, si tout estoit permis à un chacun. Davantage, il n’est point inutile aux enfans de Dieu, d’estre regis par ceste doctrine puerile, du temps qu’ils n’ont point encore l’esprit de Dieu, mais s’esgayent en l’intemperance de leur chair, comme aucune fois il advient que nostre Seigneur ne se revele point du premier coup à ses fideles, mais les laisse cheminer quelque temps en ignorance, devant que les appeller. Car lors estans restreints de toute dissolution par ceste terreur servile, combien qu’ils ne profitent pas beaucoup presentement, veu que leur cœur n’est encore domté ne subjugué: neantmoins ils s’accoustument ainsi petit à petit à porter le joug de nostre Seigneur, afin que quand il les aura appellez, ils ne soyent du tout rudes à se submettre à ses commandemens, comme à une chose nouvelle et incognue. Il est vray-semblable que l’Apostre a voulu toucher cest office de la Loy, en disant qu’elle n’est point donnée pour les justes, mais pour les injustes et rebelles, infideles et pecheurs, meschans et pollus, meurtriers de leurs parens, homicides, paillars, larrons, menteurs et parjures, et entachez de tels vices qui contreviennent à saine doctrine (1 Tim. 1:9, 10). Car il monstre en cela, que la Loy est comme une bride pour refrener les concupiscences de la chair, lesquelles autrement se desborderoyent sans mesure.

10. The second office of the law is, to cause those who, unless constrained, feel no concern for justice and rectitude, when they hear its terrible sanctions, to be at least restrained by a fear of its penalties. And they are restrained, not because it internally influences or affects their minds, but because, being chained, as it were, they refrain from external acts, and repress their depravity within them, which otherwise they would have wantonly discharged. This makes them neither better nor more righteous in the Divine view. For although, being prevented either by fear or by shame, they dare not execute what their minds have contrived, nor openly discover the fury of their passions, yet their hearts are not disposed to fear and obey God; and the more they restrain themselves, the more violently they are inflamed within; they ferment, they boil, ready to break out into any external acts, if they were not prevented by this dread of the law. And not only so, they also inveterately hate the law itself, and execrate God the lawgiver, so that, if they could, they would wish to annihilate him whom they cannot bear, either in commanding that which is 322 right, or in punishing the despisers of his majesty. In some, indeed, this state of mind is more evident, in others more concealed; but it is really the case of all who are yet unregenerate, that they are induced to attend to the law, not by a voluntary submission, but with reluctance and resistance, only by the violence of fear. But yet this constrained and extorted righteousness is necessary to the community, whose public tranquillity is provided for by God in this instance, while he prevents all things being involved in confusion, which would certainly be the case, if all men were permitted to pursue their own inclinations. Moreover, it is useful even to the children of God, to be exercised by its discipline before their vocation, while they are destitute of the Spirit of sanctification, and are absorbed in carnal folly. For when the dread of Divine vengeance restrains them even from external licentiousness, although, their minds being not yet subdued, they make but a slow progress at present, yet they are in some measure accustomed to bear the yoke of righteousness; so that when they are called, they may not be entirely unaccustomed to its discipline, as a thing altogether unknown. To this office of the law the Apostle appears particularly to have referred, when he says, “that the law is not made for a righteous man, but for the lawless and disobedient; for the ungodly and for sinners; for unholy and profane; for murderers of fathers and murderers of mothers; for manslayers, for whoremongers, for them that defile themselves with mankind, for men-stealers, for liars, for perjured persons, and if there be any other thing that is contrary to sound doctrine.”⁸⁰⁰ For he here signifies that it restrains the violence of the carnal desires, which would otherwise indulge themselves in the most unbounded licentiousness.

10. A second use of the Law is to curb sinners. This most necessary for the good of the community at large; and this in respect not only of the reprobate, but also of the elect, previous to regeneration. This confirmed by the authority of an Apostle.

The second office of the Law is, by means of its fearful denunciations and the consequent dread of punishment, to curb those who, unless forced, have no regard for rectitude and justice. Such persons are curbed not because their mind is inwardly moved and affected, but because, as if a bridle were laid upon them, they refrain their hands from external acts, and internally check the depravity which would otherwise petulantly burst forth. It is true, they are not on this account either better or more righteous in the sight of God. For although restrained by terror or shame, they dare not proceed to what their mind has conceived, nor give full license to their raging lust, their heart is by no means trained to fear and obedience. Nay, the more they restrain themselves, the more they are inflamed, the more they rage and boil, prepared for any act or outbreak whatsoever were it not for the terror of the law. And not only so, but they thoroughly detest the law itself, and execrate the Lawgiver; so that 308if they could, they would most willingly annihilate him, because they cannot bear either his ordering what is right, or his avenging the despisers of his Majesty. The feeling of all who are not yet regenerate, though in some more, in others less lively, is, that in regard to the observance of the law, they are not led by voluntary submission, but dragged by the force of fear. Nevertheless, this forced and extorted righteousness is necessary for the good of society, its peace being secured by a provision but for which all things would be thrown into tumult and confusion. Nay, this tuition is not without its use, even to the children of God, who, previous to their effectual calling, being destitute of the Spirit of holiness, freely indulge the lusts of the flesh. When, by the fear of Divine vengeance, they are deterred from open outbreakings, though, from not being subdued in mind, they profit little at present, still they are in some measure trained to bear the yoke of righteousness, so that when they are called, they are not like mere novices, studying a discipline of which previously they had no knowledge. This office seems to be especially in the view of the Apostle, when he says, “That the law is not made for a righteous man, but for the lawless and disobedient, for the ungodly and for sinners, for unholy and profane, for murderers of fathers and murderers of mothers, for manslayers, for whoremongers, for them that defile themselves with mankind, for men-stealers, for liars, for perjured persons, and if there be any other thing that is contrary to sound doctrine,” (1 Tim. 1:9, 10). He thus indicates that it is a restraint on unruly lusts that would otherwise burst all bonds.

10. De tweede taak der wet is te maken, dat zij, die zich om recht en gerechtigheid niet bekommeren anders dan gedwongen, wanneer ze de vreselijke strafbepalingen in de wet horen, ten minste bedwongen worden door de vrees voor straf. En zij worden bedwongen, niet doordat hun binnenste bewogen of geroerd wordt, maar doordat ze, alsof hun een breidel aangelegd was, hun handen van het uiterlijk werk afhouden, en hun slechtheid in zich besloten houden, die ze anders brutaalweg zouden hebben uitgegoten. Maar tengevolge daarvan zijn ze noch beter, noch rechtvaardiger bij God. Want ofschoon ze, door schrik of schaamte verhinderd, niet durven uitvoeren, wat ze van plan zijn, en de razernij van hun lust niet openlijk durven uitblazen, hebben ze toch niet een hart, dat toebereid is tot de vrees en de gehoorzaamheid Gods; integendeel, hoe meer ze zich inhouden, des te heftiger worden ze in hun binnenste ontstoken, branden en koken ze, bereid alles te doen en tot alles uit te barsten, indien deze vrees voor de wet hun niet in de weg stond. En dat niet alleen, maar ook haten zij de wet zelf hevig en vervloeken God, de Wetgever, zodat ze Hem, als ze maar konden, het liefst uit de weg wilden ruimen; want ze kunnen Hem niet uitstaan, noch als Hij het goede beveelt, noch als Hij de verachters van zijn majesteit straft. Alle nog niet wedergeborenen hebben, sommigen wat duisterder, anderen wat helderder, dit gevoel, dat ze niet uit vrijwillige onderwerping, maar tegen hun wil en tegenstrevend, slechts door het geweld der vrees tot het beoefenen der wet getrokken worden. Maar toch is deze gedwongen en afgeperste gerechtigheid nodig tot de menselijke samenleving, voor welker rust zo gezorgd wordt, doordat er voor gewaakt wordt, dat alles niet door opschudding in verwarring geraakt, wat gebeuren zou, als alles aan een ieder geoorloofd was. Ja ook voor de kinderen Gods is het niet onnuttig door deze tucht geoefend te worden, zolang ze, vóór de roeping, verstoken van de Geest der heiligmaking, in de dwaasheid des vleses weelderig leven. Want doordat ze door de schrik voor Gods wraak althans van uiterlijke brooddronkenheid worden teruggehouden, worden ze, ook al vorderen ze voor 't tegenwoordige nog slechts weinig, daar ze in hun gemoed nog niet bedwongen zijn, toch in zeker opzicht gewend gemaakt aan het dragen van het juk der gerechtigheid: opdat ze, wanneer ze geroepen zijn, niet geheel en al onkundig en als nieuwelingen zouden staan tegenover de tucht, als tegenover een onbekende zaak. Deze taak schijnt de apostel in het bijzonder aan te roeren, wanneer hij leert, dat "de wet de rechtvaardigen niet gezet is, maar de onrechtvaardigen en de halsstarrigen, de goddelozen en de zondaren, de onheiligen en de ongoddelijken, de vadermoordenaars en de moedermoordenaars, de doodslagers, de hoereerders, die, die bij mannen liggen, de mensendieven, de leugenaars en de meinedigen, en zo er iets anders tegen de gezonde leer is" (1 Tim. 1:9,10) Want hij geeft aan, dat de wet een teugel is voor de uitgelaten lusten des vleses, die anders zonder maat zouden ronddolen.

10. Dritter Teil: Das Gesetz erhält die Gemeinschaft (usus politicus legis. 10-11)

Das zweite Amt des Gesetzes besteht darin, daß Menschen, die nur gezwungen um Gerechtigkeit und Rechtschaffenheit sich kümmern, beim Hören der harten Drohungen in ihm schließlich wenigstens durch die Furcht vor der Strafe im Zaum gehalten werden. Das geschieht aber nicht etwa, weil ihr Herz innerlich bewegt oder berührt würde, sondern weil ihnen gleichsam ein Zügel angelegt ist, so daß sie ihre Hand vom Vollzug des äußeren Werks zurückhalten und ihre Bosheit in sich selbst verschließen, die sie sonst mutwillig würden losbrechen lassen. Sie werden dadurch gewiß nicht besser, auch nicht gerechter vor Gott. Denn sie wagen zwar aus Angst und Beschämung nicht auszuführen, was sie in ihrem Herzen bedacht haben, oder ihren wilden Begierden freien Lauf zu lassen — aber ihr Herz ist doch nicht bereit, Gott zu fürchten und ihm zu gehorchen; ja, je mehr sie sich zurückhalten, desto heftiger entbrennen, glühen, kochen sie inwendig, wären bereit, alles zu tun und zu jeder Tat zu schreiten, wenn der Schrecken des Gesetzes sie nicht zurückhielte. Aber nicht allein dies: sie hassen auch das Gesetz selber aufs heftigste, verfluchen Gott, den Gesetzgeber, und möchten ihn, wenn sie könnten, am liebsten zunichte machen — denn sie können es nicht ertragen, daß er von uns verlangt, zu tun, was recht ist, und daß er den Verächtern seiner Majestät vergilt. Alle, die noch nicht wiedergeboren sind, freilich die einen versteckter, die anderen offener, sind so gesinnt, daß sie 212 nicht etwa in freiwilligem Gehorsam, sondern gegen ihren Willen und Widerstand einzig und allein durch die Übergewalt der Angst dazu kommen, sich um das Gesetz Mühe zu geben.

Und doch ist diese erzwungene und herausgepreßte Gerechtigkeit zur Erhaltung der öffentlichen Gemeinschaft der Menschen erforderlich; für ihren Frieden wird hier Vorsorge getroffen, indem verhindert wird, daß alles im Tumult durcheinanderkommt; denn dies würde geschehen, wenn jeder tun dürfte, was er wollte. Indessen ist diese Erziehung auch für die Kinder Gottes heilsam, solange sie vor ihrer Berufung des Geistes der Heiligung ermangeln und sich in der Torheit ihres Fleisches wohl sein lassen. Solange sie nämlich durch die Angst vor der göttlichen Vergeltung vor der größten Leichtfertigkeit bewahrt werden, sind sie zwar im Herzen noch ungezähmt und kommen deshalb zunächst sehr wenig vorwärts, aber sie gewöhnen sich doch gewissermaßen daran, das Joch der Gerechtigkeit zu tragen, so daß ihnen also, wenn sie berufen werden, die Zucht nicht etwas Unbekanntes ist und sie ihr nicht unkundig als Neulinge gegenüberstehen. An dieses Amt des Gesetzes scheint der Apostel zu denken, wenn er sagt, das Gesetz sei nicht dem Gerechten gegeben, „sondern den Ungerechten und Ungehorsamen, den Gottlosen und Sündern, den Unheiligen und Ungeistlichen, Vatermördern und Muttermördern, Totschlägern, Hurern, Knabenschändern, den Menschendieben, Lügnern, Meineidigen, und so etwas mehr der heilsamen Lehre zuwider ist“ (1. Tim. 1,9f.). Damit zeigt er, daß es bestimmt ist, um die wilden und sonst maßlos ausbrechenden Begierden des Fleisches zurückzuhalten.

10. Die tweede funksie van die wet is om die onregverdiges te bedwing.

Party mense bekommer hulle nie oor dit wat reg en regverdig is nie, behalwe as hulle gedwing word om dit te doen wanneer hulle hoor dat daar verskriklike strawwe in die wet opgesluit is. Die tweede funksie van die wet is dus om sulke mense ten minste deur die vrees vir die strawwe in bedwang te hou. Hulle word ook in toom gehou, nie omdat hulle innerlik ontroer of beînvloed word nie maar omdat hulle, asof hulle ingespan word, hulle hande van uitwendige werk af weghou en hulle boosheid tot hulle innerlike beperk, hoewel hulle hulle andersins moedswillig daaraan sou oorgee. As gevolg hiervan is hulle wel nie beter mense of regverdiger voor God nie. Want hoewel hulle nie deur vrees of skaamte verhinder waag om hulle voornemens in werking te stel of die waansin van hulle begeertes openlik uit te blaas nie, het hulle tog nie ’n hart wat daarop ingestel is om God te vrees en te gehoorsaam nie.

489 Inteendeel, hoe meer hulle hulle inhou, hoe kragtiger word hulle inwendig aangevuur; hulle word driftig en kook, gereed om enigiets te doen of in enige rigting uit te bars as hierdie vrees vir die wet hulle nie verhinder nie. En nie alleen dit nie, maar hulle ontwikkel die uiterste haat teen die wet en vervloek God, die Wetgewer, sodat hulle Hom, as hulle maar kon, met graagte tot niet sou wou maak, omdat hulle nie kan verdra dat Hy hulle moet gebied wat reg is, of dat Hy Hom op die veragters van sy majesteit moet wreek nie. Al die mense wat nog nie wedergebore is nie, het hierdie gevoel - sommige bedekter, ander openliker - dat hulle nie uit vrywillige onderwerping nie maar teen hulle sin en wederstrewig slegs deur die geweld van hulle vrees meegesleur word om hulle vir die wet te beywer.

Maar nogtans is hierdie geregtigheid wat afgedwing en afgedruk is, noodsaaklik vir die algemene samelewing, waarvan die rus hier ter harte geneem word wanneer daarteen gewaak word dat alles nie deur oproer in verwarring gebring word nie.⁵⁹ Dit sou gebeur as elkeen kon doen wat hy wil. Ja, dit is selfs vir die kinders van God nuttig om in hierdie skool geoefen te word so lank as hulle voor hulle roeping en terwyl hulle van die Gees van heiligmaking beroof is,⁶⁰ nog aan die dwaasheid van hulle vlees vrye teuels gee! Want wanneer hulle uit vrees vir God se wraak ten minste van hulle uiterlike moedswilligheid weggetrek word, al sou hulle vir die huidige weinig vordering maak omdat hulle nog nie in hulle gemoed getem is nie, word hulle tog deels daaraan gewoond gemaak om die juk van geregtigheid te dra. Die doel daarvan is dat hulle nie heeltemal onkundig van of nuwelinge in die tug sou wees wanneer hulle daartoe geroep word nie. Die apostel het skynbaar eintlik hierdie funksie van die wet aangeroer toe hy geleer het dat die wet nie vir die regverdige opgestel is nie maar vir onregverdiges, halsstarriges, goddeloses en sondaars, misdadigers en onheiliges, vir vadermoordenaars, moordenaars, hoereerders, homoseksueles, ontvoerders, leuenaars en meinediges en enigiets anders wat met die gesonde leer in stryd is.⁶¹ Want hy toon aan dat die wet die uitbundigheid van die luste van die vlees aan bande lê omdat dit andersins mateloos hoogty sou vier.

10. Второе действие Закона заключается в том, чтобы ужасными угрозами и страхом наказания отвратить от зла тех, кто способен делать добро только по принуждению. Такие люди не делают зла не потому, что тронуто и взволновано их сердце, но лишь потому, что их словно удерживают уздой, не дающей воли их похотям, которые иначе они бы удовлетворили с беспредельной распущенностью. Они не становятся в силу этого лучше и праведнее перед Богом. Удерживаемые страхом или стыдом, они не осмеливаются исполнить то, что замыслили в душе, и не предаются буйству невоздержанности. Но их сердце не наполнено страхом Божьим и послушанием Богу, и чем упорнее они удерживают себя, тем сильнее распаляются их вожделения. Они были бы готовы совершить любую низость и гнусность, если бы их не останавливал страх перед Законом, Не только их сердце всегда полно злобы - они смертельно ненавидят Божий Закон, а поскольку его автор - Бог, то они и Бога ненавидят до отвращения. Так ненавидят, что, если бы это было возможно, они охотно бы уничтожили Его, ибо не в силах вынести Требующего добра, святости и правды и Мстящего тем, кто оскорбляет Его величие. У некоторых людей это чувство проявляется более открыто, у других более скрытно, но оно есть у всех не возрождённых к новой жизни. Так что они вынуждены в какой-то степени подчиняться Закону, но не по своему искреннему желанию, а по принуждению и не без сопротивления. И принуждает их только страх сурового Божьего наказания.

Но всё-таки эта вынужденная праведность необходима для человеческого сообщества, о спокойствии которого заботится наш Господь, предупреждая распад и хаос. Распад и хаос непременно случились бы, если бы было всё позволено. Кроме того, и детям Божьим полезно усвоить эту первоначальную науку, когда они ещё не имеют Божьего духа и уступают влечениям плоти. Ибо бывает так, что наш Господь не открывается своим верным сразу и перед тем, как призвать их, оставляет на какое-то время блуждать во тьме неведения. И тогда, ограниченные в распутстве рабским страхом, не получая пока большой пользы, ибо их сердце ещё не смирилось и не покорилось, они мало-помалу привыкают нести иго нашего Господа, чтобы, будучи призванными, не сопротивляться Его повелениям как чему-то новому и незнакомому. Вероятно, апостол имел в виду именно такое действие Закона, когда говорил, что он дан не для праведников, но для беззаконных и непокорных, неверных и грешников, злых и осквернённых, не почитающих родителей, убийц, развратников, воров, лжецов и клятвопреступников, для запятнанных пороками, противными здравому учению (1 Тим 1:9-10). Тем самым апостол показывает, что Закон - это узда для укрощения плотских похотей, которые иначе снесли бы все преграды.

11. | Ad utrunque vero accommodari potest quod alibi dicit, 337 Legem fuisse Iudaeis paedagogum ad Christum [Galat. 3. d. 24]; siquidem duo sunt hominum genera quos ad Christum sua paedagogia manuducit. Alii (de quibus primo loco diximus) quia propriae aut virtutis, aut iustitiae fiducia nimis pleni sunt, recipiendae Christi gratiae non sunt idonei^a, nisi prius sint exinaniti. Ergo eos miseriae suae agnitione Lex ad humilitatem subigit, quo ita praeparentur ad expetendum quod sibi antea deesse non putabant. Alii opus habent fraeno quo retineantur, ne ita laxent fraena carnis suae lasciviae ut ab omni iustitiae studio prorsus excidant^b. Ubi enim nondum regit Spiritus Dei, illic sic ebulliunt interdum libidines, ut periculum sit ne animam sibi obnoxiam in oblivionem contemptumque Dei demergant: et fieret nisi Dominus hoc remedio obviam iret. Itaque quos ad regni sui haereditatem destinavit, si non statim regenerat, ad tempus suae visitationis conservat per^c Legis opera sub timore, non illo quidem casto et puro qualis in eius filiis esse debet, utili tamen ad hoc ut ad veram pietatem pro suo captu erudiantur^d. Huius rei tot habemus documenta, ut minime opus sit exemplo. Quicunque enim aliquandiu in ignoratione Dei versati sunt, hoc sibi accidisse fatebuntur ut Legis fraeno retinerentur in qualicunque Dei metu et observantia, donec Spiritu regenerati, ex animo ipsum amare inciperent.

