1. 471 RECTE Augustinus, quanvis haeretici Christi nomen praedicent, commune tamen illis cum piis fundamentum esse negat, sed manere Ecclesiae proprium; quia si diligenter considerentur quae ad Christum pertinent, nomine tenus invenitur Christus apud eos: re ipsa non est [Ench. ad Laurent, cap. 5]⁷. Sic hodie Papistae, quanvis in ore ipsorum resonet Filius Dei, 472 mundi redemptor: quia tamen inani nominis obtentu contenti, sua virtute et dignitate eum nudant, vere in eos competit illud Pauli, caput non tenere [Coloss. 2. d. 19]. Ergo ut in Christo reperiat fides solidam salutis materiam, atque ita in ipso acquiescat, statuendum hoc principium est, tribus partibus constare quod ei iniunctum a Patre munus fuit. Nam et Propheta datus est, et Rex et Sacerdos; quanquam nomina haec tenere parum prodesset, nisi accederet finis et usus cognitio. Nam et in Papatu quoque pronuntiantur, sed frigide nec magno cum fructu, ubi nescitur quid in se unumquodque elogium contineat. ^aDiximus ante¹, quanvis Deus Prophetas continua serie alios aliis submittens populum nunquam destituerit utili doctrina, et quae ad salutem sufficeret: piorum tamen mentes hac persuasione semper fuisse imbutas, adventu Messiae demum plenam intelligentiae lucem sperandam esse; adeoque eius rei opinio pervenerat usque ad Samaritanos, quibus tamen nunquam innotuerat vera religio; quod patet ex voce illa mulieris^b, Messias quum venerit, docebit nos omnia [Iohan. 4. d. 25]. Neque vero hoc Iudaei temere praesumpserant animis: sed, ut erant certis oraculis edocti, ita credebant. Illustris inter alias est Iesaiae sententia, Ecce posui eum testem populis, ducem et magistrum populis dedi eum [Iesa. 55. b. 4]: nempe quo modo iam alibi vocaverat angelum vel interpretem^c magni consilii [Iesa. 9. b. 6]². Hac ratione Apostolus perfectionem doctrinae Evangelicae commendans, ubi dixit, varie olim et sub figuris multiplicibus Deum loquutum esse Patribus per Prophetas, adiungit, novissime nobis loquutum esse per dilectum Filium [Hebr. 1. a. 1]. Quia autem commune Prophetis officium fuit tenere suspensam Ecclesiam, et simul fulcire usque ad Mediatoris adventum, ideo conquestos in dissipatione fideles legimus, privari se ordinario illo bono, Signa nostra non videmus: non est inter nos Propheta: non est cognoscens amplius [Psal. 74. b. 9]. At vero quum iam non longe abesset Christus, praefixum 473 fuit Danieli tempus ad obsignandam^a visionem et prophetam [Dan. 9. f. 24], non solum ut vaticinio de quo illic agitur, certa constaret authoritas: sed ut fideles aequo animo carerent ad tempus Prophetis, quia instaret omnium revelationum plenitudo et clausula.

1. Il y a un dire notable de sainct Augustin: c’est combien que les heretiques preschent le nom de Jesus Christ, toutesfois qu’il ne leur est pas pour fondement commun avec les fideles, mais qu’il demeure propre à l’Eglise:⁹⁵ pource que si on considere diligemment ce qui appartient à Jesus Christ, on ne le trouvera entre les heretiques sinon en tiltre, mais l’effect et la vertu n’y sera point. Comme aujourdhuy, combien que les Papistes resonnent à pleine bouche, qu’ils tiennent le Fils de Dieu pour redempteur du monde, toutesfois d’autant qu’apres avoir proferé ce mot, ils le despouillent de sa vertu et dignité, ce que dit sainct Paul leur est vrayement approprié, qu’ils ne tiennent point le chef (Col. 2:19). Parquoy afin que la foy trouve en Jesus Christ ferme matiere de salut pour se reposer seurement, il nous convient arrester à ce principe: c’est que l’office et charge qui luy a esté donnée du Pere quand il est venu au monde, consiste en trois parties. Car il a esté donné pour Prophete, Roy et Sacrificateur. Combien qu’il ne nous profiteroit guere de savoir ces noms, si nous ne cognoissons aussi quelle en est la fin et l’usage. Et de fait, on les prononce aussi en la Papauté: mais froidement et sans fruit, pource qu’on ne sait à quoy ils tendent, ne ce qu’un chacun vaut. Nous avons dit cy dessus combien que Dieu ait continué anciennement d’envoyer des Prophetes aux Juifs, les uns sur les autres sans intermission, et que par ce moyen il ne les ait jamais destitué de la doctrine qu’il cognoissoit leur estre utile à salut, toutesfois que les fideles ont tousjours eu ceste persuasion enracinée en leurs cœurs, qu’il falloit esperer pleine clarté d’intelligence à l’advenement du Messias. Mesme cela estoit divulgué par bruit commun jusques aux Samaritains, qui jamais n’avoyent esté enseignez en la vraye religion; comme il appert par ce que la femme Samaritaine respondit à nostre Seigneur Jesus, Quand le Messias sera venu, il nous enseignera toutes choses (Jean 4:25). Or les Juifs ne s’estoyent point forgé à la volée telle opinion, mais ils croyoyent ce qui leur avoit esté promis par certaines Propheties. Ce passage d’Isaye entre les autres est memorable: Voicy je l’ay estably pour tesmoin au peuple, je l’ay donné gouverneur et maistre aux peuples. A quoy s’accorde ce qu’auparavant il l’avoit nommé Ange et ambassadeur du haut conseil de Dieu (Is. 55:4; 9:5). Suivant ceste raison l’Apostre voulant magnifier la perfection de doctrine qui est contenue en l’Evangile, apres avoir dit que Dieu a parlé plusieurs fois anciennement, et sous diverses figures par ses Prophetes: il adjouste que finalement il a parlé à nous par son Fils bien aimé (Hebr. 1:1). Or pource que les Prophetes avoyent tous cest office de tenir l’Eglise en suspens, et toutesfois luy donner sur quoy s’appuyer jusqu’à la venue du Mediateur, les fideles estans dispersez çà et là se complaignent d’estre privez de ce benefice ordinaire: Nous ne voyons point noz signes, disent-ils: il n’y a point de Prophetes entre nous: il n’y a plus de voyant (Ps. 74:9). Or quand le temps a esté determiné à Daniel de la venue de Jesus Christ, il luy est aussi ordonné de cachetter la vision et le Prophete (Dan. 9:24): non pas seulement pour rendre la Prophetie qui est là contenue plus authentique, mais afin que les fideles soyent plus patiens, quand ils se verront pour un temps desnuez de Prophetes, sachans que la plenitude et conclusion finale de toutes revelations est prochaine.

1. 445 It is a just observation of Augustine, that although heretics profess the name of Christ, yet he is not a foundation to them in common with the pious, but remains exclusively the foundation 446 of the Church; because, on a diligent consideration of what belongs to Christ, Christ will be found among them only in name, not in reality. Thus the Papists in the present age, although the name of the Son of God, the Redeemer of the world, be frequently in their mouths, yet since they are contented with the mere name, and despoil him of his power and dignity, these words of Paul, “not holding the head,”¹²⁰⁶ are truly applicable to them. Therefore, that faith may find in Christ a solid ground of salvation, and so may rely on him, it is proper for us to establish this principle, that the office which was assigned to him by the Father consists of three parts. For he was given as a Prophet, a King, and a Priest; though we should derive but little benefit from an acquaintance with these names, unaccompanied with a knowledge of their end and use. For they are likewise pronounced among the Papists, but in a frigid and unprofitable manner, while they are ignorant of what is included in each of these titles. We have before observed, that although God sent prophets one after another in a continual succession, and never left his people destitute of useful instruction, such as was sufficient for salvation, yet the minds of the pious were always persuaded, that the full light of understanding was not to be expected till the advent of the Messiah. And that this opinion had even reached the Samaritans, notwithstanding they had never been acquainted with the true religion, appears from the speech of the woman: “When Messias is come, he will tell us all things.”¹²⁰⁷ Nor had the Jews entertained this sentiment without sufficient ground, but believed as they had been taught by infallible oracles. One of the most remarkable is this passage of Isaiah: “Behold, I have given him for a witness to the people, a leader and commander to the people;”¹²⁰⁸ just as he had before styled him “the Wonderful Counsellor.”¹²⁰⁹ In the same manner the apostle, with a view to display the perfection of the evangelical doctrine, after having said, that “God at sundry times and in divers manners spake unto the fathers by the prophets,” adds, that he “hath in these last days spoken unto us by his Son.”¹²¹⁰ But because it was the office of all the prophets to keep the Church in a state of suspense and expectation, and also to support it till the advent of the Mediator, we therefore find the faithful complaining, in their dispersion, that they were deprived of this ordinary blessing: “We see not our signs: there is no more any prophet: neither is there among us any that knoweth how long.”¹²¹¹ At length, when Christ was at no great 447 distance, a time was prefixed for Daniel to seal up the vision and prophecy, not only to authenticate the prediction it contained, but in order that the faithful might patiently bear for a time the want of prophets, because the plenitude and conclusion of all revelations was near at hand.¹²¹²

1. Among heretics and false Christians, Christ is found in name only; but by those who are truly and effectually called of God, he is acknowledged as a Prophet, King, and Priest. In regard to the Prophetical Office, the Redeemer of the Church is the same from whom believers under the Law hoped for the full light of understanding.

425 Though heretics pretend the name of Christ, truly does Augustine affirm (Enchir. ad Laurent. cap. 5), that the foundation is not common to them with the godly, but belongs exclusively to the Church: for if those things which pertain to Christ be diligently considered, it will be found that Christ is with them in name only, not in reality. Thus in the present day, though the Papists have the words, Son of God, Redeemer of the world, sounding in their mouths, yet,because contented with an empty name, they deprive him of his virtue and dignity; what Paul says of “not holding the head,” is truly applicable to them (Col. 2:19). Therefore, that faith may find in Christ a solid ground of salvation, and so rest in him, we must set out with this principle, that the office which he received from the Father consists of three parts. For he was appointed 426both Prophet, King, and Priest; though little were gained by holding the names unaccompanied by a knowledge of the end and use. These too are spoken of in the Papacy, but frigidly, and with no great benefit, the full meaning comprehended under each title not being understood. We formerly observed, that though God, by supplying an uninterrupted succession of prophets, never left his people destitute of useful doctrine, such as might suffice for salvation; yet the minds of believers were always impressed with the conviction that the full light of understanding was to be expected only on the advent of the Messiah. This expectation, accordingly, had reached even the Samaritans, to whom the true religion had never been made known. This is plain from the expression of the woman, “I know that Messiah cometh, which is called Christ: when he is come, he will tell us all things,” (John 4:25). Nor was this a mere random presumption which had entered the minds of the Jews. They believed what sure oracles had taught them. One of the most remarkable passages is that of Isaiah, “Behold, I have given him for a witness to the people, a leader and commander to the people,” (Is. 55:4); that is, in the same way in which he had previously in another place styled him “Wonderful, Counsellor,” (Is. 9:6).¹ For this reason, the apostle commending the perfection of gospel doctrine, first says that “God, at sundry times and in divers manners spake in times past unto the prophets,” and then adds, that he “has in these last days spoken unto us by his Son,” (Heb. 1:1, 2). But as the common office of the prophets was to hold the Church in suspense, and at the same time support it until the advent of the Mediator; we read, that the faithful, during the dispersion, complained that they were deprived of that ordinary privilege. “We see not our signs: there is no more any prophet, neither is there among us any that knoweth how long,” (Ps. 74:9). But when Christ was now not far distant, a period was assigned to Daniel “to seal up the vision and prophecy,” (Daniel 9:24), not only that the authority of the prediction there spoken of might be established, but that believers might, for a time, patiently submit to the want of the prophets, the fulfilment and completion of all the prophecies being at hand.

1. Terecht zegt Augustinus¹, dat, ofschoon de ketters openlijk roemen van Christus' naam, zij toch niet Hem tot een gemeenschappelijk fundament met de vromen hebben, maar dat dit het eigendom blijft van de kerk; want indien men naarstig overweegt wat op Christus betrekking heeft, dan wordt Christus bij hen gevonden voor wat de naam aangaat, maar inderdaad is Hij niet bij hen. Zo is het thans met de Pausgezinden, ofschoon in hun mond Gods Zoon heet de Verlosser der wereld; maar omdat zij Hem, tevreden met de ijdele dekmantel van de naam, ontbloten van zijn kracht en waardigheid, past waarlijk op hen het woord van Paulus (Col. 2:19) dat ze het Hoofd niet behouden. Opdat dus het geloof in Christus een vaste stof van zaligheid vinde, en zo in Hem beruste, moet dit beginsel vastgesteld worden, dat het ambt, hetwelk Hem door de Vader opgedragen is, bestaat in drie delen. Want Hij is gegeven tot Profeet, en tot Koning en tot Priester. Evenwel zou het weinig nut hebben deze namen te kennen, indien er niet bij kwam de kennis van hun doel en gebruik. Want ook bij het Pausdom worden ze uitgesproken, maar onverschillig en met weinig vrucht, daar men niet weet, wat iedere titel inhoudt. We hebben tevoren gezegd, dat, hoewel God, door in een onafgebroken rij profeten te zenden, de één na de ander, zijn volk nooit de nuttige leer en die tot zaligheid voldoende was, onthouden heeft, toch de harten der vromen altijd hiervan overtuigd zijn geweest, dat door de komst van de Messias eerst op het volle licht der kennis gehoopt mocht worden. En zo was deze opvatting ook tot de Samaritanen doorgedrongen, aan wie echter de ware godsdienst nooit bekend geworden was. Dat blijkt uit het woord der vrouw: "Wanneer de Messias zal gekomen zijn, zal Hij ons alle dingen leren" (Joh. 4:25) De Joden hadden dit echter niet zo maar in hun geest voor waar aangenomen; maar gelijk hun door ontwijfelbare Godsspraken geleerd was, zo geloofden zij. Bekend is onder andere de uitspraak van Jesaja (Jes. 55:4) "Zie, ik heb Hem gesteld tot een Getuige voor de volkeren, tot een Vorst en Gebieder heb ik Hem de volkeren gegeven"; namelijk, zoals hij Hem reeds elders genoemd had een Engel of Uitlegger van grote raad (Jes. 9:6) Daarom, wanneer de apostel, de volmaaktheid der evangelische leer aanprijzend, gezegd heeft, dat Gods voortijds veelmaal en op velerlei wijze tot de vaderen gesproken heeft door de profeten, voegt hij er aan toe, dat Hij in de laatste tijd tot ons gesproken heeft door zijn geliefde Zoon (Heb. 1:1) En daar het gemeenschappelijk ambt der profeten was om de kerk te stutten en tevens te versterken tot de komst van de Middelaar, lezen wij, dat de gelovigen in de verstrooiing geklaagd hebben, dat zij van die gewone gave verstoken waren: "Wij zien onze tekenen niet; er is geen profeet onder ons; er is niemand meer, die weet" (Ps. 74:9) Maar, toen Christus niet ver meer af was, werd voor Daniël (Dan. 9:24) de tijd bepaald om het gezicht en de profetie te verzegelen, niet alleen, opdat het gezag van de profetie, waarover het daar gaat, vast zou komen te staan; maar opdat de gelovigen met gelatenheid voor een tijd de profeten zouden ontberen, omdat de vervulling en het slot van alle openbaringen aanstaande is.

1. 307Die Bedeutung der Lehre vom dreifachen Amt Christi. I. Das prophetische Amt. Der Prophet und die Propheten

Mit Recht betont Augustin, die Ketzer möchten zwar den Namen Christi predigen — aber sie ständen dennoch nicht auf dem gleichen Fundament wie die Gläubigen; dieses Fundament sei der Kirche allein zu eigen; ja, wenn man sorgfältig erwäge, was alles gemeint sei, wenn man von Christus spreche, so lebe Christus bei ihnen nur dem Namen nach, aber nicht tatsächlich (Handbüchlein an Laurentius, 5). So ist es heutzutage mit den Papisten. Gewiß führen sie den „Sohn Gottes“, den „Erlöser der Welt“ stets im Munde; sie lassen sich jedoch an dem leeren Namen genügen, nehmen ihm aber alle Kraft und Würde, und deshalb gilt von ihnen tatsächlich das Wort des Paulus: sie halten sich nicht „an dem Haupt“ (Kol. 2,19).

Soll also der Glaube in Christus wirklich den festen Grund alles Heils finden, soll er ganz auf ihm ruhen, so muß der Grundsatz gelten: das Amt, das ihm der Vater vertraut hat, umfaßt drei Aufgaben. Er ist uns nämlich zum Propheten, zum König und zum Priester gesetzt. Aber es wäre nun auch wenig nütze, wenn man bloß diese drei Begriffe festhielte: man muß auch wissen, was sie sollen und wozu sie uns gut sind. Denn sie werden auch von den Papisten ausgesprochen, aber ohne innere Beteiligung und ohne große Frucht: man hat eben dort keine Ahnung davon, was jede dieser Lobpreisungen bedeutet.

Wie ich bereits sagte, hat Gott in ununterbrochener Reihe einen Propheten nach dem anderen gesandt und sein Volk nie ohne die heilsame Lehre gelassen, hat ihm nie vorenthalten, was zum Heil genügte. Aber trotzdem sind die Frommen je und je der Gewißheit gewesen, erst von dem Kommen des Messias sei das volle Licht der Erkenntnis zu erhoffen. Diese Überzeugung ist sogar zu den Samaritanern durchgedrungen, die doch die wahre Verehrung Gottes nie gekannt haben. Das geht aus dem Worte des Weibes am Jakobsbrunnen hervor: „Wenn der Messias kommen wird, so wird er’s uns alles lehren“ (Joh. 4,25). Das haben aber die Juden nicht einfach selbst ausgedacht, sondern sie wußten es aus klaren Offenbarungsworten Gottes, und deshalb glaubten sie es. Da ist von besonderer Wichtigkeit das Wort des Jesaja: „Siehe, ich habe ihn den Leuten zum Zeugen gestellt, zum Fürsten und Gebieter den Völkern“ (Jes. 55,4). So wird er auch schon vorher als Bote und Ausleger des großen Rates Gottes bezeichnet (Jes. 9,5). Auch der Apostel spricht es ähnlich aus: er preist die Vollkommenheit der Lehre des Evangeliums und sagt: „Nachdem vor Zeiten Gott manchmal und mancherlei Weise geredet hat zu den Vätern durch die Propheten, hat er am letzten in diesen Tagen zu uns geredet durch seinen Sohn ...“ (Hebr. 1,1f.). Das gemeinsame Amt der Propheten war aber doch, die Kirche in der Erwartung zu halten und sie zugleich zu stärken bis zum Kommen des Mittlers; und so klagten die Gläubigen zur Zeit der Zerstreuung, daß ihnen diese von Gott geordnete Wohltat entzogen war: „Unsere Zeichen sehen wir nicht, und kein Prophet Predigt mehr, und keiner bei uns weiß, wie lange!“ (Ps. 74,9). Als dann aber die Ankunft Christi näher gerückt war, da wurde dem Daniel eine Zeit angegeben, in der die Gesichte und der Prophet selbst ihre Versiegelung finden sollten (Dan. 9,24). Das geschah nicht nur zur Sicherung des Ansehens jener Weissagung, die gerade in Rede stand, sondern auch, damit die Gläubigen eine Zeitlang 308 die Propheten mit Geduld entbehren könnten, in der Gewißheit, daß nun aller Offenbarungen Erfüllung und Beschluß vor der Tür stand!

1. Ketters, pousgesindes en die Jode se dwaling oor die roeping van Christus

648 Augustinus verklaar tereg dat, hoewel die ketters die Naam van Christus verkondig, hulle tog nie dieselfde fondament met godvrugtiges deel nie maar dat hierdie fondament die eiendom van die kerk bly. As die dinge wat op Christus betrekking het, immmers sorgvuldig oorweeg word, is ons bevinding dat Christus slegs in naam maar nie in werklikheid nie, onder hulle is.¹ So is dit vandag ook die geval met die pousgesindes.² Hoewel die Seun van God in hulle monde die naam Verlosser van die wêreld het, is hulle tog tevrede om sy Naam bloot voor te hou en Hom van sy krag en aansien te stroop. Paulus se opmerking dat hulle nie aan die Hoof vashou nie, pas hulle waarlik!³ Dat die geloof in Christus dus vaste stof tot saligheid en juis in Hom berusting kan vind, moet ons dit as ’n beginsel stel dat die amp wat deur die Vader op Hom gelê is, uit drie dele bestaan, want Hy is as Profeet, Koning en Priester aan ons gegee.⁴ Dit sou egter weinig voordeel inhou om aan hierdie woorde vas te hou as ons nie ook kennis in verband met die doel en nut daarvan sou opdoen nie. Dit word immers ook onder die pousgesindes verkondig, maar dan is dit koud en sonder groot vrug, omdat hulle nie weet watter lof elkeen hiervan inhou nie. Tevore het ons reeds gesê dat, hoewel God 649 die profete in ’n aaneenlopende reeks die een na die ander gestuur het,

Hy sy volk nooit verstoke gelaat het van die nuttige leer wat vir hulle saligheid voldoende sou wees nie.⁵ Ons het ook gesê dat godvrugtiges se verstand altyd daarvan oortuig was dat hulle eers met die koms van die Messias op die voile lig van kennis hiervan moes hoop. Die gevolg was dat die opvatting in verband hiermee tot selfs die Samaritane bereik het, hoewel die ware godsdiens tog nooit aan hulle bekend was nie. Dit blyk uit die bekende woorde van die (Samaritaanse) vrou: “Wanneer die Messias kom, sal Hy ons alles leer”.⁶ Die Jode het dit tewens nie ondeurdag in hulle gemoedere veronderstel nie, maar soos hulle deur bepaalde profesieë geleer is, so het hulle geglo. Die uitspraak van Jesaja is onder andere baie bekend. Hy sê: “Kyk, Ek het Hom ’n Getuie van die volke gemaak; Ek het Hom as ’n Vors en Gebieder aan die volke gegee”.⁷ Elders het hy Hom alreeds ’n Engel of Vertolker van die groot raadsplan genoem.⁸ Terwyl die apostel die volmaaktheid van die leer van die evangelie lof toeswaai wanneer hy sê dat God vroeër baiekeer en op baie maniere deur die profete met die vaders gepraat het, voeg hy daarom by dat Hy in hierdie laaste dae deur sy geliefde Seun met ons gepraat het.⁹ Omdat dit die gewone amp van die profete was om die kerk aan die hoop vas te hou en terselfertyd te versterk totdat die Middelaar sou kom, lees ons dat die gelowiges in die verstrooiing gekla het dat hulle hierdie gewone gawe ontneem is. Hulle sê: “Ons sien nie ons tekens nie; daar is geen profeet meer onder ons nie; daar is niemand wat meer weet nie”.¹⁰ Aangesien Christus nie meer ver weg was nie, is die tyd van Daniël vasgestel om die gesig en die profesie te beseël,¹¹ nie alleen sodat die profesie waaroor dit daar handel, sy gesag onwrikbaar sou behou nie, maar ook sodat die gelowiges ’n tyd lank sonder die profete geduldig  sou wees, omdat die volheid en die einde van al die openbarings naby was.

