1. 508 HAEC etiam quaestio vice auctarii expedienda est. Sunt enim homines quidam perperam arguti¹, qui etsi fatentur salutem nos per Christum consequi, nomen tamen meriti audire non sustinent, quo putant obscurari Dei gratiam: atque ita Christum volunt instrumentum esse duntaxat vel ministrum, non authorem vitae vel ducem et principem, sicuti a Petro vocatur [Act. 3. b. 15^h]. Equidem fateor, siquis simpliciter et per se Christum opponere vellet iudicio Dei, non fore merito locum: quia non reperietur in homine dignitas quae possit Deum promereri: imo, ut verissime Augustinus scribit, Clarissimum 509 lumen praedestinationis et gratiae ipse est salvator homo Christus Iesus, qui ut hoc esset, nullis operum vel fidei praecedentibus meritis natura humana quae in illo est comparavit. Respondeatur quaeso, ille homo ut a Verbo Patri coaeterno in unitatem personae assumptus, Filius Dei unigenitus esset, unde hoc meruerit? Appareat igitur in nostro capite ipse fons gratiae, unde secundum uniuscuiusque mensuram per cuncta eius membra se diffundit. Ea gratia quisque ab initio fidei suae fit Christianus, qua homo ille ab initio suo factus est Christus [Lib. primo de praed. San. cap. 15]¹. Item alibi, Nullum illustrius est praedestinationis exemplum quam ipse mediator. Qui enim hunc fecit ex semine David hominem iustum qui nunquam esset iniustus, sine ullo merito praecedentis voluntatis eius, ipse ex iniustis facit iustos qui membra sunt illius capitis; et quae sequuntur^a [De bono persever. cap. ultimo]². Quum ergo de Christi merito agitur, non statuitur in eo principium: sed conscendimus ad Dei ordinationem, quae prima^b causa est: quia mero beneplacito Mediatorem statuit qui nobis salutem acquireret. Atque ita inscite opponitur Christi meritum misericordiae Dei. Regula^c enim^d vulgaris est, quae subalterna sunt, non pugnare; ideoque^e nihil obstat quominus gratuita sit hominum iustificatio ex mera Dei misericordia, et simul interveniat Christi meritum, quod Dei misericordiae subiicitur^f. Nostris autem^g operibus apte opponitur^h tam gratuitus Dei favor quam Christi obedientia: suo ordine utrunqueⁱ. Nam Christus nonnisi ex Dei beneplacito quicquam mereri potuit: sed quia ad hoc destinatus erat^k ut iram Dei sacrificio suo placaret, suaque obedientia deleret transgressiones nostras. In summa quando ex sola Dei gratia^l (quae hunc nobis constituit salutis modum) dependet meritum Christi, non minus apte quam illa humanis omnibus iustitiis opponitur^m. 510

1. Il y a une question à expedier pour la fin, c’est qu’aucuns esprits volages s’egarans en leur subtilité, combien qu’ils confessent que nous obtenons salut par Jesus Christ, toutesfois ne peuvent porter le nom de Merite, pource qu’ils pensent que la grace de Dieu en est obscurcie. Par ainsi ils veulent que Jesus Christ ait esté instrument ou ministre de nostre salut, non pas autheur, chef et capitaine, comme sainct Pierre le nomme (Act. 3:15). Or je confesse bien que si quelqu’un le vouloit simplement ou en soy opposer au jugement de Dieu, qu’il n’y auroit point lieu à nul merite: pource qu’il ne se trouvera point dignité en homme, qui puisse obliger Dieu, ou rien meriter en luy; mesmes comme sainct Augustin dit tresbien, Nostre Sauveur, entant qu’il est homme, est une clarté souveraine de la predestination et grace de Dieu, veu que la nature humaine qui est en luy n’a peu acquerir par aucuns merites precedens d’œuvres ou de foy, qu’il fust ce qu’il est. Qu’on me responde, dit-il, comment il a peu meriter. pour estre prins de la Parolle coeternelle du Pere en unité de personne, pour estre Fils unique de Dieu.¹⁰⁶ Ainsi la source de grace, dont les parties s’espandent sus les membres selon la mesure de chacun, apparoit en nostre chef. Par ceste grace chacun est fait Chrestien du commencement de sa foy, comme nostre Sauveur par icelle a esté fait Christ au commencement de son humanité. Item en un autre passage:¹⁰⁷ Il n’y a patron ny exemple plus clair et notable de la predestination gratuite, que nostre Mediateur. Car celuy qui l’a fait homme juste de la semence de David, pour n’estre jamais injuste, voire sans aucun merite precedent de la volonté d’iceluy, fait aussi justes ceux qui estoyent injustes, en les faisant membres de ce chef. Par quoy en parlant du merite de Jesus Christ, nous n’en establissons pas le commencement en luy, mais nous montons au decret et à l’ordonnance de Dieu, laquelle en est la cause: d’autant qu’il l’a establi Mediateur de pure gratuité, pour nous acquerir salut. Et ainsi c’est inconsiderément fait, d’opposer le merite de Jesus Christ à la misericorde de Dieu. Car il nous faut pratiquer la reigle vulgaire: c’est que quand deux choses se rencontrent chacune en son degré, mesmes que l’une est accessoire de l’autre, il n’y a nulle repugnance. Parquoy rien n’empesche que la justification des hommes ne soit gratuite de la pure misericorde de Dieu: et que le merite de Jesus Christ servant à icelle de moyen inferieur, n’y intervienne; mais c’est à noz œuvres qu’il fout opposer tant la faveur et bonté de Dieu que l’obeissance de Christ, chacun des deux selon son ordre. Car Jesus Christ n’a peu rien meriter que du bon plaisir de Dieu: mais pource qu’il estoit destiné et ordonné à cela, d’appaiser l’ire de Dieu par son sacrifice, et effacer noz transgressions par son obeissance. En somme puis que le merite de Jesus Christ depend et procede de la seule grace de Dieu, laquelle nous a ordonné ceste maniere de salut, il doit estre à bon droit opposé à toutes justices humaines, aussi bien que la cause dont il procede.

1. 476 We must devote an additional Chapter to the solution of this question. For there are some men, more subtle than orthodox, who, though they confess that Christ obtained salvation for us, yet cannot bear the word merit, by which they suppose the grace of God is obscured. So they maintain that Christ is only the instrument or minister, not, as he is called by Peter, the Author, or Leader, and “Prince of life.”¹³⁴⁰ I grant, indeed, if any man would oppose Christ simply and alone to the judgment of God, there would be no room for merit; because it is impossible to find in man any excellence which can merit the favour of God; nay, as Augustine most truly observes, “The brightest illustration of predestination and grace is the Saviour himself, the man Christ Jesus, who has acquired this character in his human nature, without any previous merit either of works or of faith. Let any one tell me, how that man merited the honour of being assumed into one person with the Word, who is coëternal with the Father, and so becoming the only begotten Son of God. Thus the fountain of grace appears in our Head, and from him diffuses its streams through all his members according to their respective capacities. Every one, from the commencement of his faith, is made a Christian, by the same grace, by which this man, from the commencement of his existence, was made the Christ.” Again, in another treatise, Augustine says, “There is not a more illustrious example of predestination than the Mediator himself. For he who made of the seed of David this righteous man, so that he never was unrighteous, without any previous merit of his 477 will, converts unrighteous persons into righteous ones, and makes them members of that Head,” &c. When we speak of the merit of Christ, therefore, we do not consider him as the origin of it, but we ascend to the ordination of God, which is the first cause; because it was of his mere good pleasure, that God appointed him Mediator to procure salvation for us. And thus it betrays ignorance to oppose the merit of Christ to the mercy of God. For it is a common maxim, that between two things, of which one succeeds or is subordinate to the other, there can be no opposition. There is no reason, therefore, why the justification of men should not be gratuitous from the mere mercy of God, and why at the same time the merit of Christ should not intervene, which is subservient to the mercy of God. But to our works are directly and equally opposed the gratuitous favour of God and the obedience of Christ, each in its respective place. For Christ could merit nothing except by the good pleasure of God, by which he had been predestinated to appease the Divine wrath by his sacrifice, and to abolish our transgressions by his obedience. To conclude, since the merit of Christ depends solely on the grace of God, which appointed this method of salvation for us, therefore his merit and that grace are with equal propriety opposed to all the righteousnesses of men.

1. Christ not only the minister, but also the author and prince of salvation. Divine grace not obscured by this mode of expression. The merit of Christ not opposed to the mercy of God, but depends upon it.

453 A question must here be considered by way of supplement. Some men too much given to subtilty, while they admit that we obtain salvation through Christ, will not hear of the name of merit, by which they imagine that the grace of God is obscured; and therefore insist that Christ was only the instrument or minister, not the author or leader, or prince of life, as he is designated by Peter (Acts 3:15). I admit that were Christ opposed simply, and by himself, to the justice of God, there could be no room for merit, because there cannot be found in man a worth which could make God a debtor; nay, as Augustine says most truly,¹ “The Saviour, the man Christ Jesus, is himself the brightest illustration of predestination and grace: his character as such was not procured by any antecedent merit of works or faith in his human nature. Tell me, I pray, how that man, when assumed into unity of person by the Word, co-eternal with the Father, as the only begotten Son at God, could merit this.”—“Let the very fountain of grace, therefore, appear in our head, whence, according to the measure of each, it is diffused through all his members. Every man, from the commencement of his faith, becomes a Christian, by the same grace by which that man from his formation 454became Christ.” Again, in another passage, “There is not a more striking example of predestination than the mediator himself. He who made him (without any antecedent merit in his will) of the seed of David a righteous man never to be unrighteous, also converts those who are members of his head from unrighteous into righteous” and so forth. Therefore when we treat of the merit of Christ, we do not place the beginning in him, but we ascend to the ordination of God as the primary cause, because of his mere good pleasure he appointed a Mediator to purchase salvation for us. Hence the merit of Christ is inconsiderately opposed to the mercy of God. It is a well known rule, that principal and accessory are not incompatible, and therefore there is nothing to prevent the justification of man from being the gratuitous result of the mere mercy of God, and, at the same time, to prevent the merit of Christ from intervening in subordination to this mercy. The free favour of God is as fitly opposed to our works as is the obedience of Christ, both in their order: for Christ could not merit anything save by the good pleasure of God, but only inasmuch as he was destined to appease the wrath of God by his sacrifice, and wipe away our transgressions by his obedience: in one word, since the merit of Christ depends entirely on the grace of God(which provided this mode of salvation for us), the latter is no less appropriately opposed to all righteousness of men than is the former.

1. Ook de volgende kwestie moet bij wijze van toevoegsel behandeld worden. Er zijn namelijk mensen met een verkeerde scherpzinnigheid, die, ofschoon ze erkennen, dat wij de zaligheid verkrijgen door Christus, toch het woord verdienste niet willen horen, waardoor, naar ze menen, de genade Gods verduisterd wordt; en zo willen ze, dat Christus slechts een werktuig is of een dienaar, niet de bewerker of de leidsman en de Vorst des levens, zoals Hij door Petrus genoemd wordt (Hand. 3:15) Ik erken, dat, indien iemand Christus eenvoudig en op zichzelf tegenover het oordeel Gods wilde stellen, er geen plaats zou zijn voor verdienste: want in de mens zal geen waardigheid gevonden worden, waardoor bij God enige verdienste verworven zou kunnen worden; ja, zoals Augustinus zeer juist schrijft¹ : "Het helderste licht der voorbeschikking en der genade is de Zaligmaker, de mens Jezus Christus zelf; want de menselijke natuur, die in Hem is, heeft zonder enige voorafgaande verdiensten van werken of geloof verkregen, dat Hij dat zou zijn. Laat men antwoorden, vraag ik u, waarmee die mens verdiend heeft, dat Hij, door het Woord, dat met de Vader van eeuwigheid is, tot enigheid des persoons aangenomen, Gods eniggeboren Zoon zou zijn? Dus moge blijken, dat in ons Hoofd zelf de bron der genade is, vanwaar zij zich door al zijn ledematen naar elks maat verspreidt. Door die genade wordt ieder van het begin zijns geloofs af een Christen, door welke die mens van zijn begin af Christus is geworden." Evenzo elders² : "Er is geen helderder voorbeeld van de predestinatie dan de Middelaar zelf. Want God, die Deze, zonder enige verdienste van zijn voorafgaande wil, uit het zaad Davids tot een rechtvaardig mens heeft gemaakt, zodat Hij nooit onrechtvaardig zou zijn, heeft ook van onrechtvaardigen tot rechtvaardigen gemaakt hen, die de ledematen zijn van dat Hoofd, enz." Wanneer er dus sprake is van Christus' verdienste, wordt het beginsel daarvan niet in Hem gesteld; maar wij klimmen op tot Gods verordinering, die de eerste oorzaak is: want uit louter welbehagen heeft Hij de Middelaar gesteld, om voor ons de zaligheid te verwerven. En zo wordt de verdienste van Christus onjuist gesteld tegenover de barmhartigheid Gods. Want het is een algemene regel, dat dingen, van welke het een staat onder het ander, met elkaar niet strijden; en daarom staat er niets in de weg, dat de rechtvaardigmaking der mensen een genadewerk is uit loutere barmhartigheid Gods, en dat tevens de verdienste van Christus tussen beide komt, die gesteld wordt onder de barmhartigheid Gods. Tegenover onze werken echter wordt volkomen juist gesteld zowel de genadige gunst Gods als de gehoorzaamheid van Christus: ieder van beide in zijn orde. Want Christus heeft slechts uit Gods welbehagen iets kunnen verdienen; maar omdat Hij hiertoe verordineerd was, dat Hij de toorn Gods met zijn offerande zou verzoenen en door zijn gehoorzaamheid onze overtredingen zou te niet doen, kortom, aangezien aan Gods genade alleen (welke dit middel der zaligheid voor ons heeft vastgesteld) de verdienste van Christus hangt, wordt zij even juist tegenover alle menselijke gerechtigheden gesteld als die genade.

1. 330Christi verdienst schließt Gottes freie Gnade nicht aus, sondern geht aus ihr hervor

Diese Frage mag nun auch noch als eine Art Zugabe zur Behandlung kommen. Es gibt nämlich einige Leute, die eine verkehrte Art von Scharfsinn besitzen: sie geben zwar zu, daß wir durch Christum das Heil erlangen, aber sie können den Ausdruck Verdienst dabei nicht anhören, meinen gleich, dadurch werde Gottes Gnade verdunkelt; Christus ist also für sie bloß ein Werkzeug oder ein Diener, nicht aber der Urheber, Herzog und „Fürst“ des Lebens, wie ihn Petrus nennt! (Apg. 3,15). Ich gebe nun zu: wollte man Christus an und für sich selbst dem Gericht Gottes gegenüberstellen, so ergäbe sich allerdings keinerlei Verdienst; denn kein Mensch hat eine solche Würdigkeit, daß er vor Gott damit etwas verdienen kann. Ja, es ist so, wie Augustin sagt: „Das hellste Licht der Prädestination und der Gnade ist der Heiland, der Mensch Christus Jesus selber; daß er das aber ist, hat sich nicht etwa die menschliche Natur in ihm durch vorhergehende Verdienste der Werke oder des Glaubens erworben. Sonst soll man mir doch sagen, wie es dieser Mensch verdient haben sollte, daß er von dem Wort, das gleich ewig ist mit dem Vater, angenommen und mit ihm zur Einheit der Person verbunden worden ist. Also unser Haupt muß als die einzige Quelle erkannt werden, von der aus sich die Gnade auf alle Glieder, nach dem Maße des einzelnen, ergießt. Es ist also die nämliche Gnade, die heute jeden Gläubigen, sobald er zu glauben anfängt, zu einem Christen macht — und aus der heraus einst dieser Mensch gleich im Anfang seines Menschseins zum Christus geworden ist!“ (Von der Prädestination der Heiligen, 15). Ähnlich urteilt Augustin auch an anderer Stelle: „Es gibt kein klareres Beispiel für die Prädestination als den Mittler selbst. Denn der Gott, der aus dem Samen Davids einen gerechten Menschen machte, der nie ungerecht gewesen wäre, und zwar ohne Verdienst seines etwa vorhergehenden Willens — der macht aus Ungerechten Gerechte, die Glieder jenes Hauptes sind“, usw. (Von der Gabe der Beharrlichkeit, 24). Wenn man also vom „Verdienst“ Christi redet, so wird dies nicht als Anfang hingestellt, sondern wir gehen zurück auf Gottes Anordnung, die die erste Ursache ist, denn er hat in reinem Wohlgefallen uns den Mittler gesetzt, der uns das Heil erwerben sollte.

Aber deshalb ist es auch Unkenntnis der Sache, wenn man zwischen Gottes Barmherzigkeit und Christi Verdienst einen Gegensatz aufstellen will. Ist es doch eine ganz allgemeingültige Regel: was sich aus einer Sache ergibt, kann dieser Sache nicht widersprechen. Deshalb ist gar nichts Widersinniges in der Doppelbehauptung: der Mensch wird aus Gnaden gerecht durch Gottes reines Erbarmen — und: Christi Verdienst tritt für uns ein. Denn dieses Verdienst Christi ist ja der Barmherzigkeit Gottes untergeordnet! Dagegen wird diese unverdiente Gnade Gottes ebenso wie der stellvertretende Gehorsam Christi mit vollem Recht unseren Werken als Gegensatz gegenübergestellt, freilich beides nach seiner Ordnung! Denn Christus vermochte uns nur aus Gottes Wohlgefallen ein Verdienst zu erwerben, eben weil er dazu verordnet war, mit seinem Sühnopfer Gottes Zorn zu stillen und mit seinem Gehorsam unsere Übertretungen aus der Welt zu schaffen! Wenn also das Verdienst allein von Gottes Gnade abhängt, die uns ja auf diese Weise das Heil schaffen wollte, so tritt dies Verdienst Christi ebenso berechtigt in Gegensatz zu all unserer Gerechtigkeit, wie die Gnade Gottes selber.