11. On peut appliquer à tous les deux ce qu’il dit en un autre passage: c’est que la Loy a esté pedagogue aux Juifs, pour les mener à Christ (Galat. 3:24). Car il y a deux genres d’hommes, lesquels elle meine à Christ par son instruction puerile. Les premiers sont ceux desquels nous avons parlé auparavant, qui estans trop pleins de la fiance de leur propre vertu ou justice, ne sont point capables de recevoir la grace de Christ, s’ils ne sont premierement rendus vuides. La Loy donc leur monstrant leur misere, les renge à humilité: et par ce moyen les prepare à desirer ce dont ils ne pensoyent point avoir faute. Les seconds sont ceux qui ont mestier de bride pour estre restreints, afin de ne vaguer point selon les concupiscences de leur chair. Car là où l’esprit de Dieu ne gouverne point encore, les concupiscences quelque fois sont si enormes et exorbitantes, que l’ame est en danger d’estre ensevelie par icelles en un mespris et contemnement de Dieu. Et de fait, il en adviendroit ainsi, n’estoit que Dieu y prouvoit par ce moyen, retenant par la bride de sa Loy ceux ausquels la chair domine encore. Pourtant, quand il ne regenere point du premier coup un homme lequel il a eleu pour l’appeller à salut, il l’entretient jusques au temps de sa lcisitation, par le moyen de sa Loy, sous une crainte, non point pure et droite, comme elle doit estre en ses enfans: laquelle toutesfois est utile pour ce tempslà à celuy qui doit estre amené de longue main à plus parfaite doctrine. Nous avons tant d’experiences de cela, qu’il n’est ja mestier d’en alleguer quelque exemple. Car tous ceux qui ont demeuré quelque temps en l’ignorance de Dieu, confesseront qu’ils ont esté ainsi entretenus en une crainte de Dieu telle quelle, jusques à ce qu’ils fussent regenerez par son Esprit, pour commencer à l’aimer de bon courage et affection.

11. But we may apply to both what he elsewhere asserts, that to the Jews “the law was a schoolmaster to bring them to Christ;”⁸⁰¹ for there are two kinds of persons who are led to Christ by its discipline. Some, whom we mentioned in the first place, from too much confidence either in their own strength or in their own righteousness, are unfit to receive the grace of Christ, till they have first been stripped of every thing. The law, therefore, reduces them to humility by a knowledge of their own misery, that thus they may be prepared to pray for that of which they before supposed themselves not destitute. Others need a bridle to restrain them, lest they abandon themselves to carnal licentiousness, to such a degree as wholly to depart from all practice of righteousness. For where the Spirit does not yet reign, there is sometimes such a violent ebullition of the passions, as to occasion great danger of the soul that is under their influence being swallowed up in forgetfulness 323 and contempt of God; which would certainly be the case, if the Lord did not provide this remedy against it. Those, therefore, whom he has destined to the inheritance of his kingdom, if he do not immediately regenerate them, he keeps under fear by the works of the law till the time of his visitation; not that chaste and pure fear which ought to be felt by his children, but a fear which is, nevertheless, useful to train them, according to their capacity, to true piety. Of this we have so many proofs, that there is no need to adduce any example. For all who have lived for a considerable time in ignorance of God will confess it to have been their experience, that they were constrained by the law to a certain kind of fear and reverence of God, till, being regenerated by his Spirit, they began to love him from their hearts.

11. The Law showing our wretchedness, disposes us to admit the remedy. It also tends to keep us in our duty. Confirmation from general experience.

To both may be applied the declaration of the Apostle in another place, that “The law was our schoolmaster to bring us unto Christ,” (Gal. 3:24); since there are two classes of persons, whom by its training it leads to Christ. Some (of whom we spoke in the first place), from excessive confidence in their own virtue or righteousness, are unfit to receive the grace of Christ, until they are completely humbled. This the law does by making them sensible of their misery, and so disposing them to long for what they previously imagined they did not want. Others have need of a bridle to restrain them from giving full scope to their passions, and thereby utterly losing all desire after righteousness. For where the Spirit of God rules not, the lusts sometimes so burst forth, as to threaten to drown the soul subjected to them in forgetfulness and contempt of God; and so they would, did not God interpose with this remedy. Those, therefore, whom he has destined to the inheritance of his kingdom, if he does not immediately regenerate, he, through the works of the law, preserves in fear, against the time of his visitation, not, indeed, that pure and chaste fear which his children ought to have, but a fear useful to the extent of instructing them in true piety according to their capacity. Of this we have so many proofs, that there is not the least need of an example. For all who have remained for some 309time in ignorance of God will confess, as the result of their own experience, that the law had the effect of keeping them in some degree in the fear and reverence of God, till, being regenerated by his Spirit, they began to love him from the heart.

11. Maar op beide taken kan toegepast worden, wat hij elders zegt, dat de wet de Joden een tuchtmeester geweest is tot Christus (Gal. 3:24) want er zijn twee soorten van mensen, welke zij door haar tucht tot Christus leidt. De enen, over wie wij in de eerste plaats gesproken hebben, zijn, omdat ze te zeer vervuld zijn van vertrouwen op hun eigen deugd of gerechtigheid, niet geschikt om de genade van Christus te ontvangen, tenzij zij eerst van dat vertrouwen ontbloot zijn. Dus brengt de wet hen door het leren kennen van hun eigen ellende tot nederigheid, opdat ze daardoor voorbereid worden om te begeren datgene, wat ze reeds tevoren meenden te bezitten. De anderen hebben een breidel nodig, om daardoor tegengehouden te worden, opdat ze de teugels huns vleses niet zo tot losbandigheid vieren, dat ze alle streven naar gerechtigheid geheel en al verliezen. Want waar de Geest Gods nog niet heerst, daar koken de lusten soms zo over, dat er gevaar is, dat ze de ziel, die hun onderworpen is, brengen tot een vergeten en verachten van God; en dat zou ook gebeuren, indien de Here het niet met dit geneesmiddel tegen ging. Indien Hij dus hen, die Hij tot de erfenis van zijn rijk bestemd heeft, niet terstond wederbaart, bewaart Hij hen tot de tijd zijner opzoeking door de werken der wet onder de vrees, wel niet onder die kuise en reine vrees, zoals in zijn kinderen moet zijn, maar toch onder een vrees, die hiertoe nuttig is, dat ze tot de ware vroomheid naar de mate van hun begrip opgevoed worden. Hiervan hebben we zoveel bewijzen, dat een voorbeeld allerminst nodig is. Want allen, die enige tijd lang verkeerd hebben in de onwetendheid Gods, zullen erkennen, dat dit hun overkomen is, dat ze door de breidel der wet in een zekere vrees en eerbied voor God gehouden werden, totdat ze, door de Geest wedergeboren, Hem van harte begonnen te beminnen.

11. Übergang: Das Gesetz ist in seinen bisherigen beiden Wirkungsarten ein Zuchtmeister auf Christus

Auf die beiden (bisher geschilderten) Ämter des Gesetzes läßt sich der Satz des Paulus anwenden, das Gesetz sei für die Juden „ein Zuchtmeister auf Christum“ gewesen (Gal. 3,24). Denn es gibt zweierlei Menschen, die es durch seine Zucht zu Christus führt. Von den Menschen der ersten Art haben wir zuerst gesprochen: die sind übervoll vom Vertrauen auf ihre eigene Kraft oder Gerechtigkeit und können Christi Gnade nicht empfangen, wenn sie nicht zuvor zunichte werden. So bringt sie also das Gesetz zur Erkenntnis ihres Elendes und dadurch zur Demut, und so werden sie bereitgemacht, zu erbitten, was ihnen nach ihrer bisherigen Selbstbeurteilung gar nicht fehlte. Die zweite Art Menschen brauchen einen Zaum, der sie bändigt, damit sie dem Gelüst ihres Fleisches nicht die Zügel schießen lassen und so gänzlich von allem Trachten nach der Gerechtigkeit abkommen. Denn wo der Geist Gottes noch nicht regiert, da brechen die Begierden zuweilen derart heftig hervor, daß die Seele, die ihnen unterworfen ist, in Gefahr gerät, in Vergessen und Verachtung Gottes zu versinken — und das würde auch tatsächlich eintreten, wenn der Herr nicht mit dieser Arznei dem entgegenwirkte. Wenn er also die, welche er zu Erben seines Reiches bestimmt hat, nicht gleich zur Wiedergeburt kommen läßt, so bewahrt er sie doch bis zur Zeit seiner gnädigen Heimsuchung durch den Dienst des Gesetzes unter der Furcht — die zwar nicht so zuchtvoll und rein ist, wie sie in seinen Kindern sein soll, aber doch dazu verhilft, daß sie nach dem Maß ihres Verständnisses zur rechten Gottesfurcht erzogen werden. Dafür gibt es so viele Belege, daß es keiner Beispiele bedarf. Denn alle, die eine Zeitlang ohne Erkenntnis Gottes gelebt haben, bekennen ja, daß sie durch den Zaum des Gesetzes in einer Art Gottesfurcht und Gehorsam gehalten wurden, bis sie dann, durch den Geist wiedergeboren, anfingen, Gott von Herzen zu lieben.

11. Vir sommige mense dien die wet tot verootmoediging en vir ande as teuel vir hulle losbandigheid.

Dit wat hy elders sê, naamlik dat die wet vir die Jode ’n tugmeester was 490  tot Christus se koms, kan trouens op albei funksies van die wet toegepas word.⁶² Want daar is twee groepe mense wat die wet deur sy toesighouding met die hand na Christus toe lei. Die een groep is die mense van wie ons reeds gepraat hçt. Hulle is te vol vertroue op eie krag en geregtigheid en daarom onbekwaam om die genade van Christus te ontvang tensy hulle hulle eers van hulle selfvertroue ontledig het. Deur die erkenning van hulle ellende dwing die wet hulle tot ootmoed om hulle sodoende voor te berei om dit te soek waarvan hulle tevore gedink het dat dit hulle nie ontbreek nie.

Die tweede groep het teuels nodig om hulle terug te hou om nie aan die bandeloosheid van hulle vlees vrye teuels te gee nie, sodat hulle nie al hulle ywer vir geregtigheid heeltemal sou laat vaar nie. Want wanneer die Gees van God hulle nog nie regeer nie, borrel hulle luste soms so in hulle op dat die gevaar ontstaan dat hulle siele, wat daaraan blootgestel is, kan versink om God te vergeet en te verag. Dit sou kon gebeur as die Here dit nie met hierdie middel sou verhinder nie. As Hy hulle dus nie dadelik wederbaar nie, hou die Here die mense wat Hy as erfgename van sy ryk bestem het, deur die werke van die wet onder vrees terug tot by die tyd van sy besoeking.⁶³ Dit is egter nie met die rein en suiwer vrees wat onder sy kinders moet wees nie, maar tog met ’n vrees wat nuttig is om hulle volgens hulle begripsvermoë in die ware godsvrug te onderwys. Hiervoor het ons soveel bewyse dat ’n voorbeeld hiervan glad nie nodig is nie. Al die mense wat hulle immers ’n tyd lank in onkunde in verband met God bëvind het, sal erken dat dit met hulle gebeur het dat hulle deur die teuels van die wet aan die een of ander vrees en eerbied van God gehou is, totdat hulle deur die Gees wedergebore is en begin het om Hom van harte lief te hê.⁶⁴

11. К обоим действиям Закона применимы и такие слова: для евреев Закон был учителем, который вёл их ко Христу (Гал 3:24). Есть два рода людей, ведомых ко Христу через это начальное обучение. О первых мы говорили ранее: преисполненные уверенности в своей добродетели и праведности, они неспособны принять милость Христа, если сперва не откажутся от этой уверенности. Закон показывает ничтожество этих людей, приводит их к смирению и таким образом заставляет желать того, в чём они, как им казалось, не имели нужды.

Второй род людей - это те, кому необходима узда, чтобы не следовать похотям плоти. Ведь там, где ещё не царит Божий Дух, похоти порою так сильны и неудержимы, что угрожают умертвить душу забвением и презрением к Богу. Так бы и случилось, если бы Бог не предусмотрел узды Закона для тех, в ком ещё господствует плоть. Поэтому, если Бог сразу не обновляет человека, избранного им для призвания к спасению, Он до времени своего посещения удерживает его в страхе посредством Закона. Это ещё не тот чистый и целомудренный страх, какой должен быть у детей Божьих, но он тем не менее полезен на время человеку, которого изначально нужно было привести к более совершенному учению. Тому есть так много примеров, что здесь излишне говорить о них. Все, кто какое-то время жил, не зная Бога, подтвердят, что удерживались в страхе Божьем как таковом, пока не были возрождены к новой жизни Божьим Духом, чтобы любить Бога с отвагой и нежностью.

12. | Tertius usus, qui et praecipuus est, et in proprium Legis finem propius spectat^e, || erga fideles locum habet, quorum in cordibus iam viget ac regnat Dei Spiritus¹. || Nam tametsi digito Dei Legem scriptam et insculptam habent in cordibus^f, hoc est, sic affecti sunt et animati || per Spiritus directionem ut obtemperare Deo cupiant: bifariam tamen adhuc in Lege proficiunt. Est enim illis optimum organum quo melius in dies ac certius discant qualis sit Domini voluntas, ad quam aspirant: atque in eius intelligentia confirmentur. || Ut siquis servus iam ita sit toto animi studio comparatus ut domino suo se approbet, || necesse tamen habet mores domini explorare accuratius et observare, ad quos se componat et accommodet. || Nec se quispiam nostrum ab hac necessitate eximat; nemo enim eo sapientiae adhuc penetravit ut non possit ex quotidiana Legis eruditione novos facere progressus in puriorem divinae voluntatis 338 notitiam. Deinde quia non sola doctrina, sed exhortatione quoque indigemus, hanc quoque utilitatem ex Lege capiet servus Dei, ut frequenti eius meditatione excitetur ad obsequium, in eo roboretur, a delinquendi lubrico retrahatur. In hunc enim modum sanctos sibi instare oportet, qui secundum Spiritum quantalibet alacritate ad Dei iustitiam contendant carnis tamen ignavia semper onerantur quominus legitima promptitudine pergant. || Huic carni Lex flagrum est, quo instar inertis tardique asini,^a ad opus urgeatur^b; || imo spirituali homini, quia nondum carnis mole expeditus est, assiduus aculeus erit qui desidere illum non permittat. Nimirum in hunc usum respiciebat David, quum insignibus illis encomiis Legem celebraret, Lex Domini immaculata, convertens animas: iustitiae Domini rectae, laetificantes corda: praeceptum Domini lucidum, illuminans oculos, etc. [Psal. 19. c. 8]¹. Item, Lucerna pedibus meis verbum tuum, et lumen semitis meis [Psal. 119. 105]; ac innumera quae toto illo Psalmo prosequitur. Neque vero repugnant ista Paulinis sententiis quibus ostenditur, non quem regeneratis usum Lex praestet, sed quid homini per se conferre queat. Hic autem canit Propheta quanta cum utilitate Legis suae lectione^c erudiat Dominus eos quibus intus obsequendi promptitudinem aspirat^d: || nec sola praecepta arripit, sed rebus annexam gratiae promissionem,^e quae sola facit ut quod amarum est dulcescat. Quid enim Lege minus amabile, si flagitando tantum et minando metu sollicitet animas, et terrore angat? Praesertim vero ostendit David, se in Lege Mediatorem apprehendisse, sine quo nulla est oblectatio vel suavitas.

12. Le troisieme usage de la Loy, qui est le principal, et proprement appartient à la fin pour laquelle elle a esté donnée, a lieu entre les fideles, au cœur desquels l’esprit de Dieu a desja son regne et sa vigueur. Car combien qu’ils ayent la Loy escrite en leurs cœurs du doigt de Dieu: c’est à dire, combien qu’ils ayent ceste affection par la conduite du sainct Esprit, qu’ils desirent d’obtemperer à Dieu, toutesfois ils profitent encore doublement en la Loy: car ce leur est un tresbon instrument, pour leur faire mieux et plus certainement de jour en jour entendre quelle est la volonté de Dieu, à laquelle ils aspirent, et les confermer en la cognoissance d’icelle. Comme un serviteur, combien qu’il soit deliberé en son cœur de servir bien à son maistre, et luy complaire bien du tout, toutesfois il a besoin de cognoistre familierement et bien considerer ses mœurs et conditions, afin de s’y accommoder. Et ne se doit personne de nous exempter de ceste necessité. Car nul n’est encore parvenu à telle sagesse, qu’il ne puisse par la doctrine quotidienne de la Loy s’avancer de jour en jour, et profiter en plus claire intelligence de la volonté de Dieu. Davantage, pource que nous n’avons pas seulement mestier de doctrine, mais aussi d’exhortation, le serviteur de Dieu prendra ceste utilité de la Loy, que par frequente meditation d’icelle il sera incité en l’obeissance de Dieu, et en icelle confermé, et retiré de ses fautes. Car il faut qu’en ceste maniere les saincts se solicitent eux-mesmes, à cause que quelque promptitude qu’ils ayent de s’appliquer à bien faire, neantmoins ils sont tousjours retardez de la paresse et pesanteur de leur chair, tellement qu’ils ne font jamais pleinement leur devoir. A ceste chair la loi est comme un fouet, pour la chasser à l’œuvre: comme un asne lequel ne veut tirer avant, si on ne frappe assiduellement dessus. Ou pour parler plus clairement, puis que l’homme spirituel n’est point encore delivré du fardeau de sa chair, la Loy lui sera un aiguillon perpetuel, pour ne le laisser point endormir ny appesantir. En cest usage regardoit David, quand il celebroit la loy de Dieu de si grandes louanges: comme quand il dit, La loy de Dieu est immaculée, convertissant les ames: les commandemens de Dieu sont droits, resjouyssans les cœurs (Ps. 19:8), etc. Item, Ta parolle est une lampe à mes pieds, et clairté pour dresser mes voyes: et tout ce qui s’ensuit au mesme Pseaume (Ps. 119:105). Et ne repugne rien cela aux sentences de sainct Paul cy dessus alleguées: où il est monstré, non pas quelle utilité apporte la Loy à l’homme fidele et desja regeneré: mais ce qu’elle peut de soymesme apporter à l’homme. Au contraire, le Prophete monstre avec quel profit nostre Seigneur instruit ses servit eurs en la doctrine de sa Loy, quand il leur inspire interieurement le courage de la suyvre. Et ne prend pas seulement les preceptes, mais il adjouste la promesse de grace, laquelle ne doit point estre separée quant aux fideles, et laquelle fait que ce qui seroit amer s’adoucit pour avoir bonne saveur. Car si la Loy seulement en exigeant nostre devoir et menaçant, solicitoit nos ames de crainte et frayeur, il n’y auroit rien moins aymable: sur tout David demonstre qu’en icelle il a cogneu et apprehendé le Mediateur, sans lequel il n’y auroit nulle douceur ne plaisir.