1. У св. Августина есть одно примечательное высказывание. Хотя еретики проповедуют имя Иисуса Христа, оно не является тем основанием, на котором они могли бы объединиться с истинно верующими: это имя принадлежит исключительно Церкви. Ибо если тщательно рассмотреть всё, что свойственно Иисусу Христу, то окажется, что у еретиков остаётся только его имя, но вовсе нет его действия и силы (Августин. Энхиридий к Лаврентию, I, 5 (MPL, XL, 233)). Так и теперь, хотя паписты громко кричат, что считают Сына Божьего Искупителем мира, но, произнося эти слова, они лишают их всякой силы и ценности. К ним в полной мере можно отнести слова св. Павла о людях, которые не держатся главы (Кол 2:19).

Поэтому для того чтобы в Иисусе Христе вера обрела прочное основание спасения, на котором бы непоколебимо утвердилась, нам следует держаться такого исходного положения. Миссия и задача, возложенные Отцом на Иисуса Христа, когда Он пришёл в мир, заключали в себе три служения: Пророка, Царя и Священника. Но знание этих слов нам ничего не даст, если мы не поймём, в чём смысл и цель названных служений. В самом деле, эти слова произносят и паписты, но холодно и бессодержательно, так как не знают, к чему, собственно, относятся и что означает каждое из них.

Выше мы говорили, что Бог в древности не переставал посылать евреям пророков одного за другим и тем самым укреплял в них учение, которое полагал полезным для их спасения. И верные Бога всегда хранили в своих сердцах твёрдую надежду, что с пришествием Мессии откроется ясное и полное знание. Такие настроения распространялись даже среди самарян, которые не были наставлены в истинной религии. Это видно из слов, сказанных самарянкой в ответ нашему Господу Иисусу: «Когда Он придёт, то возвестит нам всё» (Ин 4:25).

Такая уверенность сложилась у евреев отнюдь не по легковерию: они верили в обещанное им в пророчествах. Среди других примечателен такой отрывок из Исайи: «Вот, Я дал Его свидетелем для народов, вождём и наставником народам» (Ис 55:4). С ним перекликается сказанное пророком ранее о Том, кого он назвал Ангелом и посланцем свыше, от Божьего совета (Ис 9:5). По этой причине апостол, желая прославить совершенное учение, содержащееся в Евангелии, после слов, что Бог многократно и многообразно говорил в древности через пророков, заключает, что наконец Он говорит с нами в своём возлюбленном Сыне (Евр 1:1-2).

У всех пророков была задача поддерживать Церковь в состоянии ожидания и давать ей опору до пришествия Посредника. Однако рассеянные по разным странам простые верующие печалились, что лишены этого благодеяния: «Знамений наших мы не видим, нет уже пророка, и нет с нами, кто знал бы, доколе это будет» (Пс 73/74:9). И когда Даниилу было указано время пришествия Иисуса Христа, ему было также велено вникнуть в пророчество и уразуметь видение (Дан 9:23 сл.) - не только для того, чтобы пророчество сделалось достовернее, но и для того, чтобы верующие были терпеливее, когда на время они будут лишены пророков. Дабы они терпели, зная, что близятся полнота и конечное завершение всех откровений.

2. | Porro notandum est ad haec tria munera Christi pertinere elogium; scimus enim sub Lege sacro oleo^b tam Prophetas quam sacerdotes ac reges fuisse unctos^c. || Unde et celebre Messiae nomen^d promisso Mediatori fuit impositum. Etsi autem fateor peculiari regni intuitu et ratione dictum fuisse Messiam (ut etiam alibi ostendi)¹ prophetica tamen et sacerdotalis unctio gradum suum obtinent, neque sunt a nobis negligendae. Prioris^e expressa fit mentio apud Iesaiam, his verbis^f, Spiritus Domini Iehovae super me; ideo unxit me Iehova ut praedicarem mansuetis, medelam afferrem contritis corde, promulgarem captivis liberationem, publicarem annum beneplaciti, etc. [Iesa. 61.^g a. 1]. Videmus unctum Spiritu fuisse ut praeco et testis esset gratiae Patris: neque id communi more: quia a reliquis doctoribus, quorum simile erat officium, discernitur. Atque hic rursus notandum est, non sibi modo unctionem accepisse, ut fungeretur docendi partibus: sed toti suo corpori, ut in continua^h Evangelii praedicatione virtus Spiritus respondeat. Interea manet illud fixum, hac quam attulit perfectione doctrinae finem impositum fuisse omnibus prophetiis: ut authoritati eius 474 derogent qui Evangelio non contenti extraneum aliquid assuunt^a. Nam extra omnium ordinem singulari privilegio eum evexit vox illa quae detonuit e caelo, Hic est Filius meus dilectus: ipsum audite [Matth. 3. d.17]¹. Ab ipso deinde capite ad membra diffusa est haec unctio: sicut a Ioele praedictum fuerat, Prophetabunt filii vestri, et filiae vestrae visiones videbunt, etc. [Ioel. 2. g. 28]². Quod autem dicit Paulus, datum esse nobis in sapientiam [1. Cor. 1. d. 30]: et alibi, in eo absconditos esse thesauros omnes scientiae et intelligentiae [Coloss. 2. a. 3], paulo diversum sensum habet: nempe extra ipsum nihil esse utile cognitu, et quicunque fide percipiunt qualis sit, totam bonorum caelestium immensitatem complexos esse. Qua ratione alibi scribit, Nihil scire pretiosum duxi praeter Iesum Christum, et hunc crucifixum [1. Cor. 2. a. 2]. Quod verissimum est, quia ultra Evangelii simplicitatem progredi fas non est. Atque huc tendit prophetica dignitas in Christo, ut sciamus in summa doctrinae quam tradidit, inclusos esse omnes perfectae sapientiae numeros.

2. Or il est à noter que le nom de Christ s’estend à ces trois offices. Car nous savons que sous la Loy, tant les Prophetes que les Sacrificateurs et les Rois ont esté oincts d’huile, que Dieu avoit dedié à cest usage. Dont aussi ce nom de Messias, qui vaut autant comme Christ, ou Oinct, a esté imposé au Mediateur promis. Combien que je confesse que du commencement il a esté en usage au regard du royaume (ce qu’aussi j’ay declairé cy dessus) tant y a que l’onction Sacerdotale et Prophetique retiennent leur degré, et ne doivent pas estre laissées en arriere. Quant à la Prophetique, il en est fait mention expresse en Isaie, oú Jesus Christ parle ainsi, L’Esprit du Seigneur Dieu est sur moy, pourtant il m’en a oinct pour prescher aux humbles, apporter medecine aux affligez, prescher la delivrance aux captifs, publier l’année du bon plaisir de Dieu (Is. 61:1), etc. Par cela nous voyons qu’il a esté oinct du sainct Esprit, pour estre heraut et tesmoin de la grace de son Pere, et non pas d’une façon vulgaire: car il est discerné d’avec les autres docteurs desquels l’office estoit semblable. Il convient aussi noter derechef qu’il n’a pas receu l’onction seulement pour soy, afin d’enseigner de sa bouche: mais pour tout son corps, afin qu’en la predication ordinaire de l’Evangile la vertu du sainct Esprit resplendisse. Cependant que cela nous demeure conclu, que par la perfection de doctrine qu’il a apportée, il a mis fin à toutes propheties: tellement que tous ceux qui veulent rien adjouster, deroguent à son authorité. Car ceste voix qui a resonné du ciel, Voici mon Fils bien-aimé, escoutez-le (Matth. 3:17), l’a eslevé d’un privilege singulier par dessus tous autres, à ce que nul ne parle que sous luy. Au reste, ceste onction a esté espandue du chef sur les membres, comme il avoit esté predit par Joel, Voz fils prophetizeront, et voz filles verront visions (Joel 2:28). Quant à ce que sainct Paul dit que Jesus Christ nous a esté donné pour sagesse, et en un autre passage, que tous thresors de sagesse et de savoir sont cachez en luy (1 Cor. 1:30; Col. 2:3), le sens est un peu divers de l’argument que nous traitons: assavoir qu’il n’y a rien utile à cognoistre que luy, et que tous ceux qui le comprennent par foy tel qu’il est, ont l’accomplissement infiny des biens celestes. Pour laquelle raison sainct Paul aussi dit ailleurs, Je ne prise point de rien savoir, sinon Jesus Christ, voire crucifié (1 Cor. 2:2). Car aussi il n’est point licite d’outrepasser la simplicité de l’Evangile: mesme ceste dignité prophetique, de laquelle nous disons que Jesus Christ a esté orné, tend là, que nous sachions, que toutes les parties de sagesse parfaite sont contenues en la somme de doctrine qu’il a enseignée.

2. Now, it is to be observed, that the appellation of “Christ” belongs to these three offices. For we know that under the law not only priests and kings, but prophets also, were anointed with holy oil. Hence the celebrated title of “Messiah” was given to the promised Mediator. But though I confess that he was called the Messiah with particular reference to his kingdom, as I have already shown, yet the prophetical and sacerdotal unctions have their respective places, and must not be neglected by us. The former is expressly mentioned by Isaiah in these words: “The Spirit of the Lord God is upon me; because the Lord hath anointed me to preach good tidings unto the meek; he hath sent me to bind up the broken-hearted, to proclaim liberty to the captives, to proclaim the acceptable year of the Lord.”¹²¹³ We see that he was anointed by the Spirit, to be a preacher and witness of the grace of the Father; and that not in a common manner; for he is distinguished from other teachers, who held a similar office. And here again it must be remarked, that he received this unction, not only for himself, that he might perform the office of a teacher, but for his whole body, that the preaching of the gospel might continually be attended with the power of the Spirit. But it remains beyond all doubt, that by this perfection of doctrine which he has introduced, he has put an end to all prophecies; so that they who, not contented with the gospel, make any extraneous addition to it, are guilty of derogating from his authority. For that voice, which thundered from heaven, “This is my beloved Son; hear ye him,”¹²¹⁴ has exalted him by a peculiar privilege above all others. From the head this unction is afterwards diffused over the members, according to the prediction of Joel: “Your sons and your daughters shall prophesy and see visions.”¹²¹⁵ But the declarations of Paul, that “he is made unto us wisdom,”¹²¹⁶ and that “in him are hid all the treasures of wisdom and knowledge,”¹²¹⁷ have rather a different meaning; namely, that beside him there is nothing useful to be known, and that they who by faith apprehend him as he is, have embraced the whole infinitude of celestial blessings. For which reason he writes in another place, “I determined not to know any thing among you, save Jesus Christ, and him crucified;”¹²¹⁸ which is perfectly just, because 448 it is unlawful to go beyond the simplicity of the gospel. And the tendency of the prophetic dignity in Christ is, to assure us that all the branches of perfect wisdom are included in the system of doctrine which he has given us.

2. The unction of Christ, though it has respect chiefly to the Kingly Office, refers also to the Prophetical and Priestly Offices. The dignity, necessity, and use of this unction.

Moreover, it is to be observed, that the name Christ refers to those three offices: for we know that under the law, prophets as well as priests and kings were anointed with holy oil. Whence, also, the celebrated name of Messiah was given to the promised Mediator. But although I admit (as, indeed, I have elsewhere shown) that he was so called from a view to the nature of the kingly office, still the prophetical and sacerdotal unctions have their proper place,and must not be overlooked. The former is expressly mentioned by Isaiah in these words: “The Spirit of the Lord God is upon me: because the Lord has 427anointed me to preach good tidings unto the meek; he has sent me to bind up the broken-hearted, to proclaim liberty to the captive, and the opening of the prison to them that are bound; to proclaim the acceptable year of the Lord,” (Is. 60:1, 2). We see that he was anointed by the Spirit to be a herald and witness of his Father’s grace, and not in the usual way; for he is distinguished from other teachers who had a similar office. And here, again, it is to be observed, that the unction which he received, in order to perform the office of teacher, was not for himself, but for his whole body, that a corresponding efficacy of the Spirit might always accompany the preaching of the Gospel. This, however, remains certain, that by the perfection of doctrine which he brought, an end was put to all the prophecies, so that those who, not contented with the Gospel, annex somewhat extraneous to it, derogate from its authority. The voice which thundered from heaven, “This is my beloved Son, hear him” gave him a special privilege above all other teachers. Then from him, as head, this unction is diffused through the members, as Joel has foretold, “Your sons and your daughters shall prophesy, your old men shall dream dreams, and your young men shall see visions,” (Joel 2:28). Paul’s expressions, that he was “made unto us wisdom,” (1 Cor.1:30), and elsewhere, that in him “are hid all the treasures of wisdom and knowledge,” (Col. 2:3), have a somewhat different meaning, namely, that out of him there is nothing worth knowing, and that those who, by faith, apprehend his true character, possess the boundless immensity of heavenly blessings. For which reason, he elsewhere says, “I determined not to know any thing among you, save Jesus Christ and him crucified,” (1 Cor. 2:2). And most justly: for it is unlawful to go beyond the simplicity of the Gospel. The purpose of this prophetical dignity in Christ is to teach us, that in the doctrine which he delivered is substantially included a wisdom which is perfect in all its parts.

2. Verder moet worden opgemerkt, dat de naam Christus betrekking heeft op deze drie ambten. Want wij weten, dat onder de wet zowel de profeten als de priesters en de koningen met heilige olie gezalfd werden. Daarom is ook de bekende naam Messias aan de beloofde Middelaar gegeven. En ofschoon ik beken, dat Hij in 't bijzonder met het oog op zijn koningschap Messias genoemd is (zoals ik ook elders aangetoond heb), behoudt toch ook de profetische en de priesterlijke zalving haar plaats en mag door ons niet veronachtzaamd worden. Van de eerste wordt uitdrukkelijk melding gemaakt bij Jesaja (Jes. 61:1) met deze woorden: "De Geest des Heren is op mij; daarom heeft de Here mij gezalfd, om de zachtmoedigen een blijde boodschap te brengen, om genezing te brengen aan de gebrokenen van hart, om de gevangenen vrijheid uit te roepen, om uit te roepen het jaar van het welbehagen enz." Wij zien, dat Hij gezalfd geweest is met de Geest, opdat Hij zou zijn de verkondiger en de getuige van de genade des Vaders; en dat niet op gewone wijze, want Hij wordt van de overige leraars, die hetzelfde ambt hadden, onder scheiden. En hier moeten we weder opmerken, dat Hij niet alleen voor zichzelf de zalving verkregen heeft, om de taak van onderrichter te vervullen; maar ook voor zijn ganse lichaam, opdat in de voortdurende prediking des evangelies de kracht des Geestes daaraan zou beantwoorden. Intussen blijft dit vast, dat door de door Hem aangebrachte volmaaktheid der leer een eind gemaakt is aan alle profetieën, zodat zij, die met het evangelie niet tevreden, iets van buiten af daaraan toevoegen, aan zijn gezag afbreuk doen. Want met een bijzonder voorrecht heeft Hem die stem boven alle anderen verheven, die weerklonk uit de hemel: "Deze is mijn geliefde Zoon, hoort Hem" (Matt. 3:17) Daarna is deze zalving van het hoofd verbreid over de leden; gelijk door Joël (Joël3:1) voorzegd was: "Uw zonen zullen profeteren en uw dochteren zullen gezichten zien enz." Maar wat Paulus zegt (1 Cor. 1:30) dat Hij ons is gegeven tot wijsheid, en elders (Col. 2:3) dat in Hem verborgen zijn alle schatten der wijsheid en der kennis, heeft een weinig andere betekenis; namelijk, dat buiten Hem niets nuttig is te weten, en dat allen, die door het geloof begrijpen, hoedanig Hij is, de ganse onmetelijkheid der hemelse goederen omvat hebben. Daarom schrijft hij elders (1 Cor. 2:2) "Ik heb mij voorgenomen niets te weten dan Jezus Christus en die gekruisigd." En dat is volkomen waarachtig, want het is niet geoorloofd buiten de eenvoudigheid van het evangelie te gaan. En hiertoe dient de profetische waardigheid in Christus, dat wij zouden weten, dat in de hoofdsom der leer, die Hij geleerd heeft, alle factoren der volmaakte wijsheid besloten zijn.

2. Das prophetische Amt in seiner Bedeutung für uns

Nun müssen wir weiter bedenken, daß der Name „Christus“, der „Gesalbte“, all diese drei Ämter umfaßt. Denn unter dem Gesetz sind, wie wir wissen, Propheten wie Priester wie Könige mit dem heiligen Öl gesalbt worden. Deshalb wurde dem verheißenen Mittler auch der Name Messias (= der Gesalbte = Christus) beigelegt. Ich bin zwar — wie ich bereits darlegte — der Ansicht, daß bei dieser Bezeichnung „Messias“ in besonderer Weise an das königliche Amt gedacht war; aber auch die prophetische und priesterliche Salbung behalten ihre Würde und dürfen von uns nicht übersehen werden. Christi prophetische Salbung findet sich bei Jesaja erwähnt: „Der Geist des Herrn, Herrn ist über mir, darum daß er mich gesalbt hat, ... zu predigen den Elenden, die zerbrochenen Herzen zu verbinden, zu verkündigen den Gefangenen die Freiheit ... zu verkündigen ein angenehmes Jahr des Herrn ...“ (Jes. 61,1f.). Wir sehen, daß er durch den Geist gesalbt war, um ein Herold und Zeuge der Gnade des Vaters zu sein; und dieses Zeugenamt war nicht das sonst gewohnte: der Prophet wird von den übrigen Lehrern, mit deren Amt er etwas gemeinsam hat, unterschieden. Auf der anderen Seite müssen wir darauf achten: Christus empfing diese Salbung nicht für sich allein, damit er recht das Amt des Lehrers ausüben könnte, sondern für seinen ganzen Leib (die Gemeinde), damit in der immerwährenden Verkündigung des Evangeliums die Kraft des Geistes sich entsprechend auswirke. Dabei ist es ganz gewiß, daß durch die vollkommene Lehre, die er gebracht hat, aller Prophetie ein Ende gemacht ist; wer sich also mit dem Evangelium nicht zufrieden geben will und allerlei Fremdartiges darannäht, der schmälert das Ansehen Christi und seiner Lehre. Denn die Stimme, die vom Himmel zu ihm geschah: „Dies ist mein lieber Sohn, den sollt ihr hören!“ (Matth. 17,5 vgl. Matth. 3,17), diese Stimme hat ihn über alle anderen unendlich hinausgehoben! Dann ist freilich diese Salbung vom Haupte aus auch den Gliedern zugekommen, wie es Joel vorhergesagt hatte: „Und eure Söhne sollen weissagen, und eure Töchter Gesichte sehen“ (Jo. 3,1; nicht Luthertext). Etwa den gleichen Sinn hat es, wenn Paulus schreibt, Christus sei uns gegeben zur Weisheit (1. Kor. 1,30) oder „in ihm“ seien „verborgen alle Schätze der Weisheit und der Erkenntnis“ (Kol. 2,3). Denn außer ihm ist nichts zu wissen nütze, und wer sein Wesen im Glauben ergriffen hat, der hat alle Güter des Himmels in ihrer ganzen Fülle umfaßt! Deshalb schreibt Paulus auch an anderer Stelle: „Ich hielt mich nicht dafür, daß ich etwas wüßte unter euch, denn allein Jesum Christum, den Gekreuzigten!“ (1. Kor. 2,2). Das ist völlig wahr: denn es ist uns von Gott aus verwehrt, über die Einfalt des Evangeliums hinausgehen zu wollen. Die prophetische Würde, wie sie Christus innehat, soll uns also auch zu der Einsicht führen, daß in der Lehre, wie er sie uns gegeben hat, alle Weisheit in vollkommener Fülle beschlossen ist.

2. Christus is die Gesalfde van God.

Verder moet ons daarop let dat die erenaam Christus by hierdie drie ampte hoort. Want ons weet dat die profete sowel as priesters en konings onder die wet met heilige olie gesalf is. Daarom is die bekende naam 650 Gesalfde¹² ook aan die Middelaar wat aan hulle belowe is, gegee. Hoewel ek erken dat Hy om ’n besondere rede met die oog op sy koningskap die Gesalfde genoem is (soos ek ook elders aangetoon het), het die profetiese en priesterlike salwing tog ook daarin ’n plek,¹³ en ons moet dit daarom nie verwaarloos nie.

In Jesaja word sy salwing as profeet uitdruklik soos volg vermeld: “Die Gees van die Here is op My. Die Here het my gesalf om ’n blye boodskap vir die sagmoediges te bring, om gebrokenes van hart te genees, om vir gevangenes bevryding uit te roep en om ’n jaar van welbehae af te kondig”, ensovoorts.¹⁴ Ons sien dat Hy met die Gees gesalf is om ’n Verkondiger en Getuie van die Vader se genade te wees. Dit was egter nie volgens die gewone manier nie, want Hy word van ander leraars wat ’n soortgelyke amp gehad het, onderskei. Hier moet ons weer daarop let dat Hy die salwing nie alleen vir Homself ontvang het om sy leerfunksie te verrig nie maar ook vir sy hele liggaam, sodat die krag van die Gees met die voortdurende verkondiging van die evangelie ooreenstem.

Intussen bly dit onwrikbaar vas dat al die profesieë deur hierdie volmaaktheid van die leer wat Hy gebring het, tot ’n einde gebring is.

Die gevolg is dat die mense wat nie met die evangelie tevrede is nie en iets vreemds daarby aanlap, afbreuk doen aan sy gesag. Want die woorde:

“Hy is my geliefde Seun; luister na Hom”,¹⁵ wat uit die hemel gedonder het, het Hom met ’n sonderlinge voorreg bo alle ander leraars verhef. Daarop is hierdie salwing van die Hoof af ook na sy lede uitgebrei, soos Joël verkondig het: “Julle kinders sal profeteer en julle dogters sal gesigte sien” ensovoorts.¹⁶ Dit wat Paulus sê, naamlik dat Hy aan ons tot wysheid gegee is,¹⁷ en elders dat in Hom al die skatte van kennis en verstand verborge is,¹⁸ beteken iets wat effens hiervan verskil. Dit is dat daar buiten Hom niks is wat die moeite werd is om te weet nie en dat almal wat uit die geloof waarneem hoedanig Hy is, die voile onmeetlike omvang van die hemelse seëninge ontvang het. Daarom skrywe hy elders: “Ek het my voorgeneem om niks kosbaar te weet nie behalwe Jesus Christus en Hom as Gekruisigde”.¹⁹ Dit is baie waar, omdat dit ons nie geoorloof is om verder te gaan as wat die eenvoud van die evangelie strek nie. Die profetiese waardigheid in Christus dien ook daartoe dat 651 ons moet weet dat die volmaakte wysheid in alle opsigte in die som van die leer wat Hy oorgedra het, ingesluit is.