1. ’n Weerlegging van die opvatting dat Christus slegs ’n middel tot maar nie die oorsprong van die lewe is nie

687 Hierdie vraagstuk moet ook as ’n byvoegsel afgehandel word, want daar is sekere mense wat verkeerdelik hieroor spitsvondig raak.¹ Hoewel hulle erken dat ons ons saligheid deur Christus kry, duld hulle nogtans nie om die woord verdien te hoor nie, omdat hulle meen dat God se genade daardeur verduister word. Hulle opvatting is dat Christus slegs ’n instrument of ’n dienaar is maar nie die oorsprong, die Leier en Vors van die lewe soos Petrus Hom noem nie.² Ek erken wel dat daar geen plek vir verdienste sou wees as iemand Christus doodeenvoudig en op Homself teenoor die oordeel van God wou stel nie. Daar kan immers geen aansien in ’n mens gevind word wat iets by God kan verdien nie. Inteendeel, soos Augustinus met die grootste waarheid skryf: “Die Verlosser self, die Mens Christus Jesus, is die duidelikste lig van dievoorbestemming en genade, want sonder die voorafgaande verdienste van werke of van geloof het die menslike natuur wat in Hom is, dit reggekry om te wees wat Hy was. Laat hulle dan asseblief hierdie vraag beantwoord: Waarom het die Mens wat deur die Woord saam met die Vader ewig is, verdien om in die eenheid van sy Persoon opgeneem te word en die eniggebore Seun van God te wees? Dit moet dus duidelik wees dat die bron van genade juis in ons Hoof is, en daaruit versprei Hy Hom na elkeen se maat oor al sy lede. Van die begin van sy geloof af word elkeen ’n Christen deur dieselfde genade waardeur die Mens (ons Saligmaker) van sy begin af die Christus geword het.³ Elders sê hy: “Daar is nie ’n skitterender voorbeeld van die voorbestemming as juis die Middelaar self nie. Want Hy wat uit die saad van Dawid die Mens regverdig gemaak het om die saad van Dawid die Mens regverdig 688 gemaak het om nooit onregverdig te wees nie, maak self sonder enige verdienste van sy voorgaande wil regverdiges van onregverdiges - die wat lede van hierdie Hoof is”, en wat daarop volg.⁴ Wanneer dit dus om die verdienste van Christus gaan, word die begin van die regverdigmaking nie in die verdienste gestel nie, maar ons kom by die verordening van God wat die eerste oorsaak daarvan is. Hy het immers uit louter welbehae ’n Middelaar bestem om vir ons die saligheid te verkry. So word die verdienste van Christus dus onverstandig teenoor die barmhartigheid van God gestel. Dit is trouens ’n algemene reël dat dinge wat aan mekaar ondergeskik is, nie met mekaar bots nie. Niks staan daarom in die weg daarvan dat die regverdigmaking van mense uit loutere barmhartigheid van God kosteloos kan wees en dat die verdienste van Christus, wat aan God se barmhartigheid ondergeskik is, terselfdertyd tussenbeide tree nie. God se vrye genadebetoning sowel as Christus se gehoorsaamheid word egter elkeen in volgorde paslik teenoor ons werke gestel. Christus het immers geen verdienste anders as uit die welbehae van God gehad nie, maar Hy was bestem om God se toorn deur sy offer te versoen en ons oortredings deur sy gehoorsaamheid uit te wis.

Kortom: omdat die verdienste van Christus van die genade van God alleen (wat ons hierdie middel tot ons saligheid gebied het) afhanklik is, word die verdienste van Christus sowel as die genade van God heeltemal paslik teenoor al die mens se geregtighede gestel.

1. Есть один вопрос, который следует рассмотреть в самом конце. Некоторые поверхностные умы, запутавшиеся в собственной изощрённости, хотя и признают, что мы получаем спасение через Иисуса Христа, не могут принять слова «заслуга», так как считают, что вследствие этого милость Бога отходит в тень. Поэтому Иисусу Христу они отводят роль орудия или служителя нашего спасения, но не его Совершителя, Главы и Начальника, как называет Его св. Пётр (Деян 3:15).

Я согласен, что если кто-то вменит что-либо в заслугу самому себе и противопоставит её Божьему суду, то не найдётся места ни для какой заслуги, поскольку в человеке нет такого достоинства, которое бы к чему-то обязывало Бога и являлось бы заслугой перед Ним. Очень хорошо сказал об этом св. Августин: «Наш Спаситель, человек Иисус Христос, является светлейшим сиянием Божественного предопределения и благодати, ибо его человеческая природа не могла никакими предыдущими заслугами, будь то дела или вера, привести к тому, чтобы Он стал тем, кем был и есть. Пусть мне ответят, как мог Он заслужить быть Словом, совечным Отцу в личностном единстве, быть единственным Сыном Божьим? Следовательно, источник благодати, частицы которой распространяются на члены - каждому по мере его, - наш Глава. Через эту благодать становятся христианами, когда начинают веровать, так же как через благодать наш Спаситель стал Христом, когда воспринял человеческую природу» (Августин. О предназначении святых, XV, 30 (MPL, XLIV, 981-982)). В другом сочинении св. Августин пишет: «Нет более ясного и яркого образа или примера ничем не заслуживаемого предопределения, нежели наш Посредник. Ибо Тот, кто сделал Его праведником от семени Давидова, дабы Он был праведен всегда, сделал это без всяких предыдущих заслуг, исходящих от воли Посредника. Так Он может превращать в праведников неправедных, делая их членами при этом Главе» (Августин. О даре стойкости, XXIV, 67 (MPL, XLV, 1033-1034)).

Говоря о заслуге Иисуса Христа, мы не полагаем её истоков в Нём самом, а восходим к решению и повелению Бога, которые были её причиной. Он поставил Иисуса Христа Посредником из чистой, незаслуженной милости, дабы приобрести для нас спасение. Поэтому неразумно противопоставлять заслугу Иисуса Христа милости Бога. Здесь нам следует придерживаться общего правила, согласно которому если две различные вещи проявляются каждая в присущей ей степени, причём одна дополняет другую, то между ними не может быть взаимного отталкивания.

Следовательно, ничто не мешает нам признать, что оправдание было дано людям даром, из чистого Божьего милосердия, но при этом к нему была причастна заслуга Иисуса Христа как средство подчинённого порядка. Противопоставление милости и доброты Бога послушанию Иисуса Христа, когда то и другое имеет свой порядок, - наше человеческое изобретение. Ибо Иисус Христос мог что-либо заслужить только по доброй воле Бога, так как Он был предназначен и поставлен умиротворить своею жертвой гнев Божий и изгладить своим послушанием наши преступления. Итак, поскольку заслуга Иисуса Христа зависит и происходит от одной только благодати Бога, согласно которой нам предписан именно такой род спасения, то эта заслуга, равно как и её причина, должны быть совершенно обоснованно противопоставлены всем видам человеческой справедливости.

2. Haec distinctio colligitur ex plurimis Scripturae locis^a. Ita Deus dilexit mundum ut Filium suum^b unigenitum daret, ut quisquis credit in eum non pereat [Iohan. 3. b. 16]. Videmus ut priorem locum teneat Dei dilectio, tanquam summa causa vel origo: sequatur fides in Christum, tanquam causa secunda et propior. Siquis excipiat, Christum nonnisi formalem esse causam^c, magis^d extenuat eius virtutem quam ferant verba^e. Nam si fide quae in ipsum recumbit iustitiam consequimur, salutis nostrae materia in eo quaerenda, quod pluribus locis clare probatur. Non quod priores dilexerimus eum, sed ipse nos prior dilexit, ac Filium suum misit ἱλασμὸν pro peccatis nostris [1.^f Iohan. 4. b. 10]. Clare his verbis demonstratur^g, Deum, nequid suo erga nos amori obstaret, reconciliandi modum statuisse in Christo. Ac magnum pondus habet nomen placationis: quia Deus ineffabili quodam modo, quo tempore nos amabat, simul tamen erat infensus nobis, donec reconciliatus est in Christo. Quo pertinent omnes istae sententiae, Ipse expiatio est pro peccatis nostris [1. Iohan. 2. a. 2]. Item, Placuit Deo reconciliare per ipsum omnia erga se, pacificans per sanguinem crucis eius per ipsum, etc. [Colos. 1. c. 20]. Item, Erat Deus in Christo, mundum sibi reconcilians, non imputans hominibus peccata [2. Cor. 5. d. 19]. Item, Gratos nos habuit in dilecto Filio [Ephes. 1. b. 6]. Item, Ut ambos in unum hominem reconciliaret Deo per crucem [Ephes. 2. d. 16]^h. Ratio huius mysterii ex primo ad Ephesios capite petenda est, ubi postquam docuit Paulus nos in Christo fuisse electos, simul addit, nos in eodem gratiam esse adeptos¹. Quomodo coepit Deus favore suo complecti quos ante conditum mundum dilexerat, nisi quia amorem suum exeruit ubi reconciliatus est Christi sanguine? Nam quia Deus fons est omnis iustitiae, necesse est ut homo, quandiu peccator est, illum habeat hostem et iudicem. Quare principium amoris est iustitia, qualis a Paulo describitur, Eum qui peccatum non feceratⁱ, pro nobis peccatum fecit, ut essemus iustitia Dei in ipso [2. Cor. 5. d. 21]. Significat enim, gratuitam iustitiam adeptos Christi sacrificio, ut 511 Deo placeamus, qui natura sumus filii irae^a, et per peccatum alienati. Caeterum haec distinctio etiam notatur, quoties Dei charitati adiungitur Christi gratia, unde sequitur, eum de suo quod acquisivit, nobis largiri: quia non aliter quadraret seorsum a Patre ei adscribi hanc laudem, quod gratia eius sit, et ab ipso proveniat^b.

2. Ceste distinction se peut verifier par beaucoup de passages de l’Escriture: comme, Dieu a tant aimé le monde, qu’il a livré son Fils unique, afin que quiconque croit en luy, ne perisse point (Jean 3:16). Nous voyons que la dilection de Dieu est mise en premier lieu, comme la cause souveraine ou la source: puis la foy en Jesus Christ s’ensuit, comme la cause seconde et plus prochaine. Si quelqu’un replique, que Jesus Christ est seulement cause formelle, c’est à dire qui n’emporte point en soy vray effect, les mots que nous avons allegué ne souffrent point qu’on amoindrisse tant sa vertu. Car si nous sommes reputez justes par la foy laquelle repose en luy, il nous fout aussi chercher en luy mesme la matiere de nostre salut, ce qui se prouve par plusieurs lieux asses evidens: comme de sainct Jean, Non pas que nous l’ayons aimé les premiers, mais il nous a aimez le premier, et a envoyé son Fils propiciation pour noz pechez (1 Jean 4:10). En ces mots il demonstre clairement que Dieu nous a establi le moyen de nous reconcilier avec luy en Jesus Christ, afin que rien n’empeschast son amour envers nous. Et ce nom de Propiciation on appointement, emporte beaucoup. Car Dieu du temps qu’il nous aimoit, de l’autre costé nous estoit ennemi d’une façon qui ne se peut exprimer, jusqu’à ce qu’il a esté appaisé en Christ. A quoy se rapportent toutes ces sentences: que Jesus Christ est la purgation de noz pechez. Item, qu’il a pleu à Dieu reconcilier toutes choses à soy par luy, pacifiant tous discors par le sang de sa croix en luy mesme. Item, que Dieu estoit en Christ s’appaisant envers le monde, n’imputant point aux hommes leurs pechez (1 Jean 2:2; Col. 1:20; 2 Cor. 5:19). Item, qu’il nous a eu agreables en son Fils aimé. Item que Jesus Christ a reconcilié les Juifs et les Payens avec Dieu par sa croix (Ephes. 1:6; 2:16). La raison de ce mystere se peut recueillir du premier chapitre des Ephesiens: là où sainct Paul apres avoir enseigné que nous avons esté eleus en Christ, adjouste que nous avons obtenu grace en luy. Comment Dieu a-il commencé de recevoir en son amour et faveur ceux qu’il avoit aimez devant la creation du monde, sinon d’autant qu’il a desployé son amour quand il a esté reconcilié par le sang de son Fils? Car d’autant que Dieu est la fontaine de toute justice, il est necessaire, pendant que nous sommes pecheurs, que nous l’ayons pour ennemi et juge. Parquoy la justice telle que sainct Paul la descrit, luy est commencement de nous aimer: c’est que celuy qui estoit pur de tous pechez a esté fait peché pour nous, afin que nous soyons justice de Dieu en luy (2 Cor. 5:21). Car il signifie que par le sacrifice de Jesus Christ nous avons justice gratuite pour plaire à Dieu, estans autrement alienez de luy par le peché, et enfans d’ire de nature. Au reste ceste distinction est notée, toutes fois et quantes que l’Escriture conjoint la grace de Jesus Christ avec l’amour de Dieu; dont il s’ensuit que nostre Sauveur nous elargit du sien qu’il a acquis, pource qu’autrement il ne conviendroit pas que ceste louange luy fust attribuée à part, que la grace est sienne et provenante de luy.

2. This distinction is gathered from numerous passages of Scripture. “God so loved the world, that he gave his only begotten Son, that whosoever believeth in him should not perish.”¹³⁴¹ We see that the love of God holds the first place, as the supreme and original cause, and that faith in Christ follows as the second and proximate cause. If it be objected, that Christ is only the formal cause, this diminishes his merit more than the words now quoted will bear. For if we obtain righteousness by a faith which relies on him, it is in him we are to seek the cause of our salvation. This is evident from many passages. “Not that we loved God, but that he loved us, and sent his Son to be the propitiation for our sins.”¹³⁴² These words clearly demonstrate, that to remove every obstacle in the way of his love towards us, God appointed a method of reconciliation in Christ. And there is much contained in the word “propitiation;” for God, in a certain ineffable manner, at the same time that he loved us, was nevertheless angry with us, till he was reconciled in Christ. This is implied in the following passages: “He is the propitiation for our sins.”¹³⁴³ Again: “It pleased the Father, having made peace through the blood of his cross, by him to reconcile all things unto himself.”¹³⁴⁴ Again: “God was in Christ, reconciling 478 the world unto himself, not imputing their trespasses unto them.”¹³⁴⁵ Again: “He hath made us accepted in the Beloved.”¹³⁴⁶ Again: “That he might reconcile both unto God in one body by the cross.”¹³⁴⁷ The reason of this mystery may be learned from the first chapter of the Epistle to the Ephesians, where Paul, having taught that we are chosen in Christ, adds at the same time, that we are accepted in him. How did God begin to favour those whom he had loved before the creation of the world, but by the manifestation which he made of his love when he was reconciled by the blood of Christ? For since God is the fountain of all righteousness, he must necessarily be the enemy and judge of every sinner. Wherefore the beginning of his love is the righteousness described by Paul: “He hath made him to be sin for us, who knew no sin; that we may be made the righteousness of God in him.”¹³⁴⁸ For his meaning is, that by the sacrifice of Christ we obtain gratuitous righteousness, so as to be acceptable to God, though by nature we are the children of wrath, and alienated from him by sin. This distinction is indicated also wherever the grace of Christ is connected with the love of God; whence it follows that our Saviour bestows on us what he has purchased; for otherwise it would be inconsistent to ascribe this praise to him distinctly from the Father, that grace is his, and proceeds from him.

2. The compatibility of the two proved by various passages of Scripture.

This distinction is found in numerous passages of Scripture: “God so loved the world, that he gave his only begotten Son, that whosoever believeth in him might not perish,” (John 3:16). We see that the first place is assigned to the love of God as the chief cause or origin, and that faith in Christ follows as the second and more proximate cause. Should any one object that Christ is only the formal cause,¹ he lessens his energy more than the words justify. For if we obtain justification by a faith which leans on him, the groundwork of our salvation must be sought in him. This is clearly proved by several passages: “Herein is love, not that we loved God, but that he loved us, and sent his Son to be the propitiation for our sins,” (1 John 4:10). These words clearly demonstrate that God, in order to remove any obstacle to his love towards us, appointed the method of reconciliation in Christ. There is great force in this word “propitiation”; for in a manner which cannot be expressed, God, at the very time when he loved us, was hostile to us until reconciled in Christ. To this effect are all the following passages: “He is the propitiation for our sins;” “It pleased the Father that in him should all fulness dwell, and having made peace by the blood of his cross, by him to reconcile all things unto himself;” “God was in Christ reconciling the world unto himself, not imputing their trespasses 455unto them;” “He has made us accepted in the Beloved,” “That he might reconcile both into one body by the cross.”¹ The nature of this mystery is to be learned from the first chapter to the Ephesians, where Paul, teaching that we were chosen in Christ, at the same time adds, that we obtained grace in him. How did God begin to embrace with his favour those whom he had loved before the foundation of the world, unless in displaying his love when he was reconciled by the blood of Christ? As God is the fountain of all righteousness, he must necessarily be the enemy and judge of man so long as he is a sinner. Wherefore, the commencement of love is the bestowing of righteousness, as described by Paul: “He has made him to be sin for us who knew no sin; that we might be made the righteousness of God in him,” (2 Cor. 5:21). He intimates, that by the sacrifice of Christ we obtain free justification, and become pleasing to God, though we are by nature the children of wrath, and by sin estranged from him. This distinction is also noted whenever the grace of Christ is connected with the love of God(2 Cor. 13:13); whence it follows, that he bestows upon us of his own which he acquired by purchase. For otherwise there would be no ground for the praise ascribed to him by the Father, that grace is his, and proceeds from him.