12. The third use of the law, which is the principal one, and which is more nearly connected with the proper end of it, relates to the faithful, in whose hearts the Spirit of God already lives and reigns. For although the law is inscribed and engraven on their hearts by the finger of God,—that is, although they are so excited and animated by the direction of the Spirit, that they desire to obey God,—yet they derive a twofold advantage from the law. For they find it an excellent instrument to give them, from day to day, a better and more certain understanding of the Divine will to which they aspire, and to confirm them in the knowledge of it. As, though a servant be already influenced by the strongest desire of gaining the approbation of his master, yet it is necessary for him carefully to inquire and observe the orders of his master, in order to conform to them. Nor let any one of us exempt himself from this necessity; for no man has already acquired so much wisdom, that he could not by the daily instruction of the law make new advances into a purer knowledge of the Divine will. In the next place, as we need not only instruction, but also exhortation, the servant of God will derive this further advantage from the law; by frequent meditation on it he will be excited to obedience, he will be confirmed in it, and restrained from the slippery path of transgression. For in this manner should the saints stimulate themselves, because, with whatever alacrity they labour for the righteousness of God according to the Spirit, yet they are always burdened with the indolence of the flesh, which prevents their proceeding with due promptitude. To this flesh the law serves as a whip, urging it, like a dull and tardy animal, forwards to its work; and even to the spiritual man, who is not yet delivered from the burden of the flesh, it will be a perpetual spur, that will not permit him to loiter. To this use of the law David referred, when he celebrated it in such remarkable encomiums as these: “The law 324 of the Lord is perfect, converting the soul: the statutes of the Lord are right, rejoicing the heart: the commandment of the Lord is pure, enlightening the eyes,” &c.⁸⁰² Again: “Thy word is a lamp unto my feet, and a light unto my path;”⁸⁰³ and many others, which he introduces in every part of this psalm. Nor are these assertions repugnant to those of Paul, in which he shows, not what service the law renders to the regenerate, but what it can bestow upon man merely of itself; whereas the Psalmist in these passages celebrates the great advantage derived, through the Divine teaching, from the reading of the law, by those whom God inspires with an inward promptitude to obedience. And he adverts not only to the precepts, but to the promise of grace annexed to their performance, which alone causes that which is bitter to become sweet. For what would be less amiable than the law, if by demands and threats it only distressed the mind with fear, and harassed it with terror? But David particularly shows, that in the law he discovered the Mediator, without whom there is nothing pleasant or delightful.

12. The third and most appropriate use of the Law respects the elect. 1. It instructs and teaches them to make daily progress in doing the will of God. 2. Urges them by exhortation to obedience. Testimony of David. How he is to be reconciled with the Apostle.

The third use of the Law (being also the principal use, and more closely connected with its proper end) has respect to believers in whose hearts the Spirit of God already flourishes and reigns. For although the Law is written and engraven on their hearts by the finger of God, that is, although they are so influenced and actuated by the Spirit, that they desire to obey God, there are two ways in which they still profit in the Law. For it is the best instrument for enabling them daily to learn with greater truth and certainty what that will of the Lord is which they aspire to follow, and to confirm them in this knowledge; just as a servant who desires with all his soul to approve himself to his master, must still observe, and be careful to ascertain his master’s dispositions, that he may comport himself in accommodation to them. Let none of us deem ourselves exempt from this necessity, for none have as yet attained to such a degree of wisdom, as that they may not, by the daily instruction of the Law, advance to a purer knowledge of the Divine will. Then, because we need not doctrine merely, but exhortation also, the servant of God will derive this further advantage from the Law: by frequently meditating upon it, he will be excited to obedience, and confirmed in it, and so drawn away from the slippery paths of sin. In this way must the saints press onward, since, however great the alacrity with which, under the Spirit, they hasten toward righteousness, they are retarded by the sluggishness of the flesh, and make less progress than they ought. The Law acts like a whip to the flesh, urging it on as men do a lazy sluggish ass. Even in the case of a spiritual man, inasmuch as he is still burdened with the weight of the flesh, the Law is a constant stimulus, pricking him forward when he would indulge in sloth. David had this use in view when he pronounced this high eulogium on the Law, “The law of the Lord is perfect, converting the soul: the testimony of the Lord is sure, making wise the simple. The statutes of the Lord are right, rejoicing the heart: the commandment of the Lord is pure, enlightening the eyes,” (Ps. 19:7, 8). Again, “Thy word is a lamp unto my feet, and a light unto my path,” (Ps. 119:105). The whole psalm abounds in passages to the same effect. Such passages are not inconsistent with those of Paul, which show not the utility of the law to the regenerate, but what it is able of itself to bestow. The object of the Psalmist is to celebrate the advantages which the Lord, by means of his law, bestows on those whom he inwardly inspires with a love of obedience. And he adverts not to the mere precepts, but also to the promise annexed to them, which alone makes that sweet which in itself is bitter. For what is less attractive than the law, when, by its demands and threatening, it overawes the soul, and 310fills it with terror? David specially shows that in the law he saw the Mediator, without whom it gives no pleasure or delight.

12. Het derde gebruik, dat ook het voornaamste is, en nader komt tot het eigenlijke doel der wet, heeft plaats bij de gelovigen, in wier harten de Geest Gods reeds kracht en heerschappij heeft. Want ofschoon ze de wet door Gods vinger in hun hart geschreven en ingegrift hebben, dat is, door de leiding des Geestes zo gestemd en bezield zijn, dat ze God begeren te gehoorzamen, vorderen zij toch nog in tweeërlei opzicht in de wet. Want zij is hun een uitnemend instrument, om met de dag beter en zekerder te leren, welke de wil des Heren is, waarnaar zij streven en om in de kennis daarvan versterkt te worden. Evenals een dienstknecht, wanneer hij reeds van ganser harte bereid is, om zijn heer welbehagelijk te zijn, het toch nodig heeft het karakter van zijn heer nauwkeuriger uit te vorsen en waar te nemen, opdat hij zich daarnaar moge voegen en er zich aan aanpasse. En niemand onzer mag zich van die noodzakelijkheid uitzonderen. Want niemand is reeds zover in de wijsheid doorgedrongen, dat hij niet door de dagelijkse onderwijzing der wet nieuwe vorderingen zou kunnen maken tot een zuiverder kennis van Gods wil. Vervolgens, omdat wij niet alleen lering, maar ook aansporing nodig hebben, zal een dienaar Gods ook dit nut trekken uit de wet, dat hij door haar voortdurende overdenking aangezet wordt tot gehoorzaamheid, daarin versterkt wordt en van het glibberige pad der zonde teruggetrokken wordt. Want op deze wijze moeten de heiligen zichzelf aandrijven, die, hoe vurig zij ook, wat hun geest betreft, streven naar Gods gerechtigheid, toch altijd door de traagheid van het vlees bezwaard worden, zodat ze niet met behoorlijke flinkheid kunnen voortgaan. Voor dit vlees is de wet de zweep, waardoor het als een trage en luie ezel tot het werk gedwongen wordt. Ja voor de geestelijke mens zal zij, omdat hij nog niet van de last des vleses bevrijd is, een voortdurende prikkel zijn, die hem niet toestaat werkeloos neer te zitten. Ongetwijfeld had David op dit gebruik het oog, toen hij met die schitterende lofredenen de wet vereerde (Ps. 19:8 e.v.) : "De wet des Heren is volmaakt, bekerende de ziel; de bevelen des Heren zijn recht, verblijdende het hart; het gebod des Heren is zuiver, verlichtende de ogen enz." Evenzo (Ps. 119:105) "Uw woord is een lamp voor mijn voet en een licht voor mijn pad", en ontelbaar veel meer, die hij die gehele psalm door uitspreekt. En die lofredenen strijden niet met de uitspraken van Paulus, waarin deze aantoont, niet welk nut de wet de wedergeborenen schenkt, maar wat zij de mens op zichzelf kan toebrengen. Hier echter zingt de profeet met hoe groot nut de Here door het lezen der wet hen onderwijst, aan wie Hij inwendig een bereidheid om te gehoorzamen schenkt, en hij spreekt niet alleen van de geboden, maar ook van de belofte der genade, die ermee verbonden is en die alleen maakt, dat zoet wordt wat bitter is. Want wat is minder aantrekkelijk dan de wet, wanneer ze slechts eisend en dreigend de zielen bekommert door vrees en benauwt door schrik? Maar vooral toont David aan, dat hij in de wet de Middelaar aangegrepen heeft, zonder welke er geen genieting of liefelijkheid is.

12. 213Vierter Teil: Die Wirkung des Gesetzes an den Gläubigen (usus in renatis. 12-17) Auch die Gläubigen haben das Gesetz nötig

Die dritte Anwendung des Gesetzes ist nun die wichtigste und bezieht sich näher auf seinen eigentlichen Zweck: sie geschieht an den Gläubigen, in deren Herz Gottes Geist bereits zu Wirkung und Herrschaft gelangt ist. Ihnen ist zwar mit Gottes Finger das Gesetz ins Herz geschrieben, ja eingemeißelt; das bedeutet: sie sind durch die Leitung des Geistes innerlich so gesinnt und gewillt, daß sie Gott gern gehorchen möchten. Aber trotzdem haben sie noch einen doppelten Nutzen vom Gesetz.

Denn es ist (1.) für sie das beste Werkzeug, durch das sie von Tag zu Tag besser lernen, was des Herrn Wille sei, nach dem sie ja verlangen, und durch das sie auch in solcher Erkenntnis gefestigt werden sollen. Wenn ein Knecht auch noch so sehr von ganzem Herzen danach trachtet, sich bei seinem Herrn recht zu bewähren, so hat er doch noch immer nötig, die Eigenart seines Herrn genauer zu erforschen und zu beachten, der er sich ja recht anpassen will. So ist es auch bei den Gläubigen, von dieser Notwendigkeit kann sich niemand von uns frei machen; denn keiner ist schon so weit in der Weisheit vorgedrungen, daß er nicht durch die tagtägliche Erziehungsarbeit des Gesetzes neue Fortschritte zur reineren Erkenntnis des Willens Gottes machen könnte.

Wir bedürfen aber nicht nur der Belehrung, sondern auch (2.) der Ermahnung; und auch den Nutzen wird der Knecht Gottes aus dem Gesetze ziehen, daß er durch dessen häufige Betrachtung zum Gehorsam angetrieben, in ihm gestärkt und von dem schlüpfrigen Weg der Sünde und des Ungehorsams weggezogen wird. Eines solchen Antriebs bedürfen die Heiligen durchaus; denn sie mögen zwar nach dem Geiste mit noch solchem Eifer nach der Gerechtigkeit Gottes sich ausstrecken — es belastet sie doch immer noch die Trägheit des Fleisches, so daß sie nicht mit der erforderlichen freudigen Bereitwilligkeit ihren Weg gehen! So ist das Gesetz für das Fleisch gleich einer Geißel, die es wie einen faulen und langsamen Esel zur Arbeit treibt, ja auch für den geistlichen Menschen, der von der Last des Fleisches noch nicht ledig ist, ist es immerzu ein Stachel, der ihm nicht zu ruhen verstattet. Sicherlich dachte David an diese (dritte) Anwendung des Gesetzes, wenn er schrieb: „Das Gesetz des Herrn ist vollkommen und erquickt die Seele; ... die Befehle des Herrn sind richtig und erfreuen das Herz; die Gebote des Herrn sind lauter und erleuchten die Augen ... (Ps. 19,8f.). Oder auch: „Dein Wort ist meines Fußes Leuchte und ein Licht auf meinem Wege“ (Ps. 119,105) und unzählige andere Worte in diesem ganzen (119.) Psalm. Diese Worte stehen nicht mit denen des Paulus im Widerspruch. Denn in ihnen ist ja nicht von der Anwendung des Gesetzes gegenüber den Wiedergeborenen die Rede, sondern von der Frage, was das Gesetz dem Menschen an und für sich zu helfen vermöchte. Hier dagegen besingt der Prophet, wieviel Segen uns der Herr zuteil werden läßt, wenn er Menschen, denen er innerlich die Bereitschaft zum Gehorsam eingegeben hat, dadurch erzieht, daß sie sein Gesetz lesen dürfen; und dabei gedenkt er nicht allein der Gebote, sondern auch der ihnen beigegebenen Gnadenverheißung, die allein das Bittere süß machen kann. Denn was ist weniger liebenswert als das Gesetz, wenn es bloß durch Forderungen und Drohen das Herz erschreckt und mit Angst bedrängt? Vor allem aber zeigt David, daß er im Gesetz den Mittler kennengelernt hat, ohne den keine Freude und keine Erquickung aufkommen kann.

12. Die derde en belangrikste voordeel van die wet, naamlik om deur die daaglikse onderwysing daarvan nuwe vordering te maak om God se wil te leer ken

Die derde voordeel van die wet is ook die belangrikste en is nouer op die besondere doelstelling van die wet gerig. Dit is dus van toepassing op gelowiges in wie se harte die Gees van God alreeds kragtig is en heers. Want hoewel die wet met die vinger van God op hulle harte geskrywe en daarop ingegraveer is,⁶⁵ dit is, dat hulle deur die bestiering van die Gees so gesind en besiel is dat hulle die begeerte het om God te 491  gehoorsaam, maak hulle tog nog in twee opsigte vordering in die wet. Want die wet is vir hulle ’n uitmuntende instrument waardeur hulle van dag tot dag beter en met groter sekerheid kan leer wat die Here se wil is waarna hulle strewe en in die kennis waarvan hulle versterk word - net soos ’n dienskneg wat hom met sy hele hart beywer en gereed is om vir sy eienaar sy bruikbaarheid te bewys, dit nogtans nodig vind om sy eienaar se gewoontes baie noukeurig te ondersoek en dop te hou om hom daarvolgens te skik en daarby aan te pas. Geeneen van ons sou homself van die noodsaaklikheid hiervan kon vrystel nie. Want niemand het al so ver tot die wysheid deurgedring dat hy nie uit die daaglikse onderwysing van die wet nuwe vordering sou kon maak om die wil van God nog suiwerder te ken nie.

Omdat ons in die tweede plek nie alleen die onderwysing van die wet nodig het nie maar ook die aansporing daarvan, sal ’n dienskneg van God ook hierdie voordeel daaruit trek dat hy, deur dit gedurig te oordink, opgewek word om daaraan gehoorsaam te wees, daarin versterk en van die glibberige pad van die sonde teruggesleep te word. Want so behoort die heiliges by hulleself daarop aan te dring omdat hulle tog altyd deur die traagheid van hulle vlees belas word om met regmatige bereidwilligheid voort te gaan, al sou hulle hulle ook met groot vuur volgens die Gees vir die geregtigheid van God beywer. Die wet is ’n gésel vir hierdie vlees waardeur die mens soos ’n lui en trae donkie tot sy werk aangedryf word. Ja, omdat hy nog nie van die las van sy vlees verlig is nie, sal dit vir die geestelike mens voortdurend ’n prikkel wees wat hom nie toelaat om te luier nie.⁶⁶

Dawid het hierdie voordeel van die wet in die oog gehad toe hy die wet met sulke treffende lofliedere gehuldig het: “Die wet van die Here is onbevlek; dit bekeer die siel; die geregtighede van die Here is reg, dit verbly die hart; die gebod van die Here is suiwer, dit verlig die oë”, ensovoorts.⁶⁷ En net so: “U woord is ’n lamp vir my voet en ’n lig vir my pad.”⁶⁸ Daar is tallose lofbetuigings wat in die hele Psalm daarop volg.⁶⁹ Hierdie lofbetuigings is trouens nie in stryd met Paulus se uitsprake nie. Daarin word tewens nie aangedui watter voordeel die wet vir wedergeborenes inhou nie, maar wat dit op sigself aan die mens kan verleen. Die profeet profeteer in verband hiermee met watter groot voordeel die Here die mense onderwys deur die wet te lees omdat Hy innerlik die bereidwilligheid aan hulle ingee om Hom te gehoorsaam. Hy benut nie alleen die gebooie nie maar ook die belofte van die genade wat aan die 492  gebooie verbind is en wat alleen veroorsaak dat dit wat bitter is, soet word. Want wat sou onaangenamer wees as die wet as dit ons siele slegs deur géseling en dreigemente van vrees sou verontrus en die skrik op die lyf sou jaag? Dawid toon tewens in besonder aan dat hy die Middelaar in die wet aangeneem het. Daarsonder is daar geen blymoedigheid of soetheid nie.

12. Третье - основное - действие Закона относится к цели, ради которой он нам был дан, и адресовано верующим, в чьих сердцах уже утвердил своё царство Божий Дух. Хотя Закон написан в их сердцах Божьим перстом, хотя они готовы под водительством Св. Духа исполнять его и повиноваться Богу, Закон им всё ещё необходим, причём двояким образом.

Во-первых, это превосходный инструмент, чтобы день ото дня всё лучше и надёжнее понимать волю Бога, исполнять которую они стремятся, и углублять знание о ней. Так, слуге, добровольно и всем сердцем принявшему решение преданно служить господину и во всём ему угождать, нужно хорошо знать и постоянно учитывать его нрав и потребности, чтобы идти им навстречу. Нас тоже никто не избавит от этой необходимости. Ибо никто ещё не достиг такой мудрости, чтобы каждодневное изучение Закона не продвигало его вперёд и не вело к более ясному осознанию воли Бога.

Во-вторых, поскольку мы нуждаемся не только в учении, но также в увещании и принуждении, служитель Бога получит ещё и иную пользу от Закона: благодаря частым размышлениям над ним он будет подвигнут на неукоснительное послушание Богу и удалён от греха. К этим размышлениям прибегали даже святые люди, ибо, как бы они ни были расположены к добрым делам, леность и тяжесть плоти постоянно им мешала и они никогда не исполняли свой долг идеальным образом. Закон для плоти - как кнут для осла, который не сдвинется с места, если усердно его не стегать. Или, выражаясь яснее, поскольку духовный человек ещё не свободен от бремени плоти, Закон для него - словно стрекало, не дающее уснуть и отяжелеть. Именно к этого рода действию Закона относятся слова Давида: «Закон Господа совершен, укрепляет душу ... Повеления Господа праведны, веселят сердце» (Пс 18/19:8-9). А также: «Слово Твоё светильник ноге моей и свет стезе моей» (Пс 118/119:105) и все последующие стихи этого псалма.

Это ничуть не противоречит приведённым выше высказываниям св. Павла; в них говорится не о пользе Закона для человека верующего и уже рождённого к новой жизни, а о том, что может дать человеку Закон как таковой. Тогда как пророк показывает, с какой большой пользой преподаёт Господь своим служителям учение Закона, возбуждая в их душах мужественное стремление жить по нему. Он не только даёт предписания, но прибавляет к ним обещание милости, которая, будучи для верующих неотделима от Закона, делает горькое сладким. Ибо, если бы Закон, требуя от нас исполнения долга и угрожая за неисполнение, привлекал наши души только страхом, то не было бы ничего менее желанного. Но Давид свидетельствует, что в Законе он распознал и принял Посредника, без которого не может быть ни сердечности, ни услады.

13. | Quod discernere dum imperiti quidam nesciunt, totum^f Mosen animose explodunt, duasque Legis tabulas^g valere iubent: quia scilicet Christianis alienum esse arbitrantur adhaerere doctrinae quae mortis^h administrationem continet². Facessat longe ex animis nostris profana istaec opinio; pulchre enim 339 docuit Moses, Legem, quae apud peccatores nihil quam mortem generare potest, in sanctis meliorem praestantioremque habere debere usum. Sic enim moriturus populo edixit^a, Ponite corda vestra in omnia verba quae ego testificor vobis hodie, ut mandetis ea filiis vestris, doceatisque custodire, facere et implere universa quae scripta sunt in volumine Legis huius, quia non incassum praecepta sunt vobis, sed ut singuli in eis viverent [Deut. 32. g. 46]¹. Quod si absolutum in ea iustitiae exemplar eminere nemo inficietur, aut nullam esse nobis recte iusteque vivendi regulam oportet, aut ab ea nefas est discedere. Siquidem non plures, sed una est perpetua et inflexibilis vivendi regula. Quamobrem quod iusti hominis vitam in Legis meditatione continuam facit David [Psal. 1. a. 2], id ne ad seculum unum referamus, quia singulis ad finem mundi aetatibus convenientissimum est: nec absterreamur ideo, aut refugiamus ab eius institutione quod exactiorem multo sanctitatem praescribat quam praestaturi sumus dum circunferemus carcerem corporis nostri. Non enim iam rigidi exactoris vicem erga nos fungitur, cui non satisfiat nisi soluto penso: sed in hac ad quam nos adhortatur perfectione, metam demonstrat ad quam^b nobis tota vita contendere^c || non minus utile est quam officio nostro consentaneum. || In qua contentione si non deficimus, bene est. Stadium nanque est tota haec vita, cuius decurso spatio, dabit Dominus ut metam illam, ad quam nunc eminus nituntur nostra studia, teneamus.