2. Необходимо понять, что именование «Христос» распространяется на все три служения. Ведь мы знаем, что во времена Закона как пророки, так и священники и цари помазывались елеем, который для этой цели предназначил Бог. Отсюда происходит и слово «Мессия», прилагаемое - так же, как «Христос» и «Помазанник», - к обетованному Посреднику. Я знаю, что вначале оно употреблялось по отношению к царям (о чём я тоже писал выше), однако священническое и пророческое помазания имели не меньшее достоинство и не должны отодвигаться на второй план.

Что касается пророческого служения, то на него вполне ясно указывается у Исайи, где Иисус Христос говорит так: «Дух Господа Бога на Мне, ибо Господь помазал Меня благовествовать нищим, послал Меня исцелять сокрушённых сердцем, проповедовать пленным освобождение, ... проповедовать лето Господне благоприятное» (Ис 61:1-2). Мы видим, что Он был помазан Св. Духом, дабы быть провозвестником и свидетелем благодати Отца, причём не обычным образом: Он отделён от других учителей со сходной миссией. Следует сразу же отметить, что Иисус Христос принял не только такое помазание, которое позволяет учить словом, но помазание, распространявшееся на все его Тело, дабы в каждодневной проповеди Евангелия распространялась сила Св. Духа.

В то же время для нас должно стать совершенно очевидным, что благодаря совершенству принесённого Им учения Иисус Христос положил конец всем пророчествам, Так что всякий, кто захочет что-либо прибавить к этому учению, посягает на авторитет Христа. Ибо голос, прозвучавший с небес: «Сей есть Сын Мой Возлюбленный ... Его слушайте» (Мф 3:17), - возвысил Его надо всеми особой привилегией, такой, что никто из говорящих не может сказать более Него. Впрочем, это помазание распространилось от Главы на члены, как и было предсказано Иоилем: «Будут пророчествовать сыны ваши и дочери ваши ... и юноши ваши будут видеть видения» (Иоил 2:28).

Слова св. Павла, что Иисус сделался для нас премудростью от Бога (1 Кор 1:30), и другое место, где говорится, что в Нём сокрыты все сокровища мудрости и знания (Кол 2:3), имеют несколько иное значение, прямо не относящееся к рассматриваемой нами теме. А именно что нет пользы в ином знании, кроме как в знании Его, и что все, кто познает Его верою таким, каков Он есть, станут обладать всеми бесконечными небесными благами. Поэтому св. Павел говорит в другом месте: «Ибо я рассудил быть у вас не знающим ничего, кроме Иисуса Христа, и притом распятого» (1 Кор 2:2). Посему непозволительно преступать простоту Евангелия. Даже пророческое достоинство, которым, как мы говорим, был украшен Иисус Христос, имеет целью убедить нас, что все составляющие совершенной мудрости заключены в конечном счёте в проповеданном Им учении.

3. Venio ad regnum, de quo frustra verba fierent nisi prius admoniti essent lectores spiritualem esse eius naturam: quia inde ad quid valeat et quid nobis conferat, totaque eius vis et aeternitas colligitur. Aeternitas porro, quam apud Danielem Angelus Christi personae tribuit [Dani. 2. g. 44], merito Angelus item apud Lucam saluti populi accommodat [Luc. 1. d. 33]. Sed haec quoque^b duplex, aut duobus modis statuenda est: altera enim ad totum Ecclesiae corpus pertinet, altera propria est cuiusque membri. Ad priorem referendum est quod in Psalmo dicitur, Semel iuravi per sanctitatem meam Davidi, non mentiar: semen eius in aeternum manebit: solium eius sicut sol in conspectu meo: sicut luna stabilietur in aeternum, et testis in caelo fidelis [Psal. 89. e. 36. 37. 38]. Neque enim dubium est quin illic promittat Deus se per manum Filii sui aeternum fore Ecclesiae praesidem ac defensorem. Neque enim alibi quam in Christo reperietur vaticinii huius veritas; quandoquidem statim post mortem Solomonis concidit maiori ex parte regni dignitas, et cum ignominia familiae Davidicae ad privatum hominem translata est: postea sensim diminuta fuit, usquedum prorsus tristi et pudendo interitu deficeret. Eundem habet sensum 475 illa Iesaiae exclamatio, Generationem^a eius quis enarrabit [Iesa. 53. c. 8]? Nam Christum ita a morte superstitem fore pronuntiat ut eum coniungat cum suis membris. Ergo quoties audimus armari Christum aeterna potestate, meminerimus hoc praesidio fulciri Ecclesiae perpetuitatem: ut inter turbulentas agitationes, quibus assidue vexatur, inter graves et formidabiles motus qui innumeras clades minantur, salva tamen maneat. Sic ubi David hostium audaciam ridet qui iugum Dei et Christi eius abrumpere conantur, dicitque reges et populos frustra tumultuari, quia ad frangendos eorum impetus satis fortis est qui in caelis habitat [Psal. 2. a. 3. 4^b]: de perpetua Ecclesiae conservatione pios certiores reddens^c, ad bene sperandum animat quoties illam opprimi contigerit^d. Sic alibi quum dicit in persona Dei, Sede a dextris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum [Psal. 110. a. 1]: admonet, utcunque ad oppugnandam Ecclesiam multi et validi hostes conspirent, non tamen suppetere illis vires quibus adversus decretum illud immutabile Dei praevaleant, quo Filium suum constituit aeternum Regem. Unde sequitur fieri non posse ut Diabolus cum toto mundi apparatu Ecclesiam unquam deleat, quae in aeterno Christi solio fundata est. Iam quod ad specialem cuiusque usum spectat, eadem illa aeternitas in spem beatae immortalitatis erigere nos debet. Quicquid enim terrenum est atque ex mundo, temporale, imo etiam caducum esse cernimus; ergo Christus ut spem in caelos nostram attollat, regnum suum pronuntiat non esse ex mundo [Iohan. 18. f. 36]. Denique ubi quisque nostrum spirituale Christi regnum esse audit, hac voce excitatus penetret ad spem melioris vitae: et quod nunc protegitur Christi manu, plenum huius gratiae fructum in futuro seculo expectet.

3. Je vien au regne, duquel nous parlerions en vain et sans fruict, si les Lecteurs n’estoyent auparavant advertis qu’il est de nature spirituelle; pource que de là on peut recueillir quel est son usage et de quoy il nous profite: bref, toute sa vertu et eternité. Or combien que l’Ange aussi en Daniel approprie l’eternité à la personne de Jesus Christ, l’Ange aussi en sainct Luc à juste tiltre l’estend au salut du peuple (Dan. 2:44; Luc 1:33). Cependant sachons que l’eternité mesme de l’Eglise est double, ou qu’il la faut considerer en deux sortes: la premiere s’estend à tout le corps de l’Eglise, l’autre est speciale à chacun membre. Ce qui est dit au Pseaume se rapporte à la premiere: assavoir, J’ay juré par ma saincteté à David, et ne luy mentiray point, que sa semence demeurera à jamais, que son throne sera comme le soleil devant moy, et qu’il sera estably eternellement comme la lune, laquelle me sera tesmoin fidele au ciel (Ps. 89:36–38). Car il n’y a doute que là Dieu ne promette qu’il sera protecteur et gouverneur de son Eglise, par la main de son Fils. Et de fait la verité de ceste Prophetie ne sera trouvée qu’en Jesus Christ, veu que tantost apres la mort de Salomon, la majesté du royaume d’Israel fut abbattue pour la plus grande partie, et translatée à un homme privé, avec grande ignominie et opprobre de la famille de David: et depuis a esté diminuée de plus en plus, jusques à ce qu’elle ait defailli du tout avec confusion honteuse. La sentence d’Isaie convient avec le passage que nous avons allegué du Pseaume, Qui est-ce qui racontera son aage (Is. 53:8)? Car en disant que Jesus Christ ressuscitera apres sa mort pour avoir vie de longue durée, il conjoint ses membres avec luy. Ainsi toutesfois et quantes que nous oyons que Jesus Christ a une puissance permanente, estimons que c’est la forteresse pour maintenir la perpetuité de l’Eglise: afin qu’entre les revolutions si confuses dont elle est continuellement agitée, les tempestes et tourbillons espovantables qui la menacent de perdition, elle demeure sauve. Et voila comment David se moque hardiment de l’audace des ennemis, qui s’efforcent de rompre le joug de Dieu et de son Christ: et dit que c’est en vain que les Rois et les peuples s’escarmouchent, pource que celuy qui habite és cieux, est assez fort pour rompre toutes leurs impetuositez (Ps. 2:1–5). Par ces mots il exhorte les fideles à prendre courage, quand ils verront l’Eglise estre opprimée: pource qu’elle a un Roy qui la’gardera. Pareillement quand le Pere dit à son Fils, Sieds-toi à ma dextre, jusques à ce que je face ton marchepied de tes ennemis (Ps. 110:1): il declaire que combien qu’il y ait beaucoup d’ennemis puissans et robustes qui conspirent pour abysmer l’Eglise, toutesfois qu’ils n’auront pas la force d’aneantir le decret immuable de Dieu, par lequel il a estably son Fils roy eternel. Dont il s’ensuyt qu’il est impossible que le diable avec tout l’appareil et equipage du monde, efface jamais l’Eglise, laquelle est fondée sur le throne eternel de Christ Quant à l’usage particulier de chacun fidele, ceste mesme eternité les doit eslever en l’esperance de l’immortalité qui leur est promise. Car nous voyons que tout ce qui est terrien et du monde est temporel, et mesme caduque. Et pourtant Christ afin de fonder nostre esperance sur les cieux, prononce que son royaume n’est pas de ce monde (Jean 18:36). Bref, quand chacun de nous oyt dire que le regne de Christ est spirituel, estant esveillé de ce mot, il se doit transporter à l’esperance d’une meilleure vie, et se tenir asseuré, que ce qu’il est maintenant sous la protection de Jesus Christ, c’est pour en recevoir le fruict entier au siecle advenir.

3. I come now to his kingdom, of which it would be useless to speak, without first apprizing the reader, that it is of a spiritual nature; because thence we may gather what is its use, and what advantage it confers upon us, and in short all its power and eternity. The eternity, which the angel in Daniel ascribes to the person of Christ, the angel in Luke justly applies to the salvation of the people. But this also is twofold, or is to be considered in two points of view; one extending to the whole body of the Church, the other belonging to every individual member. To the former must be referred the following passage in the Psalms: “Once have I sworn by my holiness that I will not lie unto David. His seed shall endure for ever, and his throne as the sun before me. It shall be established for ever as the moon, and as a faithful witness in heaven.”¹²¹⁹ There is no doubt that God here promises to be the everlasting Governor and Defender of his Church, through the medium of his Son. For the truth of this prophecy will only be found in Christ; since immediately after the death of Solomon, the dignity of the kingdom sustained a considerable degradation, the greater part of it, to the disgrace of the family of David, being transferred to a private man, and afterwards was diminished more and more, till at length it fell in a melancholy and total ruin. The same sentiment is conveyed in this exclamation of Isaiah: “Who shall declare his generation?”¹²²⁰ For when he pronounces that Christ will survive after his death, he connects his members with him. Therefore, whenever we hear that Christ is armed with eternal power, let us remember, that this is the bulwark which supports the perpetuity of the Church; that amidst the turbulent agitations with which it is incessantly harassed, and amidst the painful and formidable commotions which menace it with innumerable calamities, it may still be preserved in safety. Thus, when David derides the presumption of the enemies who attempt to break the yoke of God and of his Christ, and says, that the kings and the people rage in vain, since he that dwelleth in the heavens is sufficiently powerful to repel their violence,—he assures the faithful of the perpetual preservation of the Church, and animates them to entertain a cheerful hope, whenever it happens to be oppressed.¹²²¹ So, in another place, when, speaking in the name of God, he says, “Sit thou at my right hand, until I make thine enemies thy footstool,”¹²²² he apprizes us that though 449 numerous and powerful enemies conspire to assault the Church, yet they are not strong enough to prevail against that immutable decree of God, by which he has constituted his Son an eternal King. Whence it follows that it is impossible for the devil, with all the assistance of the world, ever to destroy the Church, which is founded on the eternal throne of Christ. Now, with respect to its particular use to each individual, this same eternity ought to encourage our hope of a blessed immortality; for we see that whatever is terrestrial and worldly is temporary and perishable. Therefore, to raise our hope towards heaven, Christ declares that his “kingdom is not of this world.”¹²²³ In a word, whenever we hear that the kingdom of Christ is spiritual, excited by this declaration, we ought to penetrate to the hope of a better life, and as we are now protected by the power of Christ, let us expect the full benefit of this grace in the world to come.

3. From the spirituality of Christ’s kingdom its eternity is inferred. This twofold, referring both to the whole body of the Church, and to its individual members.

I come to the Kingly office, of which it were in vain to speak, without previously reminding the reader that its nature is spiritual; because it is from thence we learn its efficacy, the benefits it confers, its whole power and eternity. Eternity, moreover, which in Daniel an angel attributes to the office of Christ (Dan. 2:44), in Luke an angel justly applies to the salvation of his people (Luke 1:33). But this is also twofold, and must be viewed in two ways; the one pertains to the whole body of the Church the other is proper to each member. To the former is to be referred what is said in the Psalms, “Once have I sworn by my holiness, that I will not lie unto David. His seed shall endure for ever, and his throne as the sun before me. It shall be established for ever, as the moon, and as a faithful witness in heaven,” (Ps. 89:35, 37). There can be no doubt that God here promises that he will be, by the hand of his Son, the eternal governor and defender of the Church. In none but Christ will the fulfilment of this prophecy be found; since immediately after Solomon’s 428death the kingdom in n great measure lost its dignity, and, with ignominy to the family of David, was transferred to a private individual. Afterwards decaying by degrees, it at length came to a sad and dishonourable end. In the same sense are we to understand the exclamation of Isaiah, “Who shall declare his generation?” (Isaiah 53:8). For he asserts that Christ will so survive death as to be connected with his members. Therefore, as often as we hear that Christ is armed with eternal power, let us learn that the perpetuity of the Church is thus effectually secured; that amid the turbulent agitations by which it is constantly harassed, and the grievous and fearful commotions which threaten innumerable disasters, it still remains safe. Thus, when David derides the audacity of the enemy who attempt to throw off the yoke of God and his anointed, and says, that kings and nations rage “in vain,” (Ps. 2:2–4), because he who sitteth in the heaven is strong enough to repel their assaults, assuring believers of the perpetual preservation of the Church, he animates them to have good hope whenever it is occasionally oppressed. So, in another place, when speaking in the person of God, he says, “The Lord said unto my Lord, Sit thou at my right hand, until I make thine enemies thy footstool,” (Ps. 110:1), he reminds us, that however numerous and powerful the enemies who conspire to assault the Church, they are not possessed of strength sufficient to prevail against the immortal decree by which he appointed his Son eternal King. Whence it follows that the devil, with the whole power of the world, can never possibly destroy the Church, which is founded on the eternal throne of Christ. Then in regard to the special use to be made by each believer, this same eternity ought to elevate us to the hope of a blessed immortality. For we see that every thing which is earthly, and of the world, is temporary, and soon fades away. Christ, therefore, to raise our hope to the heavens, declares that his kingdom is not of this world (John 18:36). In fine, let each of us, when he hears that the kingdom of Christ is spiritual, be roused by the thought to entertain the hope of a better life, and to expect that as it is now protected by the hand of Christ, so it will be fully realised in a future life.

3. Ik kom nu tot het koningschap, waarover tevergeefs gesproken zou worden, indien de lezers er niet eerst op gewezen waren, dat het karakter daarvan geestelijk is: want daaruit wordt opgemaakt, waartoe het dient, wat het ons aanbrengt, en ook zijn ganse kracht en eeuwigheid. De eeuwigheid verder, die bij Daniël (Dan. 2:44) door de engel aan de Persoon van Christus wordt toegekend, wordt terecht door de engel evenzo, bij Lucas (Luc. 1:33) toegepast op de zaligheid des volks. Maar ook deze eeuwigheid moet als een tweevoudige, of op twee wijzen, gesteld worden: immers de ene heeft betrekking op het hele lichaam der kerk, de andere is eigen aan ieder lid. Op de eerste moet betrokken worden, wat in de Psalm (Ps. 89:36 e.v.) gezegd wordt: "Ik heb eens gezworen aan David bij mijn heiligheid; ik zal niet liegen, zijn zaad zal in der eeuwigheid zijn; zijn troon zal voor mijn aangezicht zijn als de zon, gelijk de maan zal hij eeuwig bevestigd worden en de getuige in de hemel is getrouw." Immers het is niet twijfelachtig, of God belooft daar, dat Hij door de hand zijns Zoons een eeuwige regeerder en beschermer der kerk zal zijn. Immers nergens anders dan in Christus zal de waarheid dezer profetie gevonden worden. Want onmiddellijk na de dood van Salomo is de waardigheid des koninkrijks voor een groot deel vervallen en met smaad van het Davidische huis naar een gewoon man overgebracht, daarna langzamerhand verminderd, totdat ze in een droevige en smadelijke ondergang te niet ging. Dezelfde betekenis heeft ook die uitroep van Jesaja (Jes. 53:8) "Wie zal zijn leeftijd uitspreken?" Want hij verklaart, dat Christus na de dood zal blijven voortleven, zo, dat hij Hem met zijn leden verbindt. Dus zo dikwijls als we horen, dat Christus wordt toegerust met eeuwige macht, moeten wij bedenken, dat het eeuwig voortbestaan der kerk door dat middel geschraagd wordt, zodat ze onder de onstuimige beroeringen, waardoor ze voortdurend geteisterd wordt, en onder de zware en vreselijke bewegingen, die haar met talloze nederlagen dreigen, toch behouden blijft. Evenzo wanneer David (Ps. 2:2 e.v.) lacht om de vermetelheid der vijanden, die het juk van God en zijn Gezalfde pogen van zich te werpen en zegt, dat de koningen en volken tevergeefs woeden, omdat Hij, die in de hemel woont, sterk genoeg is om hun aanvallen te breken; terwijl hij zo de vromen zeker maakt van de voortdurende bewaking der kerk, bemoedigt hij hen tot het koesteren van goede hoop, zo dikwijls het gebeurt, dat ze verdrukt wordt. Zo, wanneer hij elders (Ps. 110:1) zegt in de Persoon van God: "Zit aan mijn rechterhand, totdat Ik uw vijanden zal gezet hebben tot een voetbank uwer voeten", wijst hij erop, dat ook al spannen vele, krachtige vijanden samen om de kerk te bestrijden, toch hun krachten niet voldoende zijn om de overmacht te hebben over het onveranderlijke besluit Gods, waardoor Hij zijn Zoon gesteld heeft tot een eeuwige Koning. En daaruit volgt, dat het onmogelijk is, dat de duivel met de ganse toerusting der wereld ooit de kerk vernielt, die op de eeuwige heerschappij van Christus gegrondvest is. Wat verder betreft het bijzondere nut voor een ieder: diezelfde eeuwigheid moet ons oprichten tot de hoop op een gelukzalige onsterfelijkheid. Want wij zien, dat al wat aards is en uit de wereld, tijdelijk, ja zelfs vergankelijk is. Daarom verklaart Christus, om onze hoop op te heffen tot de hemel, dat zijn Koninkrijk niet is van de wereld (Joh. 18:36) Kortom, wanneer een ieder onzer hoort, dat het Koninkrijk van Christus geestelijk is, moet hij door dit woord opgewekt, doordringen tot de hoop op een beter leven, en hij moge de volle vrucht van de genade, dat hij nu door Christus' hand beschermd wordt, verwachten in de toekomende tijd.

3. II. Das königliche Amt. Die Ewigkeit des Reiches Christi

Ich komme jetzt zum Königsamt Christi. Es ist aber vergebens, darüber ein Wort zu verlieren, wenn die Leser sich nicht zuvor daran mahnen lassen, daß es geistlicher Natur ist. Denn erst dann läßt sich davon reden, wozu es dient und was es uns zuteil werden läßt, erst dann kann von seiner ganzen Kraft und Ewigkeit die Rede sein. Diese Ewigkeit schreibt bei Daniel der Engel der Person Christi zu (Dan. 2,44); und bei Lukas redet mit Recht wiederum ein Engel von der Ewigkeit des Heils, das dem Volk geschenkt wird! Aber auch diese Ewigkeit ist von doppelter Art und Beziehung: sie erstreckt sich einerseits auf die ganze Kirche, anderseits ist sie jedem einzelnen Gliede der Kirche eigen. Zu der ersten Beziehung weist uns das Psalmwort: „Ich habe einmal dem David geschworen bei meiner Heiligkeit, und ich werde nicht lügen: Sein Same soll ewig sein, und sein Stuhl vor mir wie die Sonne, wie der Mond soll er ewiglich erhalten sein, und wie der Zeuge in den Wolken gewiß sein“ (Ps. 89,36-38; Anfang nicht Luthertext).