2. Deze onderscheiding wordt ontleend aan zeer veel plaatsen der Schrift. "Alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een iegelijk, die in Hem gelooft, niet verderve" (Joh. 3:16) Wij zien, hoe de liefde Gods de eerste plaats beslaat, als de hoogste oorzaak en oorsprong; en het geloof in Christus volgt als de tweede en nadere oorzaak. Indien men tegenwerpt dat Christus slechts de formele oorzaak is, dan verkleint men zijn kracht meer, dan in de woorden ligt opgesloten. Want indien wij door het geloof, dat op Hem berust, de gerechtigheid verkrijgen, dan moet de stof van onze zaligheid in Hem gezocht worden, zoals met verscheidene plaatsen duidelijk bewezen wordt. "Niet dat wij God eerst hebben liefgehad, maar dat Hij ons eerst heeft liefgehad, en zijn Zoon gezonden heeft tot een verzoening voor onze zonden" (1 Joh. 4:10) Duidelijk wordt door deze woorden aangetoond, dat God, opdat niets zijn liefde tot ons in de weg zou staan, het middel der verzoening gesteld heeft in Christus. En groot gewicht heeft het woord verzoening; want God was op onuitsprekelijke wijze, in de tijd dat Hij ons beminde, tevens vertoornd op ons, totdat Hij verzoend is in Christus. Daarop hebben al deze uitspraken betrekking: "Hij is een verzoening voor onze zonden" (Joh. 2:2) evenzo: "Het heeft God behaagd door Hem alle dingen te verzoenen tot zichzelf; vrede gemaakt hebbende door het bloed zijns kruises, door Hem enz." (Col. 1:20) Evenzo: "God was in Christus, de wereld met zichzelf verzoenende, de mensen hun zonden niet toerekenende (2 Cor. 5:19) Evenzo: "Hij heeft ons begenadigd in de geliefde Zoon" (Ef. 1:6) Evenzo: "opdat Hij die beiden met God in één lichaam zou verzoenen door het kruis" (Ef. 2:16) De reden van deze verborgenheid moet genomen worden uit het eerste hoofdstuk van de brief aan de Efezen, waar Paulus, nadat hij geleerd heeft, dat wij in Christus zijn uitverkoren, tevens toevoegt, dat wij ook in Hem genade verkregen hebben. Hoe is God begonnen met zijn gunst te omhelzen hen, die Hij voor de schepping der wereld liefgehad had, anders dan omdat Hij zijn liefde betoond heeft, toen Hij verzoend was door het bloed van Christus ? Want daar God de bron is van alle gerechtigheid is het noodzakelijk, dat de mens, zolang hij zondaar is, Hem heeft tot vijand en rechter. Daarom is het begin der liefde gerechtvaardigd, zoals ze door Paulus beschreven wordt (2 Cor. 5:21) "Die, die geen zonde gedaan had, heeft Hij zonde voor ons gemaakt, opdat wij zouden zijn rechtvaardigheid Gods in Hem." Want hij geeft te kennen, dat wij onverdiende rechtvaardigheid verkregen hebben door de offerande van Christus, opdat wij, die van nature kinderen des toorns zijn, en door de zonde vervreemd, Gode zouden behagen. Maar deze onderscheiding wordt ook aangegeven, zo dikwijls als aan Gods liefde Christus' genade wordt toegevoegd, waaruit volgt, dat Hij ons schenkt van het zijne, dat Hij verworven heeft; want anders zou het niet passen, dat Hem,afgescheiden van de Vader, de lof wordt toe geschreven, dat de genade van Hem is en van Hem komt.

2. 331Die Schrift verbindet Gottes Gnade und Christi Verdienst

Diesen Unterschied kann man auch aus sehr vielen Stellen der Schrift entnehmen. „Also hat Gott die Welt geliebet, daß er seinen eingeborenen Sohn gab, auf daß alle, die an ihn glauben, nicht verloren werden ...“ (Joh. 3,16). Da steht Gottes Liebe an der ersten Stelle; denn sie ist ja der erste Grund und Ursprung; erst dann folgt der Glaube an Christus: er ist also zweite, nachfolgende Ursache. Wenn aber jemand daraus die Behauptung ableiten wollte, Christus wäre also bloß die formale Ursache, so würde er damit Christi Kraft weit über das Maß des Textes hinaus abschwächen. Denn wenn wir durch den Glauben, der sich auf ihn gründet, die Gerechtigkeit erlangen, so liegt offenbar in ihm der Grund unseres Heils. Das wird auch durch viele Schriftstellen deutlich bewiesen. „Darin steht die Liebe, nicht daß wir Gott geliebt haben, sondern daß er uns geliebt hat und gesandt seinen Sohn zur Versöhnung  für unsere  Sünden“ (1. Joh. 4,10). Daraus geht ganz einleuchtend hervor: Gott hat, um jedes Hindernis wegzuräumen, das uns den Zugang zu seiner Liebe versperrte, bestimmt, daß wir in Christus mit ihm versöhnt werden sollten. Das Wort Versöhnung hat großes Gewicht: denn Gott hat uns zwar geliebt, aber auf unausdenkbare Weise trug er doch zugleich Zorn gegen uns, — bis er in Christus versöhnt wurde! Dahin gehören eine ganze Reihe von Schriftstellen: „Und derselbe ist die Versöhnung für unsere Sünden“ (1. Joh. 2,2). „Denn es ist das Wohlgefallen gewesen ... dass ... alles durch ihn versöhnt würde zu ihm selbst ... damit er Frieden machte durch das Blut an seinem Kreuz durch sich selbst ...“ (Kol. 1,19f.). „Gott war in Christo und versöhnte die Welt mit ihm selber und rechnete ihnen ihre Sünde nicht zu ...“ (2. Kor. 5,19). „Er hat uns angenehm gemacht in dem Geliebten ...“ (Eph. 1,6). „Und daß er beide versöhnte mit Gott ... durch das Kreuz“ (Eph. 2,16). Der Sinn dieses Geheimnisses ist vor allem aus dem ersten Kapitel des Epheserbriefes zu ermitteln. Da lehrt Paulus zunächst, daß wir in Christus erwählt sind, und dann setzt er hinzu, wir hätten in ihm auch die Gnade erlangt (Eph. 1,4ff.). Gott hat uns zwar schon vor Grundlegung der Welt geliebt; aber seine Gnade hat uns erst darin recht umfangen, daß er, nachdem er durch Christi Blut versöhnt war, seine Liebe ganz erzeigt hat. Denn Gott ist ja der Quell aller Gerechtigkeit, und deshalb ist er dem Menschen gegenüber, solange der ein Sünder ist, notwendig Feind und Richter! Der Anfang der Liebe liegt also in der Gerechtigkeit; das spricht Paulus so aus: „Er hat den, welcher von keiner Sünde wußte, für uns zur Sünde gemacht, auf daß wir würden in ihm Gerechtigkeit Gottes“ (2. Kor. 5,21; nicht ganz Luthertext). Damit zeigt er: wir haben durch Christi Sühnopfer Gerechtigkeit aus freier Gnade erlangt, so daß wir nun Gott wohlgefällig sind, die wir von Natur „Kinder des Zorns“ und durch die Sünde von ihm abgekommen sind. Jener Unterschied (jene Doppelheit zwischen Gottes Barmherzigkeit und Christi Verdienst) kommt auch an den Stellen zum Ausdruck, wo Christi Gnade mit Gottes Liebe verbunden erscheint; daraus folgt, daß er von dem Seinigen, das er erworben hat, uns mitgibt; denn es wäre ja unpassend, wenn man ihm sonst ohne den Vater, für sich allein den Lobpreis zuteil werden ließe, diese Gnade sei seine Gnade, und sie komme von ihm!

2. “So lief het God die wêreld gehad dat Hy sy eniggebore Seun gegee het sodat elkeen wat in Hom glo nie verlore sou gaan nie. ”

Ons kan hierdie onderskeid uit verskeie Skriiverwysings aflei: “So lief het God die wêreld gehad dat Hy sy eniggebore Seun gegee het, sodat elkeen wat in Hom glo, nie verlore sou gaan nie”.⁵ Ons sien hierin hoe die liefde van God die eerste plek inneem, net asof dit die hoogste oorsaak of bron is. Hierop volg die geloof in Christus, net asof dit die tweede en nadere oorsaak is. As iemand hierteen die beswaar sou opper dat Christus dan niks anders as ’n formele oorsaak is nie, sou Hy sy krag meer verskraal as wat die woorde toelaat. Want as ons geregtigheid verkry deur die geloof wat in Hom berus, moet ons die stof vir ons saligheid in Hom soek - iets wat uit verskeie verwysings duidelik bewys word. “Nie dat ons Hom eerste liefgehad het nie, maar Hy het ons eerste 689 liefgehad en sy Seun gestuur as ’n versoening⁶ vir ons sondes”.⁷ Met hierdie woorde word duidelik aangetoon dat God, om te verhoed dat enigiets in die weg van sy liefde jeens ons sou staan die middel tot versoening in Christus gestel het. En die woord versoening⁸ dra groot gewig, want sedert die tyd waarop God ons op ’n onuitspreeklike wyse liefgehad het, was Hy terselfdertyd ook toornig op ons, totdat Hy in Christus versoen is. Die volgende uitsprake het almal hierop betrekking: “Hy is die versoening vir ons sondes”.⁹ Net so: “Dit het God behaag om alles deur Hom met Hom te versoen en deur Hom deur die bloed van sy kruis vrede te maak”,¹⁰ ensovoorts. Net so: “God was in Christus terwyl Hy die wêreld met Hom versoen het en die mense hulle sondes nie. toegereken het nie”.¹¹ Net so: “In sy geliefde Seun het Hy ons begenadig”.¹² Net so: “Om albei in een Mens deur die kruis met God te versoen”.¹³ Ons moet die basis van hierdie geheimenis uit die eerste hoofstuk van die brief aan die Efesiërs haal. Nadat Paulus geleer het dat ons in Christus uitverkies is, voeg hy daar terselfdertyd by dat ons in dieselfde Christus die genade verkry het.¹⁴ Hoe het God begin om die mense wat Hy alreeds van voor die grondlegging van die wêreld af liefgehad het, met sy guns te omhels anders as dat Hy sy liefde betoon het toe Hy deur die bloed van Christus versoen is? Omdat God tewens die bron van alle geregtigheid is, moet die mens Hom noodwendig as sy vyand en regter hê so lank as wat hy ’n sondaar is. Daarom is geregtigheid die begin van die liefde, soos dit deur Paulus beskryf word: “Hy het Hom wat geen sonde gedoen het nie, vir ons sonde gemaak, sodat ons in Hom God se geregtigheid kon wees”.¹⁵ Hy dui immers aan dat ons wat van nature kinders van die toorn¹⁶ en deur die sonde van Hom vervreemd was, deur die offer van Christus vrye geregtigheid verkry het om God te behaag. Verder word daar ook op hierdie onderskeid gedui wanneer Christus se genade aan God se liefde verbind word. Daaruit volg dat Hy aan ons uit sy eie skenk wat Hy verkry het. Andersins sou dit nie pas dat hierdie lof sonder die Vader aan Hom toegeskryf word dat die genade syne is en van Hom af voortkom nie.

2. Правомерность этого различия подтверждают многочисленные места в Писании, например: «Так возлюбил Бог мир, что отдал Сына Своего единородного, дабы всякий, верующий в Него, не погиб ...» (Ин 3:16). Мы видим, что на первое место поставлена любовь Бога как высшая причина или источник. Далее следует вера в Иисуса Христа - как вторичная и более близкая к нам причина. Если кто-нибудь возразит, что Иисус Христос - это только формальная причина, которая не обладает подлинной действенностью, то подобное умаление силы Иисуса Христа совершенно несовместимо с только что приведёнными словами. Ибо если мы считаемся праведными благодаря вере, которую полагаем в Нём, то в Нём и следует видеть самую суть нашего спасения. На это указывают многие свидетельства Писания, как, например, у св. Иоанна: «Не мы возлюбили Бога, но Он возлюбил нас и послал Сына Своего в умилостивление за грехи наши» (1 Ин 4:10). Эти слова ясно говорят о том, что Бог определил для нас средство примирения с Ним в Иисусе Христе, дабы его любви к нам ничто не препятствовало. Само слово «умилостивление» значит многое. Ибо Бог с того времени как возлюбил нас, определённым невыразимым образом был одновременно и нашим врагом, пока не примирился с нами во Христе. Об этом говорят многочисленные утверждения Св. Писания: «Иисус Христос - это очищение от наших грехов» (1 Ин 2:2): «благоугодно было Отцу ... чтобы посредством Его примирить с Собою все, умиротворив чрез Него, Кровию креста Его» (Кол 1:19-20); «Бог во Христе примирил с Собою мир, не вменяя людям преступлений их» (2 Кор 5:19); «Мы угодны Ему в его возлюбленном Сыне» (Эф 1:6); своим крестом Иисус Христос примирил «обоих [евреев и язычников] с Богом посредством креста» (Эф 2:16).

Смысл этой тайны можно понять из первой главы Послания к эфесянам, где св. Павел, разъяснив, что мы избраны в Иисусе Христе, добавляет, что через Него мы получили благодать. Бог мог принять в свою любовь и милость тех, кого возлюбил прежде создания мира, только открыв им свою любовь после умилостивления Кровью своего Сына. Поскольку Бог - источник всякой праведности, то, пока мы были грешниками, Он был нашим врагом и судьёй. Поэтому праведность - такая, какой описывает её св. Павел, - для Него есть начало любви: чистого от всякого греха Он сделал грешником ради нас, дабы мы в Нём сделались праведными перед Богом (2 Кор 5:21). Это означает, что через жертву Иисуса Христа праведность дана нам даром, чтобы мы стали угодны Богу. В противном случае мы отчуждены от Него грехом и, естественно, являемся детьми гнева. Кстати, подобное различение отмечается всякий раз, когда Писание соединяет милость Иисуса Христа с любовью Бога. Отсюда следует, что наш Господь приобретённое Им распространил на нас. Иначе Иисусу Христу не подобала бы хвала за то, что благодать принадлежит Ему и исходит от Него.

3. Quod autem vere Christus sua obedientia nobis gratiam apud Patrem acquisierit ac promeritus sit, ex pluribus scripturae locis certo et solide colligitur. Nam hoc pro confesso sumo, si pro peccatis nostris Christus satisfecit, si poenam nobis debitam persolvit, si obedientia sua Deum placavit, denique si iustus pro iniustis passus est: iustitia eius partam nobis salutem: quod tantundem valet ac promereri^c. Atqui^d teste Paulo, reconciliati sumus, et reconciliationem accepimus per eius mortem [Rom. 5. b. 11]¹. Atqui reconciliatio locum non habet nisi ubi offensio^e praecessit. Sensus ergo est, Deum cui propter peccatum eramus exosi, morte Filii sui placatum fuisse, ut nobis sit propitius. Ac diligenter notanda est quae paulo post sequitur antithesis. Sicut per transgressionem unius peccatores constituti sunt multi: sic et^f per obedientiam iusti constituuntur [Rom. 5. d. 19]. Sensus enim est, Sicut Adae peccato alienati a Deo sumus et destinati ad interitum, ita Christi obedientia, nos in favorem recipi tanquam iustos. Nec futurum verbi tempus praesentem iustitiam excludit: sicuti ex contextu apparet. Nam et prius dixerat χάρισμα ex multis delictis esse in iustificationem.^g

3. Or que Jesus Christ nous ait acquis par son obeissance faveur envers le Pere, et mesmes qu’il l’ait meritée, il appert et se peut recueillir sans doute de plusieurs tesmoignages de l’Escriture. Car je pren ce poinct pour resolu, que s’il a satisfait pour noz pechez, s’il a soustenu la peine qui nous estoit deue, si par son obeissance il a appaisé l’ire de son Pere, finalement si luy estant juste a souffert pour les pecheurs: il nous a acquis salut par sa justice; ce qui vaut autant que meriter. Or tesmoin sainct Paul, il nous a reconcilié par sa mort (Rom. 5:11). Si la reconciliation n’a point de lieu, sinon qu’il y ait precedé offense, haine et divorce: le sens est tel, que Dieu, qui injustement nous hayssoit et avoit en desdain à cause du peché, s’est appointé avec nous par la mort de son Fils, pour nous estre propice. Il faut bien aussi noter la comparaison que met sainct Paul: c’est que comme nous avons esté faits pecheurs par la transgression d’un homme, aussi nous sommes restituez en justice par l’obeissance d’un homme (Rom. 5:19). Car le sens est tel, que tout ainsi que nous avons esté separez de Dieu par la coulpe d’Adam, et destinez à perdition: aussi par l’obeissance de Jesus Christ nous avons esté remis et receus en amour comme justes. Comme aussi il dit, que le don est pour effacer plusieurs delits, afin de nous justifier (Rom. 5:16).

3. Now, that Christ by his obedience has really procured and merited grace from the Father for us, is certainly and justly concluded from various passages of Scripture. For I assume this as granted: if Christ has satisfied for our sins; if he has sustained the punishment due to us; if he has appeased God by his obedience; in a word, if he has suffered, the just for the unjust,—then salvation has been obtained for us by his righteousness, which is the same as being merited. But according to the testimony of Paul, “We were reconciled by his death, by whom we have received the atonement,” or reconciliation.¹³⁴⁹ Now, there is no room for reconciliation without a previous offence. The sense therefore is, that God, to whom our sins had rendered us odious, has been appeased by the death of his Son, so as to be propitious to us. And the antithesis, which follows just after, is worthy of careful observation: “As by one man's disobedience many were made sinners, so by the obedience of one shall many be made righteous.”¹³⁵⁰ For the meaning is, that as by the sin of Adam we were alienated from God and devoted to destruction, so by the obedience of Christ we are received into favour, as righteous persons. 479 Nor does the future tense of the verb exclude present righteousness; as appears from the context. For he had before said, “The free gift is of many offences unto justification.”¹³⁵¹

3. Christ by his obedience truly merited divine grace for us.

That Christ, by his obedience, truly purchased and merited grace for us with the Father, is accurately inferred from several passages of Scripture. I take it for granted, that if Christ satisfied for our sins, if he paid the penalty due by us, if he appeased God by his obedience; in fine, if he suffered the just for the unjust, salvation was obtained for us by his righteousness; which is just equivalent to meriting. Now, Paul’s testimony is, that we were reconciled,and received reconciliation through his death (Rom. 5:11). But there is no room for reconciliation unless where offence² has preceded. The meaning, therefore, is, that God, to whom we were hateful through sin, was appeased by the death of his Son, and made propitious to us. And the antithesis which immediately follows is carefully to be observed, “As by one man’s disobedience many were made sinners, so by the obedience of one shall many be made righteous,” (Rom. 5:19). For the meaning is—As by the sin of Adam we were alienated from God and doomed to destruction, so by the obedience of Christ we are restored to his favour as if we were righteous. The future tense of the verb does not exclude present righteousness, as is apparent from the context. For he had previously said, “the free gift is of many offences unto justification.”