13. Aucuns ignorans ne pouvans discerner ceste difference, rejettent temerairement Moyse en general et sans exception, et veulent que les deux tables de la Loy soyent là laissées, pource qu’ils ne pensent point que ce soit chose convenable aux Chrestiens, de s’arrester à une doctrine laquelle contient en soy administration de mort. Ceste opinion doit estre loin de nous, veu que Moyse a tresbien declairé que la Loy, combien qu’en l’homme pecheur elle ne puisse qu’engendrer mort, toutesfois elle apporte bien une autre utilité et profit aux fideles. Car estant prochain de la mort, il fit ceste protestation devant le peuple, Retenez bien en vostre memoire et vostre cœur les parolles que je vous testifie aujourdhuy: afin de les enseigner à vos enfans, et les instruire à garder et faire toutes les choses qui sont escrites en ce livre. Car ce n’est point en vain qu’elles vous sont commandées: mais afin que vous viviez en icelles (Deut. 32:46, 47). Et de fait, si nul ne peut nier qu’en la Loy il n’y ait comme une image entiere de parfaite justice, ou il faudra dire que nous ne devons avoir nulle reigle de bien vivre, ou qu’il nous faut tenir à icelle. Car il n’y a point plusieurs reigles de bien vivre: mais une seule, qui est perpetuelle et immuable. Pourtant ce que dit David, que l’homme juste medite jour et nuit en la Loy (Ps. 1:2), ne doit estre rapporté à un siecle: mais convient à tous aages, jusques en la fin du monde. Et ne faut point que cela nous estonne, qu’elle requiert une plus parfaite saincteté que nous ne pouvons avoir cependant que nous sommes en la prison de nostre corps, tellement que pour cela nous quittions sa doctrine. Car quand nous sommes sous la grace de Dieu, elle n’exerce point sa rigueur pour nous presser jusques au bout, tellement que ce ne soit point satisfait sinon que nous accomplissions tout ce qu’elle dit: mais en nous exhortant à la perfection où elle nous appelle, elle nous monstre le but auquel il nous est utile et convenable toute nostre vie de tendre, pour faire nostre devoir: et si nous ne laissons point d’y tendre, c’est assez. Car toute ceste vie est comme une course, de laquelle quand nous viendrons à la fin, le Seigneur nous fera ce bien, que nous parviendrons à ce but lequel nous poursuyvons maintenant: combien que nous en soyons encore loin.

13. Some unskilful men, being unable to discern this distinction, rashly explode Moses altogether, and discard the two tables of the law; because they consider it improper for Christians to adhere to a doctrine which contains the administration of death. Far from us be this profane opinion; for Moses has abundantly taught us, that the law, which in sinners can only produce death, ought to have a better and more excellent use in the saints. For just before his death he thus addressed the people: “Set your hearts unto all the words which I testify among you this day, which ye shall command your children to observe, to do all the words of this law. For it is not a vain thing for you; because it is your life.”⁸⁰⁴ But if no one can deny that the law exhibits a perfect model of righteousness, either we ought to have no rule for an upright and just life, or it is criminal for us to deviate from it. For there are not many rules of life, but one, which is perpetually and immutably the same. Wherefore, when David represents the life of a righteous man as spent in continual meditations on the law,⁸⁰⁵ we must not refer it to one period of time only, because it is very suitable for all ages, even to the end of the world. Let us neither be deterred, therefore, nor fly from its instructions, because it prescribes a holiness far more complete than we shall attain, as long as we remain in the prison of the body. For it no longer exercises towards us the part of a rigorous exactor, only to be satisfied by the perfect performance of every injunction; but in this perfection, 325 to which it exhorts us, it shows us a goal, to aim at which, during the whole of our lives, would be equally conducive to our interest and consistent with our duty; in which attempt it is happy for us if we fail not. For the whole of this life is a course, which when we have completed, the Lord will grant us to reach that goal, towards which at so great a distance our efforts are now vigorously directed.

13. The profane heresy of the Antinomians must be exploded. Argument founded on a passage in David, and another in Moses.

Some unskilful persons, from not attending to this, boldly discard the whole law of Moses, and do away with both its Tables, imagining it unchristian to adhere to a doctrine which contains the ministration of death. Far from our thoughts be this profane notion. Moses has admirably shown that the Law, which can produce nothing but death in sinners, ought to have a better and more excellent effect upon the righteous. When about to die, he thus addressed the people,“Set your hearts unto all the words which I testify among you this day, which ye shall command your children to observe to do, all the words of this law. For it is not a vain thing for you; because it is your life,” (Deut. 32:46, 47). If it cannot be denied that it contains a perfect pattern of righteousness, then, unless we ought not to have any proper rule of life, it must be impious to discard it. There are not various rules of life, but one perpetual and inflexible rule; and, therefore,when David describes the righteous as spending their whole lives in meditating on the Law (Psalm 1:2), we must not confine to a single age, an employment which is most appropriate to all ages, even to the end of the world. Nor are we to be deterred or to shun its instructions, because the holiness which it prescribes is stricter than we are able to render, so long as we bear about the prison of the body. It does not now perform toward us the part of a hard taskmaster, who will not be satisfied without full payment; but, in the perfection to which it exhorts us, points out the goal at which, during the whole course of our lives, it is not less our interest than our duty to aim. It is well if we thus press onward. Our whole life is a race, and after we have finished our course, the Lord will enable us to reach that goal to which, at present, we can only aspire in wish.

13. En doordat sommige onervarenen dit niet kunnen onderscheiden, verwerpen zij vol vermetelheid de ganse Mozes en zeggen de twee tafelen der wet vaarwel; omdat ze, naar hun zeggen, menen, dat het bij Christenen niet past een leer aan te hangen, die de bediening des doods bevat. Laat die onheilige mening verre zijn van onze ziel: want schoon heeft Mozes geleerd, dat de wet, die bij zondaars niets kan voortbrengen dan de dood, in de heiligen een beter en voortreffelijker gebruik moet hebben. Want toen hij ging sterven, gebood hij het volk als volgt (Deut. 32:46) "Zet uw hart op al de woorden, die ik heden onder ulieden betuig, dat gij ze uw kinderen gebieden zult en dat gij hun leert waar te nemen, te doen en te vervullen al wat geschreven is in het boek dezer wet, want het zijn geen vergeefse geboden voor ulieden, maar ze zijn, opdat een ieder daarin zou leven." Indien een ieder erkent, dat in de wet een volkomen toonbeeld van gerechtigheid schittert, dan moesten we òf geen enkele regel om goed en rechtvaardig te leven hebben, òf het is ongeoorloofd van haar af te wijken. Want er zijn niet meerdere, maar er is slechts één eeuwige en onveranderlijke regel des levens. En daarom moeten wij wat David zegt, namelijk dat het leven van een rechtvaardig man bestaat in een voortdurende overdenking der wet (Ps. 1:2) niet op één tijdperk betrekken, omdat het volkomen past bij iedere tijd tot het einde der wereld toe; en wij moeten ons daarom niet laten afschrikken van of daarom ons onttrekken aan het onderwijs der wet, omdat zij een veel volkomener heiligheid voorschrijft dan wij zullen bereiken, zolang als wij de kerker onzes lichaams omdragen. Want zij vervult tegenover ons niet het ambt van een gestreng aanmaner, die niet voldaan is dan nadat de schuld is afgelost; maar in deze volmaaktheid, waartoe zij ons aanspoort, toont zij de eindpaal, naar welke ons leven lang te streven voor ons zowel nuttig is als ook in overeenstemming met onze plicht. En wanneer wij in dit streven niet bezwijken, dan is het goed. Want dit ganse leven is een renbaan, en wanneer wij de ruimte daarvan zullen doorlopen hebben, zal de Here ons geven, dat we die eindpaal, waarheen nu van verre onze inspanning zich richt, bereiken.

13. Wer für die Gläubigen das Gesetz ganz abtun will, der versteht es falsch

Diesen Unterschied kennen einige unerfahrene Leute nicht, und deshalb verwerfen sie grimmig das ganze Gesetz und lassen beide Tafeln fahren; denn es ist nach ihrer Meinung mit dem Wesen eines Christen nicht vereinbar, einer Lehre anzuhangen, die doch das „Amt des Todes“ in sich trägt (Anklang an 2. Kor. 3,7). Aber solch eine gottlose Meinung soll ferne von unserem Herzen sein; denn Mose lehrt selbst sehr klar, daß das Gesetz zwar bei den Sündern nichts als den Tod erzeugen kann, aber bei den Heiligen doch eine besondere und herrlichere Anwendung finden 214 müsse. So gebot er dem Volke unmittelbar vor seinem Tod: „Nehmet zu Herzen alle Worte, die ich euch heute bezeuge, daß ihr sie euren Kindern befehlet und sie lehret halten und tun alle Worte dieses Gesetzes; denn es ist nicht ein vergebliches Wort an euch, sondern es ist euer Leben“ (Deut. 32,46f.). Wenn wirklich unleugbar im Gesetz ein vollkommenes Urbild der Gerechtigkeit vor uns hintritt, so haben wir notwendig entweder gar keine Richtschnur für ein rechtes, gerechtes Leben — oder aber es ist unrecht, von diesem Gesetz zu weichen. Denn es gibt ja nicht mehrere solche Maßstäbe, sondern nur einen, der dauernd und unwandelbar in Geltung ist. Wenn also David zeigt, wie das Leben des Gerechten in steter Betrachtung des Gesetzes besteht (Ps. 1,2), so sollen wir das nicht auf ein bestimmtes Zeitalter beziehen, denn das geziemt sich sehr wohl zu allen Zeiten bis zum Ende der Welt! Deshalb sollen wir uns nicht von der Unterweisung im Gesetz abwenden oder vor ihr die Flucht ergreifen, etwa unter Berufung darauf, daß es uns ja eine viel vollkommenere Heiligkeit gebietet, als wir sie je zu leisten vermögen, solange wir das Gefängnis unseres Fleisches mit uns herumtragen. Denn es wirkt an uns nicht wie ein harter Treiber, der nur zufrieden ist, wenn das volle Maß erreicht ist, sondern es zeigt uns bei aller Ermahnung zur Vollkommenheit das Ziel, zu dem alle Zeit unseres Lebens zu laufen nützlich und unseres Amtes ist. Lassen wir in diesem Lauf nicht ab, so ist es gut. Denn dies ganze Leben ist ein Lauf auf der Kampfbahn; haben wir diesen Lauf vollendet, so wird uns der Herr schenken, daß wir jenes Ziel, auf welches wir jetzt noch von ferne unser Sinnen und Trachten richten, erreichen!

13. ’n Weerlegging van die redenasie dat die wet van Moses onder Christene geen bestaansreg het nie

Terwyl sommige onkundiges dit nie kan onderskei nie, verwerp hulle Moses driftig in geheel, en hulle beveel ons Dm die twee tafels van die wet vaarwel toe te roep. Hulle reken natuurlik dat dit vir Christene vreemd is om aan ’n leer verknog te bly wat die bediening van die dood insluit.⁷⁰ Laat ons dus hierdie onheilige opvatting ver uit ons hart verdryf! Moses het immers pragtig geleer dat die wet wat by sondaars niks anders as die dood kan voortbring nie, onder die heiliges ’n beter en uitnemender toepassing behoort te hê. Want by sy afsterwe het hy die volk soos volg gelas: “Neem al die woorde ter harte waarvan ek vandag vir julle getuig dat julle julle kinders dit moet beveel en leer om al die gebooie wat in die boek van hierdie wet geskrywe is, te bewaar, te doen en te vervul, want die gebooie is nie vir julle vergeefs nie, maar die doel daarvan is dat elkeen daarin moet lewe”.⁷¹ Maar as almal sal erken dat ’n absolute voorbeeld van geregtigheid daarin uitmunt, moet dit òf vir ons geen reël wees om reg en regverdig te lewe nie, òf dit is verkeerd om daarvan af te wyk. Want daar is nie baie lewensreëls nie maar net één wat ewig en onveranderlik is. Ons moet daarom die oordenking van die wet nie net op een leeftyd toepas nie, maar, soos Dawid, moet die hele lewe van die regverdige hom gedurig daarmee bemoei,⁷² omdat dit alle tye tot by die einde van die wêreld uitstekend pas. Ons moet ons daarom ook 493 nie laat afskrik vir of terugdeins van die onderwysing van die wet omdat dit ’n baie vollediger heiligheid aan ons voorskrywe as wat ons kan lewer terwyl ons nog in hierdie wêreld lewe nie. Dit vervul immers nie die rol van ’n hardvogtige eiser teenoor ons wat nie tevrede gestel kan word tensy hy ten voile betaal is nie. Dit toon eerder in hierdie volmaaktheid waartoe dit ons aanspoor, vir ons die eindpunt waarvoor ons ons hele lewe moet inspan omdat dit vir ons net soveel voordeel inhou as wat dit met ons plig ooreenstem. As ons in ons inspanning nie beswyk nie, is dit goed. Want hierdie hele lewe is ’n renbaan, en as ons die voile afstand hardloop, sal die Here ons dit gun om daardie wenpaal waarheen ons ons inspan en waarheen ons van ver af swoeg, te bereik.⁷³

13. Иные невежды (намёк на либертинов), не понимающие этого различия, безрассудно отвергают всё учение Моисея целиком и отказываются от обеих скрижалей, так как полагают, что христианам не подходит учение, содержащее угрозу смерти. Эта точка зрения далека от наших взглядов: Моисей прямо объявил, что, хотя в грешном человеке Закон производит смерть, для верующих он весьма полезен. Уже на пороге смерти Моисей предупреждал народ: «Положите на сердце ваше все слова, которые я объявил вам сегодня, и завещайте их детям своим, чтоб они старались исполнять все слова закона сего. Ибо это не пустое для вас; но это жизнь ваша» (Втор 32:46-47). Поэтому, раз никто не может отрицать, что в Законе человеку дан точный образ совершенной праведности, то либо следует признать, что нам вообще не нужно правило доброй жизни, либо следовать Закону. Ибо нет нескольких разных правил доброй жизни - есть только одно, вечное и неизменное. Слова Давида о том, что праведник размышляет над Законом день и ночь (Пс 1:2), относятся не только к его времени, а ко всем временам до скончания мира.

То, что Закон требует совершенной святости, на которую мы неспособны, пока пребываем в темнице тела, не должно страшить нас до такой степени, чтобы отказаться от него. Ибо, когда на нас снисходит милость Бога, Закон не действует с неумолимой суровостью в том смысле, что мы считаемся исполняющими его, только если следуем всем его предписаниям без исключения. Но, призывая и побуждая нас продвигаться к совершенству, он показывает нам цель, к которой нужно стремиться всю свою жизнь и тем самым исполнить свой долг. И если только мы не перестаём стремиться - этого достаточно. Ибо вся здешняя жизнь - это бег. Когда мы его завершим, Господь сделает так, что мы достигнем цели, к которой теперь стремимся, хотя сами по себе мы будем ещё далеки от нее.

14. | Nunc ergo quoniam vim exhortationis erga fideles habet Lex, non quae eorum conscientias maledictione liget, sed quae pigritiam, subinde instando excutiat, et imperfectionem vellicet: multi dum volunt significare hanc ab illius maledictione liberationem, dicunt abrogatam esse Legem fidelibus² (de morali adhuc loquor)^d non quod amplius illis non iubeat quod rectum est, sed duntaxat ne sit illis quod antea erat, hoc est, ne eorum conscientias perterrendo et confundendo, damnet ac perdat. || Et sane talem Legis abrogationem non obscure docet Paulus. A Domino quoque fuisse praedicatam ex eo apparet quod opinionem illam de Lege a se dissipanda non refutasset nisi invaluisset inter Iudaeos. Quum autem non potuerit temere, sine ullo praetextu, emergere: credibile est, ab eius doctrinae 340 falsa interpretatione fuisse natam: qualiter cuncti fere errores occasionem a veritate sumere consueverunt. Nos vero, ne ad eundem impingamus lapidem, accurate distinguamus quid in Lege sit abrogatum, quid firmum adhuc maneat. Quum testatur Dominus se non venisse ad Legem abolendam, sed ad implendam: nec praeteriturum, donec caelum ac terra transeant, apicem ex Lege quin omnia fiant [Matth. 5. b. 17]¹: nihil de observantia Legis per suum adventum detractum iri satis confirmat. Et merito: quando in hunc finem potius venit ut eius transgressionibus mederetur. Manet igitur per Christum inviolabilis Legis doctrina, quae nos docendo, admonendo obiurgando, corrigendo, ad omne opus bonum formet ac comparet.

14. Maintenant donc à cause que la Loy sert d’exhortation aux fideles non pas pour lier leurs consciences en malediction, mais pour les resveiller de paresse en les solicitant, et chastier leur imperfection, ancuns voulans signifier ceste delivrance de la malediction d’icelle, disent que la Loy est abroguée et cassée aux fideles (je parle tousjours de la loy morale) non pas qu’elle leur doyve tousjours commander ce qui est bon et sainct: mais d’autant qu’elle ne leur est plus ce qu’elle estoit auparavant: c’est à dire qu’elle ne confond point leurs consciences d’un estonnement de mort. Et de fait, sainct Paul demonstre bien clairement une telle abrogation de la Loy. Davantage, il appert qu’elle a esté preschée de Jesus Christ, veu qu’il se defend de ne vouloir point destruire ne dissiper la Loy (Matth. 5:17): ce qu’il n’eust fait sinon qu’on l’en eust accusé. Or ceste opinion ne fust point venue en avant sans aucune couleur: pourtant il est vray semblable qu’elle estoit procedée d’unc fausse exposition de sa doctrine: comme tous erreurs quasi prennent leur occasion de verité. Or afin que nous ne tombions en cest inconvenient, il nous faut diligemment distinguer ce qui est abrogué en la Loy, et ce qui y demeure encores ferme. Quand le Seigneur Jesus dit qu’il n’est point venu pour abolir la Loy, mais pour l’accomplir: et qu’il n’en passera une seule lettre jusques à tant que ciel et terre faudront, que tout ce qui y est escrit ne se face, en cela il demonstre que par son advenement la reverence et obeissance de la Loy n’est en rien diminuée. Et ce à bonne cause: veu qu’il est venu pour donner remede aux transgressions d’icelle. La doctrine donc de la Loy n’est en rien violée par Jesus Christ, qu’elle ne nous dresse à toute bonne œuvre, en nous enseignant, admonnestant, reprenant et chastiant.

14. Now, because the law, in regard to the faithful, has the force of an exhortation, not to bind their consciences with a curse, but by its frequent admonitions to arouse their indolence, and reprove their imperfection,—many persons, when they design to express this liberation from its curse, say that the law (I still speak of the moral law) is abrogated to the faithful; not that it no longer enjoins upon them that which is right, but only that it ceases to be to them what it was before, no longer terrifying and confounding their consciences, condemning and destroying them. And such an abrogation of the law is clearly taught by Paul. It appears also to have been preached by our Lord, since he would not have refuted the opinion concerning his abolishing the law, unless it had prevailed among the Jews. Now, as this opinion could not prevail without any pretext, it is probable that it proceeded from a false interpretation of his doctrine; in the same manner as almost all errors have usually taken some colour from the truth. But lest we ourselves fall into the same error, let us accurately distinguish what is abrogated in the law, and what still remains in force. When the Lord declares that he came “not to destroy the law, but to fulfil it,” and that “till heaven and earth shall pass, one jot or one tittle shall in no wise pass from the law, till all be fulfilled,”⁸⁰⁶ he sufficiently proves that his advent would detract nothing from the observance of the law. And with sufficient reason, since the express end of his advent was to heal the transgressions of it. The doctrine of the law remains, therefore, through Christ, inviolable; which by tuition, admonition, reproof, and correction, forms and prepares us for every good work.