309 Hier verheißt Gott offenbar, daß er durch die Hand seines Sohnes allezeit seiner Kirche Schutz und Beistand sein will. Nirgendwo anders als nur in Christus kommt diese Weissagung zu wahrer Erfüllung; denn die Würde des Davidsreiches zerfiel ja bald nach Salomos Tode zum größten Teil, und es ist zur Schande für das Haus David einem nicht dazu berufenen Menschen übertragen worden, bis es schließlich immer mehr abnahm und endlich traurig, jämmerlich zugrunde ging! — Den gleichen Sinn hat auch der Ausruf des Jesaia: „Wer will seines Lebens Länge (seine Geschlechter) ausreden?“ (Jes. 53,8). Er redet davon, wie Christus den Tod überwinden werde, und dabei schließt er ihn mit seinen Gliedern zusammen. Wenn wir also hören, daß Christus mit ewiger Macht ausgerüstet wird, so müssen wir immer daran denken, daß hier von dem Schutz die Rede ist, der die Kirche immerdar bewahren soll, so daß sie mitten in allen wirbelnden Erschütterungen, denen sie je und je ausgesetzt ist, mitten in allen schweren, furchtbaren Stürmen, die sie unzählige Male zu erdrücken drohen, doch unversehrt bleiben wird! So verlacht auch David den Trotz der Feinde, die Gottes und seines Gesalbten Joch von sich werfen wollen: er spricht es aus, daß die Könige und Völker vergebens toben, weil „der, der im Himmel wohnet“, immer noch stark genug ist, um ihrem Ansturm zu widerstehen (Ps. 2,3f.); und damit gibt er den Gläubigen die Gewißheit, daß die Kirche immerdar wird erhalten bleiben, und ermuntert sie zu fröhlicher Hoffnung, wenn sie die Kirche bedrückt sehen. In diesem Sinne spricht der Psalmist auch an anderer Stelle, und zwar im Namen Gottes: „Setze dich zu meiner Rechten, bis daß ich meine Feinde zum Schemel deiner Füße lege!“ (Ps. 110,1); da will er uns sagen: es mögen zwar viele und mächtige Feinde sich verschworen haben, um der Kirche den Garaus zu machen, aber ihre Kräfte sind doch nicht ausreichend, um jenen unabänderlichen Ratschluß Gottes zu erschüttern, nach welchem er seinen Sohn zum ewigen König gesetzt hat! Deshalb kann der Teufel mit aller Macht der Welt die Kirche, die auf die ewige Herrschaft Christi gegründet ist, niemals zugrunde richten.

Aber diese Ewigkeit des Königreichs Christi hat auch für jeden einzelnen große Bedeutung: sie soll in uns die Hoffnung auf die selige Unsterblichkeit begründen und stärken. Denn was irdisch ist und zu dieser Welt gehört, das ist, wie wir sehen, zeitlich, ja es fällt leicht dahin; so hat denn Christus, um unsere Hoffnung auf den Himmel zu richten, es deutlich zugesagt: „Mein Reich ist nicht von dieser Welt“ (Joh. 18,36). Wenn wir überhaupt — jeder von uns! — davon hören, daß Christi Reich geistlich ist, so kann dies in uns die Hoffnung auf ein besseres Leben erwecken; und was jetzt von Christi Hand geschützt wird, soll für die Ewigkeit die reife Frucht dieser Gnade fröhlich erwarten!

3. Christus se koningskap is ewig en geestelik.

Nou kom ek by sy Koningskap. Ek sou egter tevergeefs daaroor gepraat het as my lesers nie vooraf gewaarsku sou wees dat hierdie koninkryk van ’n geestelike aard is nie. Daaruit kan immers afgelei word waartoe dit dien, wat dit vir ons bied en die hele krag en ewigheid daarvan.

Verder is hierdie ewigheid wat die engel volgens Daniel aan die Persoon van Christus toeken,²⁰ dieselfde as wat die engel volgens Lukas tereg op die saligheid van die volk toepas.²¹ Maar hierdie ewigheid is ook tweevoudig of moet op twee maniere gestel word: die een is ten voile van toepassing op die liggaam van die kerk en die tweede behoort aan elke lid daarvan. Dit wat in die Psalm gesê word, is van toepassing op eersgenoemde: “Ek het eenmaal by my heiligheid vir Dawid gesweer:

Ek sal nie lieg nie; sy saad sal tot in ewigheid bly; sy troon is soos die son voor my aangesig; soos die maan sal hy vir ewig vasstaan, en die Getuie in die hemel is getrou”.²² Daar kan geen twyfel daaroor bestaan dat God daar belowe dat Hy deur die hand van sy Seun vir ewig die Regeerder en Verdediger van sy kerk sal wees nie. Die waarheid van hierdie profesie sal nêrens anders as in Christus gevind word nie. Die aansien van die koninkryk het trouens onmiddellik na die dood van Salomo grotendeels in duie gestort en dit is tot oneer van die huis van Dawid aan ’n gewone mens oorgedra.²³ Daarna is dit geleidelik verswak totdat dit deur ’n droewige en skandelike ondergang heeltemal vergaan het.²⁴ Jesaja se uitroep beteken dieselfde. Hy sê: “Wie sal van sy genereringvertel?”²⁵ Want hy verklaar dat Christus die dood sal oorlewe om Hom met sy lede te verenig. So dikwels as wat ons dus hoor dat Christus met ewige mag bewapen word, moet ons daaraan gedagtig wees dat die voortdurendheid van die kerk deur so ’n bystand onderskraag word sodat die kerk tog te midde van die stormagtige woelinge waardeur dit voortdurend gekwel word, en te midde van ernstige en verskriklike beroeringe wat dit met ontelbare rampe bedreig, ongedeerd bly. Wanneer Dawid byvoorbeeld spot met die vermetelheid van sy vyande wat poog om die juk van God en van Christus te breek,²⁶ en wanneer hy sê 652 dat konings en volkere tevergeefs raas, omdat Hy wat in die hemel woon, sterk genoeg is om hulle aanslae te verbrysel,²⁷ verseker hy die godvrugtiges van die voortdurende behoud van die kerk, en hy besiel hulle om goeie hoop te koester wanneer dit gebeur dat die kerk onderdruk word. Wanneer hy elders in die Persoon van God sê: “Sit aan my regterhand totdat ek jou vyande ’n voetbank van jou voete sal maak”,²⁸ vermaan hy ons dat, al sou baie en sterk vyande saamsweer om die kerk aan te val, hulle tog nie genoeg krag sal hê om die onveranderlike besluit van God te oorweldig nie, omdat Hy sy Seun daarvolgens as ewige Koning ingestel het. Daaruit volg dat dit onmoontlik kan gebeur dat die duiwel met die hele toerusting van die wêreld die kerk ooit kan vernietig, omdat dit op die ewige troon van Christus gegrondves is.

Sover dit die besondere voordeel daarvan vir elkeen van ons aangaan, behoort dieselfde ewigheid ons op te wek om op die geluksalige onsterflikheid te hoop. Want alles wat uit die aarde en uit die wêreld is, is tydelik - ja, ons sien dat dit verganklik is. Daarom verklaar Christus dat sy koninkryk nie van die wêreld is nie, om ons hoop na die hemele op te hef.²⁹

Kortom: wanneer een van ons hoor dat die Koningskap van Christus geestelik is, moet hy deur die woord opgewek word en deurdring tot die hoop op ’n beter lewe. Wanneer hy hoor dat die kerk nou deur die hand van Christus beskerm word, moet hy die voile vrug van hierdie genade in die tyd wat kom, verwag.

3. Я подошёл к теме царственного владычества, рассуждения о котором будут пустыми и бесплодными, если мы не убедим читателей, что оно имеет духовную природу. Тогда можно будет понять, что оно означает и в чём его благо для нас, - короче, понять всю его мощь и вечность.

Ангел у Даниила связывает вечность с личностью Иисуса Христа (Дан 2:44), и Ангел же у св. Луки с полным основанием распространяет её на спасение народа (Лк 1:33). Вместе с тем нам следует знать, что сама вечность Церкви двойственна, то есть что нам нужно рассматривать как бы два её вида: первый относится ко всему телу Церкви, второй - к каждому её члену. В псалме подразумевается первый: «Однажды Я поклялся святостию Моею: солгу ли Давиду? Семя его пребудет вечно, и престол его, как солнце, предо мною; вовек будет твёрд, как луна, и верный свидетель на небесах» (Пс 88/89:36-38). Вне всякого сомнения, Бог обещает здесь именно покровительство своей Церкви и правление ею десницей своего Сына.

Истинность этого пророчества раскрылась лишь в Иисусе Христе. Ведь сразу после смерти Соломона величие Израильского царства было сильно поколеблено, престол перешёл к случайному лицу из рода Давида, человеку крайне порочному и недостойному. С того времени оно претерпевало всё новые и новые унижения, пока вовсе не погибло с позором. С приведённым нами отрывком из псалма перекликаются слова Исайи: «Возраст его кто изъяснит?» (Ис 53:8) Провозглашая, что Иисус Христос после смерти воскреснет, пророк соединяет с Ним причастных Ему.

Итак, всякий раз, когда мы слышим, что Иисус Христос имеет вечную державу, под этим следует понимать, что у Него есть силы для сохранения непрерывности Церкви, дабы посреди всех переживаемых ею тяжких превратностей, посреди страшных бурь и потрясений, которые угрожают ей гибелью, она оставалась невредимой. И вот, Давид бесстрашно смеётся над дерзостью врагов, которые силятся свергнуть иго Господа и Христа его, и говорит, что тщетно мятутся и злоумышляют цари и народы, ибо Живущий на небесах достаточно силён, чтобы сокрушить любые их нападения (Пс 2:1-5). Этими словами он призывает верующих хранить мужество, когда они увидят Церковь в уничижении, ибо у неё есть Царь, который хранит её. Подобно этому, когда Отец говорит Сыну: «Сиди одесную Меня, доколе положу врагов Твоих в подножие ног Твоих» (Пс 109/110:1), - Он объявляет, что, хотя у Церкви много сильных и жестоких врагов, злоумышляющих против неё, им не достанет силы отменить непреложное решение Бога, которым Он поставил своего Сына вечным Царём. Значит, невозможно, чтобы дьявол со всеми орудиями и хитростями мира сего когда-нибудь уничтожил Церковь, основание которой - вечный престол Христа.

Что же касается каждого верующего в отдельности, то вечность должна возвышать его в надежде на обетованное ему бессмертие. Ведь мы видим, что всё земное, всё, что от мира сего, - временно и обречено на гибель. Поэтому Христос, чтобы дать основание нашей надежде на небесах, объявляет, что Царство его не от мира сего (Ин 18:36). Так что, когда любой из нас услышит, что Царство Христа духовно, то пусть, разбуженный этими словами, исполнится надежды на лучшую жизнь и твёрдо держится того, что теперь он под защитой Иисуса Христа, от которого и получит богатые плоды в будущем веке.

4. Quod diximus vim et utilitatem regni Christi non posse aliter a nobis percipi quam dum spirituale esse cognoscimus, vel hinc satis liquet, quod dum toto vitae cursu militandum sub cruce nobis est, aspera et misera est nostra conditio. Quid igitur nobis prodesset, collectos esse sub regis caelestis imperium, nisi extra terrenae vitae statum constaret eius fructus? Ideoque sciendum est quicquid nobis foelicitatis in Christo promittitur, non subsistere in externis commodis, ut laetam et tranquillam vitam agamus, floreamus opibus, securi simus ab omni noxa, et deliciis affluamus quas expetere solet caro: sed caelestis vitae esse proprium. Sicut autem in mundo prosper 476 et optabilis populi status partim bonorum omnium copia et domestica pace, partim validis praesidiis continetur, quibus tutus sit contra externam violentiam: ita et Christus suos omnibus ad aeternam animarum salutem necessariis locupletat, et virtute munit qua stent inexpugnabiles contra quoslibet hostium spiritualium impetus. || Unde colligimus ipsum nobis magis regnare quam sibi^a, || idque intus et extra: ut scilicet donis Spiritus, quibus naturaliter vacui sumus, quatenus expedire novit Deus, referti, ex iis primitiis sentiamus vere nos Deo coniunctos esse ad perfectam beatitudinem. Deinde ut eiusdem Spiritus virtute freti, non dubitemus contra Diabolum, mundum, et quodvis noxae genus nos semper fore victores. Huc tendit responsum Christi ad Pharisaeos, quia regnum Dei intra nos est, cum observatione non venturum [Luc. 17. e. 21]¹. Probabile enim est, quia profitebatur se regem illum esse sub quo speranda erat summa Dei benedictio, per ludibrium rogasse ut proferret sua insignia. Ipse vero, ne stulte pompis immorentur^b (qui alioqui plus aequo propensi sunt in terram) eos in suas conscientias ingredi iubet, quia regnum Dei est iustitia, pax et gaudium in Spiritu sancto [Rom. 14. c. 17]. His breviter docemur quid nobis conferat Christi regnum; || nam quia non terrenum est vel carnale, quod corruptioni subiaceat, sed spirituale, ad aeternam nos usque vitam attollit^c: || ut patienter hanc vitam sub aerumnis, inedia, frigore, contemptu, probris, aliisque molestiis transigamus: hoc uno contenti quod nunquam destituet nos Rex noster quin necessitatibus nostris subveniat, donec militia nostra perfuncti vocemur ad triumphum; quia talis est regnandi ratio ut communicet nobiscum quicquid accepit a Patre. || Iam quia nos potentia sua^d armat et instruit, decore et magnificentia ornat, opibus locupletat: || hinc nobis suppetit uberrima gloriandi materia, atque etiam fiducia suggeritur, ut intrepide certemus cum Diabolo, peccato et morte. Denique ut iustitia eius vestiti, omnia mundi opprobria 477 fortiter superemus: et sicut ipse suis donis liberaliter nos replet, ita nos vicissim fructus in eius gloriam proferamus^a.

4. Ce que nous avons dit, que la nature et utilité du regne de Jesus Christ ne se peut autrement comprendre de nous, que quand nous le cognoissons estre spirituel, se verifie assez par ce que nostre condition est miserable tout le cours de la vie presente, où il nous faut batailler sous la croix. Que nous profiteroit-il donc d’estre assemblez sous l’empire du Roy celeste, si le fruict de ceste grace ne s’estendoit plus loin que l’estat de la vie terrienne? Il nous convient donc savoir, que tout ce qui nous est promis de felicité en Jesus Christ n’est point attaché aux commoditez externes, pour nous faire vivre joyeusement et en repos, nous faire florir en richesses, nous esgayer à nostre aise et sans soucy, et jouir des delices que la chair a accoustumé d’appeter: mais plustost que le tout se doit rapporter à la vie celeste. Toutesfois comme au monde l’estat prospere d’un peuple sera estimé, partie quand il aura provision de tous biens à souhait, et sera paisible au dedans: partie quand il sera bien muni de force pour se defendre au dehors contre ses ennemis: aussi Jesus Christ garnit et prouvoit les siens de toutes choses necessaires au salut de leurs ames, et les arme et equippe pour avoir vertu inexpugnable contre tous assaux des ennemis spirituels. Dont nous sommes enseignez qu’il regne pour nous plus que pour soy, voire au dedans et au dehors: c’est qu’estans enrichis de dons spirituels, desquels naturellement nous sommes vuides, et en ayans receu telle mesure que Dieu cognoist estre expediente, nous sentions par telles premices que nous sommes vrayement conjoincts à Dieu pour parvenir à une felicité entiere: secondement, qu’estans soustenus par la vertu de l’Esprit, ne doutions point que nous ne demeurions tousjours victorieux contre le diable, le monde et tout genre de nuisance. A quoy tend la response de Jesus Christ aux Pharisiens: c’est que le royaume de Dieu ne devoit pas venir avec marques notables, pource qu’il est en nous (Luc 17:20, 21). Car il est vraysemblable que les Pharisiens ayans entendu que Jesus Christ se portoit pour Roy et se fai soit autheur de la souveraine benediction de Dieu, l’interroguoyent par moquerie, demandant qu’il en produist les enseignes. Or Jesus Christ voulant prevenir ceux qui autrement sont trop enclins à la terre, leur commande d’entrer en leur conscience: pource que le regne de Dieu est justice, paix et joye au sainct Esprit (Rom. 14:17). Par cela nous sommes brievement enseignez de quoy nous profite le regne de Christ. Car puisqu’il n’est ne terrien ne charnel, pour estre sujet à corruption, mais spirituel: il nous attire là haut et introduit à la vie permanente, afin que nous passions doucement et en patience le cours de ceste vie, sous beaucoup de miseres, faim, froid, mespris, opprobres, toutes fascheries et ennuys, nous contentans de ce bien seul, d’avoir un Roy qui ne nous defaudra jamais qu’il ne nous subvienne en noz necessitez, jusques à ce qu’ayans achevé le terme de guerroyer, nous soyons appellez au triomphe. Car il tient une telle façon à regner qu’il nous communique tout ce qu’il a receu du Pere. Or puisqu’il nous arme et munit de sa puissance, qu’il nous empare de sa beauté et magnificence, qu’il nous enrichit de ses biens: de là nous avons tresample matiere de nous glorifier, mesmes nous sommes fortifiez en fiance, pour guerroyer sans crainte contre le diable, le peché et la mort. Et puis que nous sommes revestus de sa justice, il y a bien occasion de surmonter vaillamment tous les opprobres du monde: et comme il nous remplit tant liberalement de ses dons, luy produire de nostre costé fruicts qui servent à sa gloire.

4. The truth of our observation, that it is impossible to perceive the nature and advantages of the kingdom of Christ, unless we know it to be spiritual, is sufficiently evident from a consideration of the hardship and misery of our condition in the state of warfare under the cross, in which we have to continue as long as we live. What advantage, then, could accrue to us from being collected under the government of the heavenly King, if the benefit of it were not to extend beyond the present state? It ought therefore to be known, that whatever felicity is promised us in Christ, consists not in external accommodations, such as a life of joy and tranquillity, abundant wealth, security from every injury, and numerous delights suited to our carnal desires, but that it is peculiar to the heavenly state. As in the world the prosperous and desirable state of a nation consists partly in domestic peace, and an abundance of all blessings, and every good, and partly in strong bulwarks to secure it from external violence, so Christ enriches his people with every thing necessary to the eternal salvation of their souls, and arms them with strength to enable them to stand invincible against all the assaults of their spiritual foes. Whence we infer that he reigns rather for us than for himself, and that both internally and externally; that being replenished, as far as God knows to be necessary for us, with the gifts of the Spirit, of which we are naturally destitute, we may perceive from these first-fruits that we are truly united to God, in order to our perfect happiness; and in the next place, that, depending on the power of the same Spirit, we may not doubt of being always victorious over the devil, the world, and every kind of evil. This is implied in the answer of Christ to 450 the Pharisees, that as “the kingdom of God is within” us, it “cometh not with observation.”¹²²⁴ For it is probable, that in consequence of his having professed himself to be that King, under whom the highest blessing of God was to be expected, they ludicrously desired him to display the insignia of his dignity. But to prevent them, who had otherwise too great a propensity to the world, from directing all their attention to external pomp, he commands them to enter into their own consciences, “for the kingdom of God is righteousness, peace, and joy in the Holy Ghost.”¹²²⁵ Here we are briefly taught what advantage results to us from the kingdom of Christ. For since it is not terrestrial or carnal, so as to be liable to corruption, but spiritual, it elevates us even to eternal life, that we may patiently pass through this life in afflictions, hunger, cold, contempt, reproaches, and other disagreeable circumstances; contented with this single assurance, that our King will never desert us, but will assist our necessities, till having completed the term of our warfare, we shall be called to the triumph; for the rule of his government is, to communicate to us whatever he has received of the Father. Now, since he furnishes and arms us with his power, adorns us with his beauty and magnificence, and enriches us with his wealth, hence we derive most abundant cause for glorying, and even confidence, to enable us to contend with intrepidity against the devil, sin, and death. In the last place, since we are clothed with his righteousness, we may boldly rise superior to all the reproaches of the world; and as he liberally replenishes us with his favours, so we ought on our part to bring forth fruit to his glory.

4. Benefits from the spiritual kingdom of Christ. 1. It raises us to eternal life. 2. It enriches us with all things necessary to salvation. 3. It makes us invincible by spiritual foes. 4. It animates us to patient endurance. 5. It inspires confidence and triumph. 6. It supplies fortitude and love.

That the strength and utility of the kingdom of Christ cannot, as we have said, be fully perceived without recognising it as spiritual, is sufficiently apparent, even from this, that having during the whole course of our lives to war under the cross, our condition here is bitter and wretched. What then would it avail us to be ranged under the government of a heavenly King, if its benefits were not realised beyond the present earthly life? We must, therefore, know that the happiness which is promised to us in Christ does not consist in external advantages—such as leading a joyful and tranquil life, abounding in wealth, being secure against all injury, and having an affluence of delights, such as the flesh is wont to long for—but properly belongs to the heavenly life. As in the world the prosperous and desirable 429condition of a people consists partly in the abundance of temporal good and domestic peace, and partly in the strong protection which gives security against external violence; so Christ also enriches his people with all things necessary to the eternal salvation of their souls and fortifies them with courage to stand unassailable by all the attacks of spiritual foes. Whence we infer, that he reigns more for us than for himself, and that both within us and without us; that being replenished, in so far as God knows to be expedient, with the gifts of the Spirit, of which we are naturally destitute, we may feel from their first fruits,that we are truly united to God for perfect blessedness; and then trusting to the power of the same Spirit, may not doubt that we shall always be victorious against the devil, the world, and every thing that can do us harm. To this effect was our Saviour’s reply to the Pharisees, “The kingdom of God is within you.” “The kingdom of God cometh not with observation,” (Luke 17:21, 22). It is probable that on his declaring himself to be that King under whom the highest blessing of God was to be expected, they had in derision asked him to produce his insignia. But to prevent those who were already more than enough inclined to the earth from dwelling on its pomp, he bids them enter into their consciences, for “the kingdom of God” is “righteousness, and peace, and joy in the Holy Ghost,” (Rom. 14:17). These words briefly teach what the kingdom of Christ bestows upon us. Not being earthly or carnal, and so subject to corruption, but spiritual, it raises us even to eternal life, so that we can patiently live at present under toil, hunger, cold, contempt, disgrace, and other annoyances; contented with this, that our King will never abandon us, but will supply our necessities until our warfare is ended, and we are called to triumph: such being the nature of his kingdom, that he communicates to us whatever he received of his Father. Since then he arms and equips us by his power, adorns us with splendour and magnificence, enriches us with wealth, we here find most abundant cause of glorying, and also are inspired with boldness, so that we can contend intrepidly with the devil, sin, and death. In fine, clothed with his righteousness, we can bravely surmount all the insults of the world: and as he replenishes us liberally with his gifts, so we can in our turn bring forth fruit unto his glory.