3. En dat Christus in der waarheid door zijn gehoorzaamheid voor ons genade bij de Vader verworven en verdiend heeft, volgt zeker en vast uit verscheidene plaatsen der Schrift. Want dit houd ik voor een uitgemaakte zaak, dat, indien Christus genoeg gedaan heeft voor onze zonden, indien Hij de straf, die wij hadden verdiend, betaald heeft, indien Hij door zijn gehoorzaamheid God verzoend heeft, eindelijk, indien Hij, rechtvaardig zijnde, voor de onrechtvaardigen geleden heeft, door zijn gerechtigheid voor ons de zaligheid verworven is, wat evenveel betekent als verdienen. Maar wij zijn, volgens getuigenis van Paulus (Rom. 5:11) verzoend, en hebben de verzoening ontvangen door zijn dood. Maar verzoening heeft niet plaats, dan wanneer kwetsing is voorafgegaan. De zin is dus deze, dat God, bij wie wij wegens de zonde gehaat waren, door de dood zijns Zoons, verzoend is, opdat Hij ons genadig zou zijn. En we moeten nauwkeurig letten op de tegenstelling, die een weinig verder volgt: "Gelijk door de overtreding van één velen tot zondaars gesteld zijn, zo zullen ook door de gehoorzaamheid van één velen tot rechtvaardigen gesteld worden" (Rom. 5:19) Want de zin daarvan is deze: gelijk wij door de zonde van Adam van God vervreemd zijn en bestemd tot het verderf, zo worden wij door de gehoorzaamheid van Christus in genade aangenomen als rechtvaardigen. En de toekomende tijd van het werkwoord sluit de tegenwoordige rechtvaardigheid niet uit, zoals uit het tekstverband blijkt. Want hij had te voren ook gezegd, dat de onverdiende gave uit vele zonden is tot rechtvaardigmaking.

3. Das Verdienst Christi im Zeugnis der Schrift

Daß uns aber Christus durch seinen Gehorsam wirklich die Gnade bei dem Vater erworben und verdient hat, geht aus sehr vielen Stellen der Schrift klar und zuverlässig hervor. Ich nehme als zugestanden dies an: Wenn Christus für unsere Sünden Genugtuung geleistet hat, wenn er die Strafe getragen hat, die wir verdient hatten, wenn er mit seinem Gehorsam Gott versöhnt hat, wenn er, der Gerechte, für uns Ungerechte gelitten hat, so hat er durch seine Gerechtigkeit uns das Heil erworben — oder, was dasselbe bedeutet: er hat es uns verdient! Nun sind wir aber nach dem Zeugnis des Paulus versöhnt, wir haben die Versöhnung durch seinen Tod empfangen! (Röm. 5,10f.). Versöhnung findet aber nur da statt, wo eine Beleidigung vorhergegangen ist. Der Sinn dieser Stelle ist also der: 332 Gott, dem wir um unserer Sünde willen verhaßt waren, ist mit uns durch den Tod seines Sohnes versöhnt und uns jetzt gnädig. Dabei ist auch die Gegenüberstellung zu beachten, die Paulus kurz nach der angeführten Stelle folgen läßt: „Gleichwie durch eines Menschen Ungehorsam viele Sünder geworden sind, also auch durch eines Gehorsam werden viele Gerechte!“ (Röm. 5,19). Da ist der Sinn folgender: Wie wir durch die Sünde Adams von Gott abgekommen und zum Verderben bestimmt sind, so werden wir durch Christi Gehorsam als Gerechte in Gnaden angenommen. Daß Paulus sich sprachlich so ausdrückt, als ob diese Gerechtigkeit erst in der Zukunft läge, schließt die Gegenwart dieser Gerechtigkeit nicht aus; das zeigt der Zusammenhang, in dem der Text steht. Denn kurz zuvor sagt er doch auch ohne die Zukunftsform: „Die Gabe aber hilft auch aus vielen Sünden zur Gerechtigkeit“ (Röm. 5,16).

3. 690 Deur sy gehoorsaamheid het Christus waarlik vir ons genade by die Vader verwerf.

Uit baie verwysings in die Skrif kan vas en seker afgelei word dat Christus waarlik deur sy gehoorsaamheid vir ons genade by die Vader verwerf en verdien het. Want ek neem uitdruklik aan dat, as Christus vir ons sondes voldoen het, as Hy die straf wat ons verskuldig was, vir ons betaal het, as Hy deur sy gehoorsaamheid God versoen het - kortom: as Hy, wat self regverdig is, vir ons, wat onregverdig is, gely het, het Hy deur sy geregtigheid die saligheid vir ons verkry. Dit dra net soveel krag as om te verdien. En tog is ons volgens Paulus se getuienis met Hom versoen en het ons deur sy dood die versoening ontvang.¹⁷ Tog is daar nie plek vir versoening behalwe waar daar tevore aanstoot was nie. Die betekenis hiervan is dus dat God, vir wie ons as gevolg van ons sondes gehaat was, deur die dood van sy Seun versoen is om ons genadig te wees. Ons moet noukeurig let op die teenstelling wat ’n bietjie later volg: “Soos baie deur die oortreding van een tot sondaars gestel is so word hulle ook deur sy gehoorsaamheid tot regverdiges gestel”.¹⁸ Die betekenis is immers: soos ons deur Adam se sonde van God vervreem en vir die dood bestem is, word ons net so deur Christus se gehoorsaamheid in sy guns as regverdiges ontvang. Soos uit die verband duidelik is, sluit die toekomende tyd van die werkwoord nie die huidige geregtigheid uit nie. Want vooraf het hy ook reeds gesê dat die genadegawes¹⁹ uit baie oortredings tot regverdigmaking is.²⁰

3. То, что Иисус Христос своим послушанием приобрёл для нас милость Отца и даже что Он заслужил её, открывается и может быть принято вне всяких сомнений на основе многих свидетельств Писания. И я считаю окончательно установленным, что, принеся удовлетворение за наши грехи, претерпев казнь, полагавшуюся нам, и проявив послушание, Он приобрёл для нас спасение своею праведностью. Это можно считать заслугой. И св. Павел свидетель, что Иисус Христос примирил нас с Богом своею смертью (Рим 5:10). Замирение имеет место только в том случае, если ему предшествовали ненависть, оскорбление или раздор. Это означает, что Бог, с полным основанием ненавидевший и презиравший нас за грех, примирился с нами смертью своего Сына и стал благорасположен к нам.

Необходимо также задержать внимание на сопоставлении, которое приводит св. Павел: «Как непослушанием одного человека сделались многие грешными, так и послушанием одного сделаются праведными многие» (Рим 5:19). Смысл этих слов таков: как по вине Адама мы были отчуждены от Бога и предназначены к погибели, так послушанием Иисуса Христа мы возрождены и приняты в любви как праведники. Апостол сказал также, что дар предназначен для того, чтобы преступления были изглажены, а мы - оправданы (Рим 5:16).

4. Caeterum quum dicimus^h Christi merito partam nobis esse gratiam, hoc intelligimus, sanguine eius nos fuisse mundatos, et eius mortem expiationem fuisse pro peccatis. Sanguis eius emundat nos a peccato [1. Iohan. 1. c. 7ⁱ]. Hic sanguis est qui effunditur in remissionem peccatorum [Luc. 22. b. 20]². Si hic effectus est fusi sanguinis ut non imputentur nobis peccata, sequitur eo pretio^k satisfactum esse iudicio Dei. Quo pertinet illud Baptistae, Ecce agnus Dei qui tollit peccatum^l mundi [Iohan. 1. d. 29]. Nam omnibus Legis sacrificiis Christum opponit, ut impletum in eo solo doceat quod figurae 512 illae monstrarunt. Scimus autem quid passim dicat Moses, Expiabitur iniquitas, peccatum delebitur ac remittetur^{a 1}. Denique in veteribus figuris optime docemur quae sit mortis Christi vis et efficacia. Et hanc rem Apostolus, dextre sumpto hoc principio, in Epistola ad Hebraeos explicat, quod remissio absque sanguinis effusione non fiat [Heb. 9. f. 22]. Unde colligit, Christum in abolitionem peccati per suum sacrificium semel^b apparuisse. Item, Oblatum esse ut multorum tolleret peccata². Dixerat autem prius, non per sanguinem hircorum aut vitulorum, sed per sanguinem proprium semel ^b intrasse in sancta, aeterna redemptione inventa [Ibidem, c. 12]. Iam dum in hunc modum ratiocinatur, Si sanguis vitulae sanctificat secundum carnis puritatem, multo magis sanguine Christi purificari conscientias ab operibus mortuis [Ibidem, d. 13]³: facile patet, nimis extenuari Christi gratiam^c nisi eius sacrificio vim expiandi, placandi, et satisfaciendi concedimus: quemadmodum paulo post addit, Mediator hic est Novi testamenti, ut morte interveniente in redemptionem praecedentium delictorum quae manebant sub Lege, promissionem aeternae haereditatis accipiant qui vocati sunt [Ibidem, d. 15]. Praesertim vero expendere convenit analogiam quae a Paulo describitur, quod pro nobis factus sit maledictio, etc. [Galat. 3. b. 13]. Supervacuum enim, adeoque absurdum fuit, onerari Christum maledictione, nisi ut quod alii debebant persolvens, iustitiam illis acquireret. Clarum est etiam Iesaiae testimonium, Quod castigatio pacis nostrae Christo imposita fuit, et livore eius nobis obtigit sanitas [Iesa. 53. b. 5]. Nisi enim satisfecisset pro peccatis nostris Christus, non diceretur placasse Deum poena cui eramus obnoxii, in se recepta, cui respondet quod ibidem sequitur, Propter scelus populi mei percussi eum. Accedat etiam Petri interpretatio, quae nihil ambiguum relinquet, quod peccata nostra^d portaverit super lignum [1. Pet. 2. d. 24]. Onus enim damnationis, quo levati sumus, dicit in Christum esse reiectum.

4. Or quand nous disons que la grace nous a esté acquise par le merite de Jesus Christ, nous entendons que nous avons esté purgez par son sang, et que sa mort a esté satisfaction pour effacer les pechez. Comme dit sainct Jean, que son sang nous purge: et le Sauveur mesme, Voyci mon sang qui est espandu pour la remission de pechez (1 Jean 1:7; Luc 22:20). Si la vertu et effect du sang espandu, est que noz pechez ne nous soyent point imputez, il s’ensuit qu’il a esté satisfait par ce pris pour recompense au jugement de Dieu. A quoy s’accorde le dire de Jean Baptiste, Voyci l’Agneau de Dieu, qui oste le peché.du monde (Jean 1:29). Car il oppose Jesus Christ à tous les sacrifices de la Loy: enseignant que tout ce que ces figures-là ont monstré, est accompli en luy. Or nous savons ce que Moyse reitere souvent: c’est que l’iniquité sera rachetée, le peché effacé et remis par les offrandes. Bref les figures anciennes nous declairent tresbien quelle est la vertu et efficace de la mort de Jesus Christ. Et l’Apostre en l’epistre aux Hebrieux explique proprement le tout, en usant de ce principe, que le pardon ne se fait point sans effusion de sang (Hebr. 9:22): dont il conclud que Jesus Christ est apparu avec son sacrifice pour abolir le peché. Item, qu’il a esté offert pour abolir les pechez de plusieurs. Or il avoit dit un peu auparavant, qu’il n’est point entré au sanctuaire avec sang de boucs ou de veaux, mais par son propre sang, pour trouver redemption eternelle (Heb. 9:12). Davantage, quand il argue en la façon qui s’ensuit, Si le sang d’une genisse sanctifie selon la pureté de la chair, par plus forte raison les consciences sont nettoyées des œuvres mortes par le sang de Christ (Hebr. 9:13, 14). Il appert clairement que ceux qui n’attribuent point au sacrifice de Jesus Christ, la vertu d’effacer les pechez, d’appaiser Dieu, et de luy satisfaire, amoindrissent par trop la grace, qui a esté figurée par les ombres de la Loy. Voyla pourquoy l’Apostre adjouste, que Jesus Christ est Mediateur du nouveau Testament, afin que sa mort intervenante pour recompenser et abolir les pechez qui demeuroyent sous la Loy, les fideles qui sont appellez reçoyvent la promesse de l’heritage eternel (Heb. 9:15). La similitude aussi que met sainct Paul est bien à noter: assavoir qu’il a esté fait malediction pour nous (Gal. 3:13). Car c’eust esté chose superflue, voire absurde, que Jesus Christ eust esté chargé de malediction, sinon pour payer ce dont nous estions redevables, et par ce moyen nous acquerir justice: ce qu’emporte le tesmoignage d’Isaie, que le chastiement de nostre paix a esté mis sur luy, et que nous sommes gairis par ses playes (Is. 53:5). Car s’il n’avoit satisfait pour nos pechez, il ne seroit pas dit qu’il nous a appointé avec Dieu, se chargeant de la punition à laquelle nous estions obligez. A quoy respond ce qui s’ensuyt au Prophete, Je l’ay frappé pour l’iniquité de mon peuple: adjoustant l’interpretation de sainct Pierre qui oste toute difficulté, c’est qu’il a porté nos pechez sur le bois (1 Pierre 2:24). Car il monstre que le fardeau de damnation a esté mis sur Jesus Christ, pour nous en alleger.

4. But when we say that grace is procured for us by the merit of Christ, we intend, that we have been purified by his blood, and that his death was an expiation for sins. “The blood of Jesus Christ cleanseth us from all sin.”¹³⁵² “This blood is shed for the remission of sins.”¹³⁵³ If the non-imputation of our sins to us be the effect of the blood which he shed, it follows that this was the price of satisfaction to the justice of God. This is confirmed by the declaration of the Baptist: “Behold the Lamb of God, which taketh away the sin of the world.”¹³⁵⁴ For he opposes Christ to all the sacrifices of the law, to show that what they prefigured was accomplished in him alone. Now we know what Moses frequently says—that an atonement shall be made for sin, and it shall be forgiven. In short, the ancient figures give us a fine exhibition of the power and efficacy of the death of Christ. And the apostle copiously discusses this subject in the Epistle to the Hebrews, judiciously assuming this as a fundamental principle, that “without shedding of blood there is no remission.” Whence he infers, that Christ has “once appeared to put away sin by the sacrifice of himself;” and that “he was offered to bear the sins of many.”¹³⁵⁵ He had already said, that “Not by the blood of goats and calves, but by his own blood; he entered once into the holy place, having obtained eternal redemption.”¹³⁵⁶ Now, when he argues in this manner, “If the blood of bulls and of goats, and the ashes of a heifer sprinkling the unclean, sanctifieth to the purifying of the flesh, how much more shall the blood of Christ purge your conscience from dead works!”¹³⁵⁷ it evidently appears that we too much undervalue the grace of Christ, unless we attribute to his sacrifice an expiatory, placatory, and satisfactory efficacy. Therefore it is immediately added, “He is the mediator of the New Testament, that by means of death, for the redemption of the transgressions that were under the first testament, they which are called might receive the promise of eternal inheritance.”¹³⁵⁸ But we ought particularly to consider the relation described by Paul, that he was “made a curse for us.”¹³⁵⁹ For it would be unnecessary, and consequently absurd, for Christ to be loaded with a curse, except in order to discharge the debts due from others, and thereby to obtain a righteousness for them. The testimony of Isaiah likewise is clear, that “the chastisement 480 of our peace was upon him; and with his stripes we are healed.”¹³⁶⁰ For if Christ had not made a satisfaction for our sins, he could not be said to have appeased God by suffering the punishment to which we were exposed. This is confirmed by a subsequent clause: “For the transgression of my people was he stricken.”¹³⁶¹ Let us add the interpretation of Peter, which will remove all difficulty, that “he bare our sins in his own body on the tree;”¹³⁶² which imports that the burden of condemnation, from which we have been relieved, was laid upon Christ.