14. Last part of the chapter treating of the abrogation of the Law. In what respect any part of the Moral Law abrogated.

Since, in regard to believers, the law has the force of exhortation, not to bind their consciences with a curse, but by urging them, from time to time, to shake off sluggishness and chastise imperfection,—many, when they would express this exemption from the curse, say, that in regard to believers the Law (I still mean the Moral Law) is abrogated: not that the things which it enjoins are no longer right to be observed, but only that it is not to believers what it formerly was; in other words, that it does not, by terrifying and confounding their consciences, condemn and destroy. It is certainly true that Paul shows, in clear terms, that there is such an abrogation of the Law. And that the same was preached by our Lord appears from this, that he would not have refuted the opinion of his destroying the Law, if it had not been prevalent among the Jews. Since such an opinion could not have arisen at random without some pretext, there is reason to presume that it originated in a false interpretation of his doctrine, in the same way in which all errors generally arise from a perversion of the truth. But lest we should stumble against the same stone, let us distinguish accurately between what has been abrogated in the Law, and what still remains in force. When the Lord declares, that he came not to destroy the Law, but to fulfil (Mt. 5:17); that until heaven and earth pass away, not one jot or little shall remain unfulfilled; he shows that his advent was not to derogate, in any degree, from the observance of the Law. And justly, since the very end of his coming was to remedy the transgression of the Law. Therefore, the doctrine of the Law has not been infringed by Christ, but remains, that, by teaching, admonishing, rebuking, and correcting, it may fit and prepare us for every good work.

14. Aangezien dus nu de wet tegenover de gelovigen de kracht der aansporing heeft, niet om hun geweten vast te binden aan de vloek, maar om hun traagheid door voortdurend aanhouden te verdrijven en hun onvolmaaktheid te hekelen, zeggen velen, wanneer zij de bevrijding van de vloek der wet willen te kennen geven, dat de wet voor de gelovigen afgeschaft is (ik spreek nog steeds over de zedenwet), niet alsof de wet hun niet meer beveelt wat goed is, maar slechts in die zin, dat ze voor hen niet is, wat ze vroeger was; dat is, dat ze hun geweten niet meer verschrikt en verwart, veroordeelt en te gronde richt. En zeker, zulk een afschaffing der wet leert Paulus niet onduidelijk. Dat ze ook door de Here gepredikt is, blijkt daaruit, dat Hij die mening aangaande de verstrooiing der wet door Hem niet zou weerlegd hebben, indien ze onder de Joden niet gangbaar geweest was. En daar ze niet zomaar, zonder enig voorwendsel, kon opduiken, is het geloofwaardig, dat ze ontstaan is uit een verkeerde uitlegging van wat Hij leerde; zoals nagenoeg alle dwalingen hun oorsprong plegen te nemen uit de waarheid. Laat ons echter, om ons niet aan dezelfde steen te stoten, nauwkeurig onderscheiden, wat in de wet afgeschaft is en wat nog vast blijft. Wanneer de Here betuigt (Matt. 5:17) dat Hij niet gekomen is om de wet te ontbinden, maar om haar te vervullen en dat, voordat de hemel en de aarde voorbijgaan, geen tittel of jota van de wet zal voorbijgaan, totdat alles geschied is; dan bevestigt Hij voldoende, dat door zijn komst niets van de onderhouding der wet zal worden afgenomen. En terecht; aangezien Hij veeleer gekomen is met het doel om de overtreders der wet te genezen. Dus blijft de leer der wet door Christus ongeschonden, opdat ze ons lerend, vermanend, bestraffend en verbeterend, ons vorme en toebereide tot alle goed werk.

14. Inwiefern ist das Gesetz für die Gläubigen abgetan?

Nun hat also das Gesetz gegenüber den Gläubigen die Macht, sie zu ermahnen — nicht um ihr Gewissen mit Verdammnis zu binden, fondern um in fleißigem Anhalten die Trägheit zu bannen und sie an ihre Unvollkommenheit zu erinnern. Deshalb behaupten nun viele, um zu zeigen, daß wir von jener Verdammung durch das Gesetz befreit sind, das Gesetz — ich rede noch vom sittlichen Gesetz! — sei für die Gläubigen abgetan, nicht etwa, weil es nicht auch ihnen gebiete, was recht ist, sondern nur, weil es ihnen nicht mehr gegenübersteht wie zuvor, d. h. ihr Gewissen nicht mehr in Schrecken und Wirrnis jagt, sie verdammt und zugrunde richtet. Auch Paulus lehrt die Abschaffung des Gesetzes völlig klar. Der Herr selber aber muß sie auch verkündigt haben: das zeigt sich daran, daß er jener Meinung, er werde etwa das Gesetz auflösen (Matth. 5,17), wohl nicht entgegengetreten wäre, wenn sie nicht unter den Juden vorhanden gewesen wäre. Diese Meinung (der Juden) konnte aber nicht von selbst, ohne jeden Anschein aufkommen, und daher muß man annehmen, daß sie aus einer verkehrten Auslegung seiner Lehre stammte — wie ja fast alle Irrtümer ihren Anlaß an der Wahrheit haben! Damit wir nun aber nicht an denselben Stein stoßen, wollen wir sehr sorgfältig unterscheiden, was denn am Gesetz abgetan ist und was noch Bestand hat. Der Herr bezeugt ja: „Ich bin nicht gekommen, das Gesetz ... aufzulösen ..., sondern zu erfüllen“, und „Bis daß Himmel und Erde vergehen, wird nicht vergehen der kleinste Buchstabe ... am Gesetz, bis daß es alles geschehe“ (Matth. 5,17f.). Damit stellt er klar und deutlich fest, daß durch seine Ankunft der Beobachtung des Gesetzes nichts entzogen werden sollte. Und das mit vollem Recht: denn er ist doch vielmehr gekommen, um der Übertretung zu wehren! So bleibt also jene Lehre des Gesetzes durch Christus unverletzt, die uns mit Lehren, Ermahnen, Tadeln, Züchtigen zu allem guten Werke bereiten und geschickt machen soll.

14. ’n Weerlegging van die redenasie dat die wet vir gelowiges afgeskaf is en dat hulle daarom vry is van die wet

Die wet het dus nou die krag om gelowiges aan te spoor - nie om hulle gewetens deur die vloek daarvan vas te knel nie maar om hulle luiheid deur die gedurige aandrang daarvan te verdryf en hulle onvolmaaktheid te prikkel. Wanneer hulle die bevryding van die vloek van die wet wil aandui, beweer baie mense dat die wet vir gelowiges afgeskaf is - ek praat nog van die sedewet - nie omdat die wet dan nie meer sou gebied wat reg is nie, maar slegs in die sin dat die wet nie meer vir hulle is wat dit voorheen was nie, naamlik dat die wet hulle gewetens nie meer verskrik en deurmekaar maak of verdoem en ten gronde laat gaan nie.⁷⁴ Paulus leer in elk geval duidelik van so ’n afskaffing van die wet.⁷⁵ Dat die Here dit ook verkondig het, blyk duidelik uit die feit dat Hy nie die opvatting, dat Hy die wet tot niet moes maak, sou weerlê het as dit nie onder die Jode veld gewen het nie. En aangesien die opvatting nie ondeurdag en sonder voorwendsel kon ontstaan nie, kan ons glo dat dit uit ’n valse vertolking van sy leer ontstaan het, soos feitlik alle dwalings gewoonlik ’n geleentheid uit die waarheid benut. Om ons dus nie op dieselfde rots te pletter te loop nie moet ons noukeurig onderskei wat wel in die wet afgeskaf is en wat nou nog daarin vas bly staan. Wanneer die Here getuig dat Hy nie gekom het om die wet tot niet te maak nie maar om dit te vervul, en dat geen jota daarvan weg sal val totdat die hemel en die aarde vergaan sonder dat alles gebeur nie,⁷⁶ bevestig Hy 494 duidelik genoeg dat sy koms geen afbreuk aan die onderhouding van die wet sal doen nie.⁷⁷ En tereg ook, want Hy het eerder met die doel gekom om die oortreders van die wet te genees. Die leer van die wet is dus nie deur Chistus geskend nie en bly voortbestaan om ons te leer, te vermaan, te bestraf, te verbeter en vir elke goeie werk te vorm en te berei.⁷⁸

14. Некоторые люди, ссылаясь на то, что Закон не связывает совесть верующих проклятием, а пробуждает их от лени, вдохновляет и наказывает за ошибки, и желая подчеркнуть факт освобождения от проклятия Закона, утверждают, что в отношении верующих Закон отменён и скрижали разбиты (я постоянно имею в виду нравственный закон). Не в том смысле, что Закон более не указывает им, как прежде, на доброе и святое, но в том смысле, что для них он уже не таков, как в давние времена: он не отягощает их сознания ужасом смерти.

И действительно, св. Павел ясно указывает, что в этом смысле Закон отменён. Более того, он подтверждает, что это было возвещено Иисусом Христом, поскольку Иисус защищается от обвинений в желании нарушить и отвергнуть Закон (Мф 5:17). Он не стал бы защищаться, если бы не было обвинений. Так что это заявление имело под собой какие-то основания. Вероятно, ему предшествовало искажённое толкование учения Иисуса - ведь почти все заблуждения проистекают из истинных положений. Итак, чтобы не впасть в заблуждение, нам следует чётко различать, что в Законе отменено и что остаётся незыблемым. Господь Иисус, говоря, что Он пришёл не нарушить Закон, но исполнить, что, доколе не прейдут небо и земля, ни одна буква не прейдёт из Закона, пока не исполнится всё, указывает, что с его пришествием необходимость почитания Закона и послушания ему нисколько не уменьшилась. И это вполне естественно, ибо Он пришёл дать целебное средство от нарушений Закона. Так что Иисус Христос ни в чём не нарушил его: научая, увещевая, укоряя и исправляя, Закон нацеливает нас на добрые дела.

15. Quae vero de maledictione dicuntur a Paulo, non ad institutionem ipsam pertinere, sed solum constringendae conscientiae vigorem, constat. Non enim solum docet Lex^a, sed imperiose exigit quod mandat. Si non exhibeatur, imo siqua in parte ab officio cessetur^b, maledictionis fulmen stringit. Hac ratione dicit Apostolus, omnes qui sunt ex operibus Legis^c, esse execrationi obnoxios, quia scriptum sit, Execrabilis omnis qui non complet omnia [Galat. 3. b. 10; Deut. 27. d. 26]. Eos autem sub operibus Legis^d dicit qui in remissione peccatorum iustitiam non statuunt, per quam a Legis rigore solvimur. Solvi ergo nos a Legis vinculis oportere docet^e, nisi volumus sub illis misere perire. Sed quibus vinculis? illius austerae et infestae exactionis quae ex summo iure nihil remittit, nec transgressionem^f ullam impunitam sinit. Ab hac, inquam, maledictione ut nos redimeret Christus, factus est pro nobis maledictio. Scriptum est enim, Maledictus omnis qui pendet in ligno. Capite quidem sequenti tradit, Christum Legi fuisse subiectum ut eos qui sub Lege erant redimeret: sed eodem sensu^g; subdit enim continuo, Quo ius filiorum, adoptione reciperemus [Galat, 3. b. 13, et 4. a. 4²; Deut. 21. d. 23]. Quid istuc est? ne perpetua servitute premeremur, quae conscientias nostras anxietate mortis compressas teneret. Interim manet illud semper inconcussum, ex Legis authoritate nihil decessisse quin eadem semper veneratione obedientiaque ipsam suscipi a nobis conveniat. 341

15. Touchant ce que sainct Paul dit de la malediction, cela n’appartient point à l’office d’instruire: mais d’estreindre et captiver les consciences. Car la Loy, quant à sa nature, non seulement enseigne, mais requiert estroitement ce qu’elle commande. Si on ne le fait, et mesme si on n’en vient à bout jusqu’au dernier poinct, elle jette incontinent la sentence horrible de malediction. Par ceste raison l’Apostre dit que tous ceux qui sont sous la Loy sont maudits, d’autant qu’il est escrit, Maudits seront tous ceux qui n’accompliront tout ce qui est commandé (Gal. 3:10; Deut. 27:26). Consequemment il dit que tous ceux là sont sous la Loy, qui n’establissent point leur justice en la remission des pechez: laquelle nous delivre de la rigueur de la Loy. Il nous faut donc sortir de ses liens si nous ne voulons miserablement perir en captivité. Mais de quels liens? De ceste rigoureuse exaction, de laquelle elle nous poursuit sans rien remettre, et sans laisser une seule faute impunie. Pour nous racheter de ceste malheureuse condition, Christ a esté fait maudit pour nous: comme il est escrit, Maudit sera celuy qui pendra au bois. Au chapitre suyvant sainct Paul dit que Christ a esté assujetti à la Loy, pour racheter ceux qui estoyent en la servitude d’icelle: mais il adjouste quant et quant, Afin que nous jouissions du privilege d’adoption pour estre enfans de Dieu (Gal. 3:13; 4:4; Deut. 21:23). Qu’est-ce à dire cela? c’est que nous ne fussions point tousjours enserrez en captivité, laquelle tint nos consciences liées en angoisse de mort. Neantmoins cela demeure tousjours, cependant que l’authorité de la Loy n’est en rien enfrainte, que nous ne la devions tousjours recevoir en mesme honneur et reverence.

15. The assertions of Paul respecting the abrogation of the law evidently relate, not to the instruction itself, but to the power of binding the conscience. For the law not only teaches, but authoritatively requires, obedience to its commands. If this obedience be not yielded, and even if there be any partial deficiency of duty, it hurls the thunderbolt of its curse. For this reason the Apostle says, that “as many as are of the works of the law are under the curse; for it is written, Cursed is every one that continueth not in all things.”⁸⁰⁷ Now, he affirms those to be “of the works of the law,” who place not their righteousness 326 in the remission of sins, by which we are released from the rigour of the law. He teaches us, therefore, that we must be released from the bondage of the law, unless we would perish in misery under it. But what bondage? the bondage of that austere and rigid exaction, which remits nothing from its strictest requirements, and permits no transgression to pass with impunity; I say, Christ, in order to redeem us from this curse, was “made a curse for us. For it is written, Cursed is every one that hangeth on a tree.”⁸⁰⁸ In the following chapter, indeed, he tells us, that Christ was “made under the law, to redeem them that were under the law;” but in the same sense; for he immediately adds, “that we might receive the adoption of sons.”⁸⁰⁹ What is this? that we might not be oppressed with a perpetual servitude, which would keep our consciences in continual distress with the dread of death. At the same time this truth remains for ever unshaken, that the law has sustained no diminution of its authority, but ought always to receive from us the same veneration and obedience.

15. The curse of the Law how abrogated.

What Paul says, as to the abrogation of the Law, evidently applies not to the Law itself, but merely to its power of constraining the conscience. For the Law not only teaches, but also imperiously demands. If obedience is not yielded, nay, if it is omitted in any degree, it thunders forth its curse. For this reason, the Apostle says, that “as many as are of the works of the law are under the curse: for it is written, Cursed is every one that continueth not in all things which are written in the book of the law to do them,” (Gal. 3:10; Deut. 27:26). Those he describes as under the works of the Law, who do not place righteousness in that forgiveness of sins by which we are freed from the rigour of the Law. He therefore shows, that we must be freed from the fetters of the Law, if we would not perish miserably under them. But what fetters? Those of rigid and austere exaction, which remits not one iota of the demand, and leaves no transgression unpunished.To redeem us from this curse, Christ was made a curse for us: for it is written, Cursed is every one that hangeth on a tree (Deut. 21:23, compared with Gal. 3:13, 4:4). In the following chapter, indeed, he says, that “Christ was made under the law, in order that he might redeem those who are under the law;” but the meaning is the same. For he immediately adds, “That we might receive the adoption of sons.” What does this mean? That we might not be, all our lifetime, subject to bondage, having our consciences oppressed with the fear of death. Meanwhile, it must ever remain an indubitable truth, that the Law has lost none of its authority, but must always receive from us the same respect and obedience.

15. Wat echter door Paulus over de vloek gezegd wordt, daarvan staat het vast, dat het geen betrekking heeft op de onderwijzing zelf, maar alleen op de kracht, die zij heeft om het geweten te binden. Want de wet onderwijst niet alleen, maar zij eist gebiedend, wat zij beveelt. En indien haar geboden niet uitgevoerd worden, ja, indien men in enig opzicht van zijn plicht aflaat, dan dreigt ze met de bliksem der vervloeking. Daarom zegt de apostel (Gal. 3:10) dat allen, die uit de werken der wet zijn, onder de vloek zijn, omdat er geschreven is: vervloekt is een ieder, die niet alles vervult. En hij zegt, dat zij onder de werken der wet zijn, die de rechtvaardigheid niet stellen in de vergeving der zonden, waardoor wij van de strengheid der wet bevrijd worden. Hij leert dus, dat wij van de banden der wet bevrijd moeten worden, indien wij daaronder niet jammerlijk willen omkomen. Maar van welke banden? Van die strenge en dreigende eis, die van het hoogste recht niets laat schieten en geen enkele overtreding ongestraft laat. Om van deze vervloeking, zeg ik, ons te verlossen, is Christus voor ons vervloeking geworden (Gal. 3:13; 4:4) Want er is geschreven: "Vervloekt is een ieder die aan het hout hangt." In het volgende hoofdstuk leert hij wel dat Christus aan de wet onderworpen was om hen, die onder de wet waren, te verlossen; maar dan in dezelfde zin. Want hij voegt er terstond aan toe: "opdat wij door aanneming het recht van kinderen zouden verkrijgen." Wat betekent dat? Dat wij niet door voortdurende slavernij zouden gedrukt worden, die ons geweten gedrukt zou houden door de angst voor de dood. Intussen blijft dit altijd ongeschokt, dat van het gezag der wet niets is afgegaan, maar dat wij haar altijd met dezelfde eerbied en gehoorzaamheid moeten aannemen.

15. Das Gesetz ist insofern abgetan, als es uns nicht mehr verdammt

Was aber Paulus von dem Fluche des Gesetzes sagt, das bezieht sich offenkundig nicht auf dessen Lehramt, sondern allein auf seine Kraft, die Gewissen zu binden. Denn das Gesetz lehrt ja nicht allein: es fordert und befiehlt gebieterisch. Wird das Verlangte nicht geleistet, ja wird es auch nur in irgendeinem Stück verfehlt, so fällt es sogleich das Verdammungsurteil über den Übertreter. Deshalb sagt der Apostel: „Die mit des Gesetzes Werken umgehen, sind unter dem Fluch; denn es stehet geschrieben, verflucht sei jedermann, der nicht bleibet in alledem 215 ... daß er’s tue“ (Gal. 3,10; Deut. 27,26). Unter dem Gesetz stehen aber nach seinen Worten alle, die ihre Gerechtigkeit nicht auf die Vergebung der Sünden gründen, durch die wir der Strenge des Gesetzes entnommen werden. Wir müssen also nach seiner Lehre von den Fesseln des Gesetzes erlöst werden, wenn wir in ihnen nicht jämmerlich umkommen wollen. Aber was sind das für Fesseln? Doch offenbar die harten und feindseligen Forderungen, die von dem vollkommenen Anspruch rein nichts nachlassen und keinerlei Übertretung ungestraft lassen. Damit uns Christus von diesem Fluch loskaufte, ist er für uns zum Fluch geworden. Denn es steht geschrieben: „Verflucht ist jedermann, der am Holze hanget“ (Gal. 3,13; Deut. 21,23). Im darauffolgenden Kapitel bezeugt der Apostel, Christus sei „unter das Gesetz getan“ worden, „auf daß er die, so unter dem Gesetze sind, erlöste“ (Gal. 4,4f.) — aber das sagt er im gleichen Sinne (wie oben), und deshalb setzt er gleich hinzu: „daß wir die Kindschaft empfingen“ (ebenda). Was heißt das nun? Doch wohl dies: daß wir nicht immerdar in solcher Knechtschaft behaftet blieben, die unser Gewissen immerzu in Todesangst befangen hielt. Indessen ist doch immer noch unbeweglich wahr, daß von dem Ansehen des Gesetzes nichts abgegangen ist, so daß es auch von uns stets mit der gleichen Verehrung und dem gleichen Gehorsam anzunehmen ist.