4. Wat we gezegd hebben, dat de kracht en het nut van Christus' Rijk niet anders door ons begrepen kan worden, dan wanneer wij leren inzien, dat het geestelijk is, is ook hieruit voldoende duidelijk, dat, terwijl wij gedurende de ganse loop onzes levens onder het kruis moeten strijden, onze toestand hard en ellendig is. Wat zou het ons dus baten, verzameld te zijn onder de heerschappij van de hemelse Koning, als de vrucht daarvan niet buiten de staat van het aardse leven zou vaststaan? En daarom moeten wij weten, dat al het geluk, dat ons in Christus beloofd wordt, niet bestaat in uiterlijke voordelen, namelijk dat wij een vrolijk en gelukkig leven zouden leiden, bloeien in rijkdommen, veilig zijn tegen alle schade, en ons baden in de genietingen, die het vlees gewoonlijk begeert, maar dat het geluk eigen is aan het hemelse leven. Evenals nu in de wereld een voorspoedige en gewenste toestand van een volk deels bestaat in een overvloed van alle goede dingen en binnenlandse vrede, deels in krachtige hulpmiddelen, waardoor het veilig is tegen geweld van buiten, zo verrijkt ook Christus de zijnen met alles wat nodig is tot eeuwige zaligheid der zielen en versterkt hen met de kracht, waardoor ze onoverwinlijk staan tegenover alle aanvallen van geestelijke vijanden. En daaruit maken wij op, dat Hij meer voor ons Koning is dan voor zichzelf en dat naar binnen en naar buiten, opdat wij namelijk vervuld met de goederen des Geestes, die wij van nature missen, voorzover God die nuttig voor ons acht, uit die eerstelingen zouden weten, dat wij waarlijk met God verbonden zijn tot volmaakte gelukzaligheid. Vervolgens opdat wij, vertrouwend op de kracht van dezelfde Geest, niet zouden twijfelen, dat wij tegenover de duivel, de wereld en iedere soort van schade steeds overwinnaars zullen zijn. Hiertoe strekt het antwoord van Christus aan de Farizeën, dat het Rijk Gods, omdat het binnen ons is, niet zal komen met uiterlijke waarneming (Luc. 17:21) Want het is waarschijnlijk, dat zij, omdat Hij verklaarde, dat Hij die Koning was, onder wie de hoogste zegening Gods te wachten was, Hem spottenderwijs gevraagd hebben, dat Hij de tekenen zijner waardigheid zou vertonen. Maar opdat zij (die overigens meer dan behoorlijk tot de aarde geneigd waren) niet dwaselijk zouden blijven hangen aan uiterlijk vertoon, beval Hij hun, in hun consciëntie binnen te gaan, "want het Koninkrijk Gods is rechtvaardigheid, vrede en blijdschap in de Heilige Geest" (Rom. 14:17) Hier wordt ons in 't kort onderwezen, wat het Koninkrijk van Christus ons aanbrengt. Want omdat het niet aards is of vleselijk, zodat het aan het verderf onderworpen zou zijn, maar geestelijk, heft het ons op tot het eeuwige leven, opdat wij lijdzaam dit leven onder kommer, honger, koude, verachting, smaad en andere moeilijkheden zouden doorbrengen, met dit ene tevreden, dat onze Koning ons nooit in de steek zal laten, maar ons in alle noodzakelijkheden te hulp zal komen, totdat wij, na onze krijgsdienst te hebben volbracht, geroepen worden tot de triumf. Want de wijze van zijn regering is zodanig, dat Hij ons doet delen in al wat Hij van de Vader ontvangen heeft. En daar Hij ons met zijn macht wapent en voorziet, met eer en heerlijkheid versiert en met schatten verrijkt: zo is hieruit voor ons overvloedige stof tot roemen aanwezig, en wordt ons ook vertrouwen ingeboezemd om onversaagd te strijden met de duivel, de zonde en de dood. Kortom, opdat wij, met zijn gerechtigheid bekleed, alle smaad der wereld dapper zouden overwinnen, en zoals Hij ons mild vervult met zijn gaven, ook wij wederkerig vruchten zouden voortbrengen tot zijn eer.

4. Der Segen des Königsamtes Christi für uns

Ich sagte oben: wir können die Kraft und den Segen des Königsamts Christi nur dann erfassen, wenn wir bedenken, daß es geistlich ist. Das wird uns ja schon dadurch deutlich, daß wir unser Leben lang unter dem Kreuze zu ringen haben und unser Dasein jämmerlich und hart ist! Was sollte es uns helfen, daß wir unter der Herrschaft des himmlischen Königs vereint sind — wenn deren Früchte uns nicht außerhalb dieses Lebens zukämen? Deshalb wollen wir nie vergessen, daß jene Seligkeit, die uns in Christus verheißen wird, nicht etwa in irdischen Annehmlichkeiten besteht: es geht nicht darum, daß wir ein fröhliches und kampfloses Leben führen, reichen Besitz haben, von aller Not, allem Schaden unberührt bleiben und alle Vergnüglichkeit im Überfluß haben, an der das Fleisch Gefallen hat. Nein, es geht darum, daß uns das himmlische Leben zuteil wird! Und wie in diesem Leben der Wohlstand und das Wohlergehen eines Volkes davon abhängt, daß es einerseits ausreichenden Besitz und Frieden im Innern, andererseits sicheren Schutz nach außen hat, so daß es gegen alle äußere Gewalt gefeit ist, so rüstet auch Christus die Seinen reichlich mit allem aus, was zum ewigen Heil der Seele nötig ist, festigt sie auch mit seiner Kraft, daß sie unbesieglich dastehen gegen alle Anläufe geistlicher 310 Feinde! So geschieht Christi Herrschen eher unsert- als seinetwegen, und zwar nach innen und außen. Denn wir sollen die Gaben des Geistes, die uns ja von Natur gänzlich abgehen, soweit es Gott für nützlich hält, in vollem Reichtum erhalten — und an diesen Erstlingen sollen wir erkennen, daß wir mit Gott in Gemeinschaft sind bis zur vollen Seligkeit! Dann aber sollen wir uns auf diese Kraft des Geistes kühnlich verlassen und nun nicht zweifeln, daß wir gegen Teufel und Welt und alles, was uns Schaden tun will, immerfort Sieger sein werden! Darauf zielt auch das Wort, das Jesus den Pharisäern entgegenhielt: das Reich Gottes sei inwendig in uns und komme deshalb nicht mit äußeren Gebärden! (Luk. 17,20f.). Wahrscheinlich hatten die Pharisäer den Herrn, der sich für den König erklärte, von dem Gottes höchste Segnungen erwartet werden sollten, spöttisch aufgefordert, er solle doch seine Königszeichen vorweisen. Er aber will ihnen zeigen, daß sie nicht töricht bei äußerem Prunk stehenbleiben sollen — sie hingen ja ohnehin schon allzusehr am Irdischen! —, und deshalb weist er sie in ihr eigenes Gewissen hinein — denn das Reich Gottes ist ja „Gerechtigkeit und Friede und Freude in dem heiligen Geiste!“ (Röm. 14,17). Da hören wir nun in aller Kürze, was uns in Christi Königreich zuteil wird; denn es ist ja nicht irdisch und nicht fleischlich, dem allgemeinen Verderben unterworfen, sondern es ist geistlich und führt uns zum ewigen Leben: so sollen wir denn in unserem Leben unter Elend und Mangel, unter Kälte und Verachtung, unter Schmach und aller anderen Not fröhlich durchhalten und mit dem einen zufrieden sein, daß uns unser König nie verlassen wird, daß er uns nie seine Hilfe in unserer Not versagt, bis wir unseren Kampf durchkämpft haben und zum Triumph gerufen werden; denn das ist die Art seiner Herrschaft, daß er uns alles das wiederschenkt, was er selbst vom Vater empfangen hat. Weil er uns aber mit seiner Macht rüstet, mit Ehre und Ruhm krönt, mit allem Gut reichlich versorgt, darum haben wir mehr als genug Grund zum Rühmen, darum kann es uns nie an fröhlichem Vertrauen fehlen, so daß wir unerschrocken den Kampf mit Teufel, Sünde und Tod führen können! So sollen wir, mit seiner Gerechtigkeit umkleidet, alles Schmähen der Welt tapfer überwinden. Und wie er uns selber mit allen seinen Gaben reichlich überschüttet, so sollen auch wir ihm wiederum Frucht tragen zu seiner Ehre!

4. Die seëninge wat die Koningskap van Christus vir ons inhou

Die feit dat ons gesê het dat die krag en nut van die Koningskap van Christus nie anders deur ons begryp kan word as wanneer ons erken dat sy ryk geestelik is nie, blyk wel genoegsaam hieruit dat ons toestand hard en ellendig is terwyl ons ons hele lewe lank onder die kruis moet stry.³⁰ Watter voordeel sou dit dus vir ons inhou dat ons onder die heerskappy van die Koning van die hemele versamel is, as die vrug daarvan nie buite die toestand van ons aardse lewe bestaan nie? Daarom moet ons weet dat al ons geluksaligheid wat in Christus aan ons belowe word, nie in uitwendige voordele bestaan om byvoorbeeld ’n vrolike en rustige lewe te lei, van krag tot krag te gaan in rykdomme, vry van alle skade te wees en oor te loop van die genietinge wat die vlees gewoonlik najaag nie, maar dat dit eie is aan die lewe in die hemel. Soos ’n volk se 653  toestand voorspoedig en gewens is wanneer dit deels ’n oorvloed aan allerlei goed en binnelandse vrede het en deels in kragtige hulpmiddels bestaan waarmee hy hom teen geweld van buite af kan beskerm, so verryk Christus ook die wat aan Hom behoort, met al die dinge wat vir die ewige saligheid van hulle siele nodig is. Hy versterk hulle met krag om onoorwinlik staande te bly teen al die aanslae van hulle geestelike vyande. Daaruit kan ons aflei dat Hy eerder ter wille van ons as ter wille van Homself Koning is, en dit na binne en na buite. Sy doel daarmee is dat ons, vol van die gawes van die Gees waarvan ons van nature verstoke is, sover God weet dat dit tot ons voordeel is, uit die eerstelinge daarvan mag weet dat ons waarlik tot ons volmaakte geluksaligheid met God verenig is. Verder dat ons op die krag van dieselfde Gees moet steun en nie moet twyfel dat ons altyd teen die duiwel, die wêreld en allerhande soorte teenslae sal oorwin nie.

Christus se antwoord aan die Fariseërs het dieselfde strekking, naamlik dat die koninkryk van God binne-in ons is en dat dit nie sigbaar sal kom nie.³¹ Omdat Hy erken het dat Hy die Koning is onder wie die hoogste seën van God verwag moet word, het hulle Hom waarskynlik spottend gevra om sy kentekens as Koning aan hulle te toon. Maar om te verhoed dat hulle, wat andersins meer as wat billik is na die aarde geneig is, aan hulle pronkery verknog bly, beveel Hy hulle dat hulle in hulle gewete moet ingaan, want die koninkryk van God is geregtigheid, vrede en blydskap in die Heilige Gees.³² Met hierdie woorde word ons kort en klaar geleer watter voordeel die koninkryk van Christus vir ons meebring. Omdat dit nie aards of vleeslik is sodat dit aan bederf onderhewig is nie, maar geestelik, verhef dit ons tot die ewige lewe sodat ons hierdie lewe geduldig onder ellendes, honger, koue, veragting, beledigings en ander ergernisse moet deurloop. Ons moet met hierdie een troos tevrede wees, naamlik dat ons Koning ons nooit in die steek sal laat nie maar ons in al ons behoeftes sal bystaan totdat ons ons stryd volbring het en geroep word om daaroor te seëvier. Want die wyse van sy regering is van so ’n aard dat Hy alles wat Hy van die Vader ontvang het, met ons deel. Omdat Hy ons met sy mag bewapen en uitrus, omdat Hy ons met eer en hoogheid versier en met middele verryk, het ons oorvloedige stof om te roem, en die vertroue word ook aan ons voorsien om onbevrees teen die duiwel, teen die sonde en die dood te stry.

Kortom: om met sy geregtigheid beklee te wees en al die beledigings van die wêreld moedig te oorwin, moet ons op ons beurt tot sy heerlikheid vrugte dra soos Hy ons milddadig met sy gawes vervul.

4. Сказанное нами о том, что природу и цель владычества Иисуса Христа следует понимать только в духовном смысле, в достаточной мере подтверждается условиями человеческого существования - убогого на протяжении всей земной жизни, когда нам приходится сражаться, неся свои крест. Так какая же польза была бы нам, собравшимся под владычеством небесного Царя, если бы его благодать не простиралась далее этой земной жизни? Следовательно, нам нужно усвоить, что блаженство, обещанное нам в Иисусе Христе, не связано с внешним благоустроением, с тем, чтобы нам жить в радости и покое, процветать в богатстве, беззаботно веселиться и получать удовольствия, к которым приучена стремиться плоть. Нет, это блаженство относится к небесной жизни. Как в земном мире народ считается процветающим, когда, с одной стороны, он имеет все желаемые блага и живёт в покое, а с другой - когда он хорошо вооружён для защиты от внешних врагов, - так и Иисус Христос даёт своим верным всё необходимое для спасения их душ и вооружает, оснащает их добродетелями и неустрашимой силой против всех нападений духовных врагов.

Размышляя над этим, мы узнаём, что Он царствует более для нас, нежели для Себя - как с внутренней, так и с внешней точки зрения. Ибо, будучи обогащены духовными дарами, которых по природе мы лишены, и получив их в той мере, какую Бог считает нужной и полезной для нас, мы ощущаем себя подлинно соединёнными с Богом, дабы достигнуть совершенного блаженства. С другой стороны, поддерживаемые Духом, не станем сомневаться, что всегда будем одерживать победы над дьяволом, миром и всяческими злоумышленниками.

Об этом свидетельствует ответ Иисуса фарисеям: не придёт Царство Божие приметным образом, потому что оно внутри нас (Лк 17:20-21). По-видимому, фарисеи, услыхав, что Иисус Христос называет Себя Царём и считает, что имеет право на суверенные благословения Бога, спрашивали Его с насмешкой, требуя знамений. И вот, Иисус Христос, желая предостеречь тех, кто слишком привязан к земному, призывает их образумиться и понять, что Царство Божье - это праведность, мир и радость во Святом Духе (Рим 14:17).

Тем самым и мы познаём главное из того, что несёт нам владычество Христа. Оно не земное, не плотское, подверженное порче и тлению, но духовное. Оно влечёт нас ввысь и вводит в жизнь вечную, дабы мы смиренно и терпеливо прошли через жизнь земную, полную нескончаемых страданий, голода, холода, унижений, всяческих гнусностей, злобы и огорчений, довольствуясь этим единственным благом, имея одного Царя, который никогда не оставит нас в нужде и даст всё необходимое, пока, окончив борьбу, мы не будем увенчаны победой. Ибо Он владычествует, отдавая нам всё, что получил от Отца. А так как Он вооружает и укрепляет нас своею силой, захватывает своей красотой и величием, обогащает своими богатствами, то у нас появляется повод и право прославлять себя, мы укрепляемся в надежде и уверенности, чтобы бесстрашно сражаться против дьявола, греха и смерти. Облачённые в доспехи Его праведности, мы получаем возможность храбро преодолевать все гнусности мира. А раз Он щедро осыпает нас своими дарами - то принести Ему свои плоды, которые послужат Его славе.

5. Ideo regia eius unctio non ex oleo vel aromaticis unguentis confecta nobis proponitur sed Christus Dei vocatur, quia super eum requievit Spiritus sapientiae, intelligentiae, consilii, fortitudinis et timoris Dei [Iesa. 11. a. 2]. Hoc oleum est laetitiae, quo Psalmus praedicat eum fuisse unctum prae consortibus suis: quia nisi in ipso talis esset praestantia, inopes essemus omnes ac famelici [Psal. 45. b. 8]. Neque enim privatim (ut dictum est)¹ ipse sibi ditatus est: sed ut ieiunos et aridos sua abundantia perfunderet. Nam sicuti dicitur Pater non dedisse Filio Spiritum ad mensuram [Iohan. 3. d. 34]: ita exprimitur ratio, ut de plenitudine eius acciperemus omnes et gratiam pro gratia [Iohan. 1. b. 16]. Ex quo fonte manat largitio cuius meminit Paulus, qua varie distribuitur gratia fidelibus, secundum mensuram donationis Christi [Ephes. 4. b. 7]. His satis superque confirmatur quod dixi, Christi regnum in Spiritu, non terrenis deliciis vel pompis esse situm: ac proinde, ut simus eius participes, mundo renuntiandum esse. Huius sacrae unctionis visibile symbolum in Christi baptismo ostensum fuit, dum super eum requievit Spiritus in specie columbae [Iohan. 1. e. 32; Luc. 3. e. 22]^b. || Spiritum vero eiusque dona unctionis voce designari 478 ¹, neque novum est, neque absurdum videri debet: quia non aliunde vegetamur: maxime vero quod ad caelestem vitam spectat, nulla est in nobis vigoris gutta, nisi quam nobis Spiritus sanctus instillat, qui sedem in Christo delegit, ut inde large ad nos scaturirent caelestes divitiae quarum adeo sumus egeni. Quod autem et regis sui fortitudine invicti stant fideles et spirituales eius divitiae in eos exuberant: non immerito dicuntur Christiani^a. || Caeterum huic, de qua loquuti sumus², aeternitati nihil derogat Pauli sententia^b, Tunc regnum tradet Deo et Patri [1. Cor. 15. c. 24]. Item, Subiicietur Filius ipse, ut sit Deus omnia in omnibus [Ibidem, d. 28]^c; quia nihil aliud vult, quam in illa perfecta gloria non talem fore regni administrationem qualis nunc est. || Dedit enim Pater omnem potestatem Filio ut per eius manum nos gubernet, foveat, sustentet, sub eius tutela nos protegat, nobisque auxilietur. Ita quantisper a Deo peregrinamur, Christus intercedit medius, qui nos paulatim ad solidam cum Deo coniunctionem perducat^d. || Et certe quod sedet ad Patris dexteram, tantundem valet acsi vocetur 479 Patris legatus, penes quem tota sit imperii potestas: quia Deus mediate (ut ita loquar) vult in eius persona Ecclesiam regere ac tueri. Sicuti etiam interpretatur Paulus primo ad Ephesios, locatum fuisse ad dexteram Patris, ut sit Ecclesiae caput, quae est corpus eius¹. Nec alio tendit quod alibi docet, datum illi fuisse nomen quod est super omne nomen: ut in nomine Iesu omne genu flectatur, et omnis lingua confiteatur quod sit in gloriam Dei Patris [Philip. 2. b. 9]². Nam iis etiam verbis in Christi regno ordinem commendat praesenti nostrae infirmitati necessarium. Ita recte colligit Paulus, Deum per se tunc fore unicum Ecclesiae caput, quia impletae erunt Christi partes in Ecclesiae defensione^a. || Eadem ratione passim Scriptura Dominum vocat, quia hac lege eum nobis praefecit Pater ut suam dominationem per eum exerceat^b. || Licet enim multa dominia celebrentur in mundo, unus nobis Deus Pater, ex quo omnia et nos in ipso: et unus Dominus Christus, per quem omnia, et nos per ipsum, inquit Paulus [1. Cor. 8, b. 6^c]. Unde rite colligitur, eundem esse ipsum Deum, qui per os Iesaiae asseruit se regem esse ac legislatorem Ecclesiae [Iesa. 33. d. 22]. Nam etsi ubique beneficium et donum Patris vocat quicquid habet potestatis: non aliud tamen significat quam se divinitus^d regnare: quia ideo Mediatoris induit personam ut e sinu Patris et incomprehensibili gloria descendens, ad nos appropinquaret. Quo iustius est nos omnes uno consensu ad parendum accingi, summaque alacritate obsequia nostra dirigere ad eius nutum. Nam sicuti regis et pastoris officia coniungit erga pios qui se morigeros ultro subiiciunt: ita ex opposito audimus sceptrum ferreum gestare, quo frangat ac conterat praefractos omnes, quasi vasa figuli [Psal. 2. c. 9]. Audimus etiam iudicem fore Gentium, ut terram operiat cadaveribus, et altitudinem sibi adversam prosternat [Psal. 110. b. 6]. Cuius rei quaedam hodie cernuntur exempla: plenum vero documentum extabit ultimo iudicio; quod etiam proprie censeri potest extremus regni eius actus^e. 480

5. Parquoy son onction royalle ne nous est pas mise en avant, comme estant faite d’huyle ou d’onguents aromatiques: mais il est appellé le Christ de Dieu, pource que l’Esprit de sagesse, intelligence, conseil, force et crainte de Dieu est reposé sur luy (Is. 11:2). C’est ceste huyle de joye, de laquelle il est prononcé au Pseaume, Il a esté oinct abondamment par dessus ses compagnons (Ps. 45:8). Car s’il n’y avoit telle fecondité et excellence en luy, nous serions tous povres affamez. Et de fait, comme nous avons dit, ce n’est pas pour soy qu’il a esté enrichy, mais pour eslargir de son abondance à ceux qui sont secs et alterez. Car comme il est dit que le Pere n’a point donné Esprit par mesure à son Fie, aussi la raison est exprimée ailleurs, c’est afin que nous recevions tous de sa plenitude, et grace pour grace (Jean 3:34; 1:16). De ceste fontaine nous decoule la grande largesse dont sainct Paul fait mention, par laquelle la grace est diversement distribuée aux fideles selon la mesure de donation de Christ (Ephes. 4:7). Par ces passages est encore mieux confermé ce que j’ay dit: assavoir que le royaume de Christ gist en Esprit, non pas en delices ou pompes terriennes. Et par consequent si nous desirons y avoir part, qu’il nous faut renoncer au monde. Il y a eu un sacrement visible de ceste onction au Baptesme de Jesus Christ, quand l’Esprit est reposé sur luy en forme de colombe (Jean 1:32; Luc 3:22). Or que l’Esprit avec ses dons soit signifié par le mot d’Onction, il n’est pas nouveau, et ne le doit-on trouver hors de raison, veu que nous n’avons substance d’ailleurs pour estre vegetez: sur tout, quant à la vie celeste, il n’y a pas une seule goutte de vigueur en nous, sinon ce qui nous est distillé par le sainct Esprit, lequel a esleu son siege en Jesus Christ, à fin que de luy sourdissent tous biens celestes pour nous en rassasier largement, desquels autrement nous sommes si vuides et indigens que rien plus. Parquoy d’autant que les fideles sont maintenus par la vertu de leur Roy pour demeurer invincibles, et sont enrichis de ses biens spirituels, ils ne sont point nommez Chrestiens sans cause. Au reste, la sentence de sainct Paul que nous avons touchée cy dessus, assavoir que Jesus Christ rendra le royaume à Dieu son Pere, et qu’il luy sera assujetty (1 Cor. 15:24, 28), ne derogue rien à ce que nous avons dit: pource qu’il n’entend autre chose, sinon que quand nostre gloire sera accomplie, il n’y aura pas une telle façon de gouverner qu’il y a aujourdhuy, car le Pere a donné toute puissance à son Fils, afin de nous conduire sous sa main, nourrir et sustenter, nous garder sous sa protection, nous subvenir à tout besoin. Parquoy cependant que nous sommes comme elongnez de Dieu estans pelerins au monde, Jesus Christ est entre deux pour nous mener petit à petit à une pleine conjonction. Et de fait, ce qu’il est assis à la dextre du Pere, vaut autant à dire comme s’il estoit nommé son Lieutenant, lequel a vers soy toute authorité: car Dieu veut regner sur nous par tel moyen, qu’en la personne de son Fils il soit Roy et protecteur de son Eglise. Comme aussi sainct Paul l’expose, qu’il a esté levé à la dextre du Pere, pour estre chef de l’Eglise, laquelle est son corps (Ephes. 1:20 s.). Ce qu’il dit ailleurs tend à une mesme fin: assavoir, qu’il luy a esté donné un nom souverain par dessus tous noms, à ce qu’au nom de Jesus tout genouil se ploye, et que toute langue confesse qu’il est en la gloire de Dieu le Pere (Phil. 2:9–11). Mesme par ces mots il nous monstre l’ordre du regne de Christ, tel qu’il est necessaire pour nostre infirmité presente. Ainsi le mesme Apostre argue tresbien, que Dieu au dernier jour sera par soy chef unique de l’Eglise: pource que Jesus Christ aura lors pleinement executé et achevé la charge qui luy est commise, de conserver son Eglise et l’amener à salut. Pour ceste raison (comme nous avons dit) l’Escriture l’appelle souventesfois Seigneur: pource que le Pere celeste l’a constitué sur nous, à telle condition qu’il veut exercer par luy son empire. Car combien qu’il y ait plusieurs seigneuries au monde, toutesfois nous n’avons qu’un seul Dieu le Pere, duquel sont toutes choses, et nous en luy: et un seul Seigneur Christ, par lequel sont toutes choses, et nous par luy (1 Cor. 8:5, 6). Dont on peut aussi conclurre, que Jesus Christ est le mesme Dieu qui a prononcé par la bouche d’Isaie, qu’il est Roy et Legislateur de l’Eglise (Is. 33:22). Car combien qu’il proteste par tout, que ce qu’il a de puissance est don et benefice de son Pere, par cela il ne signifie autre chose, sinon qu’il regne en majesté et vertu divine: comme pour ceste cause il a vestu la personne du Mediateur, afin d’approcher de nous privément, en descendant du sein et de la gloire incomprehensible de son Pere. Enquoy il nous a tant plus obligez à nous renger d’un commun accord à son obeissance, et mesme luy offrir nos services d’une franche promptitude de courage. Car comme il prend l’office de Roy et Pasteur envers les debonnaires, qui se rendent dociles et traitables de leur bon gré: aussi à l’opposite il est dit qu’il porte un sceptre de fer, pour briser et menuiser comme pots de terre, tous les hautains et rebelles (Ps. 2:9). Nous oyons aussi en l’autre Pseaume, qu’il sera Juge des peuples pour remplir la terre de corps morts, et fouler aux pieds toute hautesse qui se dressera contre luy (Ps. 110:6). On voit bien desja quelques exemples de ceci: mais le plein effect en apparoistra au dernier jour, mesme ce sera le dernier acte du regne de Jesus Christ.