4. This grace obtained by the shedding of Christ’s blood, and his obedience even unto death.

When we say, that grace was obtained for us by the merit of Christ, our meaning is, that we were cleansed by his blood, that his death was an expiation for sin, “His blood cleanses us from all sin.” 456“This is my blood, which is shed for the remission of sins,” (1 John 1:7; Luke 22:20). If the effect of his shed blood is, that our sins are not imputed to us, it follows, that by that price the justice of God was satisfied. To the same effect are the Baptist’s words,“Behold the Lamb of God, which taketh away the sin of the world,” (John 1:29). For he contrasts Christ with all the sacrifices of the Law, showing that in him alone was fulfilled what these figures typified. But we know the common expression in Moses—Iniquity shall be expiated, sin shall be wiped away and forgiven. In short, we are admirably taught by the ancient figures what power and efficacy there is in Christ’s death. And the Apostle, skilfully proceeding from this principle, explains the whole matter in the Epistle to the Hebrews, showing that without shedding of blood there is no remission (Heb. 9:22). From this he infers, that Christ appeared once for all to take away sin by the sacrifice of himself. Again, that he was offered to bear the sins of many (Heb. 9:12). He had previously said, that not by the blood of goats or of heifers, but by his own blood, he had once entered into the holy of holies, having obtained eternal redemption for us. Now, when he reasons thus, “If the blood of bulls and of goats, and the ashes of an heifer sprinkling the unclean, sanctifieth to the purifying of the flesh: how much more shall the blood of Christ, who through the eternal Spirit offered himself to God, purge your consciences from dead works to serve the living God?” (Heb. 9:13, 14), it is obvious that too little effect is given to the grace of Christ, unless we concede to his sacrifice the power of expiating, appeasing, and satisfying: as he shortly after adds, “For this cause he is the mediator of the new testament, that by means of his death, for the redemption of the transgressions that were under the first testament, they which are called might receive the promise of eternal inheritance,” (Heb. 9:15). But it is especially necessary to attend to the analogy which is drawn by Paul as to his having been made a curse for us (Gal. 3:13). It had been superfluous and therefore absurd, that Christ should have been burdened with a curse, had it not been in order that, by paying what others owed, he might acquire righteousness for them. There is no ambiguity in Isaiah’s testimony, “He was wounded for our transgressions, he was bruised for our iniquities: the chastisement of our peace was laid upon him; and with his stripes we are healed,” (Is. 53:5). For had not Christ satisfied for our sins, he could not be said to have appeased God by taking upon himself the penalty which we had incurred. To this corresponds what follows in the same place, “for the transgression of my people was he stricken,” (Is. 53:8). We may add the interpretation of Peter, who unequivocally declares, that he “bare our sins in his own body on the tree,” (1 Pet. 2:24), that the whole burden of condemnation, of which we were relieved, was laid upon him.

4. Verder, wanneer wij zeggen, dat door de verdienste van Christus voor ons de genade verworven, is, dan verstaan wij daaronder dit, dat wij door zijn bloed gereinigd zijn, en dat zijn dood de verzoening is geweest voor onze zonden. "Zijn bloed reinigt ons van zonde" (1 Joh. 1:7) "Dit is het bloed, hetwelk vergoten wordt tot vergeving der zonden" (Luc. 22:20) Indien dit de uitwerking is van zijn vergoten bloed, dat ons de zonden niet toegerekend worden, dan volgt daaruit, dat door die prijs aan het oordeel Gods voldaan is. Daarop heeft betrekking het woord van de Doper: "Zie het Lam Gods, dat de zonde der wereld wegneemt" (Joh. 1:29) Want hij stelt Christus tegenover alle offeranden der wet, om te leren, dat in Hem alleen vervuld is, wat door die figuren werd aangewezen. En wij weten, wat Mozes overal zegt de ongerechtigheid zal verzoend worden, de zonde zal uitgewist en vergeven worden. Kortom in de oude figuren worden wij zeer goed onderricht, welke de kracht en de werkdadigheid is van Christus' dood. En de apostel legt deze zaak in de brief aan de Hebreën (Heb. Heb. 9:22) uit, terwijl hij volkomen terecht van dit beginsel uitgaat, dat er geen vergeving geschiedt zonder bloedstorting. En daaruit besluit hij, dat Christus éénmaal verschenen is, om de zonde door zijn offerande te niet te doen. Evenzo, dat Hij geofferd is om veler zonden weg te nemen ( Heb. 9:12) Want hij had tevoren gezegd, dat Hij niet door het bloed van hokken of kalveren, maar door zijn eigen bloed eenmaal ingegaan was in het heiligdom, een eeuwige verlossing teweeggebracht hebbende Verder, wanneer hij op deze wijze redeneert indien het bloed der jonge koe heiligt tot reinheid des vleses, dat dan zoveel te meer door het bloed van Christus de gewetens gereinigd worden van dode werken, dan blijkt gemakkelijk, dat de genade van Christus al te zeer verkleind wordt, wanneer we niet aan zijn offerande toekennen de kracht om te verzoenen, gunstig te stemmen en genoegdoening te schenken; gelijk hij een weinig later toevoegt: "Hij is de Middelaar des Nieuwen Testaments, opdat, de dood daartussen gekomen zijnde, tot verzoening der voorafgaande overtredingen, die bleven onder de wet, degenen, die geroepen zijn, de beloftenis der eeuwige erve ontvangen zouden" ( Heb. 9:15) In het bijzonder echter moet men overdenken de vergelijking, die door Paulus beschreven wordt, dat Hij voor ons vervloeking geworden is enz. (Gal. 3:13) Want het zou overtollig, ja zelfs ongerijmd geweest zijn, dat Christus beladen werd met de vloek anders dan opdat Hij, betalende wat anderen schuldig waren, voor hen de rechtvaardigheid zou verwerven. Duidelijk is ook het getuigenis van Jesaja (Jes. 53:5) dat de straf, die ons de vrede aanbrengt, op Christus gelegd was, en dat door zijn striemen ons genezing geworden is. Want indien Christus niet voor onze zonden genoeg gedaan had, zou van Hem niet gezegd worden, dat Hij God verzoend heeft door de straf, aan welke wij onderworpen waren op zich te nemen, waarmee overeenstemt wat op dezelfde plaats volgt: "Om de overtreding mijns volks heb ik Hem geslagen." Daar kome ook bij de uitlegging van Petrus (1 Petr. 2:24) die geen twijfel zal overlaten, namelijk dat Hij onze zonden gedragen heeft op het hout. Want hij zegt, dat de last der vervloeking, waarvan wij ontheven zijn, op Christus is geworpen.

4. Christi Stellvertretung

Wenn ich übrigens sagte, durch Christi Verdienst sei uns die Gnade erworben, so verstehe ich das so: Wir sind durch sein Blut rein gemacht, und sein Tod tilgt als Genugtuung unsere Sünde aus: „Das Blut Jesu Christi ... macht uns rein von aller Sünde!“ (1. Joh. 1,7). Das ist das Blut, „das vergossen wird zur Vergebung der Sünden“ (Matth. 26,28). Daß sein Blut vergossen ist, bringt uns die Wirkung, daß uns unsere Sünden nicht zugerechnet werden, und daraus ergibt sich wieder: dieses Lösegeld hat dem Gericht Gottes Genüge getan. Dahin gehört das Wort Johannes des Täufers: „Siehe, das ist Gottes Lamm, welches der Welt Sünde trägt!“ (Joh. 1,29). Denn damit stellt er Christus all den vom Gesetz erforderten Opfern gegenüber; er will zeigen, daß in ihm allein erfüllt ist, was jene Abbilder angedeutet hatten! Wir wissen, wie Mose hin und wieder sagt: die Übertretung wird getilgt, die Sünde ausgelöscht und vergeben werden (z.B. Lev. 16,34). Endlich lernen wir auch schon aus den Vorbildern des Alten Bundes die Kraft und Wirkung des Todes Christi sehr wohl kennen. Dies alles hat besonders der Verfasser des Hebräerbriefs sehr deutlich auseinandergesetzt; er stellt dabei mit Recht den Grundsatz auf: „Ohne Blutvergießen geschieht keine Vergebung“ (Hebr. 9,22). Daraus zieht er den Schluß: „Christus ist einmal erschienen, die Sünde durch sein eigen Opfer wegzunehmen“ und „Er ist einmal geopfert, um vieler Sünden wegzunehmen“ (Hebr. 9,26.28). Zuvor sagt er aber: „Christus ist nicht durch der Böcke oder Kälber Blut, sondern durch sein eigen Blut einmal in das Heilige eingegangen und hat eine ewige Erlösung erfunden“ (Hebr. 9,12). Er zieht daraus die Folgerung: „Denn so der Ochsen und der Böcke Blut ... heiligt die Unreinen zu der leiblichen Reinigkeit, wieviel mehr wird das Blut Christi ... unser Gewissen reinigen von den toten Werken ...“ (Hebr. 9,13f.). Daraus ergibt sich deutlich: Wenn wir dem Opfer Christi die Kraft zu entsündigen, zu versöhnen, genugzutun nicht zuerkennen, so bedeutet das eine ungerechtfertigte Herabsetzung des Herrn! So fügt er denn auch hinzu: „Und darum ist er auch ein Mittler des Neuen Testaments, auf daß durch den Tod, der geschehen ist zur Erlösung von den Übertretungen, so unter dem ersten Testament waren, die, so berufen sind, das verheißene ewige Erbe empfangen“ (Hebr. 9,15). Besonders aber müssen wir auch der Vergleichung gedenken, die Paulus im Galaterbrief anwendet: „Er ward ein Fluch für uns!“ (Gal. 3,13). Denn es wäre überflüssig, ja widersinnig, daß Christus mit dem Fluch beladen worden ist — wenn er nicht dadurch, daß er die Strafe getragen hat, die andere verdient hatten, nun auch diesen die Gerechtigkeit erworben hätte! Deutlich ist auch das Zeugnis des Jesaja: „Die Strafe lag auf ihm, auf daß wir Frieden hätten, und durch seine Wunden sind wir geheilt“ (Jes. 53,5). Hätte Christus für unsere Sünden nicht Genugtuung geleistet, so könnte es doch auch nicht heißen, er hätte Gott versöhnt, indem er die Strafe auf sich nahm, die wir verdient hatten. Dem entspricht auch das Wort, 333 das bei Jesaja später folgt: „...da er um der Missetat meines Volks willen geplagt war“ (Jes. 53,8; Calvin zitiert etwas anders, aber im gleichen Sinne). Dazu soll denn auch noch ein Wort des Petrus kommen, das keinerlei Zweifel übrigläßt: „Welcher unsere Sünden selbst hinaufgetragen hat ... an das Holz“ (1. Petr. 2,24). Nach diesen Worten ist die Last der Verdammnis, die auf uns lag, auf Christus geworfen worden!

4. Deur verdienste van Christus’ beteken dat ons deur sy bloed gereinig is en dat sy dood die versoening vir ons sondes is.

Wanneer ons verder sê dat die genade deur die verdienste van Christus vir ons verkry is, verstaan ons hieronder dat ons deur sy bloed gereinig is en dat sy dood die versoening vir ons sondes is.²¹ Sy bloed reinig ons van die sonde. Dit is die bloed wat tot vergifnis van sondes vergiet word. As die resultaat van sy bloedvergieting, dit is dat die sonde ons nie toegereken word nie, is die gevolgtrekking daaruit dat met hierdie prys aan die oordeel van God voldoen is.²² Johannes die Doper se verklaring 691 het ook die strekking. Hy sê: “Kyk, die Lam van God wat die sonde van die wêreld wegneem”.²³ Want hy stel Christus teenoor al die offers van die wet om te leer dat in Hom dit wat die afbeeldinge aangedui het, vervul is. Ons weet egter ook wat Moses oral sê, naamlik: “Die ongeregtigheid sal versoen, die sondes uitgewis en vergewe word”.²⁴ Kortom: ons word in die afbeelding van die ou tyd ten beste geleer wat die krag en werking van Christus se dood is.

Die apostel neem hierdie beginsel met vaardigheid aan en verklaar die onderwerp in sy brief aan die Hebreërs wanneer hy sê dat vergifnis sonder vergieting van sy bloed nie moontlik is nie.²⁵ Daaruit lei hy af dat Christus eenmaal verskyn het om deur sy offer die sonde tot niet te maak. Net so dat Hy geoffer is om die sondes van baie tot niet te maak.²⁶ Hy het reeds vooraf gesê dat Hy eenmaal nie deur die bloed van bokke of van kalwers nie maar deur sy eie bloed in die heiligdom ingegaan het en ’n ewige verlossing gevind het.²⁷

Alreeds wanneer Hy op die volgende trant redeneer: As die bloed van ’n vers na die reinheid van die vlees heilig maak, dat gewetens dan nog baie meer deur die bloed van Christus van hulle dooie werke gereinig word,²⁸ is dit duidelik dat die genade van Christus uitermatig verskraal word tensy ons toegee dat Hy deur sy offerande die krag het om te versoen, om gunstig te stem en te voldoen. So voeg hy ’n bietjie later by: Hy is die Middelaar van die nuwe verbond. Terwyl sy dood tussenbeide tree tot verlossing van die voorafgaande oortredings wat nog onder die wet oorgebly het, is die doel daarvan dat die wat daartoe geroepe is, die belofte van ’n ewige erflating kan ontvang.²⁹ Ons moet die ooreenkoms wat Paulus beskryf, besonderlik oorweeg wanneer hy sê dat Hy vir ons die vloek geword het ensovoorts.³⁰ Dit is immers oorbodig en daarom ook onsinnig om Christus met ’n vloek te belas, tensy sy doel daarmee was om dit wat ander verskuldig was, te betaal en vir hulle geregtigheid te verwerf. Jesaja se getuienis is ook duidelik wanneer Hy sê dat die straf vir ons vrede op Christus gelê is en dat genesing deur sy pyniging ons te beurt geval het.³¹ Want as Christus nie vir ons sondes voldoening sou gegee het nie, sou daar nie gesê word dat Hy God tevrede gestel het deur die straf op Hom te neem waaraan ons onderworpe was nie. Dit wat 692 daarop volg, stem ook hiermee ooreen, naamlik “Vanweë die oortreding van my volk het Ek Hom geslaan”.³² Hierby kom ook Petrus se vertolking wat geen twyfel hieroor sal laat nie, naamlik dat Hy ons sondes aan die kruishout gedra het.³³ Hy bedoel immers dat die las waarvan ons verlig is, op Christus gewerp is.

4. Итак, когда мы говорим, что милость приобретена для нас заслугой Иисуса Христа, то понимаем под этим, что мы очищены его Кровью и что его смерть была удовлетворением, изглаживающим грехи. Как сказал св. Иоанн, его кровь очищает нас (1 Ин 1:7). И сам Спаситель говорит: «Вот моя кровь, которая проливается ради отпущения грехов» (Лк 22:20). Если сила и действенность пролитой крови таковы, что грехи нам более не вменяются, то отсюда следует, что этой ценою Божий суд удовлетворён. Чему вполне соответствуют слова Иоанна Крестителя: «Вот Агнец Божий, Который берёт на Себя грех мира» (Ин 1:29). Он противопоставляет Иисуса Христа всем жертвам Закона, уча, что  явленные в нём образы осуществились в Иисусе Христе. А мы знаем, что Моисей часто повторяет: нечестие будет искуплено, грех отпущен и изглажен приношениями [Исх 34:7; Лев 16:34 и др.]. Древние образы чётко указывают нам, какова сила и действенность смерти Иисуса Христа. В Послании к евреям апостол разъясняет всё это, напомнив о принципе: без пролития крови не бывает прощения (Евр 9:22). Отсюда он заключает, что Иисус Христос явился со своей жертвой для уничтожения греха. И там же: Христос однажды принёс Себя в жертву, «чтобы подъять грехи многих» [Евр 9:28]. Несколько ранее он сказал, что Христос вошёл во святилище не с кровью козлов и тельцов, но со своею Кровью, дабы приобрести вечное искупление (Евр 9:12).

Далее, когда апостол говорит так: если кровь телицы освящает плоть, чтобы она была чиста, то с тем большим основанием Кровью Христа очищается совесть (Евр 9:13-14), - тогда со всей очевидностью обнаруживается, что люди, не признающие за жертвой Христа силы изгладить грехи, умиротворить Бога и удовлетворить Его, безмерно умаляют благодать, показанную в Законе в виде образов, подобных теням. Вот почему апостол добавляет, что Иисус Христос есть Посредник Нового Завета, посланный, «дабы вследствие смерти Его, бывшей для искупления от преступлений, сделанных в первом завете, призванные к вечному наследию получили обетованное» (Евр 9:15).

Следует отметить также сопоставление, которое проводит св. Павел: Иисус Христос подвергся проклятию ради нас (Гал 3:13). Глупо и абсурдно полагать, будто проклятие на Него было наложено по какой-то иной причине, кроме как для выкупа нашего долга и приобретения праведности. Это перекликается со свидетельством Исайи: «наказание мира нашего было на Нём, и ранами Его мы исцелились» (Ис 53:5). Ибо если бы Он не дал удовлетворения за наши грехи, то нельзя было бы говорить, что Он примирил нас с Богом, понеся наказание, полагавшееся нам. А это вытекает из слов пророка, которые следуют за только что приведёнными: «за преступления народа Моего претерпел казнь» (Ис 53:8). Толкование св. Петра устраняет все сомнения: «Он грехи наши Сам вознёс ... на древо» (1 Пет 2:24). Это значит, что бремя осуждения было возложено на Иисуса Христа и тем самым облегчено для нас.