15. Die onderwysing van die wet is nie afgeskaf nie maar slegs die vloek om ons gewete te bind.

Dit is inderdaad duidelik dat alles wat Paulus in verband met die vloek van die wet sê, nie op die onderwysing daarvan betrekking het nie maar alleen op die krag daarvan om ons gewetens te bind. Want die wet leer ons nie alleen nie, maar dit eis ook gebiedend wat dit ons beveel.⁷⁹ As ons nie daaraan sou voldoen nie, ja, as ons ons plig in enige opsig sou versuim, tref die bliksem van die vloek ons. Daarom sê die apostel dat aimai wat uit die werke van die wet is, aan die vloek blootgestel is, omdat daar geskrywe is: “Vervloek is elkeen wat nie alles vervul nie”.⁸⁰ Hy sê dat daardie mense onder die werke van die wet is wat die regverdigheid nie in die vergewing van sondes stel waardeur ons van die strengheid van die wet losgemaak word nie. Hy leer dus dat ons van die bande van die wet losgemaak moet word as ons nie droewig daaronder wil vergaan nie. Maar van watter bande? Natuurlik van die bande van die streng en dreigende eis wat volgens die hoogste reg geen verslapping toelaat of enige oortreding ongestraf laat nie! Ek herhaal, Christus het vir ons die vervloeking geword om ons van hierdie vloek te verlos, want daar is geskrywe: “Vervloek is elkeen wat aan ’n hout hang”.⁸¹ In die volgende hoofstuk leer hy wel dat Christus aan die wet onderworpe was om hulle wat onder die wet was, los te koop, maar dit het dieselfde betekenis. Hy voeg immers dadelik by: “Sodat ons die reg van aanneming tot kinders kon ontvang”.⁸² Wat beteken dit? Dat ons nie deur voortdurende slawerny onderdruk sou word om ons gewetens deur die angs vir die dood gevange te hou nie. Intussen bly dit steeds onwrikbaar dat daar 495 niks van die gesag van die wet verminder het nie - ja, dit betaam ons om dit altyd met dieselfde agting en gehoorsaamheid aan te neem.

15. Сказанное св. Павлом о проклятии относится не к наставлениям Закона, а к ограничениям и запретам, налагаемым на совесть человека. Ибо по самой своей природе Закон не только учит, но и требует строгого исполнения предписаний. Если этого не делают или даже если не исполняют в мельчайших деталях, он немедленно выносит суровый приговор и проклинает. Поэтому апостол говорит, что прокляты все, кто под Законом: «проклят всяк, кто не исполняет постоянно всего, что написано в книге закона» (Гал 3:10; Втор 27:26). Далее он поясняет, что под Законом находятся те, кто не полагает своей праведности в прощении грехов, освобождающем нас от строгостей Закона. Значит, если мы не хотим позорно погибнуть в рабстве, нам нужно разорвать его узы. Но какие узы? Узы злодеяний, за которые Закон нас преследует, ничего не прощая и не оставляя ни одной вины не наказанной.

Дабы искупить нас из этого несчастного состояния, Иисус Христос был проклят за нас, ибо написано: «проклят всяк, висящий на древе» [Гал 3:13; Втор 21:23]. В следующей главе св. Павел пишет, что Иисус Христос подчинился Закону, чтобы искупить находящихся в рабстве у Закона. Но в то же время апостол добавляет: «дабы нам получить усыновление». Что это означает? То, что мы не должны вечно быть в рабстве, отягощающем наше сознание страхом смерти. Тем не менее остаётся истиной, что авторитет Закона ничем не поколеблен и мы всегда должны принимать его с почтением и послушанием.

16. | Alia ceremoniarum ratio, quae non effectu, sed usu solo fuerunt abrogatae. Quod autem illis finem adventu suo Christus imposuit, adeo nihil earum sanctitati derogat ut eam magis commendet ac illustret. Nam sicuti veteri populo inane praebuissent spectaculum^a nisi mortis et resurrectionis Christi virtus illic monstrata esset: ita nisi cessassent, discernere hodie non liceret quorsum fuissent institutae. Ideo Paulus, ut earum observationem non supervacuam modo, sed noxiam quoque esse probet, umbras fuisse docet, quarum nobis extat in Christo corpus [Coloss. 2. c. 17]. Videmus ergo ut in earum abolitione melius refulgeat veritas, quam si adhuc procul et quasi obtento velo Christum qui palam apparuit figurarent. Ideo et Christi morte velum templi in duas partes scissum cecidit [Matth. 27. f. 51]: quia iam viva et expressa caelestium bonorum imago in lucem prodierat, quae obscuris tantum lineamentis inchoata fuerat, sicuti loquitur author epistolae ad Hebraeos [Cap. 10. a. 1]. Huc pertinet dictum Christi, Legem et Prophetas fuisse usque ad Iohannem: ex eo regnum Dei coepisse evangelizari [Luc. 16. d. 16]; non quod praedicatione quae spem salutis et vitae aeternae continet, privati fuerint sancti Patres: sed quia procul et sub umbraculis intuiti sunt duntaxat quod hodie in plena luce conspicimus. Cur autem Ecclesiam Dei ab illis rudimentis altius transcendere oportuerit, explicat Iohannes Baptista, Quod Lex per Mosen data sit, gratia autem et veritas per Iesum facta [Iohan. 1. c. 17]. Quia etsi vere expiatio in veteribus sacrificiis promissa fuit, et arca foederis certum fuit paterni Dei favoris pignus: hoc totum umbratile fuisset, nisi in Christi gratia fundatum, ubi reperitur solida aeternaque stabilitas. Hoc quidem fixum maneat, quanvis servari desierint ritus legales, ipso tamen fine melius cognosci quanta fuerit eorum utilitas ante Christi adventum, qui usum tollendo, vim et effectum sua morte obsignavit.

16. La raison est diverse quand aux ceremonies, lesquelles n’ont point esté abolies quant à leur effect, mais quant à leur usage. Or ce que Jesus Christ les a fait cesser à sa venue, ne derogue rien à leur saincteté, mais plustost la magnifie et rend plus precieuse. Car comme ce n’eust esté qu’une battelerie anciennement, ou un amuse fol (comme l’on dit) si la vertu de la mort et resurrection de Jesus Christ n’y eust esté monstrée: aussi d’autre costé si elles n’eussent pris fin, on ne sauroit aujourdhuy discerner pourquoy elles ont esté instituées. Suyvant ceste raison sainct Paul voulant monstrer que l’observation d’icelles non seulement est superflue, mais aussi nuisible, dit que ç’ont esté ombres, desquelles le corps nous apparoit en Jesus Christ (Coloss. 2:17). Nous voyons donques qu’en l’abolition d’icelles la verité nous reluit mieux que s’il y avoit encores un voile tendu, et que Jesus Christ, lequel s’est monstre de pres, y fust figuré comme de loin. Et voila pourquoy à la mort de Jesus Christ le voile du temple s’est rompu en deux parties et est tombé bas (Matth. 27:51), pource que l’image vive et expresse des biens celestes estoit manifestée, ayant en soy la perfection de ce que les ceremonies anciennes n’avoyent que les premieres traces et obscures, comme en parle l’autheur de l’Epistre aux Hebrieux (Chap. 10:1). A quoy appartient le dire de Christ, que la Loy et les Prophetes ont esté jusqu’à Jean, et que de là le royaume de Dieu a commencé d’estre annoncé (Luc 16:16): non pas que les saincts Peres ayent esté privez et desnuez de la predication qui contient en soy l’esperance de salut: mais pource qu’ils ont apperceu seulement de loin et en ombrage ce que nous voyons aujourdhuy en pleine clarté. Sainct Jean Baptiste rend la raison pourquoy il a fallu que l’eglise de Dieu commençast par tels rudimens pour monter plus haut: c’est que la Loy a esté donnée par Moyse, la grace et verité a esté faite par Jesus Christ (Jean 1:17). Car combien que l’aneantissement et pardon des pechez fust promis aux sacrifices anciens, et que le coffre de l’alliance leur fust un certain gage de la faveur paternelle de Dieu, cela n’estoit qu’un ombre s’il n’eust esté fondé en Jesus Christ, auquel seul on trouve ferme stabilité et permanente. Quoy qu’il en soit, cela nous doit demeurer arresté, combien que les ceremonies de la Loy ayent pris fin pour n’estre plus en usage, que cela est pour mieux faire cognoistre quelle a esté leur utilité jusques à l’advenement de Jesus Christ: lequel en abattant l’observation, a ratifié par sa mort leur vertu et effect.

16. The case of ceremonies, which have been abrogated, not as to their effect, but only as to their use, is very different. Their having been abolished by the advent of Christ, is so far from derogating from their sanctity, that it rather recommends and renders it more illustrious. For as they must have exhibited to the people, in ancient times, a vain spectacle, unless they had discovered the virtue of the death and resurrection of Christ, so, if they had not ceased, we should, in the present age, have been unable to discern for what purpose they were instituted. To prove, therefore, that the observance of them is not only needless, but even injurious, Paul teaches us that they were shadows, the body of which we have in Christ.⁸¹⁰ We see, then, that the truth shines with greater splendour in their abolition, than if they still continued to give a distant and obscure representation of Christ, who has openly appeared. For this reason, at the death of Christ, “the veil of the temple was rent in twain from the top to the bottom;”⁸¹¹ because, according to the author of the Epistle to the Hebrews, the living and express image of the heavenly blessings, which before had been only sketched in obscure lineaments, was now clearly revealed. The same truth is conveyed in the declaration of Christ, that “the law and the prophets were until John; since that time the kingdom of God is preached.”⁸¹² Not that the holy fathers had been destitute of that preaching which contains the hope of salvation, and of eternal life, but because they saw only at a distance, and under shadows, what we now contemplate in open day. But the reason, why it was necessary 327 for the Church of God to ascend from those rudiments to sublimer heights, is explained by John the Baptist: “the law was given by Moses, but grace and truth came by Jesus Christ.”⁸¹³ For although expiation of sin was truly promised in the ancient sacrifices, and the ark of the covenant was a certain pledge of the paternal favour of God, all these would have been mere shadows, if they had not been founded in the grace of Christ, where alone we may find true and eternal stability. Let us firmly maintain, then, that though the legal rites have ceased to be observed, yet their very discontinuance gives us a better knowledge of their great utility before the advent of Christ, who, abolishing the observance of them, confirmed their virtue and efficacy in his death.

16. Of the abrogation of the Ceremonial Law in regard to the observance only.

The case of ceremonies is different, these having been abrogated not in effect but in use only. Though Christ by his advent put an end to their use, so far is this from derogating from their sacredness, that it rather commends and illustrates it. For as these ceremonies would have given nothing to God’s ancient people but empty show, if the power of Christ’s death and resurrection had not been prefigured by them,—so, if the use of them had not ceased, it would, in the present day, be impossible to understand for what purpose they were instituted. Accordingly, Paul, in order to prove that the observance of them was not only superfluous, but pernicious also, says that they “are a shadow of things to come; but the body is of Christ,” (Col. 2:17). 312We see, therefore, that the truth is made clearer by their abolition than if Christ, who has been openly manifested, were still figured by them as at a distance, and as under a veil. By the death of Christ, the veil of the temple was rent in vain, the living and express image of heavenly things, which had begun to be dimly shadowed forth, being now brought fully into view, as is described by the author of the Epistle to the Hebrews (Heb. 10:1). To the same effect, our Saviour declares, that “the law and the prophets were until John: since that time the kingdom of God is preached, and every man presseth into it,” (Luke 16:16); not that the holy fathers were left without the preaching of the hope of salvation and eternal life, but because they only saw at a distance, and under a shadow, what we now behold in full light. Why it behaved the Church to ascend higher than these elements, is explained by John the Baptist, when he says, “The law was given by Moses, but grace and truth came by Jesus Christ,” (John 1:17). For though it is true that expiation was promised in the ancient sacrifices, and the ark of the covenant was a sure pledge of the paternal favour of God, the whole would have been delusory had it not been founded on the grace of Christ, wherein true and eternal stability is found. It must be held as a fixed point, that though legal rites ceased to be observed, their end serves to show more clearly how great their utility was before the advent of Christ, who, while he abolished the use, sealed their force and effect by his death.

16. Anders staat het met de ceremoniën, die niet wat betreft hun uitwerking, maar alleen ten aanzien van hun gebruik zijn afgeschaft. Dat echter Christus door zijn komst aan hen een eind gemaakt heeft, ontneemt niet alleen niets aan hun heiligheid, maar prijst die zelfs nog meer aan en verklaart ze. Want evenals de ceremoniën aan het oude volk een zinledig schouwspel zouden geboden hebben, indien niet de kracht van Christus' dood en opstanding daarin zou getoond zijn, zo zou men tegenwoordig, als ze niet opgehouden hadden, niet kunnen onderscheiden, waartoe ze ingesteld waren. Daarom leert Paulus, om aan te tonen, dat hun onderhouding niet alleen overtollig, maar ook schadelijk is, dat ze schaduwen geweest zijn, waarvan wij in Christus het lichaam hebben (Col. 2:17) Wij zien dus, dat in hun afschaffing de waarheid beter uitkomt, dan wanneer ze nog van verre en als het ware onder een sluier Christus afbeelden, die openlijk verschenen is. Daarom is ook door de dood van Christus het voorhangsel des tempels in tweeën gescheurd en terneergevallen (Matt. 27:51) omdat het levende en uitgedrukte beeld der hemelse goederen reeds in het licht gekomen was, dat slechts met duistere lijnen begonnen was, zoals de schrijver van de brief aan de Hebreën zegt (Heb. 10:1) Hierop slaat het gezegde van Christus (Luc. 16:16) dat de wet en de profeten geweest zijn tot op Johannes, en dat van die tijd af het Koninkrijk Gods begonnen is verkondigd te worden. Niet dat de heilige vaderen beroofd geweest zijn van de prediking, die de hoop op de zaligheid en het eeuwige leven bevat, maar omdat ze slechts van verre en onder voorhangsels aanschouwd hebben, wat we thans in het volle licht zien. Waarom nu de kerk Gods van die beginselen hoger moest stijgen, legt Johannes de Doper uit (Joh. 1:17) namelijk, omdat de wet door Mozes gegeven is, de genade en de waarheid echter door Jezus geworden is. Want ofschoon in de oude offeranden in der waarheid verzoening beloofd was, en de ark des verbonds een zeker pand was van Gods vaderlijke gunst, zou dit toch geheel schaduwachtig geweest zijn, indien het niet gegrondvest was geweest in de genade van Christus, waarin een algehele en eeuwige standvastigheid gevonden wordt. Dit dan moet vast blijven, dat, hoewel de ceremoniën der wet opgehouden hebben onderhouden te worden, toch door hun doel beter begrepen wordt, hoe groot hun nut geweest is voor de komst van Christus, die door het gebruik weg te nemen, hun kracht en uitwerking door zijn dood bezegeld heeft.

16. Das Zeremonialgesetz

Anders verhält es sich freilich mit den Zeremonien: sie sind nicht ihrer Bedeutung, sondern nur ihrem Vollzug nach abgetan. Daß ihnen aber Christus durch seine Ankunft ein Ende gesetzt hat, nimmt ihnen nichts von ihrer Heiligkeit, ja preist und verherrlicht sie nur um so mehr! Denn wie sie einst dem alten Bundesvolk ein eitles Schaubild geboten hätten, wenn in ihnen nicht die Kraft des Sterbens und Auferstehens Christi abgebildet gewesen wäre — so würde jetzt, wenn sie nicht aufgehört hätten, gar nicht mehr zu erkennen sein, warum sie eigentlich eingesetzt worden sind. So will auch Paulus nachweisen, daß ihre Beobachtung für uns nicht nur überflüssig, sondern auch schädlich wäre, und sagt von ihnen, sie seien „der Schatten von dem, das zukünftig war; aber der Körper selbst ist in Christo“ (Kol. 2,17). Wir sehen also, daß durch ihre Abschaffung die Wahrheit besser aufleuchtet, als wenn sie noch aus der Ferne und wie hinter einem Vorhang verborgen Christum darstellten, der doch öffentlich erschienen ist! So ist ja auch bei dem Tode Christi der Vorhang im Tempel in zwei Stücke zerrissen (Matth. 27,51); denn es war ja schon das lebendige und deutliche Bild der himmlischen Güter ans Licht getreten, das zuvor, in den Zeremonien, bloß in undeutlichem Schattenbild da war, wie der Verfasser des Hebräerbriefs sagt (Hebr. 10,1). Hierhin gehört auch Christi Wort, das Gesetz und die Propheten seien bis auf Johannes da gewesen, aber seither habe man angefangen, das Evangelium zu predigen (Luk. 16,16). Das bedeutet nicht, daß die Väter etwa der Predigt, die die Hoffnung auf das Heil und ewiges Leben in sich trägt, entbehrt hätten; aber sie haben doch nur aus der Ferne und unter Schattenbildern erblickt, was wir heute in vollem Lichte erstrahlen sehen. Den Grund aber, weshalb die Kirche von diesen Anfangsgründen aus fortschreiten mußte, zeigt Johannes der Täufer: „Denn das Gesetz ist durch Mose gegeben, die Gnade aber und Wahrheit ist durch Jesum Christum geworden“ (Joh. 1,17). Denn obwohl in den alten Opfern die Versöhnung wahrhaft angekündigt war und obwohl die Lade des Bundes ein sicheres Unterpfand der väterlichen Huld Gottes war, so wäre dies doch alles bloß schattenhaft gewesen, wenn es nicht in Christi Gnade gegründet gewesen wäre, die wirklich ein fester, ewiger Grund ist. Das bleibt also fest bestehen: Obwohl die gesetzlichen Gottesdienstformen aufgehört haben, so wird doch gerade aus deren Ende deutlich, wie wichtig sie vor der Ankunft Christi waren, der ihre Anwendung aufgehoben, aber ihre Kraft und Wirkung durch seinen Tod versiegelt hat.

16. Christus het met sy koms die seremonies van die wet tot ’n einde gebring en die krag en werking daarvan met sy dood beseël.

Met die seremonies is dit egter anders gesteld. Dit is wel afgeskaf, nie ten opsigte van die werking daarvan nie maar slegs ten opsigte van die gebruik. Die feit dat Christus deur sy koms ’n einde daaraan gemaak het, doen geen afbreuk aan die heiligheid van die seremonies nie maar prys dit eerder by ons aan en verklaar dit vir ons. Want soos dit vir die volk van ouds ’n sinlose skouspel sou gebied het as die seremonies nie die krag van die dood en die opstanding van Christus aan hulle sou toon nie, sou ons vandag nie kon onderskei met watter doel dit ingestel is as dit nie tot ’n einde gekom het nie. Om dus te bewys dat die onderhouding van die seremonies nie alleen oorbodig is nie maar selfs skadelik, leer Paulus dat dit skaduwees was waarvan die liggaam nou in Christus vir ons bestaan.⁸³ Ons sien dus hoe die waarheid duideliker in die afskaffing daarvan skyn as wat hulle Christus nog van ver af en asof daar ’n kleed voor Hom gehou word, sou afbeeld terwyl Hy openlik verskyn het.