5. His regal unction, therefore, is not represented to us as composed of oil and aromatic perfumes; but he is called “the Christ of God,”¹²²⁶ because “the spirit of wisdom and understanding, the spirit of counsel and might, the spirit of knowledge and of the fear of the Lord,”¹²²⁷ rested upon him. This is the “oil of gladness,” with which the Psalmist declares him to have been “anointed above” his “fellows;”¹²²⁸ because, if he were not possessed of such excellence, we should be all oppressed with poverty and famine. And, as we have observed, he was not enriched on his own private account, but that he might communicate his abundance to them who are hungry and thirsty. For as it is said that the Father “giveth not the Spirit by measure unto him,”¹²²⁹ so another passage expresses the reason—“that of his fulness we might all receive, and grace for grace.”¹²³⁰ From this source proceeds the munificence mentioned by Paul, by which grace is variously distributed 451 to the faithful, “according to the measure of the gift of Christ.”¹²³¹ These passages abundantly confirm what I have said—that the kingdom of Christ consists in the Spirit, not in terrestrial pleasures or pomps; and that, therefore, in order to be partakers of it, we must renounce the world. A visible emblem of this unction was displayed at the baptism of Christ, when the Holy Spirit rested on him in the form of a dove. That the Holy Spirit and his gifts are designated by the word unction, ought not to be esteemed either novel or absurd, because we have no other support even for our animal life; but especially as it respects the heavenly life, we have not a particle of vigour in us, but what we have received from the Holy Spirit, who has chosen his residence in Christ, that those heavenly riches, which we so greatly need, may from him be copiously distributed to us. Now, as the faithful stand invincible in the strength of their King, and are enriched with his spiritual blessings, they are justly denominated Christians. But to this eternity, of which we have spoken, there is nothing repugnant in these expressions of Paul: “Then he shall deliver up the kingdom to God, even the Father,” and “Then shall the Son himself be subject, that God may be all in all.”¹²³² He only intends, that in that perfect glory the administration of the kingdom will not be the same as it is at present. For the Father has given all power to the Son, that he may guide, nourish, and sustain us by his hand, may guard us by his protection, and aid us in all our necessities. Thus, during the period of our pilgrimage, while we are absent from God, Christ interposes between us, to bring us by degrees to a perfect union with him. His being said to sit at the right hand of the Father, is equivalent to his being called the Father's vicegerent, intrusted with all the power of the government; because it is the will of God to govern and defend his Church through the mediation of his Son. This is the explanation given by Paul to the Ephesians, that he was “set at the right hand of the Father, to be the head over all things to the Church, which is his body.”¹²³³ To the same purpose is what he states in another place, that there has been “given him a name which is above every name; that at the name of Jesus every knee should bow; and that every tongue should confess that Jesus Christ is Lord, to the glory of God the Father.”¹²³⁴ For even in these words he displays the order in the kingdom of Christ necessary for our present infirmity. Thus Paul rightly concludes, that God himself will then be the only head of the Church, because the functions of Christ in the preservation and 452 salvation of the Church will be fully discharged. For the same reason the Scripture often styles him Lord, because the Father has given him authority over us, that he may exercise his own dominion by the agency of his Son. “For though there be” many authorities celebrated in the world, “to us there is but one God, the Father, of whom are all things, and we in him; and one Lord Jesus Christ, by whom are all things, and we by him,”¹²³⁵ says Paul. Whence it may justly be concluded, that he is the same God, who by the mouth of Isaiah has asserted himself to be the King and Lawgiver of his Church.¹²³⁶ For though he every where ascribes all the authority he possesses to the free gift of the Father, yet he only signifies that he reigns in the majesty and power of God; because he assumed the character of Mediator, in order to approach to us by descending from the bosom and incomprehensible glory of his Father. Wherefore it is the more reasonable that we should all with one consent be ready to obey him, and with the greatest alacrity conform all our services to his will. For as he combines the offices of a King and a Shepherd towards the faithful who yield a voluntary obedience, so, on the contrary, we are informed, that he bears “a rod of iron” to “break” all the stubborn and rebellious, and to “dash them in pieces like a potter's vessel.”¹²³⁷ It is likewise predicted that “he shall judge among the heathen; he shall fill the places with the dead bodies; he shall wound the heads over many countries.”¹²³⁸ Of this there are some instances to be seen in the present state, but the complete accomplishment of it will be at the last judgment, which may also with propriety be considered as the last act of his reign.

5. The unction of our Redeemer heavenly. Symbol of this unction. A passage in the apostle reconciled with others previously quoted, to prove the eternal kingdom of Christ.

Accordingly, his royal unction is not set before us as composed of oil or aromatic perfumes; but he is called the Christ of God, because “the Spirit of the Lord” rested upon him; “the Spirit of wisdom and understanding, the Spirit of counsel and might, the Spirit of knowledge and of the fear of the Lord,” (Isaiah 11:2). This is the oil of joy with which the Psalmist declares that he was anointed above his fellows (Ps. 45:7). For, as has been said, he was not enriched privately for himself, but that he might refresh the parched and hungry with his abundance. For as the Father is said to have given the Spirit to the Son without measure (John 3:34), so the reason is 430expressed, that we might all receive of his fulness, and grace for grace (John 1:16). From this fountain flows the copious supply (of which Paul makes mention, Eph. 4:7) by which grace is variously distributed to believers according to the measure of the gift of Christ. Here we have ample confirmation of what I said, that the kingdom of Christ consists in the Spirit, and not in earthly delights or pomp, and that hence, in order to be partakers with him, we must renounce the world. A visible symbol of this grace was exhibited at the baptism of Christ, when the Spirit rested upon him in the form of a dove. To designate the Spirit and his gifts by the term “unction” is not new, and ought not to seem absurd (see 1 John 2:20, 27), because this is the only quarter from which we derive life; but especially in what regards the heavenly life, there is not a drop of vigour in us save what the Holy Spirit instils, who has chosen his seat in Christ, that thence the heavenly riches, of which we are destitute, might flow to us in copious abundance. But because believers stand invincible in the strength of their King, and his spiritual riches abound towards them, they are not improperly called Christians. Moreover, from this eternity of which we have spoken, there is nothing derogatory in the expression of Paul, “Then cometh the end, when he shall have delivered up the kingdom to God, even the Father,” (1 Cor. 15:24); and also, “Then shall the Son also himself be subject unto him that put all things under him, that God may be all in and” (1 Cor. 15:28); for the meaning merely is, that, in that perfect glory, the administration of the kingdom will not be such as it now is. For the Father has given all power to the Son, that by his hand he may govern, cherish,sustain us, keep us under his guardianship, and give assistance to us. Thus, while we wander far as pilgrims from God, Christ interposes, that he may gradually bring us to full communion with God. And, indeed, his sitting at the right hand of the Father has the same meaning as if he was called the vicegerent of the Father, entrusted with the whole power of government. For God is pleased, mediately (so to speak) in his person to rule and defend the Church. Thus also his being seated at the right hand of the Father is explained by Paul, in the Epistle to the Ephesians, to mean, that “he is the head over all things to the Church, which is his body,” (Eph. 1:20, 22). Nor is this different in purport from what he elsewhere teaches, that God has “given him a name which is above every name; that at the name of Jesus every knee shall bow, of things in heaven, and things in earth, and things under the earth, and that every tongue should confess that Jesus Christ is Lord, to the glory of God the Father,” (Phil. 2:9–11). For in these words, also, he commends an arrangement in the kingdom of Christ, which is necessary for our present infirmity. Thus Paul rightly infers that God will then be the only Head of the Church, because the office of Christ, in defending the Church, shall then have been completed. For the same reason, Scripture throughout calls him Lord, the Father having appointed 431him over us for the express purpose of exercising his government through him. For though many lordships are celebrated in the world, yet Paul says, “To us there is but one God, the Father, of whom are all things, and we in him; and one Lord Jesus Christ, by whom are all things, and we by him,” (1 Cor. 8:6). Whence it is justly inferred that he is the same God, who, by the mouth of Isaiah, declared, “The Lord is our Judge, the Lord is our Lawgiver, the Lord is our King: he will save us,” (Isaiah 33:22). For though he every where describes all the power which he possesses as the benefit and gift of the Father, the meaning simply is, that he reigns by divine authority, because his reason for assuming the office of Mediator was, that descending from the bosom and incomprehensible glory of the Father, he might draw near to us. Wherefore there is the greater reason that we all should with one consent prepare to obey, and with the greatest alacrity yield implicit obedience to his will. For as he unites the offices of King and Pastor towards believers, who voluntarily submit to him, so, on the other hand, we are told that he wields an iron sceptre to break and bruise all the rebellious like a potter’s vessel (Ps. 2:9). We are also told that he will be the Judge of the Gentiles, that he will cover the earth with dead bodies, and level down every opposing height (Ps. 110:6). Of this examples are seen at present, but full proof will be given at the final judgment, which may be properly regarded as the last act of his reign.

5. Daarom wordt ons geleerd, dat zijn koninklijke zalving niet volbracht is met olie of welriekende zalven; maar Hij wordt Gods Gezalfde genoemd, omdat altijd op Hem gerust heeft de Geest der vrijheid, des verstands, des raads, der sterkte en der vreze Gods (Jes. 11:2) Dit is de vreugdenolie, waarmee de Psalm (Ps. 45:8) zegt, dat Hij gezalfd is boven zijn medegenoten; want indien in Hem zulk een voortreffelijkheid niet was, zouden wij arm zijn en hongerig. Immers Hij is niet (zoals ik zeide) voor zichzelf persoonlijk verrijkt, maar opdat Hij de hongerigen en dorstigen met zijn overvloed zou vervullen. Want zoals gezegd wordt, dat de Vader aan zijn Zoon de Geest gegeven heeft niet met mate (Joh. 3:34) zo wordt ook de reden daarvan uit gedrukt, namelijk opdat wij allen uit zijn volheid zouden ontvangen ook genade voor genade (Joh. 1:16) En uit die bron stroomt de mildheid, waarvan Paulus meldt (Ef. 4:7) waardoor de genade onderscheidenlijk geschonken wordt aan de gelovigen naar de maat der gave van Christus. Hierdoor wordt meer dan voldoende bevestigd wat ik gezegd heb, dat het Koninkrijk van Christus gelegen is in de Geest, niet in aardse genietingen of praal, en dat wij daarom de wereld verzaken moeten, opdat wij dat Rijk deelachtig mogen zijn. Van deze heilige zalving is een zichtbaar teken vertoond bij de doop van Christus toen de Geest op Hem rustte in de gedaante van een duif (Joh. 1:32; Luc.3:22) En dat de Geest en zijn gaven aangeduid worden met het woord zalving (1 Joh. 2:20,27) is noch nieuw, noch mag het ongerijmd schijnen; want wij worden alleen door Hem krachtig gemaakt. Vooral echter voor wat het hemelse leven aangaat, is in ons geen druppel kracht, dan die, welke de Heilige Geest ons ingiet, die zijn zetel in Christus gekozen heeft, opdat van Hem tot ons overvloedig zouden overstromen de hemelse rijkdommen, waaraan wij zo arm zijn. En omdat de gelovigen door de sterkte van hun Koning onoverwinnelijk staan, en zijn geestelijke rijkdommen op hen overvloeien, worden zij niet ten onrechte Christenen genoemd. Aan deze eeuwigheid, over welke wij gesproken hebben, wordt geen afbreuk gedaan door de uitspraak van Paulus (1 Cor. 15: 24, 28) "Dan zal Hij het Koninkrijk aan God en de Vader overgeven." Evenzo: "De Zoon zelf zal onderworpen worden, opdat God zij alles in allen." Want hij wil niets anders zeggen, dan dat in die volmaakte heerlijkheid het bestuur van het Koninkrijk niet zo zal zijn als het nu is. Want de Vader heeft de Zoon alle macht gegeven, opdat Hij ons door zijn hand zou besturen, koesteren, onderhouden, onder zijn bescherming onder zijn bescherming ons zou beschutten en ons zou helpen. Zo komt, zolang wij vreemdeling zijn van God, Christus als Middelaar tussenbeide om ons langzamerhand tot de vaste gemeenschap met God te voeren. En voorzeker, dat Hij zit aan de rechterhand des Vaders, betekent evenveel alsof Hij des Vaders Gezant genoemd wordt, bij wie de ganse macht der heerschappij berust; want God wil door zijn tussenbeide komen (om zo te zeggen) in zijn Persoon de Kerk regeren en beschermen. Zoals ook Paulus het uitlegt in het eerste hoofdstuk van de brief aan de Efezen (Ef. :20 e.v.), dat Hij gezet is aan de rechterhand des Vaders om te zijn het Hoofd der kerk, die zijn lichaam is. Dezelfde bedoeling heeft wat hij elders leert (Filip. 2:9) dat Hem een naam gegeven is boven alle naam, opdat in de naam van Jezus alle knie zich zou buigen en alle tong zou belijden, dat Hij is tot heerlijkheid Gods des Vaders. Want ook met die woorden prijst hij in het Rijk van Christus de orde aan, die nodig is voor onze tegenwoordige zwakheid. Zo besluit Paulus terecht, dat God dan door zichzelf het enige Hoofd der kerk zal zijn, omdat het ambt van Christus in de verdediging der kerk dan vervuld zal zijn. Om dezelfde reden noemt de Schrift Hem overal Here, omdat de Vader Hem over ons gesteld heeft onder deze bepaling, dat Hij zijn heerschappij door Hem zou uitoefenen. Want ofschoon vele heerschappijen genoemd worden op de aarde, hebben wij maar één God, de Vader, uit welke alle dingen zijn, en wij in Hem, en maar één Here, Christus, door welke alle dingen zijn, en wij door Hem, zegt Paulus (1 Cor. 8:5 e.v.). Waaruit volkomen juist wordt opgemaakt, dat Hij diezelfde God is, die door de mond van Jesaja (Jes. 33:22) verzekerd heeft, dat Hij de Koning en de Wetgever der kerk is. Want ofschoon Hij overal de macht, die Hij heeft, een weldaad en gave des Vaders noemt, geeft Hij toch niets anders te kennen, dan dat Hij van Godswege regeert; want Hij heeft daarom de Persoon van de Middelaar aangenomen, opdat Hij uit de schoot des Vaders en zijn onbegrijpelijke heerlijkheid nederdalende tot ons zou naderen. En daarom is het des te rechtmatiger, dat wij allen ons eenparig aan gorden om Hem te gehoorzamen en met de grootste vurigheid onze gehoorzaamheid richten naar zijn wil. Want evenals Hij de plichten van Koning en Herder verenigd vervult tegenover de vromen, die zichzelf uit eigen beweging gehoorzaam onderwerpen, zo horen wij daarentegen, dat Hij een ijzeren scepter draagt, waarmee Hij alle wederspannigen verplettert en verbrijzelt als een pottenbakkersvat (Ps. 2:9) Wij horen ook, dat Hij een rechter zal zijn over de volkeren, om de aarde te bedekken met lijken en de hoogheid, die zich tegen Hem verzet, terneder te werpen (Ps. 110:6) En daarvan worden tegenwoordig enige voorbeelden gezien; maar het volledige bewijs zal geleverd worden in het laatste oordeel, wat ook in eigenlijke zin beschouwd kan worden als de laatste handeling van zijn Koningschap.

5. Das geistliche Wesen des Königsamtes. Christi Herrschaft und die Herrshaft des Vaters

Deshalb ist seine Königssalbung nicht mit Öl und köstlicher Würze geschehen, sondern er heißt der Gesalbte Gottes, weil auf ihm der „Geist der Weisheit und des Verstandes, der Geist des Rates und der Stärke, der Geist der Erkenntnis und der Furcht des Herrn“ ruht (Jes. 11,2). Das ist das „Freudenöl“, mit dem er nach dem Wort des 45. Psalms gesalbt ist „mehr denn seine Gesellen“ (Ps. 45,8); wäre er nicht so herrlich und vollkommen, so wären wir alle arm und hungrig! Das ist ihm ja alles — wie ich schon sagte — nicht für sich allein (privatim) gegeben worden, sondern er soll eben seine Fülle den Hungernden und Durstigen überfließend zuteil werden lassen! Denn es kann von ihm gesagt werden, der Vater habe ihm den Geist nicht „nach dem Maß“ gegeben (Joh. 3,34), und der Grund ist der, daß wir aus seiner Fülle alle nehmen sollen Gnade um Gnade! (Joh. 1,16). Aus diesem Brunnquell strömt jene Gabe, deren Paulus gedenkt: „Einem jeglichen aber unter uns ist gegeben die Gnade nach dem Maß der Gabe Christi“ (Eph. 4,7). Hiermit ist wohl ausreichend bewiesen, was ich oben behauptete, nämlich das Reich Christi habe sein Wesen im Geiste und nicht in irdischem Ergötzen oder irdischem Prunk. Wollen wir also an diesem Reiche teilhaben, so müssen wir der Welt absagen.

Ein sichtbares Zeichen dieser heiligen Salbung ist uns in der Taufe Christi gegeben: da kam der Heilige Geist über ihn in Gestalt einer Taube (Joh. 1,32; Luk. 3,22). Daß ich die Mitteilung des Geistes und seiner Gaben eine Salbung nenne (vgl. auch 1. Joh. 2,20.27), ist nicht neu und kann erst recht nicht widersinnig erscheinen; denn nur von dorther wird uns Belebung zuteil, und besonders, 311 was das himmlische Leben betrifft, so ist in uns kein Tröpflein Kraft, das uns nicht der Geist einflößte: er nahm in Christus seinen Sitz, damit uns von ihm aus die himmlischen Reichtümer zuströmten, deren wir gänzlich ermangeln. Weil aber die Gläubigen unter dem mächtigen Schutz ihres Königs unbesieglich dastehen, weil seine Reichtümer ihnen reichlich zuteil werden, darum heißen sie nicht ohne Grund Christen!

Nun sagt freilich Paulus: „Danach das Ende, wenn er das Reich Gott und dem Vater überantworten wird ... alsdann wird auch der Sohn selbst untertan sein ..., daß Gott sei alles in allen“ (1. Kor. 15,24.28). Aber dieses Wort widerspricht der Ewigkeit des Reiches Christi, von der wir sprachen, in keiner Weise. Denn Paulus will nur sagen, daß die Gestaltung der Herrschaft Christi in ihrer vollendeten Herrlichkeit anders sein wird, als sie es jetzt ist. Der Vater hat dem Sohne alle Gewalt gegeben, um uns durch seine Hand zu lenken, zu erhalten, zu stärken, uns unter seinem Schutz zu beschirmen und uns Hilfe zu leisten. Solange wir also noch Pilgrime vor Gott sind, tritt Christus ins Mittel, um uns Schritt für Schritt zu fester Gemeinschaft mit Gott zu führen. Daß er zur Rechten des Vaters sitzt, bedeutet sicherlich: er ist Gottes Statthalter, bei dem alle Befehlsgewalt liegt; denn Gott will in seiner Person sozusagen mittelbar seine Kirche regieren und schützen. So spricht es auch Paulus im ersten Kapitel des Epheserbriefs aus: da heißt es, Gott habe Christus „gesetzt zu seiner Rechten im Himmel“, damit er das „Haupt der Gemeinde“ sei, „welche da ist sein Leib“ (Eph. 1,20.22f.). In derselben Richtung geht es auch, wenn er lehrt: „Gott hat Christus einen Namen gegeben, der über alle Namen ist, daß in dem Namen Jesu sich beugen sollen aller ... Knie ... und alle Zungen bekennen sollen, daß er der Herr sei, zur Ehre Gottes, des Vaters!“ (Phil. 2,9-11). Denn auch mit diesen Worten preist der Apostel die Ordnung im Reiche Christi, die bei unserer gegenwärtigen Schwachheit notwendig ist. Deshalb folgert er aber mit Recht weiter: einst werde Gott von sich allein aus das einige Haupt der Kirche sein, weil dann Christi Werk zur Erhaltung und Verteidigung der Kirche vollendet ist. Aus dem gleichen Grunde heißt Christus in der Schrift auch durchweg der Herr, weil der Vater ihn uns zum Herrn gesetzt hat, um durch ihn seine Herrschaft über uns zu führen. Mögen auch vielerlei Herrschaften in der Welt gerühmt werden, sagt Paulus, „so haben wir doch nur einen Gott, den Vater, von dem alle Dinge sind und wir zu ihm, und einen Herrn, Jesus Christus, durch welchen alle Dinge sind und wir durch ihn!“ (1. Kor. 8,5f.). Daraus geht ganz richtig hervor: Er ist also derselbe Gott, der durch den Mund des Jesaja verkünden ließ, er sei der König und Gesetzgeber seiner Kirche! (Jes. 33,22). Denn er nennt gewiß alle seine Macht des Vaters Geschenk und Gabe; aber das bedeutet nichts anderes, als daß er in Gottes Auftrag und Namen die Herrschaft führt; denn er hat ja das Amt des Mittlers dazu angenommen, daß er aus des Vaters Schoß und unausdenkbarer Herrlichkeit herabstieg, um sich zu uns zu nahen! Um so mehr ist es recht und billig, daß wir uns in Einmütigkeit aufmachen, ihm zu gehorchen und ihm nach seinem Wink mit höchstem Eifer zu dienen! Denn er hat zwar den Frommen gegenüber, die sich ihm gern unterwerfen, das Amt des Königs mit dem des Hirten vereinigt; aber wir hören auf der anderen Seite doch auch, daß er ein ehernes Zepter führt, um alle Widerspenstigen zu zerschlagen und zu Boden zu werfen wie irdene Gefäße! (Ps. 2,9). Wir hören auch, daß er der Richter der Heiden sein wird, „ein großes Schlagen unter ihnen zu tun“ und alles Hohe niederzuschlagen, das ihm widerstrebt! (Ps. 110,6). Dafür sieht man auch heute Beispiele; aber vor allem wird es am jüngsten Tage offenbar werden: und das wird dann auch eigentlich als die letzte Handlung in seinem Reiche zu gelten haben!