5. Nec obscure pronuntiant Apostoli pretium solvisse quo nos a reatu mortis redimeret. Iustificati gratia ipsius per redemptionem quae est in Christo, quem posuit Deus ἱλαστήριον per fidem quae est in sanguine eius. Gratiam Dei in hoc commendat Paulus, quia redemptionis pretium dedit in Christi 513 morte [Rom. 3. c. 24]: deinde iubet nos confugere ad eius sanguinem, ut iustitiam adepti coram Dei iudicio securi^a stemus¹. Idem valet istud Petri, Redempti non auro et argento, sed pretioso sanguine agni immaculati [1. Pet. 1. d. 18]. Neque enim congrueret antithesis nisi pro peccatis satisfactum esset hoc pretio, qua ratione Paulus dicit nos pretiose emptos esse [1. Cor. 6. d. 20]. Non staret etiam alterum eius^b dictum, Unus mediator qui se dedit ἀντίλυτρον ^c, nisi reiecta in eum esset poena quam meriti eramus. Ideo idem Apostolus^d redemptionem in sanguine Christi definit remissionem peccatorum [Coloss. 1. b. 14], acsi diceret, iustificari nos vel absolvi coram Deo, quia sanguis ille in satisfactionem respondet. Cui et alter locus consonat, deletum fuisse in cruce^e chirographum quod erat contrarium nobis [Coloss. 2. c. 14]. Solutio enim vel compensatio notatur quae nos a reatu absolvit. Magnum et his verbis Pauli subest pondus, Si iustificamur ex operibus Legis, ergo gratis Christus mortuus est [Galat. 2. d. 21]. Nam hinc colligimus, a Christo petendum esse quod lex conferret siquis eam impleat: vel (quod idem est) nos consequi per Christi gratiam quod Deus operibus nostris in Lege promisit, Qui fecerit haec, vivet in ipsis [Levit. 18. a. 5]. Quod non minus clare in concione Antiochiae habita confirmat^f, credendo in Christum iustificari nos asserens ab omnibus a quibus non potuimus in lege Mosis iustificari [Act. 13. f. 38]. Nam si observatio Legis iustitia est, quis neget Christum, dum hoc onere in se suscepto nos Deo perinde conciliat acsi essemus Legis observatores, favorem nobis promeritum^g? Eodem spectat quod postea ad Galatas^h tradit, Deus Filium suum misit Legi subiectum, ut eos qui sub Lege erant redimeret [Galat. 4. a. 4]². Quorsum enim subiectio istaⁱ, nisi quod iustitiam nobis peperit, suscipiens praestandum cui nos solvendo non eramus? Hinc illa iustitiae imputatio sine operibus, de qua Paulus disserit^k [Rom. 4]: quia scilicet accepta nobis fertur quae in solo Christo reperta fuit iustitia. Nec certe alia de^l causa vocatur caro Christi cibus noster [Iohan. 6. f. 55], nisi quia in eo^m reperimus vitae substantiam. Ea porro vis non aliunde provenit nisi quia in iustitiae nostrae 514 pretium crucifixus fuit Dei Filius^a. Sicut dicit Paulus quod seipsum tradiderit sacrificium in odorem bonae fragrantiae [Ephes. 5. a. 2]. Et alibi, Mortuus est propter peccata nostra:^b resurrexit propter iustificationem nostram [Rom. 4. d. 25]. Inde conficitur, non modo per Christum salutem nobis datam esse, sed Patrem nobis eius gratia nunc esse propitium. Nam solide in eo impleri non dubium est, quod per Iesaiam sub figura pronuntiat Deus, Propter me faciam, et propter Davidem^c servum meum [Iesa. 37. g. 35]. Cuius rei optimus testis est Apostolus quum dicit, Remittuntur vobis^d peccata propter nomen eius [1. Iohan. 2. b. 12]. Nam etsi non exprimitur Christi nomen, Iohannes tamen suo more sub pronomine αὐτὸς eum designat^e. Quo etiam sensu pronuntiat Dominus. Sicuti ego vivo propter Patrem ita et vos vivetis propter me [Iohan. 6. f. 57]. Cui respondet quod dicit Paulus, Vobis datum est propter Christum, ὑπὲρ Χριστοῦ , non solum ut in eum credatis, sed etiam ut pro eo patiamini [Phil. 1. d. 29].

5. Les Apostres aussi prononcent asses ouvertement, que Jesus Christ a payé le pris et rançon pour nous racheter de l’obligation de mort, comme quand sainct Paul dit, que nous sommes justifiez par la grace d’iceluy, par la redemption qu’il a faite: d’autant que Dieu l’a ordonné en appointement par la foy qui est en son sang (Rom. 3:24). Par ces mots l’Apostre magnifie la grace de Dieu, en ce qu’il nous a donné le pris de redemption en la mort de son Fils: puis il nous exhorte d’avoir nostre refuge au sang espandu, afin qu’estans justifiez par ce moyen nous puissions consister devant le Jugement de Dieu. Cela mesme est confermé par le dire de sainct Pierre: c’est que nous sommes rachetez non point d’or ne d’argent, mais du sang pretieux de l’Agneau sans macule (1 Pierre 1:18, 19). Car telle comparaison, où il oppose l’un à l’autre, ne conviendroit pas, si ce pris du sang innocent n’eust emporté satisfaction pour les pechez. Pour laquelle raison sainct Paul dit, que nous avons esté rachetez pretieusement (1 Cor. 6:20). Et sans cela ce qu’il dit ailleurs ne consisteroit pas: c’est qu’il y a un seul mediateur, lequel s’est donné pour plege et rançon (1 Tim. 2:5). Car en ce faisant, il faut qu’il ait soustenu la peine que nous avions meritée. Parquoy le mesme Apostre, voulant definir que c’est de la redemption au sang de Christ, l’appelle Remission des pechez (Col. 1:14): comme s’il disoit que nous sommes justifiez ou absous devant Dieu, d’autant que ce sang-là respond en satisfaction. A quoy est conforme l’autre passage: c’est que l’obligation qui nous estoit contraire, a esté effacée en la croix (Col. 2:14). Car cela emporte qu’il y a eu payement et recompense pour nous delivrer de damnation. Nous devons bien aussi poiser ces mots de sainct Paul, c’est que si nous sommes justifiez par les œuvres de la Loy, Jesus Christ seroit mort en vain (Gal. 2:21). Car il signifie que nous devons cercher en Jesus Christ ce que la Loy nous apporteroit si elle estoit deument accomplie: ou bien que nous obtenons par la grace de Christ ce que Dieu a promis à nos œuvres en la Loy: assavoir, Qui fera ces choses, il vivra en icelles (Lev. 18:5): ce qu’il conferme aussi bien au sermon qu’il fit en Antioche, selon qu’il est recité par sainct Luc: où il dit, qu’en croyant en Jesus Christ nous sommes justifiez de toutes les choses dont nous ne pouvons estre justifiez en la Loy de Moyse (Act. 13:38). Car si l’observation de la Loy est tenue pour justice, on ne peut nier que quand Jesus Christ, ayant pris ceste charge à soy, nous reconcilie par ce moyen à Dieu son Pere, comme si nous estions parfaits observateurs de la Loy, il ne nous merite faveur. Ce qu’il dit en l’Epistre aux Galates tend à un mesme but: c’est que Dieu envoyant son Fils l’a assujetti à la Loi, afin qu’il rachetast ceux qui estoyent sous la Loi (Gal. 4:4, 5). Car de quoy serviroit cette sujection s’il ne nous eust acquis justice, s’obligeant à faire et accomplir ce que nous ne pouvions: et à payer, d’autant que nous n’avions de quoi? Voyla dont vient l’imputation de justice sans œuvres, dont il est si souvent parlé: c’est que Dieu nous alloue en acquit la justice qui se trouve en nostre Seigneur Jesus (Rom. 4:5). Et de fait sa chair n’est point appellée Viande pour autre raison, qne d’autant que nous trouvons en icelle substance devie (Jean 6:55). Or ceste vertu ne procede d’ailleurs que de ce qu’il a esté crucifié pour le pris et recompense de tout ce que nous devions, comme sainct Paul dit, qu’il s’est offert en sacrifice de bonne odeur. Item, qu’il a souffert pour nos pechez, et est ressuscité pour nostre justice (Ephes. 5:2; Rom. 4:25). De quoy nous avons à conclurre, que non seulement Jesus Christ nous a esté donné pour salut, mais qu’en faveur de luy le Pere nous est propice. Car il n’y a doute que ce que Dieu prononce sous figure par Isaie, ne soit entierement accompli en ce redempteur: Je le feray pour l’amour de moy, et pour l’amour de David mon serviteur (Is. 37:35). De quoy sainct Jean nous est fidele et suffisant expositeur, quand il dit que noz pechez nous sont remis en faveur du nom de Jesus Christ (1 Jean 2:12). Car combien que le nom de Christ ne soit point exprimé, le sens est asses notoire. Et en ce sens le Seigneur mesme prononce, Comme je vi à cause de mon Pere, aussi vous vivrez à cause de moy (Jean 6:57). Et à cecy mesme respond le dire de sainct Paul, Il vous a esté donné pour l’amour de Christ, non seulement de croire en luy, mais aussi de souffrir pour luy (Phil. 1:29).

5. The apostles explicitly declare, that he paid a price to redeem us from the sentence of death: “Being justified freely by his grace, through the redemption that is in Christ Jesus; whom God hath set forth to be a propitiation, through faith in his blood.”¹³⁶³ Here Paul celebrates the grace of God, because he has given the price of our redemption in the death of Christ; and then enjoins us to betake ourselves to his blood, that we may obtain righteousness, and may stand secure before the judgment of God. Peter confirms the same when he says, “Ye were not redeemed with corruptible things, as silver and gold, but with the precious blood of Christ, as of a lamb without blemish and without spot.”¹³⁶⁴ For there would be no propriety in the comparison, unless this blood had been the price of satisfaction for sin; for which reason Paul says, “Ye are bought with a price.”¹³⁶⁵ Nor would there be any truth in his other assertion, that “there is one Mediator, who gave himself a ransom,”¹³⁶⁶ unless the punishment due to our demerits had been transferred to him. Therefore the same apostle defines “redemption through his blood” to be “the forgiveness of sins;”¹³⁶⁷ as though he had said, We are justified or acquitted before God, because that blood is a complete satisfaction for us. This is consonant with the following passage, that “he blotted out the hand-writing, which was contrary to us, nailing it to his cross.”¹³⁶⁸ For these words signify the payment or compensation which absolves us from guilt. There is great weight also in these words of Paul: “If righteousness come by the law, then Christ is dead in vain.”¹³⁶⁹ For hence we conclude, that we must seek from Christ what the law would confer upon any one who fulfilled it; or, which is the same, that we obtain by the grace of Christ what God promised in the law to our works; “which” commandments “if a man do, he shall live in them.”¹³⁷⁰ This the apostle confirms with equal perspicuity in his sermon at Antioch, asserting 481 that “by Christ all that believe are justified from all things, from which they could not be justified by the law of Moses.”¹³⁷¹ For if righteousness consist in an observance of the law, who can deny that Christ merited favour for us, when, by bearing this burden himself, he reconciles us to God, just as though we were complete observers of the law ourselves? The same idea is conveyed in what he afterwards writes to the Galatians, that “God sent forth his Son, made under the law, to redeem them that were under the law.”¹³⁷² For what was the design of that subjection to the law, but to procure a righteousness for us, by undertaking to perform that which we were not able to do? Hence that imputation of righteousness without works, of which Paul treats;¹³⁷³ because that righteousness which is found in Christ alone is accepted as ours. Nor indeed is the “flesh” of Christ called our “food”¹³⁷⁴ for any other reason but because we find in it the substance of life. Now, this virtue proceeds solely from the crucifixion of the Son of God, as the price of our righteousness. Thus Paul says, “Christ hath given himself for us, an offering and a sacrifice to God for a sweet-smelling savour.”¹³⁷⁵ And in another place, “He was delivered for our offences, and was raised again for our justification.”¹³⁷⁶ Hence it is inferred, not only that salvation is given us through Christ, but that the Father is now propitious to us for his sake. For it cannot be doubted, but this, which God declares in a figurative way by Isaiah, is perfectly fulfilled in him: “I will” do it “for mine own sake, and for my servant David's sake.”¹³⁷⁷ Of this the apostle is a sufficient witness, when he says, “Your sins are forgiven you for his name's sake.”¹³⁷⁸ For although the name of Christ is not expressed, yet John, in his usual manner, designates him by the pronoun αὐτος, he. In this sense the Lord declares, “As I live by the Father, so he that eateth me, even he shall live by me.”¹³⁷⁹ With which corresponds the following declaration of Paul: “Unto you it is given for the love of Christ (ὑπερ Χριστου) not only to believe on him, but also to suffer for his sake.”¹³⁸⁰

5. In this way he paid our ransom.

The Apostles also plainly declare that he paid a price to ransom us from death: “Being justified freely by his grace, through the redemption 457that is in Christ Jesus: whom God has set forth to be a propitiation through faith in his blood,” (Rom. 3:24, 25). Paul commends the grace of God, in that he gave the price of redemption in the death of Christ; and he exhorts us to flee to his blood, that having obtained righteousness, we may appear boldly before the judgment-seat of God. To the same effect are the words of Peter: “Forasmuch as ye know that ye were not redeemed with corruptible things, as silver and gold,” “but with the precious blood of Christ, as of a lamb without blemish and without spot,” (1 Pet. 1:18, 19). The antithesis would be incongruous if he had not by this price made satisfaction for sins. For which reason, Paul says, “Ye are bought with a price.” Nor could it be elsewhere said, there is “one mediator between God and men, the man Christ Jesus; who gave himself a ransom for all,” (1 Tim. 2:5, 6), had not the punishment which we deserved been laid upon him. Accordingly, the same Apostle declares, that “we have redemption through his blood, even the forgiveness of sins,” (Col. 1:14); as if he had said, that we are justified or acquitted before God, because that blood serves the purpose of satisfaction. With this another passage agrees—viz. that he blotted out “the handwriting of ordinances which was against us, which was contrary to us,” (Col. 2:14). These words denote the payment or compensation which acquits us from guilt. There is great weight also in these words of Paul: “If righteousness come by the law, then Christ is dead in vain,” (Gal. 2:21). For we hence infer, that it is from Christ we must seek what the Law would confer on any one who fulfilled it; or, which is the same thing, that by the grace of Christ we obtain what God promised in the Law to our works: “If a man do, he shall live in them,”(Lev. 18:5). This is no less clearly taught in the discourse at Antioch, when Paul declares, “That through this man is preached unto you the forgiveness of sins; and by him all that believe are justified from all things, from which ye could not be justified by the law of Moses,” (Acts 13:38, 39). For if the observance of the Law is righteousness, who can deny that Christ, by taking this burden upon himself, and reconciling us to God, as if we were the observers of the Law, merited favour for us? Of the same nature is what he afterwards says to the Galatians: “God sent forth his Son, made of a woman, made under the law, to redeem them that were under the law,” (Gal. 4:4, 5). For to what end that subjection, unless that he obtained justification for us by undertaking to perform what we were unable to pay? Hence that imputation of righteousness without works, of which Paul treats (Rom. 4:5), the righteousness found in Christ alone being accepted as if it were ours. And certainly the only reason why Christ is called our “meat,” (John 6:55), is because we find in him the substance of life. And the source of this efficacy is just that the Son of God was crucified as the price of our justification; as Paul says, Christ “has given himself for us an offering and a sacrifice to God for a 458sweet-smelling savour,” (Eph. 5:2); and elsewhere, he “was delivered for our offences, and was raised again for our justification,” (Rom. 4:25). Hence it is proved not only that salvation was given us by Christ, but that on account of him the Father is now propitious to us. For it cannot be doubted that in him is completely fulfilled what God declares by Isaiah under a figure, “I will defend this city to save it for mine own sakes and for my servant David’s sake,” (Isaiah 37:35). Of this the Apostle is the best witness when he says “Your sins are forgiven you for his name’s sake,” (1 John 2:12). For although the name of Christ is not expressed, John, in his usual manner, designates him by the pronoun “He,” (aujtov"). In the same sense also our Lord declares, “As the living Father has sent me, and I live by the Father: so he that eateth me, even he shall live by me,” (John 6:57). To this corresponds the passage of Paul, “Unto you it is given in the behalf of Christ, not only to believe in him, but also to suffer for his sake,” (Phil. 1:29).

5. En duidelijk verklaren de apostelen, dat Hij de prijs betaald heeft, waardoor Hij ons van de schuld des doods zou verlossen. "Gerechtvaardigd door zijn genade door de verlossing die in Christus is, welke God gesteld heeft tot een verzoening door het geloof in zijn bloed" (Rom. 3:24) Paulus prijst hierin de genade Gods, omdat Hij de prijs der verlossing gegeven heeft in Christus' dood; vervolgens beveelt hij ons de toevlucht te nemen tot zijn bloed, opdat wij, de gerechtigheid verkregen hebbende, onbevreesd voor Gods gericht mogen staan. Dezelfde betekenis heeft het woord van Petrus (1 Petr. 1:18) "verlost niet door goud en zilver, maar door het dierbaar bloed van een onbevlekt Lam". Immers de tegenstelling zou niet passen, indien niet met deze prijs voor de zonden voldaan was, waarom ook Paulus zegt, dat wij duur gekocht zijn (1 Cor. 6:20) Ook het andere gezegde van Paulus zou geen stand houden (1 Tim. 2:5) "Er is één Middelaar, die zich gegeven heeft tot een losgeld", indien niet op Hem de straf geworpen was, die wij verdiend hadden. Daarom omschrijft dezelfde apostel de verlossing in het bloed van Christus als vergeving der zonden (Col. 1:14) alsof hij zeide, dat wij voor God gerechtvaardigd of vrijgesproken worden, omdat het bloed voldoende is tot voldoening. Daarmee is ook een andere plaats in overeenstemming, dat het handschrift dat tegen ons was, aan het kruis uitgewist is (Col. 2:14) Want daardoor wordt een betaling of een vereffening aangeduid, die ons van schuld vrij maakt. Ook in deze woorden van Paulus ligt groot gewicht: "Indien wij gerechtvaardigd worden uit de werken der wet, zo is dan Christus tevergeefs gestorven" (Gal. 2:21) Want hieruit maken wij op, dat we van Christus moeten verkrijgen, wat de wet zou toebrengen, indien iemand haar zou vervullen; of (wat hetzelfde is), dat wij door de genade van Christus verkrijgen wat God in de wet aan onze werken beloofd heeft: "Wie dit zal doen, zal daarin leven" (Lev. 18:5) Wat hij niet minder duidelijk bevestigt in zijn predikatie, te Antiochië gehouden (Hand. 13:39) zeggende, dat wij, door te geloven in Christus, gerechtvaardigd worden van alles, waarvan wij niet konden gerechtvaardigd worden in de wet van Mozes. Want indien de waarneming der wet gerechtigheid is, wie zou dan loochenen, dat Christus, doordat Hij, deze last op zich genomen hebbende, ons evenzeer met God verzoent, alsof wij onderhouders der wet waren, voor ons Gods gunst verdiend heeft? Daarop ziet ook wat hij later aan de Galaten (Gal. 4:4) leert: "God heeft zijn Zoon gezonden, onderworpen aan de wet, opdat Hij degenen, die onder de wet waren, verlossen zoude." Want waar toe zou die onderworpenheid dienen anders dan omdat Hij voor ons de gerechtigheid verworven heeft, door op zich te nemen te volbrengen wat wij niet in staat waren te betalen? Vandaar die toerekening der gerechtigheid zonder de werken, waarvan Paulus spreekt (Rom. 4:5) namelijk omdat ons toegerekend wordt de gerechtigheid, die alleen in Christus gevonden is. En zeker om geen andere reden wordt het vlees van Christus onze spijs genoemd (Joh. 6:55) dan omdat wij daarin de substantie van ons leven vinden. Die kracht verder komt nergens elders vandaan, dan omdat Gods Zoon tot de prijs van onze gerechtigheid gekruisigd is. Gelijk Paulus zegt (Ef. 5:2) dat Hij zichzelf overgegeven heeft als een offerande tot een welriekende reuk. En elders: "Hij is gestorven om onze zonden, en opgestaan om onze rechtvaardigmaking" (Rom. 4:25) Daaruit kan men op maken, dat niet alleen de zaligheid ons door Christus gegeven is, maar ook dat de Vader om zijnentwil ons nu genadig is. Want het is niet twijfelachtig, dat geheel en al in Hem vervuld wordt, wat God door Jesaja onder een gelijkenis zegt: "Ik zal het doen om mijnentwil, en om Davids, mijns knechts wil" (Jes. 37:35) En daarvan is de apostel de beste getuige, wanneer hij zegt: "De zonden worden u vergeven om zijns naams wil" (1 Joh. 2:12) Want ofschoon de naam van Christus niet genoemd wordt, duidt Johannes toch naar zijn gewoonte Hem aan door het voornaamwoord zijn. In die zin verklaart ook de Here: "Gelijk ik leef door de Vader, zo zult ook gij leven door mij" (Joh. 6:57) Daarmee komt overeen wat Paulus zegt (Filip. 1:29) "U is gegeven in de zaak van Christus, niet alleen in Hem te geloven, maar ook voor Hem te lijden."