Daarom het die voorhangsel van die tempel deur die dood van Christus in twee geskeur en afgeval,⁸⁴ want die lewende en uitdruklike beeld van die seëninge van die hemel, wat slegs met vae buitelyne begin is het reeds aan die lig gekom, soos die skrywer van die brief aan die Hebreërs sê.⁸⁵

Die volgende woorde van Christus het ook hierdie strekking: “Die wet en die profete was tot by Johannes; van toe af is begin om die koninkryk van God te verkondig”.⁸⁶ Dit beteken nie dat die heilige vaders van die verkondiging wat die hoop op heil en die ewige lewe insluit, beroof was nie, maar dat hulle slegs van ver af en onder afskaduwings gesien het wat ons vandag oop en bloot aanskou. Johannes die Doper verklaar waarom die kerk van God van die eerste beginsels af hoër moes opstyg wanneer Hy sê: “Die wet is deur Moses gegee, maar die genade en die waarheid is deur Jesus verwesenlik”.⁸⁷ Hoewel daar in die offerandes van ouds 496 waarlik versoening belowe is en die verbondsark ’n vaste borg van God se vaderlike guns was, sou dit nog ten voile ’n afskaduwing⁸⁸ gewees het as dit nie in die genade van Christus gegrond was, waar vaste en ewige bestendigheid gevind kan word nie. Dit moet dus onwrikbaar vas bly staan dat, hoewel die ritusse van die wet opgehou het om onderhou te word, uit die doel daarvan beter te wete gekom kan word hoe groot die nuttigheid daarvan voor die koms van Christus was. Deur die gebruik daarvan op te hef het Hy die krag en werking daarvan met sy dood beseël.

16. Иначе обстоит дело с обрядами и церемониями. Отменено было их исполнение, но не действие. То, что Иисус Христос прекратил их самим своим пришествием, не ставит под сомнение их святость, но, напротив, делает их ещё чудеснее и драгоценнее. Они были бы игрой и глупой забавой (так говорят), если бы не заключали в себе прообраза смерти и воскресения Иисуса Христа. С другой стороны, если бы они не прекратились, мы не могли бы сейчас понять, для чего они были установлены. По этой причине св. Павел, желая показать, что их соблюдение не только излишне, но и вредно, говорит, что обряды были лишь тенью, а тело явилось нам в Иисусе Христе (Кол 2:17). Мы видим, что после их упразднения истина засияла ярче, нежели если бы завеса всё ещё оставалась, а Иисус Христос, явленный вблизи, пребывал бы в них как далёкая тень. Вот почему в момент смерти Иисуса Христа завеса в храме разодралась надвое и упала (Мф 27:51): живой и яркий образ небесных благ был явлен, неся с собой совершенство, которого древние обряды были лишь туманными прообразами, как и говорит об этом автор Послания к евреям (Евр 10:1). Тот же смысл имеют слова Христа: «Закон и пророки до Иоанна; с сего времени Царство Божие благовествуется» (Лк 16:16).

Это не значит, что отцы были лишены провозвестия, содержащего надежду на спасение, но они видели издалека и как бы в тумане то, что мы сейчас видим с полной ясностью. Св. Иоанн Креститель объясняет, почему это необходимо, чтобы Божья Церковь началась с элементарных вещей и потом возрастала всё выше и выше: «Закон дан чрез Моисея, благодать же и истина произошли чрез Иисуса Христа» (Ин 1:17). Уничтожение и прощение грехов были обещаны в древних жертвоприношениях, а ковчег завета был залогом отеческой благосклонности Бога, но всё это было бы лишь иллюзией, если бы не имело основания в Иисусе Христе, в котором одном обрело вечное и незыблемое постоянство. Как бы то ни было, мы должны быть твёрдо убеждены, что хотя установленные Законом обряды более не совершаются, это служит для лучшего понимания пользы, которую они приносили до пришествия Иисуса Христа. Отменив их совершение, Он своею смертью запечатлел их силу и действенность.

17. | Paulo plus difficultatis habet quae notatur a Paulo ratio^b, Et vos quum essetis mortui per delicta et praeputium carnis vestrae, convivificavit cum illo, donans vobis^c omnia delicta, delens quod adversus nos^d erat chirographum in decretis, quod erat nobis contrarium: et ipsum tulit e medio, affigens cruci, etc. [Coloss. 2. c. 13]¹. Videtur enim Legis abolitionem aliquantum 342 ultra dilatare, ut nihil iam nobis sit cum illius decretis. Errant enim qui^a simpliciter de Lege morali accipiunt, cuius tamen inexorabilem magis severitatem, quam doctrinam abolitam interpretantur¹. Alii acutius pensiculantes Pauli verba, perspiciunt in Legem ceremonialem proprie competere: et ostendunt, id non semel apud Paulum sonare vocabulum Decreti: nam ad Ephesios quoque ita loquitur, Ipse est pax nostra, qui fecit utraque unum, Legem mandatorum in decretis sitam evacuans, ut duos conderet in seipso, in unum novum hominem [Ephes. 2. c. 14]². De ceremoniis illic agi, minime ambiguum: quia interstitium vocat, quo Iudaei a Gentibus dissidebant. Quare priores illos ab his^{b 3} iure reprehendi fateor: sed ab his quoque nondum bene explicari mens Apostoli mihi videtur. Nam illos duos locos simul per omnia comparari, nullo modo placet. Ephesios quum de sua in societatem Israelis cooptione^c certiores facere vellet, impedimentum quo arcebantur olim, sublatum docet: illud erat in ceremoniis. Ritus enim ablutionum et sacrificiorum quibus Iudaei Domino consecrabantur, eos a Gentibus segregabant. At in epistola ad Colossenses sublimius mysterium attingi quis non videat? Certamen est quidem illic de Mosaicis observationibus, ad quas pseudoapostoli Christianum populum adigere studebant: sed quemadmodum in Epistola ad Galatas controversiam illam altius ducit^d, et quodammodo ad fontem suum revocat: ita et hoc loco. Nam si in ritibus nihil aliud consideras quam defungendi necessitatem, quorsum attinebat vocari chirographum^e contrarium nobis? praeterea in eo totam prope redemptionis nostrae summam ponere, ut induceretur? Quare res ipsa clamat, hic aliquid interius reputandum esse. Ego autem confido me germanam intelligentiam assequutum, si tamen mihi verum esse conceditur^f quod alicubi verissime ab Augustino scriptum est, imo quod ex claris Apostoli verbis hausit^g, in ceremoniis Iudaicis confessionem magis delictorum extitisse quam expiationem^h [Heb. 7. 9.10]⁴. Quid enim sacrificiis aliud agebant quam se mortis conscios fatebantur, qui in suum locum catharmata 343 ^a substituebant? Quid purificationibus, nisi quod se immundos testabantur? Ita renovabatur subinde^b ab illis et piaculi et impuritatis suae chirographum^c: solutio in illa testificatione non erat. Qua ratione scribit Apostolus, morte demum Christi intercedente, redemptionem praevaricationum esse peractam, quae manebant sub veteri Testamento [Heb. 9. d. 15]^d. Merito ergo chirographa vocat Apostolus, suis cultoribus adversa: quando per illa suam damnationem ac immunditiem palam consignabant. Nec obest, quod illi quoque eiusdem nobiscum gratiae participes fuerunt. Id enim sunt assequuti in Christo, non in ceremoniis quas illic a Christo discernit Apostolus: quoniam Christi gloriam, tum usurpatae, obscurabant. Habemus ceremonias, si per se considerentur, eleganter et apposite vocari chirographa, hominum saluti contraria: quia velut solennia instrumenta erant, quae ipsorum obligationem testarentur. Illis quum vellent rursum Christianam Ecclesiam astringere pseudoapostoli, non sine causa Paulus altius repetita earum significatione^e, Colossenses admonuit, quo relaberentur, si subiugari se in eum modum ab ipsis^f passi essent¹. Simul enim illis excutiebatur Christi beneficium: quatenus, peracta semel aeterna expiatione, quotidianas illas observationes abolevit: quae ad peccata consignanda tantum validae, ad eadem delenda nihil poterant.

17. La raison que note sainct Paul a un peu plus de difficulté: Du temps, dit-il, que vous estiez morts en vos pechez, et au prepuce de vostre chair, Dieu vous a vivifiez avec Christ: vous pardonnant toutes vos fautes, effaçant l’obligé des decrets, qui estoit à l’encontre de vous, et vous estoit contraire, en le fichant à la croix (Coloss. 2:13, 14), etc. Car il semble advis qu’il veuille estendre plus outre l’abrogation de la Loy, tellement que ses decrets ne nous appartiennent plus de rien: car ceux qui prennent cela simplement de la loy morale, errent: de laquelle neantmoins ils exposent que la severité trop rigoureuse a esté abolie, non pas la doctrine. Les autres considerans de plus pres les parolles de sainct Paul, voyent bien que cela proprement compete à la loy ceremoniale: et monstrent que sainct Paul a accoustumé d’user de ce mot de Decrets, quand il en parle. Car aux Ephesiens il dit ainsi: Jesus Christ est nostre paix, lequel nous a conjoints ensemble, abolissant la Loy des ordonnances, laquelle gist en decrets (Ephes. 2:14), etc. Il n’y a nulle doute que ce propos ne se doyve entendre des ceremonies: car il dit que ceste Loy estoit comme une muraille pour separer les Juifs d’avec les Gentils. Je confesse donc que la premiere exposition à bon droit est reprise des seconds: toutesfois il me semble qu’eux-mesmes n’expliquent pas encore du tout bien la sentence de l’Apostre: car je n’approuve point qu’on confonde ces deux passages, comme si l’un estoit tout semblable à l’autre. Quant est de celuy qui est en l’Epistre aux Ephesiens, le sens est tel: Sainct Paul les voulant acertener comme ils estoyent receus en la communion du peuple d’Israel, leur dit que l’empeschement qui estoit auparavant pour les diviser, a esté osté. C’estoyent les ceremonies: car les lavemens et sacrifices par lesquels les Juifs se sanctifioyent à Dieu, les separoyent d’avec les Gentils. Mais en l’Epistre aux Colossiens, il n’y a celuy qui ne voye qu’il touche un plus haut mystere. Il est là question des observations Mosaiques, ausquelles les seducteurs vouloyent contraindre le peuple Chrestien. Comme donc en l’Epistre aux Galatiens, ayant ceste mesme dispute à demener, il la tire plus loin et la reduit à sa source: ainsi fait-il en cest endroit. Car si on ne considere autre chose aux ceremonies, sinon la necessité de s’en acquiter: pourquoy les appelle-il un obligé? et un obligé contraire à nous? Et à quel propos eust-il quasi constitué toute la somme de nostre salut en ce qu’il fust cassé et mis à neant? Parquoy on voit clairement qu’il nous faut ici regarder autre chose que l’exteriorité des ceremonies. Or je me confie d’avoir trouvé la vraye intelligence, si on me confesse estre vray ce qu’escrit en quelque lieu tres-veritablement sainct Augustin, ou plustost ce qu’il a tiré des parolles toutes evidentes de l’Apostre, c’est qu’aux ceremonies Judaiques il y avoit plustost confession des pechez, que purgation (Hebr. 7:9 et 10). Car qu’est-ce qu’ils faisoyent en sacrifiant, sinon qu’ils se confessoyent estre coulpables de mort, veu qu’ils substituoyent en leur lieu la beste pour estre tuée? Par leurs lavemens qu’est-ce qu’ils faisoyent, sinon se confesser immondes et contaminez. Parquoy ils confessoyent la dette de leur impureté et de leurs offenses. Mais en ceste protestation le payement n’en estoit point fait Pour laquelle cause l’Apostre dit que la redemption des offenses a esté faite par la mort de Christ, lesquelles demouroyent sous l’ancien Testament, et n’estoyent point abolies (Hebr. 9:15). C’est donc à bon droit que sainct Paul appelle les ceremonies, Des cedules contraires à ceux qui en usoyent, veu que par icelles ils testifioyent et signoyent leur condamnation. A cela ne contrevient rien que les anciens Peres ont esté participans d’une mesme grace avec nous: car ils ont obtenu cela par Christ, non point par les ceremonies, lesquelles sainct Paul en ce passage separe de Christ, d’autant qu’elles obscurcissoyent lors sa gloire, apres que l’Evangile avoit esté revelé. Nous avons que les ceremonies, si elles sont considerées en elles-mesmes, sont à bonne raison nommées cedules contraires au salut des hommes, veu que ce sont comme instrumens authentiques pour obliger les consciences à confesser leur dettes. Pourtant veu que les seducteurs vouloyent astreindre l’eglise Chrestienne à les observer, sainct Paul à bon droit regardant l’origine premiere, admonneste les Colossiens en quel dangier ils tresbuscheroyent, s’ils se laissoyent subjuguer en telle sorte. Car par un mesme moyen la grace de Christ leur estoit ravie: d’autant que par la purgation qu’il a faite en sa mort, pour une fois il a aboli toutes ces observations externes, par lesquelles les hommes se confessoyent redevables à Dieu, et n’estoyent point acquitez de leurs dettes.

17. The reasoning of Paul is attended with more difficulty: “And you, being dead in your sins, and the uncircumcision of your flesh, hath he quickened together with him, having forgiven you all trespasses; blotting out the hand-writing of ordinances that was against us, which was contrary to us, and took it out of the way, nailing it to his cross,” &c.⁸¹⁴ For it seems to extend the abolition of the law somewhat further, as though we had now no concern with its “ordinances.” For they are in an error who understand it simply of the moral law, the abolition of which they, nevertheless, explain to relate to its inexorable severity, rather than to its precepts. Others, more acutely and carefully considering the words of Paul, perceive that they belong particularly to the ceremonial law; and prove that the word “ordinances” is more than once used by Paul in that signification. For he thus expresses himself to the Ephesians: “He is our peace, who hath made both one; having abolished the law of commandments contained in ordinances; for to make in himself of twain one new man.”⁸¹⁵ That he there speaks of the ceremonies, is very evident; for he calls the law “the middle wall of partition,” by which the Jews were separated from the Gentiles. Wherefore I allow that the former commentators are justly censured by these; but even these do not appear to me clearly to explain the meaning of the Apostle. For to compare these two passages as in all respects similar, is what I by no means approve. When he designs to assure the Ephesians of their admission into fellowship with the Israelites, he informs them, that the impediment which formerly prevented it is now removed. That consisted in ceremonies. For the rites of ablutions and sacrifices, by which the Jews were consecrated to the Lord, caused a separation between them and the Gentiles. But in the Epistle to the Colossians 328 he treats of a sublimer mystery. The controversy there relates to the Mosaic observances, to which the false Apostles were strenuously attempting to subject the Christians. But as in the Epistle to the Galatians he goes to the depth of that controversy, and reduces it to its source, so also in this place. For if in the rites you contemplate nothing but the necessity of performing them, to what purpose were they called a “hand-writing that was against us”? and almost the whole of our redemption made to consist in its being “blotted out?” Wherefore it is evident, that here is something to be considered beside the external ceremonies. And I am persuaded that I have discovered the genuine meaning, at least if that be conceded to me as a truth, which Augustine somewhere very truly asserts, and which he has even borrowed from the positive expressions of an Apostle,⁸¹⁶ that in the Jewish ceremonies there was rather a confession of sins than an expiation of them. For what did they do in offering sacrifices, but confess themselves worthy of death, since they substituted victims to be slain in their stead? What were their purifications, but confessions that they were themselves impure? Thus the hand-writing both of their sin and of their impurity was frequently renewed by them; but that confession afforded no deliverance. For which reason the Apostle says that the death of Christ effected “the redemption of the transgressions that were under the first testament.”⁸¹⁷ The Apostle, therefore, justly denominates the ceremonies “a hand-writing against those who observe them;” because by them they publicly attested their condemnation and impurity. Nor does any objection arise from their having been also partakers of the same grace with us. For this they obtained in Christ, not in the ceremonies, which the Apostle there distinguishes from Christ; for being practised at that time after the introduction of the gospel, they obscured the glory of Christ. We find, then, that the ceremonies, considered by themselves, are beautifully and appositely called a “hand-writing that was against” the salvation of men; because they were solemn instruments testifying their guilt. When the false Apostles wished to bring the Church back to the observance of them, the Apostle deeply investigated their signification, and very justly admonished the Colossians into what circumstances they would relapse, if they should suffer themselves to be thus enslaved by them. For they would at the same time be deprived of the benefit of Christ; since, by the eternal expiation that he has once effected, he has abolished those daily observances, which could only attest their sins, but could never cancel them.

17. The reason assigned by the Apostle applicable not to the Moral Law, but to ceremonial observances only. These abrogated, not only because they separated the Jews from the Gentiles, but still more because they were a kind of formal instruments to attest our guilt and impunity. Christ, by destroying these, is justly said to have taken away the handwriting that was against us, and nailed it to his cross.

There is a little more difficulty in the following passage of Paul: “You, being dead in your sins and the uncircumcision of your flesh, has he quickened together with him, having forgiven you all trespasses; blotting out the handwriting of ordinances that was against us, which was contrary to us, and took it out of the way, nailing it to his cross,” &c. (Col. 2:13, 14). He seems to extend the abolition of the Law considerably farther, as if we had nothing to do with its injunctions. Some err in interpreting this simply of the Moral Law, as implying the abolition not of its injunctions, but of its inexorable rigour. Others examining Paul’s words more carefully, see that they properly apply to the Ceremonial Law, and show that Paul repeatedly uses the term ordinance in this sense. He thus writes to the Ephesians: “He is our peace, who has made both one, and has broken down the middle wall of partition between us; having abolished in his flesh the enmity, even the law of commandments contained in ordinances; for to make in himself of twain one new man,” (Eph. 2:14). There can be no doubt that he is there treating of ceremonies, as he speaks of “the middle wall of partition” which separated Jews and Gentiles. I therefore hold that the former view is erroneous; but, at the same time, it does not appear to me that the latter comes fully up to the Apostle’s meaning. For I cannot admit that the two passages are perfectly parallel. As his object was to assure the Ephesians that they were admitted to fellowship with 313the Jews, he tells them that the obstacle which formerly stood in the way was removed. This obstacle was in the ceremonies. For the rites of ablution and sacrifice, by which the Jews were consecrated to the Lord, separated them from the Gentiles. But who sees not that, in the Epistle to the Colossians, a sublimer mystery is adverted to? No doubt, a question is raised there as to the Mosaic observances, to which false apostles were endeavouring to bind the Christian people. But as in the Epistle to the Galatians he takes a higher view of this controversy, and in a manner traces it to its fountain, so he does in this passage also. For if the only thing considered in rites is the necessity of observing them, of what use was it to call it a handwriting which was contrary to us? Besides, how could the bringing in of it be set down as almost the whole sum of redemption? Wherefore, the very nature of the case clearly shows that reference is here made to something more internal. I cannot doubt that I have ascertained the genuine interpretation, provided I am permitted to assume what Augustine has somewhere most truly affirmed, nay, derived from the very words of the Apostle—viz. that in the Jewish ceremonies there was more a confession than an expiation of sins. For what more was done in sacrifice by those who substituted purifications instead of themselves, than to confess that they were conscious of deserving death? What did these purifications testify but that they themselves were impure? By these means, therefore, the handwriting both of their guilt and impurity was ever and anon renewed. But the attestation of these things was not the removal of them. Wherefore, the Apostle says that Christ is “the mediator of the new testament,—by means of death, for the redemption of the transgressions that were under the first testament,” (Heb. 9:15). Justly, therefore, does the Apostle describe these handwritings as against the worshipers, and contrary to them, since by means of them their impurity and condemnation were openly sealed. There is nothing contrary to this in the fact that they were partakers of the same grace with ourselves. This they obtained through Christ, and not through the ceremonies which the Apostle there contrasts with Christ, showing that by the continued use of them the glory of Christ was obscured. We perceive how ceremonies, considered in themselves, are elegantly and appositely termed handwritings, and contrary to the salvation of man, in as much as they were a kind of formal instruments which attested his liability. On the other hand, when false apostles wished to bind them on the Christian Church, Paul, entering more deeply into their signification, with good reason warned the Colossians how seriously they would relapse if they allowed a yoke to be in that way imposed upon them. By so doing, they, at the same time, deprived themselves of all benefit from Christ, who, by his eternal sacrifice once offered, had abolished those daily sacrifices, which were indeed powerful to attest sin, but could do nothing to destroy it.