5. 654 Die betekenis van Christus se salwing as Koning

Daarom word sy salwing tot Koning nie aan ons voorgehou as iets wat uit olie of welriekende salf saamgestel is nie, maar Hy word die Gesalfde van God genoem, omdat die Gees van wysheid, verstand, raad, sterkte en godvresendheid op Hom gerus het.³³ Dit is olie van vreugde waarmee die psalmdigter verkondig dat Hy oor sy deelgenote gesalf is.³⁴ Want as Hy nie so ’n uitnemendheid besit het nie, sou ons almal hulpeloos en honger gewees het. Want, soos gesê is,³⁵ het Hy nie vir Homself ryk geword nie maar om sy oorvloed oor hongeriges en dorstiges uit te stort.

Die Skrif sê byvoorbeeld dat die Vader die Gees sonder maat aan sy Seun gegee het.³⁶ So druk dit ook die rede uit, naamlik dat ons almal uit sy volheid ontvang het en genade op genade.³⁷ Uit hierdie bron stroom die milddadigheid wat Paulus vermeld, waardeur sy genade op verskillende maniere volgens die maat van die gawe van Christus aan gelowiges uitgedeel word.³⁸ Hiermee word meer as genoeg bevestig wat ek gesê het, naamlik dat die koninkryk van Christus nie in aardse genietinge of in praal geleë is nie maar in die Gees. Om dus daarin te deel moet ons die wêreld versaak. ’n Sigbare teken van hierdie heilige salwing is in die doop van Christus aan ons getoon toe die Gees in die gedaante van ’n duif op Hom tot rus gekom het.³⁹ Daar is niks nuuts daarin nie, en dit behoort ook nie ongerymd te lyk datdie Gees en sy gawes met die woord salwing aangedui word nie,⁴⁰ want ons word nie uit ’n ander bron lewend gemaak nie. Omdat die Gees in besonder op die lewe in die hemel gerig is, is daar nie ’n druppeltjie krag in ons wat die Heilige Gees nie in ons indrup nie. Hy het sy setel in Christus gekies sodat die rykdomme van die hemel waaraan ons so arm is, uit die bron oorvloedig na ons kon afvloei. Omdat die gelowiges deur die sterkte van hulle Koning onoorwinlik bly en sy geestelike rykdomme in oorvloed in hulle is, word hulle met reg Christené⁴¹ genoem.

Paulus se uitspraak doen verder geen afbreuk aan hierdie ewigheid van sy koninkryk waarvan ons gepraat het nie.⁴² Hy sê: “Dan sal Hy sy koninkryk aan God die Vader oorgee”.⁴³ Net so: “Die Seun self sal aan 655 Hom onderwerp word, sodat God alles in almal kan wees”.⁴⁴ Hy bedoel daarmee net dat daar in die volmaakte heerlikheid nie so ’n bediening van sy koninkryk sal wees as wat daar nou is nie. Want die Vader het al die mag aan sy Seun gegee om ons deur sy hand te regeer, te koester, te onderhou, om ons te beskerm en ons te help. So lank as wat ons dus van God uitwoon, tree Christus vir ons as Middelaar in om ons geleidelik tot ’n vaste vereniging met God te bring. En omdat Hy aan die regterhand van die Vader sit, het dit dieselfde betekenis asof Hy die Vader se verteenwoordiger genoem word, omdat die voile mag oor die heerskappy by Hom geleë is. Dit is immers God se wil om deur die Middelaarskap - om dit nou maar so uit te druk - in sy Persoon die kerk te regeer en te beskerm.

So verklaar Paulus dit ook in die eerste hoofstuk van sy brief aan die  Efesiërs dat Hy aan die regterhand van die Vader geplaas is om die Hoof van die kerk te wees, wat sy liggaam is.⁴⁵ Dit wat hy elders leer, het nie ’n ander strekking nie. Hy sê naamlik dat aan Hom ’n naam gegee is wat bo elke naam is, sodat elke knie in die naam van Jesus sou buig en elke tong tot eer van God die Vader sou bely.⁴⁶ Want met daardie woorde prys hy die orde in die koninkryk van Christus wat ons huidige swakheid nodig het, aan. Paulus lei dus tereg af dat God deur Homself dan die enigste Hoof van die kerk sal wees omdat die aandeel van Christus in die verdediging van die kerk dan volbring sal wees. Om dieselfde rede noem die Skrif Hom oral “Here”, omdat die Vader Hom volgens hierdie wet oor ons gestel het dat Hy sy heerskappy deur Hom kan uitoefen.

Want al sou daar baie heerskappye op die wêreld geroem word, het ons maar één God, die Vader, uit wie alle dinge is en ons in Hom; en één Here, Christus, deur wie alle dinge is en ons deur Hom, sê Paulus.⁴⁷ Daaruit kan met reg afgelei word dat Hy dieselfde God is wat deur die mond van Jesaja verklaar het dat Hy die Koning en Wetgewer van die kerk is.⁴⁸ Want hoewel Hy die mag wat Hy het, oral ’n weldaad en gawe van die Vader noem, gee Hy tog net te kenne dat Hy van Godsweë regeer. Hy het trouens die Persoon van Middelaar aangeneem, sodat Hy tot ons kon nader toe Hy uit die skoot van die Vader en met sy onbegryplike heerlikheid neergedaal het. Daarom is dit des te meer reg dat ons almal bereid moet wees om Hom eensgesind te gehoorsaam en met die grootste bereidwilligheid ons aan sy wil te onderwerp. Want soos Hy sy ampte van Koning en Herder jeens die godvrugtiges verbind 656 wat hulle spontaan en gewillig aan Hom onderwerp, so hoor ons aan die ander kant dat Hy ’n ystersepter dra om al die weerspanniges soos erdekruike stukkend te breek en te verbrysel.⁴⁹ Ons hoor ook dat Hy ’n Regter van die volke sal wees om die aarde met lyke te bedek en die owerheid wat Hom teenstaan, neer te slaan.⁵⁰ Daarvan kan ons vandag enkele voorbeelde sien. Die voile bewys daarvan sal egter in die laaste oordeel na vore kom, wat eintlik as die laaste werk van sy Koningskap beskou kan word.

5. И потому царское помазание Иисуса Христа не представлено нам в виде совершённого елеем или иным ароматическим маслом. Он назван Христом Божьим потому, что дух мудрости, разума, совета, крепости и страха Божия почил на Нём (Ис 11:2). Это тот елей радости, о котором сказано в псалме: «Помазал Тебя, Боже, Бог Твой елеем радости более соучастников Твоих» (Пс 44/45:8). Ибо если бы в Нём не было такого изобилия и превосходства, то все мы оказались бы голодными бедняками. В самом деле, ведь нам сказано, что Иисус Христос обогатился не ради Себя, но чтобы уделить от своего изобилия голодным и алчущим. Ибо не мерою даёт Отец Духа Сыну своему (Ин 3:34); причина этого объяснена в другом месте: чтобы «от полноты Его все мы приняли и благодать на благодать» (Ин 1:16). Из этого источника на нас проливается великая щедрость, о которой св. Павел говорит, что благодать в разной степени даётся верующим по мере дара Христова (Эф 4:7).

Эти места Писания полностью подтверждают сказанное мною: Христово Царство зиждется в Духе, а не в земных почестях и удовольствиях. Поэтому, если мы желаем иметь свою часть в этом Царстве, мы должны отречься от мира.

Помазание на Царство имело зримое сакральное выражение при Крещении Иисуса Христа, когда Св. Дух пребывал на Нём в виде голубя (Ин 1:32). Обозначение Духа и его даров словом «помазание» объясняется естественными и разумными причинами - ведь у нас нет какой-либо иной субстанции для жизни и роста. В особенности это касается небесной жизни: мы не имеем ни капли силы на неё, если только она не будет излита на нас Св. Духом, который избрал своим вместилищем Иисуса Христа. Именно от Него истекают все небесные блага, чтобы наполнить нас бодростью и силой. Без них мы нищи и пусты, как никто и ничто на свете. И так как верующих поддерживает могущество их Царя, дабы они были непобедимы, и они обогащаются его духовными богатствами, они по праву именуются христианами.

Приведённые нами выше слова св. Павла, а именно что Иисус Христос предаст Царство Богу-Отцу и покорится Ему (1 Кор 15:24-28), нисколько не противоречат только что сказанному. Они означают как раз то, что, когда совершится наше прославление, тогда не будет такого рода владычества, которое есть сейчас. Ведь Отец дал всю власть Сыну, дабы вести нас Его рукою, насыщать и всячески поддерживать, хранить нас под Его защитой, помогать во всякой нужде. Хотя мы и удалены от Бога, будучи странниками в мире, между Богом и нами стоит Иисус Христос, чтобы шаг за шагом вести нас к полному соединению с Ним.

В самом деле, из того, что Иисус Христос сидит одесную Отца, следует, что Он как бы назначен «Наместником» Бога-Отца и получил от Него всю полноту власти. Ибо Богу угодно править нами таким образом, чтобы в лице своего Сына быть Царём и покровителем своей Церкви. Как изъясняется св. Павел, Отец усадил Его одесную Себя, чтобы Он стал главою Церкви, которая есть тело его (Эф 1:20-23). Сказанное апостолом в другом месте имеет тот же смысл, а именно: Ему было дано суверенное «имя выше всякого имени, дабы пред именем Иисуса преклонилось всякое колено... и всякий язык исповедал», что Он пребывает в славе Бога-Отца (Флп 2:9-11). Эти же слова показывают нам, как устроено владычество Христа - в том виде, в каком оно необходимо нам в нашей нынешней немощи.

Тот же апостол ясно показывает, что в последний день Бог сам станет единственным Главою Церкви, поскольку Иисус Христос полностью выполнит и завершит возложенную на Него миссию: сохранить Церковь и привести её к спасению. По этой причине (как мы уже говорили) Писание часто называет Его Господом - ведь небесный Отец поставил Его над нами потому, что через Него пожелал осуществить свою власть. И хотя в мире много господств и владычеств, мы имеем одного Бога, Отца, от которого всё и мы в Нём, и одного Господа, Иисуса Христа, которым все, и мы Им (1 Кор 8:6). Отсюда можно также заключить, что Иисус Христос есть тот самый Бог, который возвестил устами Исайи, что Он есть Царь и Законодатель Церкви (Ис 33:22). Ибо, хотя Иисус Христос повсюду объявляет, что Его могущество есть дар и благодеяние Его Отца, это лишь означает, что Он владычествует на божественном основании. По той же причине Он принял на Себя личность и миссию Посредника, дабы сблизиться с нами, исходя из недр и непостижимой славы Отца.

Так что мы тем более обязаны повиноваться Христу при общем добром согласии, равно как посвящать Ему своё служение с готовностью и отвагой. Ибо Он принял на Себя миссию Царя и Пастыря добросердечных людей, которые добровольно становятся смиренными и послушными. Напротив, сказано, что Он носит жезл железный, чтобы сокрушать надменных и непокорных, как сосуд горшечника (Пс 2:9). В другом псалме мы читаем, что Он станет Судьёй народов, дабы наполнить землю трупами и растоптать гордецов, поднимающихся против Него (Пс 109/110:6). Примеры тому мы видим уже и сейчас, но окончательно это проявится в последний день. И то будет последнее деяние царствования Иисуса Христа.

6. Iam de sacerdotio breviter sic habendum, finem et usum eius esse ut sit mediator purus omni macula, qui sanctitate sua Deum nobis conciliet. Sed quia aditum occupat iusta maledictio, et Deus pro iudicis officio nobis infensus est: ut nobis favorem comparet sacerdos ad placandam iram ipsius Dei, piaculum intervenire necesse est. Quare ut hoc munus impleret Christus, cum sacrificio in medium prodire oportuit; nam et sub Lege sacerdotii fas non erat sanctuarium ingredi absque sanguine: ut scirent fideles, quanvis sacerdos interpositus esset deprecator, non posse tamen Deum propitiari, nisi expiatis peccatis. Qua de re prolixe Apostolus disputat in epistola ad Hebraeos a septimo capite fere ad finem usque decimi. Summa tamen huc redit, nonnisi in Christum competere sacerdotii honorem, quia sacrificio mortis suae reatum nostrum delevit, et satisfecit pro peccatis. Quanti vero momenti res sit, ex solenni illo Dei iureiurando, quod absque poenitentia prolatum est, monemur, Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech [Psal. 110. b. 4]. Sancire enim haud dubie voluit caput illud, in quo praecipuum salutis nostrae cardinem verti sciebat. Neque enim, ut dictum est, nobis aut precibus nostris ad Deum patet accessus: nisi purgatis inquinamentis nos sacerdos sanctificet, gratiamque nobis obtineat, a qua nos scelerum nostrorum et vitiorum arcet immundities. Ita videmus a morte Christi incipiendum esse, ut ad nos perveniat sacerdotii eius efficacia et utilitas. Hinc sequitur aeternum esse deprecatorem, cuius patrocinio favorem consequimur. Unde rursus oritur non modo precandi fiducia, sed etiam tranquillitas piis conscientiis: dum in paternam Dei indulgentiam tuto recumbunt^a, certoque persuasae sunt ei placere quicquid per Mediatorem consecratum est. Quum vero sub Lege victimas ex pecudibus offerri sibi Deus iusserit, diversa et nova in Christo fuit ratio, ut idem esset hostia qui sacerdos; quia nec alia pro peccatis idonea satisfactio reperiri poterat nec quisquam tanto honore dignus qui Deo unigenitum Filium offerret. || Iam sacerdotis personam sustinet Christus, non modo ut aeterna reconciliationis lege 481 patrem nobis faventem ac propitium reddat, sed etiam ut nos asciscat in societatem tanti honoris [Apoc. 1. b. 6]. Nam qui in nobis polluti sumus, in ipso tamen sacerdotes, offerimus nos et nostra omnia Deo, caelesteque sanctuarium libere ingredimur, ut grata sint ac boni odoris in conspectu Dei quae a nobis proveniunt sacrificia precum et laudis^a. || Atque hucusque se extendit illud Christi dictum, Propter eos sanctifico meipsum [Iohan. 17. c. 19]: quia sanctitate eius perfusi quatenus nos secum Patri dicavit (qui alioqui foetemus coram eo) tanquam puri et mundi, imo etiam sacri, placemus^b. || Huc pertinet unctio sanctuarii, cuius mentio fit apud Danielem [Dan. 9. f. 24]. Notanda enim est antithesis inter hanc unctionem et illam umbratilem, quae tunc in usu fuerat: acsi diceret Angelus, discussis umbris in Christi persona clarum fore sacerdotium. Quo magis detestabile est eorum commentum qui non contenti Christi sacerdotio, seipsos ad eum mactandum ingerere ausi sunt; quod tentatur quotidie in Papatu, ubi missa censetur immolatio Christi.

6. Quant à la Sacrificature, nous avons à noter en bref que la fin et l’usage d’icelle est, que Jesus Christ nous acquiere faveur, et nous rende agreables à Dieu par sa saincteté, entant qu’il est Mediateur pur de toute macule. Mais pource que la malediction depuis le peché d’Adam a justement preoccupé l’entrée du ciel, et que Dieu, entant qu’il est Juge, nous est contraire: il est requis que le Sacrificateur, pour nous faire ouverture de grace, et appaiser l’ire de Dieu, intervienne avec satisfaction: dont il a fallu que Jesus Christ, pour s’acquiter de cest office, vinst en avant avec sacrifice. Car mesmes sous la Loy il n’estoit pas licite au Sacrificateur d’entrer au sanctuaire qu’avec present de sang, à ce que les fideles cogneussent combien que le Sacrificateur fust estably pour interceder et obtenir pardon, toutesfois que Dieu ne pouvoit estre appaisé que les pechez ne fussent purgez. Ce qui est deduit par l’Apostre bien au long en l’Epistre aux Hebrieux, depuis le septieme chapitre quasi jusques en la fin du dixieme. La somme toutesfois revient là, que la dignité sacerdotale n’appartient qu’à Jesus Christ, d’autant que par le sacrifice de sa mort il a effacé l’obligation qui nous rendoit criminels devant Dieu, et a satisfait pour nos pechez. Or quelle importance il y a en cela, nous en devons estre advertis par le jurement solennel que Dieu a proferé, disant qu’il ne s’en repentira pas, Tu es Sacrificateur eternel selon l’ordre de Melchisedech (Ps. 110:4); car il n’y a doute que Dieu n’ait voulu ratifier ce qu’il cognoissoit estre le principal appuy de nostre salut. Et de fait, comme il a esté dit, nous n’avons nul accez à Dieu, ny noz prieres, sinon estant sanctifiez par le Sacrificateur: duquel l’office est de purger noz souilleures et nous impetrer grace, de laquelle autrement nous sommes reboutez par l’immondicité et pollution de noz vices. Ainsi nous voyons qu’il convient commencer par la mort de Jesus Christ, pour sentir l’efficace et le profit de sa sacrificature: dont il s’ensuyt qu’il est intercesseur à jamais, et qu’à sa requeste et en faveur de luy nous sommes agreables à Dieu. Laquelle doctrine non seulement engendre certaine fiance de prier Dieu, mais aussi rend noz consciences paisibles et asseurées, puis que Dieu nous appelle à soy tant humainement, et nous certifie que tout ce qui est consacré par le Mediateur luy est plaisant. Or comme ainsi soit qu’en la Loy Dieu ait voulu qu’on luy offrist hosties de bestes brutes, il y a eu une façon nouvelle et diverse en Jesus Christ: c’est que luy estant Sacrificateur fust aussi l’oblation, pource qu’il ne se pouvoit trouver autre satisfaction suffisante pour abolir la coulpe de noz pechez, et ne se pouvoit anssi trouver homme digne pour offrir à Dieu son fils unique. Davantage, Jesus Christ porte le nom de Sacrificateur, et en a l’effect, non seulement pour nous rendre le Pere favorable et propice, entant que par sa mort il l’a reconci lié pour tout jamais: mais aussi pour nous faire ses compagnons en tel honneur. Car combien que nous soyons pollus en nous, estains faits Sacrificateurs en luy (Apoc. 1:6), nous avons liberté de nous offrir à Dieu avec tout ce qu’il nous a donné, et d’entrer franchement au sanctuaire des cieux, sachans que les sacrifices de prieres et louanges provenans de nous, seront agreables et de bonne odeur en sa presence. Mesmes le dire de Jesus Christ, que nous avons allegué auparavant, s’estend jusques icy: assavoir qu’il s’est sanctifié á cause de nous (Jean 17:19): purce qu’estans arrousez de sa saincteté, entant qu’il nous à dediez à Dieu son Pere, combien que nous soyons autrement puans et infects, toutesfois nous ne laissons pas de plaire comme purs et nets, mesmes comme saincts et sacrez. Et voila purquoy la promesse a esté faite à Daniel, de l’onction du sanctuaire à la venue du Redempteur (Daniel 9:24). Or il faut noter la comparaison opposite entre ceste onction nouvelle et celle qui estoit pour lors en ombrage: comme si l’Ange disoit que les figures s’en alloyent cesser, et qu’en la personne de Jesus Christ la Sacrificature auroit sa verité patente. Et d’autant plus a esté detestable l’invention de ceux qui ne se contentans pint de la sacrificature de Jesus Christ, ont bien osé s’ingerer de l’offrir: ce qui se fait tous les jours en la Papauté, où la Messe est tenue pour oblation qui purge les pechez.