5.

Völlig klar haben es die Apostel auch verkündigt, daß Christus das Lösegeld dargebracht hat, um uns damit von der Todesschuld loszukaufen. „Wir werden ohne Verdienst gerecht aus seiner Gnade durch die Erlösung, so durch Christum Jesum geschehen ist, welchen Gott hat vorgestellt durch den Glauben zu einem Gnadenstuhl in seinem Blut ...“ (Röm. 3,24f.). Hier preist Paulus die Gnade Gottes, weil er in dem Tode Christi das Lösegeld gegeben hat, und dann ermuntert er uns, zu seinem Blut unsere Zuflucht zu nehmen, um vor Gott Gerechtigkeit zu erlangen und getrost vor seinem Richterstuhl stehen zu können (besonders 3,25). Die gleiche Bedeutung hat das Wort des Petrus: „Und wisset, daß ihr nicht mit vergänglichem Silber oder Gold erlöst seid ... sondern mit dem teuren Blut Christi als eines unschuldigen und unbefleckten Lammes“ (1. Petr. 1,18f.). Denn die Aufstellung dieses Gegensatzes (Gold und Silber — das Lamm!) hätte gar keinen Sinn, wenn Christus mit diesem Lösegeld nicht wirklich genuggetan hätte. So sagt ja auch Paulus: „Ihr seid teuer erkauft!“ (1. Kor. 6,20). Auch sein Wort: „Es ist ... ein Mittler, ..., der sich als Lösegeld selbst gegeben hat ...“ (1. Tim. 2,5f.; nicht ganz Luthertext) hätte ja keinen Bestand, wenn nicht auf ihn die Strafe gelegt wäre, die wir verdient hatten. An anderer Stelle will Paulus beschreiben, was die „Erlösung durch sein Blut“ sei, und da nennt er sie „die Vergebung der Sünden“ (Kol. 1,14); das heißt also: wir empfangen von Gott Rechtfertigung und Freispruch, weil jenes Blut eine völlige Genugtuung bedeutet. Dem entspricht dann auch die andere Stelle: „Er hat ausgetilgt die Handschrift, so wider uns war ... und hat sie an das Kreuz geheftet ...“ (Kol. 2,14). Da ist von jener Bezahlung, jenem Ausgleich die Rede, der uns von Schuld frei macht. Großes Gewicht haben auch die Worte des Paulus: „So durch das Gesetz die Gerechtigkeit kommt, so ist Christus vergeblich gestorben“ (Gal. 2,21). Daraus ist zu entnehmen, daß wir bei Christus suchen müssen, was das Gesetz gewähren würde, wenn es einer erfüllte, das heißt: daß wir durch Christi Gnade die Erfüllung der Verheißung erlangen, die Gott unseren Werken im Gesetz gegeben hat: „Wer das tut, der wird dadurch leben!“ (Lev. 18,5). Ebenso deutlich kommt das auch in seiner Rede in Antiochia zum Vorschein; da verkündigt er, durch den Glauben an Christus werde uns Rechtfertigung von alle dem zuteil, „wovon ihr nicht konntet im Gesetz Moses gerecht werden!“ (Apg. 13,38). Denn der Gehorsam gegenüber dem Gesetz ist die Gerechtigkeit, und deshalb hat uns Christus, der diese Last auf sich nahm und uns mit Gott derart versöhnt hat, als hätten wir das Gesetz erfüllt, unleugbar durch sein Verdienst Gottes Gnade erworben! In derselben Richtung geht auch das bekannte Wort aus dem Galaterbrief: „... da sandte Gott seinen Sohn ... unter das Gesetz getan, auf daß er die, so unter dem Gesetz waren, erlösete“ (Gal. 4,4f.). Wozu ist er anders unter das Gesetz getan als dazu, daß er das zu leisten unternahm, was wir nicht zu schaffen vermochten, und uns auf diese Weise die Gerechtigkeit erwarb? Daher rührt diese Anrechnung der Gerechtigkeit ohne alle guten Werke, von der Paulus schreibt; jene Gerechtigkeit, die uns aus Gnaden zugerechnet wird, weil sie einzig in Christo sich findet (Röm. 4). Aus diesem Grunde heißt auch der Leib Christi unsere Speise (Joh. 6,55). Denn nur in ihm finden wir Grund und Kraft unseres Lebens. Aber diese Kraft kommt nur deshalb zu uns, weil der Sohn Gottes als Lösegeld um unserer Gerechtigkeit willen gekreuzigt worden ist! So sagt auch Paulus: „Er hat sich selbst dargegeben für uns als Gabe und Opfer, Gott zu einem süßen Geruch“ (Eph. 5,2). Und dann 334 auch wieder: „Er ist um unserer Sünden willen dahingegeben und um unserer Gerechtigkeit willen auferweckt“ (Röm. 4,25). Daraus ergibt sich, daß uns durch Christus nicht nur das Heil gegeben ist, sondern daß uns nun der Vater um seinetwillen gnädig ist! Denn unzweifelhaft geht in ihm erst recht in Erfüllung, was einst Gott durch Jesaja in einem Bilde verkündigen ließ: „Ich will ihr aushelfen um meinetwillen und um meines Dieners David willen“ (Jes. 37,35). Dafür ist der Apostel der beste Zeuge; er spricht: „Die Sünden sind euch vergeben durch seinen Namen“ (1. Joh. 2,12). Da wird zwar Christi Name nicht ausdrücklich genannt; aber Johannes bezeichnet ihn auch hier nach seiner Gewohnheit mit dem Wörtchen: „seinen“. In demselben Sinne spricht sich der Herr auch selber aus: „Wie ich lebe um des Vaters willen, also wird, wer mich isset, auch leben um meinetwillen“ (Joh. 6,57; Calvin zitiert ungenauer). Dazu stimmt auch das Wort des Paulus: „Euch ist gegeben, um Christi willen zu tun, daß ihr nicht allein an ihn glaubet, sondern auch um seinetwillen leidet“ (Phil. 1,29).

5. “As ons uit die werke van die wet vrygemaak word, het Christus verniet gesterf.”

Die apostels verklaar duidelik dat Hy die prys betaal het om ons van ons doodskuld te verlos. Deur sy genade is ons deur die verlossing wat in Christus is, regverdig gemaak: God het Hom as versoening³⁴ gestel deur die geloof wat in sy bloed is. Paulus loof God se genade hierin dat Hy die prys vir ons verlossing in Christus se dood gegee het.³⁵ Daarop gelas hy ons dat ons ons toevlug tot sy bloed moet neem om die geregtigheid te verwerf en onbesorg voor die oordeel van God te staan. Petrus se verklaring het dieselfde krag. Hy sê: “Ons is nie met goud en met silwer vrygekoop nie maar deur die kosbare bloed van die onbevlekte Lam.³⁶ Die teenstelling sou immers ook nie rym nie, tensy met hierdie prys vir die sondes voldoen is. Daarom sê Paulus ook dat ons duur gekoop is.³⁷ ’n Tweede uitspraak van hom, naamlik: “Daar is een Middelaar wat Homself as losprys³⁸ gegee het”, sou ook nie stand kon hou nie, tensy die straf wat ons verdien het, op Hom gewerp was.³⁹ Daarom omskryf dieselfde apostel die verlossing in die bloed van Christus as die vergewing van sondes.⁴⁰ Dit is net asof hy sê dat ons regverdig gemaak of voor God kwytgeskeld word, omdat sy bloed met voldoening ooreenstem. Daarmee stem ’n tweede verwysing ook ooreen naamlik dat die skuldbrief wat teen ons was, in sy kruis uitgedelg is.⁴¹ Want iets wat ons van skuld kwytgeskeld het, dui betaling of vergelding aan. Daar is groot gewigtigheid in die volgende woorde van Paulus: “As ons uit die werke van die wet regverdig gemaak word, dan het Christus verniet gesterf’.⁴²

693 Want hieruit lei ons af dat ons van Christus dit moet soek wat die wet teweeg sou bring as iemand dit sou volbring. Of - en dit is dieselfde - dat ons deur die genade van Christus dit verkry wat God in sy wet aan ons werke belowe het, naamlik: “Hy wat hierdie dinge doen, sal daarin lewe”.⁴³ Dit bevestig hy ook baie duidelik in sy rede in Antiochië wanneer hy sê dat ons deur in Christus te glo van al die dinge regverdig gemaak word waardeur ons nie in die wet van Moses regverdig gemaak kon word nie.⁴⁴ Want as gehoorsaamheid aan die wet op geregtigheid neerkom, wie sou dan sê dat Christus nie vir ons God se guns verdien het toe Hy die las op Hom geneem en ons met Hom versoen het net asof ons die wet onderhou het nie? Dit wat hy later in sy brief aan die Galasiërs leer, is ook hierop gerig. Hy sê daar: “God het sy Seun, wat onder die wet was, gestuur om die wat onder die wet was, te verlos”.⁴⁵ Waarop is hierdie onderworpenheid dan gerig anders as daarop dat Hy die geregtigheid vir ons verwerf het en dit op Hom geneem het om te betaal wat ons nie kon betaal nie? Hieruit spruit die toerekening van geregtigheid sonder die werke waarvan Paulus praat, naamlik dat daar gesê word dat ons die geregtigheid ontvang het wat alleen in Christus gevind is.⁴⁶ Christus se vlees word gewis ook nie om ’n ander rede ons voedsel genoem as omdat ons daarin die wese van ons lewe vind nie.⁴⁷ Die krag kom voorts nie uit ’n ander bron as dat die Seun van God as losprys vir ons geregtigheid gekruisig is nie. Paulus sê byvoorbeeld dat Hy Homself as ’n offerande tot ’n welriekende geur oorgelewer het.⁴⁸ Elders sê hy: “Hy het gesterwe ter wille van ons sondes, en ter wille van ons regverdigmaking het Hy opgestaan”.⁴⁹ Daaruit kan die afleiding gemaak word dat die saligheid nie alleen deur Christus aan ons gegee is nie maar ook dat die Vader ons nou om sy ontwil goedgesind is. Want daar bestaan geen twyfel daaroor dat in Hom ten voile vervul word wat God deur Jesaja onder ’n beeld verklaar nie, naamlik: “Om My ontwil sal Ek dit doen en om my kneg Dawid ontwil”.⁵⁰ Die heel beste getuie hiervan is die apostel wanneer hy sê: “Julle sondes word julle vergewe om sy Naam ontwil.⁵¹ Want hoewel Christus se Naam nie uitdruklik vermeld 694 word nie, dui Johannes Hom tog, soos sy gewoonte is, onder die voornaamwoord syne⁵² aan. Die Here verklaar met dieselfde betekenis: “Soos Ek om my Vader ontwil lewe, so sal julle ook om My ontwil lewe”.⁵³ Paulus se verklaring stem ook daarmee ooreen wanneer hy sê: “Om Christus ontwil⁵⁴ is dit aan julle gegee, om Christus ontwil, nie alleen om in Hom te glo nie maar ook om vir Hom te ly”.⁵⁵

5. Апостолы достаточно чётко высказываются в том смысле, что Иисус Христос заплатил цену выкупа нас из-под власти смерти. Св. Павел говорит, что мы оправданы по благодати его, соделанным Им искуплением, поскольку Бог повелел Ему достигнуть примирения через веру, которая зиждется на его Крови. Этими словами апостол прославляет милость Божью, по которой Он заплатил за нас цену искупления смертью своего Сына (Рим 3:24-25). Затем апостол призывает нас искать прибежища в пролитой крови, дабы, будучи оправданы ею, мы могли вынести Божий суд. Это подтверждают слова св. Петра: мы выкуплены не золотом и серебром, но драгоценной Кровью непорочного и чистого Агнца (1 Пет 1:18-19). Такое противопоставление не имело бы смысла, если бы цена невинной крови не была достаточной для удовлетворения за грехи. Поэтому св. Павел говорит, что мы куплены дорогою ценою (1 Кор 6:20). В противном случае оказалось бы неправдой сказанное им в другом месте, что есть лишь один Посредник, который отдал Себя в залог и выкуп (1 Тим 2:5-6): ведь, поступая так, Он должен был претерпеть казнь, которую заслужили мы.

Поэтому тот же апостол, определяя, что такое искупление Кровью Христа, называет его «прощением грехов» (Кол 1:14). Тем самым он говорит, что мы оправданы, или прощены Богом, ибо эта Кровь дала удовлетворение. С этим согласуется другое место: свидетельствовавшее против нас долговое обязательство Он уничтожил и пригвоздил ко кресту (Кол 2:14). Подразумевается, что Он уплатил цену, достаточную для освобождения нас от наказания.

Нам следовало бы также глубоко задуматься над словами св. Павла, что если мы оправдываемся делами Закона, то Иисус Христос напрасно умер (Гал 2:21). Это означает, что в Иисусе Христе мы должны искать того, что дал бы нам Закон, если бы мы исполнили его надлежащим образом. Или, что благодатью Христа мы получаем то, что Бог обещал в Законе в награду за дела: «Исполняя [законы Мои], человек будет жив» (Лев 18:5). То же говорил св. Павел и в своей проповеди в Антиохии, как рассказывает об этом св. Лука: веруя в Иисуса Христа, мы оправдываемся во всём, в чём не могли оправдаться Моисеевым Законом (Деян 13:38-39). Ибо если праведность - в соблюдении Закона, то невозможно отрицать, что Иисус Христос, взяв на Себя эту ношу, тем самым примирил нас с Богом, Отцом своим, и заслужил для нас милость. Тот же смысл имеет сказанное в Послании к галатам: «Бог послал Сына Своего Единородного, Который родился от жены, подчинился закону, чтобы искупить подзаконных» (Гал 4:4-5). Ради чего было бы это подчинение, если бы Он не приобрёл для нас праведность, возложив на Себя и исполнив то, чего мы не могли исполнить, и заплатив цену, которую нам было не из чего заплатить?

Вот откуда происходит вменение праведности независимо от дел, о чём так много говорит апостол (Рим 4). Бог как бы относит на наш счёт праведность, заключённую в нашем Господе. В самом деле, его плоть именуется «пищей» (Ин 6:55) именно потому, что мы обретаем в ней субстанцию жизни. Эта сила проистекает только из распятия Христа ради уплаты и возмещения за все наши долги. Как сказал св. Павел. Он «предал Себя за нас в приношение и жертву Богу, в благоухание приятное» (Эф 5:2). А также: Иисус Христос «предан за грехи наши и воскрес для оправдания нашего» (Рим 4:25).

Из этого нам следует заключить, что Иисус Христос был дан нам не только для спасения, но и для того, чтобы Отец из благосклонности к Нему был благосклонен и к нам. Нет сомнений, что образно сказанное Богом через Исайю полностью осуществилось в Искупителе: «Я сделаю это ради Себя и ради Давида, раба Моего» (Ис 37:35). Верно и полно передал это св. Иоанн, сказав, что прощены нам «грехи ради имени Его» (1 Ин 2:12). Хотя имя Иисуса Христа здесь прямо не названо, смысл очевиден. И в этом смысле сам Господь провозглашает: «Как Я живу Отцом, так и вы будете жить Мною» (Ин 6:57). Этому полностью соответствует сказанное св. Павлом: «Вам дано ради Христа не только веровать в Него, но и страдать за Него» (Флп 1:29).