17. Een weinig meer moeilijkheid biedt de reden, die door Paulus vermeld wordt (Col 2:13) "En Hij heeft u, als gij dood waart door de misdaden en de voorhuid uws vleses, mede levend gemaakt met Hem, al uw misdaden u vergevende, uitwissende het handschrift, dat tegen ons was, in inzettingen bestaande, en heeft dat uit het midden weggenomen, het nagelend aan het kruis enz." Want hij schijnt de afschaffing der wet een weinig wijder te nemen, zodat wij niets meer met haar besluiten te maken hebben. Want zij dwalen, die deze woorden eenvoudig opvatten alleen van de zedenwet, wier onafbidbare gestrengheid echter, volgens hun uitlegging meer is afgeschaft, dan haar leer. Anderen, de woorden van Paulus scherpzinniger overwegend, zien het zo, dat ze eigenlijk op de wet der ceremoniën slaan en tonen aan, dat het woord inzettingen meermalen bij Paulus deze betekenis heeft; want tot de Efeziërs (Ef. 2:14) spreekt hij ook aldus: "Hij is onze vrede, die deze beiden één gemaakt heeft, de wet der geboden in inzettingen bestaande vernietigend, opdat Hij de twee in zich zelf tot een nieuwe mens zou scheppen." Dat daar over de ceremoniën gehandeld wordt, is allerminst twijfelachtig; want hij noemt ze de middelmuur, waardoor de Joden van de heidenen afgescheiden waren. En daarom erken ik, dat die eerste uitleggers terecht door de laatsten berispt worden; maar ook door dezen schijnt me de bedoeling van de apostel nog niet goed uitgelegd te worden. Want het bevalt mij in 't geheel niet, dat die twee plaatsen in alles met elkaar vergeleken worden. Daar hij de Efeziërs van hun opneming in de gemeenschap van Israël wilde verwittigen, leert hij, dat de verhindering, waardoor ze vroeger werden afgehouden, weggenomen is. Die verhindering was gelegen in de ceremoniën. Want de ceremoniën der afwassingen en der offeranden, waardoor de Joden de Here gewijd werden, zonderden hen af van de heidenen. Maar wie ziet niet, dat in de brief aan de Colossenzen een verhevener geheimenis wordt aangeroerd? De strijd gaat daar wel over de onderhouding der Mozaïsche wet, tot welke de valse apostelen het Christendom poogden te brengen; maar evenals hij in de brief aan de Galaten dat geschil hoger opvoert en in zekere zin tot zijn bron terugroept, zo doet hij ook op deze plaats. Want indien ge in de ceremoniën niets anders ziet dan de noodzakelijkheid om ze uit te voeren, wat betekende het dan, dat ze een handschrift genoemd worden, dat tegen ons was? En verder dat bijna de gehele hoofdsom onzer verlossing geplaatst wordt in de vernietiging daarvan? Daarom roept de zaak zelf uit, dat men hier wat dieper moet nadenken. Ik echter vertrouw, dat ik het ware inzicht gekregen heb, indien mij slechts toegestemd wordt, dat waar is, wat ergens volkomen naar waarheid door Augustinus geschreven is, ja wat hij uit de duidelijke woorden van de apostel geput heeft, dat in de Joodse ceremoniën meer een belijdenis van misdaden gelegen heeft, dan een verzoening. Want wat deden ze in de offers anders dan dat ze erkenden, dat ze des doods schuldig waren, daar ze in hun plaats beesten als zoenoffers stelden? En wat in hun reinigingen anders dan dat ze betuigden, dat ze onrein waren? Zo werd telkens door hen het handschrift hunner zonde en onreinheid vernieuwd: maar betaling was in die betuiging niet aanwezig. En daarom schrijft de apostel (Heb. 9:5) dat eerst doordat de dood van Christus tussengekomen is, de verzoening volbracht is van de overtredingen, die onder het Oude Testament bleven bestaan. Terecht dus noemt de apostel de ceremoniën handschriften die tegen hun dienaars zijn, want door die verzegelden zij openlijk hun verdoeming en onreinheid. En daartegen strijdt niet, dat ook zij met ons dezelfde genade deelachtig geweest zijn. Want dat hebben ze verkregen in Christus, niet in de ceremoniën, die de apostel daar van Christus onderscheidt, daar zij, toen gebruikt, Christus' heerlijkheid verduisterden. Wij zien dus, dat de ceremoniën op zichzelf beschouwd, uitnemend en terecht handschriften genoemd worden, die de zaligheid der mensen tegen zijn; want zij waren als het ware officiële stukken, die getuigden van hun verbintenis. En daar de valse apostelen de Christelijke kerk weer aan hen wilden binden, wijst Paulus, na hun betekenis dieper opgehaald te hebben, niet zonder reden de Colossenzen er op, waartoe ze zouden komen, wanneer ze zich op die manier door die valse apostelen onder het juk lieten brengen. Want tevens zou hun de weldaad van Christus ontnomen worden, voorzover Hij, door de eenmaal volbrachte eeuwige verzoening, de dagelijkse onderhouding der ceremoniën afgeschaft heeft, welke slechts betekenis hadden tot het verzegelen der zonden, maar tot hun uitwissing niets vermochten.

17. 216"Die Handschrift, so wider uns war", ist abgetan

Etwas schwieriger ist folgende Beweisführung des Paulus: „Und er hat euch mit ihm lebendig gemacht, da ihr tot wäret in den Sünden und in eurem unbeschnittenen Fleisch, und hat uns geschenkt alle Sünden und ausgetilgt die Handschrift, so wider uns war, welche durch Satzungen entstand und uns entgegen war, und hat sie aus dem Mittel getan und an das Kreuz geheftet ...“ (Kol. 2,13.14). Hier scheint Paulus die Abschaffung des Gesetzes so weit auszudehnen, daß wir überhaupt nichts mehr mit seinen Vorschriften zu tun hätten. Denn es ist irrig, wenn einige die Stelle einfach auf das sittliche Gesetz beziehen, obwohl sie erklären, es sei eher dessen unerbittliche Strenge, als seine Lehre selbst abgeschafft. Andere erwägen diesen Ausspruch des Paulus sorgfältiger und kommen zu der Einsicht, daß die Stelle sich eigentlich auf das Zeremonialgesetz bezieht; sie zeigen auch, daß der Ausdruck „Satzung“ bei Paulus häufig das Zeremonialgesetz meint. Denn Paulus spricht zu den Ephesern: „Denn er ist unser Friede, der aus beiden eines hat gemacht .... indem er wegnahm ... das Gesetz, so in Satzungen gestellet war, auf daß er aus zweien einen neuen Menschen in ihm selber schüfe...“ (Eph. 2,14.15). An dieser Stelle redet er ohne Zweifel von den Zeremonien: denn er nennt sie eine Scheidewand, die zwischen Juden und Heiden schied. Deshalb werden nach meiner Ansicht die Vertreter der ersteren Auffassung der Stelle von denen der letzteren mit gutem Recht getadelt; aber auch diese scheinen mir die Absicht des Apostels noch nicht gut zu erläutern. Denn es geht keineswegs an, diese beiden Stellen für völlig gleich zu erklären. Paulus wollte die Epheser von ihrer Aufnahme in die Gemeinschaft des Volkes Israel überzeugen, und deshalb belehrt er sie, daß das Hindernis, das sie einst fernhielt, nun abgetan sei. Dies Hindernis waren die Zeremonien. Die Übung von Waschungen und Opfern, durch welche die Juden dem Herrn geheiligt wurden, sonderte sie von den Heiden ab. Aber wer bemerkt nicht, daß im Kolosserbrief ein noch tieferes Geheimnis berührt wird? Denn da geht der Streit um die Beobachtung des Gesetzes Moses, zu der die falschen Apostel die Christenheit zu führen versuchten; und wie Paulus im Galaterbrief diese Frage in größere Tiefe führt und sie sozusagen bis an die Quelle verfolgt, so geschieht es auch hier. Will man nämlich unter den Gebräuchen bloß eine Nötigung zu ihrem Vollzug verstehen, wie kann dann von einer „Handschrift“ die Rede sein, „so wider uns“ ist? Und wie sollte erst recht beinahe unsere ganze Erlösung damit gegeben sein, daß sie außer Geltung gesetzt würde? So bezeugt doch die Sache selber laut genug, daß es sich hier um etwas Tieferes handeln muß.

Ich glaube aber den rechten Sinn der Worte des Paulus verstanden zu haben, wenn man mir nur die Wahrheit dessen zugesteht, was Augustin sehr richtig geschrieben hat, ja was er aus deutlichen Worten des Apostels selber schöpft: in den jüdischen Zeremonien habe es sich mehr um ein Bekenntnis der Sünden als um deren Tilgung gehandelt (Hebr. 7.9.10). Was taten die Juden denn mit ihren Opfern anders, als daß sie sich als todesschuldig bekannten, indem sie an ihrer Statt die Opfertiere hingaben? Was bezeugten ihre Reinigungen anders als eben ihre Unreinigkeit? So wurde jedesmal die „Handschrift“ ihrer Schuld und Unreinigkeit erneuert; eine Befreiung aber bot dieses Bekenntnis nicht. Aus diesem Grunde schreibt der Apostel, erst durch den Tod Christi sei die Erlösung von den Übertretungen geschehen, die unter dem Alten Bunde bestehen geblieben waren (Hebr. 9,15). Mit vollem Recht nennt Paulus die Zeremonien „eine Handschrift“, die den Verehrern des Gesetzes „entgegen war“; denn durch sie bescheinigten sie ja öffentlich ihre Verdammnis und Unreinigkeit.

Gewiß spricht das nicht dagegen, daß auch die Alten mit uns zusammen an der gleichen Gnade Anteil hatten. Dazu sind sie aber in Christo gekommen, nicht durch 217 die Zeremonien, die Paulus ja an dieser Stelle gerade von Christus unterscheidet, da sie ja — wenn man sie jetzt wieder in Übung kommen ließe — Christi Herrlichkeit verdunkelten. Also werden die Zeremonien, sofern man sie an und für sich betrachtet, sehr gut und passend als „Handschrift“ bezeichnet, welche dem Heil der Menschen entgegenstand; denn sie waren ja feierliche Beweisakte (solennia instrumenta), die ihre Verschuldung bezeugen sollten. An diese Zeremonien wollten die falschen Apostel die christliche Kirche wieder verknechten, und so erinnert Paulus, nachdem er ihre Bedeutung noch einmal dargestellt hat, die Kolosser nicht ohne Grund daran, wohin sie geraten müßten, wenn sie sich dieses Joch wieder auf den Hals bringen ließen! Denn damit müßte ihnen die Gnadengabe Christi geraubt werden: der einmalige Vollzug der ewigen Versöhnung hat die täglichen Zeremonien abgetan, die ja doch nur dazu taugten, die Sünde öffentlich zu bezeugen, aber keine Kraft hatten, sie zu tilgen.

17. Die ware betekenis van “die skuldbrief teen ons” in Paulus se brief aan die Kolossense

Die rede wat Paulus onder ons aandag bring, lewer ’n bietjie meer moeilikheid op. Hy sê: “En julle wat dood was deur julle oortredinge en die voorhuid van julle vlees, het Hy saam met Hom lewend gemaak deurdat Hy julle al die oortredinge vergeef het en die skuldbrief teen ons wat in sy insettinge ons vyand was, tot niet gemaak het deur dit aan die kruis vas te nael”, ensovoorts.⁸⁹ Want skynbaar is die afskaffing van die wet ietwat breër uitgebrei asof ons nou niks meer met die insettinge daarvan te doen sou hê nie. Mense wat dit bloot as die sedewet aanvaar, verkeer in dwaling omdat hulle dit so interpreteer dat die onverbiddelike strengheid van die wet eerder as die leer daarvan afgeskaf is.⁹⁰ Ander mense weeg Paulus se woorde met groter skerpsinnigheid op, en hulle sien daarin dat dit eintlik op die seremoniële wet van toepassing is.

Hulle toon ook aan dat die woord insettinge by Paulus meer as een maal weerklink.⁹¹ In sy brief aan die Efesiërs praat hy immers soos volg: “Hy is ons vrede, Hy wat albei een gemaak het toe Hy die wet van die gebooie wat in insettinge bestaan, tot niet gemaak het, sodat Hy die twee in Homself tot een nuwe mens kon skep”.⁹² Ongetwyfeld handel dit daar oor die seremonies, want hy noem die wet ’n middelmuur waardeur die Jode van die heidene geskei word. Ek erken daarom dat eersgenoemde 497  uitlêers met reg deur laasgenoemdes tereggewys word, maar dit lyk tog vir my asof laasgenoemdes nog nie die bedoeling van die apostel goed verklaar nie. Want ek neem glad nie genoeë daarmee dat altwee die aanhalings in alle opsigte met mekaar verge lyk word nie. Aangesien hy die Efesiërs in verband met hulle opname in die gemeenskap van Israel wou verseker, leer hy dat die struikelblok waardeur hulle vroeër daarvan weerhou is, weggeneem is. Die struikelblok was in hulle seremonies.

Want die ritusse van afwassing en offerandes waardeur die Jode aan die Here gewy is, het hulle van die heidene afgesonder. Maar wie sou nie kon sien dat daar in die brief aan die Kolossense ’n verhewener geheimenis aangeroer word nie? Die stryd handel daar wel oor die onderhouding van die Mosaîese wette, waarheen die valse apostels die Christene probeer dryf het, maar soos hy in die brief aan die Galasiërs die geskil tot ’n spits dryf en dit in ’n sekere sin tot die oorsprong terugvoer,⁹³ handel hy ook in hierdie aanhaling. Want as ’n mens in hulle ritusse niks anders bemerk as die noodsaaklikheid om dit te verrig nie, waarom word dit dan ’n skuldbrief teen ons genoem? Waarom stel hy feitlik die som van ons verlossing daarin dat die skuldbrief uitgedelg is?

Die werklikheid roep daarom uit dat ons dieper hieroor moet nadink. Sover dit my aangaan, vertrou ek dat ek die ware begrip daarvan gekry het as aan my toegegee word wat Augustinus iewers met groot waarheid geskrywe het of, liewer, wat hy uit die duidelike woorde van die apostel geput het.⁹⁴ Hy sê naamlik dat daar in die Joodse seremonies eerder ’n belydenis van sonde as ’n versoening daarvan was. Want wat het hulle met hulle offerandes gedoen anders as om te erken dat hulle die dood skuldig was omdat hulle offerdiere in hulle eie plek gestel het? Wat was die doel van hulle reinigingsoffers anders as dat hulle getuig het dat hulle self onrein is? So is die skuldbrief van hulle sonde en onreinheid dikwels hernieu. Hulle het egter nie daarmee getuig dat hulle daarvoor betaal het nie. Daarom skryf die apostel dat alleen deur die tussenkoms van die sterwe van Christus die loskoping van die aanklagte volbring is wat nog onder die ou verbond oorgebly het.⁹⁵ Die apostel noem dit dus tereg skuldbriewè⁹⁶ wat teen die aanvoerders daarvan is, omdat hulle daardeur hulle eie verdoeming en onreinheid openlik beseël. Die feit dat hulle saam met ons in dieselfde genade gedeel het, doen ook geen afbreuk hieraan nie. Want hulle het dit in Christus verkry en nie in hulle seremonies nie, wat die apostel daar van Christus onderskei. Die 498  seremonies het immers die heerlikheid van Christus verduister, aangesien hulle in sy tyd nog in gebruik was. Ons verneem dan dat die  seremonies, as hulle afsonderlik ondersoek word, treffend en gepas skuldbriewe genoem word wat teen die saligheid van die mense uitgereik is. Dit was immers plegtige instrumente om juis van hulle verpligting te getuig. Aangesien die valse apostels die Christelike kerk weer daaraan wou vasbind, het Paulus nie sonder rede die dieper betekenis daarvan opgediep en die Kolossense vermaan van die sonde waarin hulle sou verval as hulle sou toelaat dat hulle deur die valse apostels weer so onder die juk daarvan gebring word nie.⁹⁷ Terselfdertyd sou die weldaad van Christus van hulle weggeneem word in soverre as wat Hy eenmaal ewige versoening volbring het en die daaglikse onderhouding daarvan afgeskaf het. Dit het trouens slegs die krag gehad om hulle sondes te beseël, maar dit kon hulle sondes nooit uitwis nie.

17. С несколько большими трудностями связаны доводы, приводимые св. Павлом в другом месте: «И вас, которые были мертвы во грехах и в необрезании плоти вашей, оживил вместе с Ним, простив вам все грехи, уничтожив обязательство по предписаниям, выставленное вам и направленное против вас, пригвоздив его ко кресту» (Кол 2:13-14). Создаётся впечатление, что здесь апостол расширяет смысл упразднения Закона настолько, что к нам больше не относится ни одно его предписание. Заблуждаются те, кто при этом имеет в виду нравственный закон. Они полагают, что отменена чрезмерная суровость Закона, а не он сам. Другие, глубже вчитываясь в слова св. Павла, видят, что здесь, собственно, имеются в виду обряды и церемонии. Они указывают, что св. Павел очень часто пользовался словом «предписания». Эфесянам он говорит так: «Иисус Христос есть мир наш, соединивший нас вместе, упразднив Закон заповедей, заключающийся в предписаниях» (Эф 2:14-15). В этой фразе речь, несомненно, идёт об обрядах, так как далее апостол говорит, что Закон был стеною, отделявшей евреев от язычников.

Я признаю, что первое высказывание перекликается со вторым. Однако мне кажется, что и оба эти высказывания не вполне проясняют точку зрения апостола. Я не готов считать их тождественными. Смысл отрывка из Послания к эфесянам таков: св. Павел, желая убедить своих адресатов в том, что они приняты в сообщество народа Израиля, говорит им, что отделявшая их от него преграда разрушена. Преградой были обряды, так как омовения и жертвоприношения, посредством которых евреи освящались перед Богом, отделяли их от язычников. В то же время каждому ясно, что в Послании к колоссянам затрагивается более возвышенная тайна. Там речь идёт о соблюдении предписаний Моисея, к которому лжеучители хотели принудить христианский народ. В Послании к галатам, где спор ведётся о том же, Павел идёт дальше, к истокам. Так он поступает и здесь. Ибо, если вопрос об обрядах состоит лишь в том, чтобы их соблюдать, то почему он называет их «обязательством»? Причём обязательством, которое против нас? И исходя из каких соображений оно составляло почти всю цену нашего спасения, если было упразднено? Посему ясно, что здесь следует видеть нечто иное, нежели внешние церемонии.

Я уверен, что нашёл правильное толкование, если верить тому, что неоднократно и очень убедительно писал св. Августин, или, вернее, что он извлёк из достаточно ясных слов апостола: в иудейских обрядах заключалось, скорее, исповедание грехов, нежели очищение от них (Евр 10:1 сл.). Ибо что означало принесение в жертву животных, как не признание себя повинными смерти и не замещение себя убиваемыми животными? Что означали омовения, если не признание себя нечистыми и осквернёнными? Тем самым евреи признавали свой долг перед Богом, возникший вследствие их нечистоты и грехов. Но открытое признание не было оплатой долга. Поэтому апостол и говорит, что искупление за грехи совершилось смертью Иисуса Христа; грехи же были совершены в Ветхом Завете и остались неупразднёнными (Евр 9:15). Поэтому св. Павел с полным основанием называет обряды долговыми обязательствами, обращёнными против тех, кто их выдаёт [Кол 2:14], потому что они свидетельствуют об их осуждении и удостоверяют его.

Это нисколько не противоречит тому, что древние отцы были вместе с нами причастны той же милости. Однако они получили её через Христа, а не благодаря обрядам, которые Павел в этом отрывке противопоставляет Христу, потому что после того, как открылось Евангелие, они затемняют Его славу. Мы понимаем, что обряды, взятые сами по себе, с полным основанием названы долговыми обязательствами, препятствующими спасению, так как они являются отличным средством заставить человека признать свой долг. И поскольку лжеучители пытались заставить христианскую Церковь соблюдать их, св. Павел, обращаясь к истокам, предупреждает колоссян о страшной опасности, которой они подвергаются, позволяя возложить на себя это иго. Тем самым у них была похищена милость Христа, ибо очищением, которое Он совершил однажды своей смертью, Он отменил все внешние проявления, посредством которых люди признавали себя должниками Бога, но не освобождались от уплаты долга.