6. Concerning his priesthood, we have briefly to remark, that the end and use of it is, that he may be a Mediator pure from every stain, and by his holiness may render us acceptable to God. But because the righteous curse prevents our access to him, and God in his character of Judge is offended with us,—in order that our Priest may appease the wrath of God, and procure his favour for us, there is a necessity for the intervention of an atonement. Wherefore, that Christ might perform this office, it was necessary for him to appear with a sacrifice. For even under the law the priest was not permitted to enter the sanctuary without blood; that the faithful might know, that notwithstanding the interposition of the Priest as an intercessor, yet it was impossible for God to be propitiated without the expiation of sins. This subject the apostle discusses at large in the Epistle to the Hebrews, from the seventh chapter almost to the end of the tenth. But the sum of the whole 453 is this—that the sacerdotal dignity belongs exclusively to Christ, because, by the sacrifice of his death, he has abolished our guilt, and made satisfaction for our sins. The vast importance of this we are taught by that solemn oath which “the Lord hath sworn, and will not repent; Thou art a priest for ever, after the order of Melchisedec.”¹²³⁹ For there is no doubt that God intended to establish that capital point, which he knew to be the principal hinge on which our salvation turns. And as we have observed, there is no access to God, either for ourselves or our prayers, unless our Priest sanctify us by taking away our sins, and obtain for us that grace from which we are excluded by the pollution of our vices and crimes. Thus, we see, it is necessary to begin with the death of Christ, in order to experience the efficacy and utility of his priesthood. Hence it follows, that he is an eternal intercessor, and that it is by his intervention we obtain favour with God. Hence proceeds not only confidence in prayer, but also tranquillity to the consciences of the faithful; while they recline in safety on the paternal indulgence of God, and are certainly persuaded, that he is pleased with whatever is consecrated to him through the Mediator. Now, as under the law God commanded victims to be offered to him from the flock and the herd, a new and different method has been adopted in the case of Christ, that the sacrifice should be the same with the priest; because it was impossible to find any other adequate satisfaction for sins, or any one worthy of so great an honour as to offer to God his only begotten Son. Besides, Christ sustains the character of a Priest, not only to render the Father favourable and propitious to us by an eternal law of reconciliation, but also to associate us with himself in so great an honour. For we, who are polluted in ourselves, being “made priests”¹²⁴⁰ in him, offer ourselves and all our services to God, and enter boldly into the heavenly sanctuary, so that the sacrifices of prayers and praise, which proceed from us, are “acceptable,” and “a sweet-smelling savour”¹²⁴¹ in the Divine presence. This is included in the declaration of Christ, “For their sakes I sanctify myself;”¹²⁴² for being arrayed in his holiness, he having dedicated us, together with himself, to the Father, we, who are otherwise offensive in his sight, become acceptable to him, as pure, unpolluted, and holy. This is the meaning of the “anointing of the Most Holy,”¹²⁴³ which is mentioned in Daniel. For we must observe the contrast between this unction and that shadowy unction which was then in use; as though the angel had said, 454 that the shadows would be dissipated, and that there would be a real priesthood in the person of Christ. So much the more detestable is the invention of those, who, not content with the priesthood of Christ, have presumed to take upon themselves the office of sacrificing him; which is daily attempted among the Papists, where the mass is considered as an immolation of Christ.

6. What necessary to obtain the benefit of Christ’s Priesthood. We must set out with the death of Christ. From it follows, 1. His intercession for us. 2. Confidence in prayer. 3. Peace of conscience. 4. Through Christ, Christians themselves become priests. Grievous sin of the Papists in pretending to sacrifice Christ.

With regard to his Priesthood, we must briefly hold its end and use to be, that as a Mediator, free from all taint, he may by his own holiness procure the favour of God for us. But because a deserved curse obstructs the entrance, and God in his character of Judge is hostile to us, expiation must necessarily intervene, that as a priest employed to appease the wrath of God, he may reinstate us in his favour. Wherefore, in order that Christ might fulfil this office, it behoved him to appear with a sacrifice. For even under the law of the priesthood it was forbidden to enter the sanctuary without blood, to teach the worshipper that however the priest might interpose to deprecate, God could not be propitiated without the expiation of sin. On this subject the Apostle discourses at length in the Epistle to the Hebrews, from the seventh almost to the end of the tenth chapter. The sum comes to this, that the honour of the priesthood was competent to none but Christ, because, by the sacrifice of his death, he wiped away our guilt, and made satisfaction for sin. Of the great importance of this matter, we are reminded by that solemn oath which God uttered, and of which he declared he would not repent, “Thou art a priest for ever, after the order of Melchizedek,” (Ps. 110:4). For, doubtless, his purpose was to ratify that point on which he knew that our salvation chiefly hinged. For, as has been said, there is no access to God for us or for our prayers until the priest, purging away our defilements, sanctify us, and obtain for 432us that favour of which the impurity of our lives and hearts deprives us. Thus we see, that if the benefit and efficacy of Christ’s priesthood is to reach us, the commencement must be with his death. Whence it follows, that he by whose aid we obtain favour, must be a perpetual intercessor. From this again arises not only confidence in prayer, but also the tranquillity of pious minds, while they recline in safety on the paternal indulgence of God, and feel assured, that whatever has been consecrated by the Mediator is pleasing to him. But since God under the Law ordered sacrifices of beasts to be offered to him, there was a different and new arrangement in regard to Christ—viz. that he should be at once victim and priest, because no other fit satisfaction for sin could be found, nor was any one worthy of the honour of offering an only begotten son to God. Christ now bears the office of priest, not only that by the eternal law of reconciliation he may render the Father favourable and propitious to us, but also admit us into this most honourable alliance. For we though in ourselves polluted, in him being priests (Rev. 1:6), offer ourselves and our all to God, and freely enter the heavenly sanctuary, so that the sacrifices of prayer and praise which we present are grateful and of sweet odour before him. To this effect are the words of Christ, “For their sakes I sanctify myself,” (John 17:19); for being clothed with his holiness, inasmuch as he has devoted us to the Father with himself (otherwise we were an abomination before him), we please him as if we were pure and clean, nay, even sacred. Hence that unction of the sanctuary of which mention is made in Daniel (Dan. 9:24). For we must attend to the contrast between this unction and the shadowy one which was then in use; as if the angel had said, that when the shadows were dispersed, there would be a clear priesthood in the person of Christ.The more detestable, therefore, is the fiction of those who, not content with the priesthood of Christ, have dared to take it upon themselves to sacrifice him, a thing daily attempted in the Papacy, where the mass is represented as an immolation of Christ.

6. Verder aangaande zijn Priesterschap moeten we in het kort dit weten, dat de bedoeling en het nut daarvan dit is, dat Hij zij een Middelaar, vrij van elke smet, die door zijn heiligheid God met ons verzoent. Maar omdat de rechtvaardige vloek de toegang verspert, en God naar de eis van zijn ambt van Rechter op ons toornig is, is het nodig, dat een zoenoffer tussenbeide komt, opdat de Priester voor ons gunst verwerft tot stilling van de toorn van God zelf. En om dit ambt te vervullen, moest Christus dus met een zoenoffer komen. Want ook onder de wet van het priesterschap was het niet geoorloofd het heiligdom binnen te treden zonder bloed, opdat de gelovigen zouden weten dat ofschoon de priester als voorbidder tussenbeide geplaatst was, God toch niet gunstig gestemd kon worden, dan nadat de zonden verzoend waren. Daarover handelt de apostel uitvoerig in de brief aan de Hebreën van het zevende hoofdstuk af tot ongeveer het einde van het tiende. Maar de hoofdzaak komt hierop neer, dat de eer van het Priesterschap alleen aan Christus toekomt, omdat Hij door de offerande zijns doods onze schuld te niet gedaan heeft, en voor onze zonden heeft voldaan. En van hoe groot belang dit is, leren wij uit die plechtige eed Gods, die zonder berouw is uitgesproken: "Gij zijt Priester in eeuwigheid, naar de ordening van Melchizedek." (Ps. 110:4) Want ongetwijfeld heeft Hij willen bevestigen de hoofdzaak, waarin, gelijk Hij wist, het belangrijkste element onzer zaligheid gelegen is. Immers, zoals gezegd is, voor ons of onze gebeden staat de toegang, tot God niet open, tenzij de Priester door afwassing onzer smetten ons heiligt, en voor ons de genade verkrijgt, van welke ons de onreinheid onzer misdaden en zonden afhoudt. Zo zien we, dat men beginnen moet bij de dood van Christus, opdat de werkdadigheid en het nut van zijn Priesterschap tot ons kome. Hieruit volgt, dat Hij een eeuwig Voorbidder is, door wiens voorspraak wij gunst verkrijgen. En daaruit ontstaat wederom niet alleen het vertrouwen om te bidden, maar ook de rust voor vrome conscientiën, doordat ze veilig steunen op de vaderlijke goedertierenheid Gods en vast overtuigd zijn, dat Hem behaagt al wat door de Middelaar geheiligd is. En daar God onder de wet bevolen heeft, dat Hem offeranden van beesten zouden geofferd worden, was het met Christus een geheel andere en nieuwe toestand, namelijk, dat dezelfde die Priester was, ook offerande zou zijn. Want er kon geen andere geschikte voldoening voor de zonden gevonden worden en ook niemand, die zo grote eer waardig was, dat Hij Gode zijn eniggeboren Zoon zou op offeren. Verder draagt Christus de Persoon van Priester niet alleen opdat Hij door de eeuwige wet der verzoening de Vader jegens ons gunstig en genadig zou stemmen, maar ook om ons op te nemen in de gemeenschap van zo grote eer (Open. 1:6) Want wij, die in onszelf bevlekt zijn, maar in Hem priesters, offeren onszelf en al het onze aan God, en treden vrij het hemels heiligdom binnen, zodat de offeranden der gebeden en des lofs, die van ons komen, aangenaam en van goede reuk zijn voor het aangezicht Gods. En tot hier strekt zich het woord van Christus uit: "Ik heilig mij zelf voor hen" (Joh. 17:19) want wij (die anders stinken voor God), zijn, daar we met zijn heiligheid overgoten zijn, aangezien Hij ons met zich aan de Vader gewijd heeft, welbehagelijk alsof we zuiver en rein, ja zelfs ook heilig waren. Hierop heeft betrekking de zalving van het heiligdom, waarvan melding gemaakt wordt bij Daniël (Dan. 9:24) Want we moeten letten op de tegenstelling tussen deze zalving en die schaduwachtige, die toen in gebruik was: alsof de engel zeide, dat na verdrijving der schaduwen het priesterschap duidelijk zou zijn in de Persoon van Christus. En daarom is des te meer verfoeilijk het verzinsel van hen, die, niet tevreden met het Priesterschap van Christus, zichzelf hebben durven op dringen om Hem te slachten, wat dagelijks gepoogd wordt in het Pausdom, waar de mis geacht wordt een offering van Christus te zijn.

6. 312III. Das priesterliche Amt

Jetzt will ich noch kurz von Christi priesterlichem Amt reden. Es hat seinen Zweck und Nutzen darin, daß er ein reiner, von allem Makel freier Mittler ist, der uns durch seine Heiligkeit mit Gott versöhnt. Gottes gerechter Fluch aber hemmt den Zugang, und Gott als Richter ist voll Zürnens gegen uns; soll uns also der Hohepriester Gottes Wohlgefallen erwerben, seinen Zorn stillen, so muß er versöhnend ins Mittel treten. Dieses Amt wollte Christus erfüllen, und deshalb mußte er ein Opfer darbringen; denn auch unter dem Gesetz war es dem Hohenpriester von Gott aus verwehrt, das Allerheiligste ohne Blut zu betreten. Die Gläubigen sollten eben wissen: gewiß ist der Hohepriester als Fürbitter für das Volk ins Mittel gestellt; aber Gott kann sich nicht gnädig erweisen, ohne daß die Sünden gesühnt sind! Hierüber spricht sehr ausführlich der Verfasser des Hebräerbriefs vom siebenten bis gegen den Schluß des zehnten Kapitels. Der Hauptinhalt seiner Beweisführung ist der: Die Würde des Hohenpriestertums kommt allein Christus zu, der mit dem Opfer seines eigenen Todes unsere Schuld abgetan und für unsere Sünden genuggetan hat. Wie wichtig dies ist, ersehen wir aus jenem feierlichen Eidschwur Gottes, der ihn nie gereuen wird: „Du bist ein Priester in Ewigkeit nach der Ordnung Melchisedeks!“ (Ps. 110,4). Damit hat Gott ohne Zweifel den wichtigsten Punkt ganz klar festlegen wollen, an welchem, wie er ja wußte, unser Heil ganz hängt. Denn wir oder auch unsere Gebete haben ja keinen Zugang zu Gott, wenn nicht Christus als Hoherpriester unsere Sünden abwäscht und uns heiligt, für uns die Gnade erwirkt, von der uns sonst die Unreinigkeit unserer Übeltaten und Laster fernhält! Bei dem Tode Christi müssen wir also anheben, wenn die Wirkung und der Segen seines priesterlichen Amtes zu uns kommen soll.

Hier ergibt sich aber auch, daß er ein ewiger Fürsprecher für uns ist: sein Eintreten für uns erwirkt uns Gottes Wohlgefallen. So kann der Fromme in seinem Gewissen Freudigkeit zum Gebet gewinnen und Frieden haben; denn er ruht ja sicher auf Gottes Barmherzigkeit, und er darf ganz gewiß der Überzeugung leben, daß Gott Wohlgefallen an dem hat, was der Mittler geheiligt! Unter dem Gesetz mußte der Priester nach Gottes Befehl Tiere opfern; bei Christus ist es ganz anders, ganz neu: er, der Hohepriester, ist selbst das Opfer. Denn es gab kein anderes Opfer, das für unsere Sünden hätte ausreichend eintreten können — und anderseits war doch auch keiner solcher Ehre wert, Gott seinen eingeborenen Sohn zum Opfer zu bringen. Nun trägt also Christus das Priesteramt, und er vollführt es nicht nur, um uns durch eine ewige Versöhnung Gottes Wohlgefallen und Freundlichkeit zu gewinnen, sondern auch um uns der gleichen Würde mit teilhaftig zu machen (Apok. 1,6). Denn wir sind zwar in uns befleckt; aber in ihm sind wir Priester, bringen wir uns selbst und alles, was wir sind und haben, Gott zum Opfer dar, haben wir freien Zugang zu dem Allerheiligsten im Himmel, so daß all unsere Opfer an Gebet und Lobpreis, die wir zu bringen haben, vor Gott ein guter Geruch sind! Das alles umfaßt Christi Wort: „Ich heilige mich selbst für sie“ (Joh. 17,19) — denn er hat uns, die wir sonst ekelhaft sind vor Gott, mit sich selber Gott dargebracht, und so sind wir, von Christi Heiligkeit umflossen, vor ihm rein und untadelig, ja heilig, und finden so sein Wohlgefallen! Hierher gehört auch die Verheißung über die Salbung des „Hochheiligen“, die sich bei Daniel findet (Dan. 9,24). Besonders müssen wir freilich auf den Gegensatz zwischen dieser Salbung und jener schattenhaften Vorbildung achten, die zur damaligen Zeit in Übung war: der Engel will also sagen, daß in der Person Christi die Schattenbilder ein Ende haben und das Priesteramt in seiner vollen Herrlichkeit erstrahlt. Um so entsetzlicher ist es aber, wenn sich Menschen in ihrem Dünkel mit Christi Priesteramt nicht zufrieden geben wollen und sich dann selbst in törichter Einbildung alle Tage vermessen, ihn neu zu opfern; dies versucht man heutzutage im Papsttum, wo die Messe als Opferung Christi gilt!

6. Die doel van Christus se priesterskap is om as Middelaar ons met God te versoen.⁵¹

Nou moet ons in verband met sy amp as Priester kortliks weet dat die doel en nut daarvan is dat Hy as Middelaar rein en onbevlek moet wees om ons deur sy heiligheid met God te versoen. Omdat sy regverdige vloek egter die toegang tot God beset en Hy volgens sy amp as Regter op ons vertoorn is, is dit noodsaaklik dat ’n soenoffer tussenbeide tree, sodat ’n priester die toorn van God self tot rus kan bring en sy guns vir ons kan verkry. Christus moes daarom met ’n offer tussenbeide kom om hierdie taak te volbring. Want dit was onder die priesterlike wet ook nie geoorloof om die heiligdom sonder bloed te betree nie, sodat die gelowiges kon weet dat, hoewel daar ’n priester tussenin gestel is om God se toorn af te wend, God tog nie versoen kon word nie, behalwe as versoening vir hulle sondes gedoen is.⁵² Daarom bespreek die apostel die onderwerp breedvoerig in die brief aan die Hebreërs van die sewende hoofstuk tot byna aan die einde van die tiende.

Dit kom kortliks hierop neer dat die eer van die priesterskap slegs Christus toekom, omdat Hy deur die offer van sy dood ons skuld uitgewis het en vir ons sondes voldoening bewerk het. Uit die plegtige eed van God, wat sonder berou afgelê is, word ons trouens geleer van hoe ’n groot belang die onderwerp is. Hy sê: “U is priester vir ewig volgens die orde van Melgisédek”.⁵³ Want Hy wou ongetwyfeld die Hoof bekragtig in wie Hy geweet het dat ons saligheid in besonder geleë is. Want soos ons gesê het, gaan die toegang tot God nie deur ons of ons gebede oop nie, tensy ’n priester ons van smette reinig, ons heilig maak en sy genade vir ons verkry waarvan die onreinheid van ons oortredinge 657 en ons sondes ons weerhou. Ons sien dus dat ons by die dood van Christus moet begin, sodat die krag en nut van sy priesterskap ons kan bereik.

Hieruit volg dat Hy vir ewig ons Voorbidder is, deur wie se voorspraak ons God se guns verkry. Daaruit spruit nie alleen vertroue om te bid nie maar ook rustigheid vir die gewete van godvrugtiges wanneer hulle onbesorg op die vaderlike goedheid van God steun en vas en seker daarvan oortuig is dat alles wat deur die Middelaar geheilig is, Hom behaag. Aangesien God onder die wet gebied het dat offerdiere as offers vir Hom gebring moes word, was daar ’n ander en nuwe rede daarvoor in Christus, naamlik dat Hy terselfdertyd die offer en Priester moes wees.

Want daar kon geen ander geskikte voldoening vir die sondes gevind word nie, en niemand was so ’n groot eer waardig dat hy sy eniggebore Seun vir God sou offer nie. Christus dra die Persoon van ’n priester nie  alleen om die Vader volgens die ewige versoeningswet vir ons gunstig en genadig te maak nie maar ook om ons tot die gemeenskap van so ’n groot eer op te neem.⁵⁴ Ons wat in onsself onrein is, is tewens nogtans priesters in Hom, en ons offer onsself en alles wat aan ons behoort, aan God en tree met vrymoedigheid tot die hemelse heiligdom toe, sodat die offers van gebede en lof wat uit ons kom, aangenaam is en ’n goeie reuk voor die aangesig van God het.

Hiertoe strek die woorde van Christus: “Ek heilig Myself vir hulle”,⁵⁵ want ons wat andersins voor God stink, behaag Hom asof ons rein en onbesmet, ja, selfs heilig is in soverre ons deur sy heiligheid oorgiet is en Hy ons saam met Hom aan die Vader toegesê het. Die salwing van die heiligdom waarvan in Daniel melding gemaak word,⁵⁶ het dieselfde strekking. Want ons moet let op die teenstelling tussen hierdie salwing en die skaduagtige salwing wat toe in gebruik was; dit is net asof die engel gesê het dat die priesterskap duidelik sal wees in die Persoon van Christus wanneer die skadu’s verdryf is. Daarom is die versinsel van mense wat nie met die priesterskap van Christus tevrede is nie maar waag om hulleself aan ons op te dring om Christus te slag, des te verfoeiliker. Dit word elke dag onder die pousgesindes gedoen, waar die Mis as die offerande van Christus beskou word.⁵⁷

6. Относительно священнического служения следует заметить, что цель и смысл его состоят в том, что Иисус Христос снискал для нас благорасположение и сделал угодными Богу благодаря своей святости, будучи Посредником, абсолютно чистым от всякой скверны. Поскольку со времени грехопадения Адама проклятие по справедливости закрывало нам доступ к небу и поскольку Бог противостоит нам в качестве Судьи, то потребовалось, чтобы с заступничеством, дав необходимое удовлетворение, выступил Священник, способный открыть нам доступ к благодати и утишить Божий гнев. Поэтому для исполнения этой миссии должен был явиться Иисус Христос со своею жертвой. Ибо даже во времена Закона священнику было дозволено входить в Святое святых только с предложением крови, дабы верующие познали, что, хотя священник поставлен для посредничества и получения прощения, Бог может быть удовлетворён только очищением от грехов.

Апостол развивает эту мысль в Послании к евреям, начиная с седьмой главы и почти до самого конца десятой. Итог его рассуждений сводится к тому, что священническое достоинство принадлежит Иисусу Христу лишь в том смысле, что своею крестной жертвой Он устранил неизбежность, с которой мы представали перед Богом преступниками, и дал удовлетворение за наши грехи. Насколько велико значение этого акта, нас должна убедить торжественная клятва Бога, который к тому же объявил, что не раскается в ней: «Ты священник вовек по чину Мельхиседека» (Пс 109/310:4). Ибо нет сомнений, что Бог пожелал подтвердить то, что Он считал главной опорой нашего спасения. В самом деле, ни мы, ни наши молитвы не имеют доступа к Богу, если мы не будем освящены Священником, служение которого состоит в очищении нас от скверны и в приобретении для нас благодати. Иначе мы бы остались отверженными из-за мерзостной грязи наших пороков.

Итак, мы видим, что для того чтобы ощутить действенность и пользу священничества Иисуса Христа, нам подобает исходить из его смерти. Отсюда следует, что Он есть Заступник навеки и что по его прошению и милости мы стали угодны Богу. Сознание этого не только порождает уверенность в действенности обращённых к Богу молитв, но и умиротворяет нашу совесть, ибо Бог призывает нас к Себе милостиво и человечно и убеждает нас, что всё, освящённое Посредником, приятно Ему.

Во времена Закона Бог желал, чтобы Ему приносили в жертву мясо животных. Совсем по-иному свершилось в Иисусе Христе: Он, Священник, стал одновременно приношением, ибо не мог найти другого удовлетворения, достаточного, чтобы изгладить вину за наши грехи, и не мог найти человека, достойного принести в жертву Богу его единственного Сына.

Иисус Христос носит звание Священника и действует как Священник не только для того, чтобы вызвать благорасположение к нам Отца - ибо своею смертью Он навеки примирил Его с нами,- но и для того, чтобы сделать нас своими соучастниками в этой чести. Ибо, хотя сами по себе мы осквернены, но, сделавшись через Него священниками (Отк 1:6), мы обрели свободу принести себя Богу вместе со всем, что Он нам дал, и открыто войти в небесное святилище, сознавая, что приносимые нами молитвенные жертвы и хвала угодны и благоуханны перед Ним. Об этом же говорят и приведённые нами ранее слова Иисуса Христа, что Он посвятил Себя ради нас (Ин 17:19), ибо, окроплённые его святостью - поскольку Он посвятил нас Богу-Отцу, без чего мы скверны и омерзительны,- мы предстаём перед Богом чистыми и просветлёнными, более того - освящёнными и святыми.

Вот почему Даниилу было дано пророчество о помазании Святого святых при пришествии Искупителя (Дан 9:24). Нужно отметить противопоставление этого помазания и прежнего, которое было как бы тенью. Ангел говорит, что образы исчезнут и в лице Иисуса Христа священническое служение обретёт свой истинный, ясный для всех смысл. Тем более отвратительны измышления тех, кто, не довольствуясь священничеством Иисуса Христа, дерзнул изобрести жертвы предложения,- что каждый день происходит у папистов, которые совершают мессу как жертвоприношение, очищающее от грехов.