6. Quaerere vero an sibi ipse meruerit (quod faciunt Lombardus [Lib. 3. Sent. dist. 18]¹ et scholastici²) non minus stulta est curiositas quam temeraria definitio ubi hoc idem asserunt. Quid enim opus fuit descendere unicum Dei Filium ut sibi acquireret quicquam novi? Et consilium suum exponens Deus omnem dubitationem eximit. Non enim Filii utilitati consuluisse dicitur Pater in eius meritis, sed eum tradidisse in mortem, neque ei pepercisse: quia mundum diligeret [Rom. 8. f. 32]³. Et notandae sunt loquutiones propheticae, Puer natus est nobis^f [Iesa. 9. b. 6]. Item, Exulta filia Sion: ecce rex tuus venit tibi [Zach. 9. b. 9]. Frigeret etiam alioqui confirmatio illa amoris, quam Paulus commendat, quod Christus pro inimicis mortem subierit [Rom. 5. b. 10]. Inde enim colligimus rationem sui non habuisse: idque clare affirmat, dicens, Pro illis sanctifico meipsum [Iohan. 17. c. 19]. Se enim sibi nihil acquirere testatur qui fructum sanctitatis suae in alios transfert. Et certe hoc maxime dignum observatu quod Christus, ut se totum addiceret in salutem nostram, quodammodo sui oblitus est. Praepostere vero huc trahunt Pauli testimonium^g, 515 Propterea exaltavit illum Pater, et dedit illi nomen, etc. [Philip. 2. b. 9]¹. Quibus enim meritis assequi potuit homo, ut iudex esset mundi, caput Angelorum, atque ut potiretur summo Dei imperio, atque in eo resideret maiestas illa cuius millesimam partem cunctae hominum et Angelorum virtutes attingere nequeunt? Sed facilis et plena solutio est, Paulum illic non disserere de causa exaltationis Christi: sed consequentiam duntaxat ostendere ut nobis esset exemplo^a; nec omnino aliud voluit quam quod alibi dicitur, oportuisse Christum pati, et ita intrare in gloriam Patris [Luc. 24. d. 26].

6. Or de questionner si Jesus Christ a rien merité pour soy (comme font le Maistre des sentences et les Scholasuques) c’est une folle curiosité: et d’en determiner comme ils font, c’est une audace temeraire. Car quel besoin estoit-il que le Fils de Dieu descendist en terre pour s’acquerir je ne say quoy de nouveau, luy qui avoit tout? Et Dieu en exposant son conseil pourquoy il a envoyé son Fils, nous en oste tout scrupule: c’est qu’il n’a pas procuré le bien et utilité d’iceluy par les merites qu’il pourroit avoir: mais qu’en le livrant à la mort il ne l’a point espargné, pour la grande amour qu’il portoit au monde (Rom. 8:32). Ces sentences aussi sont bien à noter: L’enfant nous est nay, le Fils nous est donné. Item, Esjouy toy fille de Sion: voyci ton Roy vient à toi, juste (Is. 9:6; Zach. 9:9), etc. Car elles monstrent que Jesus Christ a seulement pensé de nous et de nostre bien. Et s’il avoit voulu faire son profit, ce que dit sainct Paul n’auroit nulle fermeté; c’est que Jesus Christ nous a ratifié son amour, quand il est mort pour ses ennemis (Rom. 5:10): dont on peul recueillir qu’il n’a point eu esgard à soy. Ce que luy-mesme proteste ouvertement en ces mots, Je me sanctifie à cause d’eux (Jean 17:19); où il monstre qu’il ne cherche aucun avantage pour luy, puis qu’il transfere ailleurs le fruict de sa saincteté. Et de fait, c’est un poinct bien digne d’estre observé, que Jesus Christ pour s’addonner du tout à nostre salut s’est comme oublié soymesme. Les Sorbonistes pervertissent le passage de sainct Paul, l’appliquans à ce propos: c’est que pource que Jesus Christ s’est humilié, le Pere l’a exalté et luy a donné un nom souverain (Phil. 2:9). Car par quels merites pouvoit-il, entant qu’il estoit homme, parvenir à ceste dignité, d’estre Juge du monde et chef des Anges, et jouir du souverain empire de Dieu, tellement qu’il n’y ait creatures ne celestes ne terriennes, qui puissent par leurs vertus approcher de la millieme partie de sa majesté? Or quant à ce qu’ils s’arrestent à ce mot Pourtant, la solution est bien aisée: c’est que sainct Paul ne dispute point là pour quelle cause Jesus Christ a esté eslevé, mais seulement monstre un ordre qui nous doit estre en exemple: c’est que la hautesse a suyvi l’aneantissement Bref, il n’a voulu autre chose sinon ce qui est dit ailleurs, qu’il a fallu que Jesus Christ souffrist, et que par ce moyen il entrast en sa gloire (Luc 24:26).

6. But the inquiry made by Lombard and the schoolmen, whether Christ merited for himself, discovers as much foolish curiosity, as the assertion does presumption when they affirm it. For what necessity was there for the only begotten Son of God to descend, in order to make any new acquisition for himself? And God by the publication of his own counsel removes every doubt. For it is said, not that the Father consulted 482 the benefit of the Son in his merits, but that he “delivered him to death, and spared him not,”¹³⁸¹ “because he loved the world.”¹³⁸² And the language of the prophets is worthy of observation: “Unto us a Child is born.”¹³⁸³ Again: “Rejoice greatly, O daughter of Zion; behold, thy King cometh unto thee.”¹³⁸⁴ There would otherwise be no force in that confirmation of his love, which Paul celebrates, that he “died for us, while we were enemies.”¹³⁸⁵ For we infer from this, that he had no regard to himself; and this he clearly affirms himself, when he says, “For their sakes I sanctify myself.”¹³⁸⁶ For by transferring the benefit of his sanctity to others, he declares that he makes no acquisition for himself. And it is highly worthy of our observation, that in order to devote himself wholly to our salvation, Christ in a manner forgot himself. To support this notion of theirs, the schoolmen preposterously pervert the following passage of Paul: “Wherefore also God hath highly exalted him, and given him a name which is above every name.”¹³⁸⁷ For, considered as a man, by what merits could he obtain such dignity as to be the Judge of the world and the Head of angels, to enjoy the supreme dominion of God, and to be the residence of that majesty, the thousandth part of which can never be approached by all the abilities of men and of angels? But the solution is easy and complete, that Paul, in that passage, is not treating of the cause of the exaltation of Christ, but only showing the consequence of it, that he might be an example to us; nor did he mean any other than what is declared in another place, that “Christ ought to have suffered, and to enter into his glory.”¹³⁸⁸

6. The presumptuous manner in which the Schoolmen handle this subject.

To inquire, as Lombard and the Schoolmen do (Sent. Lib. 3 Dist. 18), whether he merited for himself, is foolish curiosity. Equally rash is their decision when they answer in the affirmative. How could it be necessary for the only Son of God to come down in order to acquire some new quality for himself? The exposition which God gives of his own purpose removes all doubt. The Father is not said to have consulted the advantage of his Son in his services, but to have given him up to death, and not spared him, because he loved the world (Rom. 8). The prophetical expressions should be observed: “To us a Son is born;” “Rejoice greatly, O daughter of Zion: shout, O daughter of Jerusalem: behold, thy King cometh unto thee,” (Isaiah 9:6; Zech. 9:9). It would otherwise be a cold commendation of love which Paul describes, when he says, “God commendeth his love toward us, in that, while we were yet sinners, Christ died for us,” (Rom. 5:8). Hence, again, we infer that Christ had no regard to himself; and this he distinctly affirms, when he says, “For their sakes I sanctify myself,” (John 17:19). He who transfers the benefit of his holiness to others, testifies that he acquires nothing for himself. And surely it is most worthy of remark, that Christ, in devoting himself entirely to our salvation, in a manner forgot himself. It is absurd to wrest the testimony of Paul to a different effect: “Wherefore God has highly exalted him, and given him a name which is above every name,” (Phil. 2:9).¹ By what services could a man merit to become the judge of the world, the head of angels, to obtain the supreme government of God, and become the residence of that majesty of which all the virtues of men and angels 459cannot attain one thousandth part? The solution is easy and complete. Paul is not speaking of the cause of Christ’s exaltation, but only pointing out a consequence of it by way of example to us. The meaning is not much different from that of another passage: “Ought not Christ to have suffered these things, and to enter into his glory?” (Luke 24:26).

END OF THE SECOND BOOK.

6. Te vragen of Christus iets voor zichzelf verdiend heeft (zoals Lombardus¹ en de Scholastieken doen) is evenzeer een dwaze nieuwsgierigheid als een vermetele vaststelling, wanneer zij beweren, dat het zo is. Want waartoe zou het nodig geweest zijn, dat de enige Zoon Gods nederdaalde, om zich iets nieuws te verwerven? En wanneer God zijn raad uiteenzet, neemt Hij alle twijfel weg. Immers er wordt niet van de Vader gezegd, dat Hij het nut van de Zoon in zijn verdiensten gezocht heeft, maar dat Hij Hem overgegeven heeft in de dood, en Hem niet gespaard heeft, omdat Hij de wereld liefhad. Ook moet men letten op de zegswijzen der profeten: "Een kind is ons geboren" (Jes. 9:6) evenzo: "Verheug u, gij dochter Sions, zie, uw Koning zal u komen" (Zach. 9:9) Ook zou van betekenis ontbloot zijn die bevestiging van liefde, die Paulus aanprijst, dat Christus voor vijanden de dood ondergaan heeft (Rom. 5:10) Want daaruit maken wij op, dat Hij geen rekening heeft gehouden met zichzelf; en dat bevestigt Hij duidelijk, zeggende: "Voor hen heilig ik mijzelf" (Joh. 17:19) Want Hij betuigt, dat Hij niets voor zichzelf verwerft, doordat Hij de vrucht zijner heiligheid op anderen overdraagt. En ongetwijfeld is dit het meest opmerkenswaardig, dat Christus, om zich geheel te wijden aan onze zaligheid, zichzelf in zekere zin vergeten heeft. Verkeerd echter betrekken ze hierop het getuigenis van Paulus: "Daarom heeft Hem de Vader verhoogd, en heeft Hem een naam gegeven enz." (Filip. 2:9) Want door welke verdiensten kon Hij als mens verkrijgen, dat Hij de rechter zou zijn der wereld, het hoofd der engelen, en dat Hij de hoogste heerschappij Gods zou verkrijgen, en dat in Hem die majesteit zou wonen, tot welker duizendste deel alle krachten der mensen en der engelen niet kunnen raken? Maar de oplossing is gemakkelijk en volledig dat Paulus daar niet spreekt over de oorzaak van Christus' verhoging, maar dat hij alleen wijst op de volgorde, opdat die ons tot een voorbeeld zou zijn; en hij wilde in 't geheel niet anders dan wat elders gezegd wordt, dat Christus moest lijden en alzo ingaan in de heerlijkheid zijns Vaders (Luc. 24:26)

6. Christus hat für sich selbst kein Verdienst erworben

Hier fragen nun Petrus Lombardus (Sentenzen III,18) und die Scholastiker, ob denn Christus auch für sich selbst ein Verdienst erworben habe. Aber diese Frage ist törichter Vorwitz — und ihre Bejahung eine vermessene Behauptung. War es denn nötig, daß der eingeborene Sohn Gottes zur Erde herabstieg, um sich selber etwas Neues zu erwerben? Gott selber aber löst das Geheimnis seines Ratschlusses und macht damit allem Fragen ein Ende. Es heißt nämlich durchaus nicht, der Vater habe bei den Verdiensten des Sohnes an diesen selbst gedacht, sondern er hat ihn ja in den Tod gegeben, hat ihn nicht verschonet, weil er die Welt liebgehabt! (Röm. 8,32.35.37). Hier muß man auf Prophetenworte wie die folgenden achten: „Uns ist ein Kind geboren ...“ (Jes. 9,6). „Du, Tochter Zion, freue dich, siehe dein König kommt zu dir!“ (Sach. 9,9). Überflüssig und bedeutungslos wären im anderen Falle auch die hohen Worte, mit denen Paulus die Liebe Christi preist, nämlich daß er für seine Feinde gestorben sei! (Röm. 5,10). Er hat nicht an sich selbst gedacht und spricht das ja auch selber aus: „Ich heilige mich selbst für siel“ (Joh. 17,19). Da bezeugt er klar, daß er nichts für sich selbst sich verdienen will: er läßt die Frucht seiner Selbst-Heiligung den anderen zuteil werden. Und das ist gewiß ganz besonders wert, von uns immer beachtet zu werden: Christus hat sich so sehr dahingegeben, um uns das Heil zu erwerben, daß er sich selber dabei gewissermaßen vergessen hat. Verkehrt ist es auch, wenn die Scholastiker das Wort des Paulus für ihre Meinung mit Beschlag belegen: „Deshalb hat ihn auch Gott erhöhet und hat ihm einen Namen gegeben, der über alle Namen ist ...“ (Phil. 2,9). Mit was für Verdiensten sollte ein Mensch dazu kommen, der Richter der Welt, das Haupt der Engel zu sein, Gottes höchste Gewalt innezuhaben, wie sollte er dazu kommen, daß ihm jene göttliche Majestät innewohnte, von der alle Kraft und Tugend der Menschen und Engel nicht den tausendsten Teil zu erreichen vermag? Die Lösung ist aber auch ganz leicht und klar: Paulus redet hier nicht davon, aus welchem Grunde Christus erhöht worden ist, sondern er zeigt, daß die Erhöhung die Folge der vorhergehenden Erniedrigung ist. So soll uns Christus als Beispiel dienen. Paulus will also hier nichts anderes sagen, als es an anderer Stelle geschieht: „Mußte nicht Christus solches leiden und zu seiner Herrlichkeit eingehen?“ (Luk. 24,26).

6. Lombardus en die Skolastici se opvatting dat Christus geregtigheid vir Homself verdien het, is onbesonne.

Maar om nou te vra of Hy dit vir Homself verdien het, soos Lombardus en die Skolastici doen, is niks minder dwase nuuskierigheid as ’n onbesonne verklaring wanneer hulle so ’n bewering maak nie.⁵⁶ Want waarom moes die eniggebore Seun van God neerdaal om vir Homself iets nuuts te verwerf? Wanneer God sy raadsplan uiteensit, ruim Hy alle twyfel daaroor uit die weg. Want daar word nie gesê dat die Vader sy Seun se voordeel nie in sy verdienste ter harte geneem het nie, maar dat Hy Hom in die dood oorgegee het en Hom nie gespaar het nie, omdat Hy die wêreld liefgehad het.⁵⁷

 Ons moet ook op die uitsprake van die profete let: “’n Seun is vir ons gebore”.⁵⁸ Net so: “Verbly jou, o dogter van Sion; kyk, jou Koning kom”.⁵⁹ Die bevestiging van sy liefde wat Paulus loof, naamlik dat Christus vir sy vyande die dood ondergaan het, sou andersins ook maar flou gewees het.⁶⁰ Daaruit kan ons trouens aflei dat Hy Homself nie in ag geneem het nie. Hy bevestig dit ook duidelik wanneer Hy sê: “Ter wille van hulle heilig Ek Myself’.⁶¹ Want Hy getuig dat Hy wat die voordeel van sy heiligheid op ander oordra, niks vir Homself verwerf nie. Dit verdien sekerlik besonderlik ons aandag dat Christus Homself in ’n sekere sin vergeet het om Homself volkome op ons saligheid toe te lê. Hulle sleep Paulus se getuienis voorbarig hierby in waar hy sê: “Daarom het die 695 Vader Hom verhoog en aan Hom ’n naam gegee”,⁶² ensovoorts. Want met watter verdienstes as mens kon Hy regkry om Regter van die wêreld te wees, die Hoof van die engele, en om die hoogste heerskappy van God te bekom en dat hierdie majesteit in Hom gevestig is? Al die krag van mense en engele kan nie eens ’n duisendste daarvan bereik nie. Maar ’n maklike en volledige oplossing is dat Paulus daar nie oor die oorsaak van Christus se verhoging praat nie maar dat hy slegs op die gevolg wys om vir ons as voorbeeld te dien. Hy bedoel hoegenaamd niks anders as wat elders gesê word nie, naamlik dat Christus moes ly en dat Hy so in die heerlikheid van sy Vader moes ingaan.⁶³

6. Задаваться вопросом, заслужил ли что-либо Иисус Христос сам по Себе, как это делают «Мастер сентенций» и схоласты, - это безрассудное любопытство. И искать ответ на него так, как ищут они, - чрезмерная дерзость. Зачем нужно было Сыну Божьему снисходить на землю, чтобы добиться неведомо чего нового, Ему, который обладал всем? И Бог, излагая свой замысел, в соответствии с которым Он послал своего Сына, устраняет все сомнения: Он не добивался блага и пользы для Сына через заслуги, каковые Сын мог бы иметь, но не пощадил Его и предал смерти ради великой любви к миру (Рим 8:32).

Следует также вспомнить такие речения: «Младенец родился нам; Сын дан нам» (Ис 9:6); а также: «Ликуй от радости, дщерь Сиона, дщерь Иерусалима: се, Царь твой грядёт к тебе, праведный и спасающий» (Зах 9:9). Ибо они показывают, что Иисус Христос думал только о нас и о нашем благе. Если бы Он желал пользы Себе, то не имели бы никакого смысла слова св. Павла, что, «будучи врагами, мы примирились с Богом смертию Сына Его» (Рим 5:10). Но из них можно заключить, что Сын не заботился о Себе, о чём Он и сам прямо заявляет: «За них Я посвящаю Себя» (Ин 17:19). Ясно, что Он не ищет никакой выгоды для Себя и отдаёт другим плод своей святости.

В самом деле, это очень важный момент: Иисус Христос, полностью отдавшись делу нашего спасения, словно забывает о Себе. Сорбоннцы извращают слова св. Павла, прилагая их к этой теме: Отец «превознёс Его и дал Ему имя выше всякого имени» (Флп 2:9) якобы только потому, что Иисус Христос умалился. Но какими заслугами мог бы Он, являясь человеком, достигнуть чести быть Судьёй мира и главою Ангелов, управлять суверенной державой Бога, тогда как ни одно творение, небесное или земное, не может своими силами и достоинствами получить даже тысячной доли его величия? Но, поскольку они так уж привязаны к слову «поэтому», решение оказывается очень простым. Св. Павел не рассуждает здесь о причине возвышения Иисуса Христа, а лишь показывает последовательность, в которой Он является для нас примером: возвышение последовало за уничижением. Он хотел выразить то, о чём сказано в другом месте: Христу надлежало пострадать, и тем самым Он вошёл в свою славу (Лк 24:26).